Фипа (халық)
| Фипа | |
| вафипа | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
780 000 | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
 Танзания |
340 000 |
 Замбия |
275 000 |
 Малави |
165 000 |
| Тілдері | |
| Діні | |
|
дәстүрлі нанымдар, христиандық | |
Фипа (вафипа) — Танзанияның оңтүстік-батысындағы және Замбия мен Малавидің шекаралас аймақтарындағы банту халқы.[1] Халқы муанга, пимбе (бапимбве), рунга, ванда және т.б.туыстас халықтарды қосқанда Танзанияда – 340 мың, Замбияда – 275 мың, Малавиде 165 мың адам.
Тілі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Тілі - кифипа тілі, банту тілдерінің шығыс тобына жатады.[2]
Діні
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Фипаның көпшілігі дәстүрлі нанымдарды ұстанады, бірақ христиандар да бар.[3]
Кәсібі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Дәстүрлі кәсібі - қолмен атқарылатын егіншілік (тары, құмай, маниок, жержаңғақ, бұршақ, асқабақ, тәтті картоп, жүгері, банан). Негізгі қолөнері ағаш ою (маска, жиһаз, т.б.). Қазіргі заманғы Фипалар кофе және банан плантацияларында ауылшаруашылық қызметін атқарады.[4]
Тұрмыс салты
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Дәстүрлі қоғамдық ұйым: көсемдік, аталық рулық топтар. Отбасы шағын, неке патрилокальды.
Елді мекендері шашыраңқы орналасқан. Тұрғын үйлері дөңгелек, балшықпен сыланған бұтақтардан жасалған, конустық төбесі бар.
Дәстүрлі тағамдары – бұқтырылған тағамдар, тары мен құмайдан жасалған ботқалар, ащы дәмдеуіштер қосылған бәліш, тамыр көкөністері (маниок, ямс, тәтті картоп) және банандарды қуырып, қайнатып жейді. Сыра пальмалар мен банандардың шырынынан жасалады. Өзен-көл аймақтарында балықты тұтынады.
Фипалар қара және ақ жолақтардан тұратын мата киді, дәстүрлі киім (белдік) тек жұмыс кезінде қолданылады.
Олардың әртүрлі музыкалық аспаптары бар (ішекті, үрмелі, ксилофондар, барабандар).[5]
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Большая Советская энциклопедия Вафипа https://my-dict.ru/dic/bolshaya-sovetskaya-enciklopediya/15088-vafipa/
- ↑ Большая Советская энциклопедия ВАФИПА https://rus-bse.slovaronline.com/12466-%D0%92%D0%B0%D1%84%D0%B8%D0%BF%D0%B0
- ↑ Фипа https://infoteach.ru/%D0%A4%D0%B8%D0%BF%D0%B0(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Народы и культуры Фипа https://travel-journal.ru/ethno/48/346/(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ народы мира / Фипа http://www.etnolog.ru/people.php?id=FIPA
