Гбайя
| Гбайя | |
| байя, манжа, мбакка, нгбакна | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
1,0 млн. | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
 Орталық Африка Республикасы |
760 000 |
 Камерун |
150 000 |
 Конго Республикасы |
10 000 |
| Тілдері | |
| Діні | |
|
дәстүрлі нанымдар | |
Гбайя (өз атауы: байя, манжа, мбакка, нгбакна)[1] — Орталық Африка Республикасының батысында (Банги қаласының шетіне дейін), Камерунның шығысында және Конго Республикасының солтүстігінде қоныстанған халық.[2] Жалпы саны 1050 мың адам. Негізгі қоныстанған елдері: Орталық Африка Республикасы - 760 мың адам, Камерун - 150 мың адам, Конго Республикасы - 10 000 адам.[3] Келесі этнографиялық топтарға бөлінеді: богото, бианди, були, т.б. Банда мен нгбандиге жақын.
Тілі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Тілі - гбайя тілі.[4]
Діні
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Сенушілердің діни байланысы: дәстүрлі нанымдар, бір бөлігі - христиандар.[5]
Кәсібі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Дәстүрлі кәсіптері қолмен атқарылатыне егіншілік (маниок, құмай, жержаңғақ, фонио, жүгері, мақта) және мал шаруашылығы (ірі қара және ұсақ мал). Қолөнерден - ағаштан ою, қыш бұйымдар жасау, қоржын, төсеніш, сөмке, т.б. жасау.[6]
Өмір салты
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Әлеуметтік ұйымның негізін көсемдер басқаратын рулар мен көпбалалы қауымдар құрайды. Неке вирилокальды. Ата-бабалар культі мен табиғат күштері, музыкалық-би фольклоры кең таралған.
Елді мекендері өзендердің бойында орналасқан. Тұрғын үйлері – қабырғалары сабан аралас саздан, кейде тоқылған және саз балшықпен сыланған, төбесі аласа сабанмен жабылған дөңгелек лашық тәрізді.
Дәстүрлі киімдері - жамбасты жауып тұратын мата кесіндісі.
Негізгі тағамдары – жарма, бәліш, көкөніс, банан, сүт, балық.[7]
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Значение слова ГБАЙЯ в Современном энциклопедическом словаре https://slovar.cc/enc/sovremenniy/1837863.html
- ↑ Большая российская энциклопедия 2004–2017 https://old.bigenc.ru/ethnology/text/2346420
- ↑ Современная энциклопедия - гбайя http://www.terminy.info/literature/modern-encyclopedia/gbayya
- ↑ Современная энциклопедия Гбайя https://my-dict.ru/dic/sovremennaya-enciklopediya/199045-gbayya/
- ↑ Современная энциклопедия Гбайя https://my-dict.ru/dic/sovremennaya-enciklopediya/199045-gbayya/
- ↑ Народы и культуры Г https://travel-journal.ru/ethno/31/551/(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ народы мира / Гбайя http://www.etnolog.ru/people.php?id=GBAY
