Календжин

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Календжин
(кипсигис, мараквет, сабаот, туген, элгейо, эль-мало)
Бүкіл халықтың саны

3,6 млн.

Ең көп таралған аймақтар

 Кения

Тілдері

каленжин тілі

Діні

дәстүрлі нанымдар

Каленжин (кипсигис, мараквет, сабаот, туген, элгейо, эль-мало) — Кения аумағында өмір сүретін этникалық топ. Олар нилот ұлтына ұқсас. Календжиндер құрамына: кипсигис, мараквет, нанди, покот, сабаот, туген (тукен), элгейо және басқа да кіші этникалық топтар енеді.[1] Жалпы адам саны - 3,6 млн (2008)[2]

Тілі

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Каленжиндер ана тілі ретінде каленжин тілінде сөйлейді. Суахили және ағылшын тілдері екінші және үшінші тілдер ретінде кеңінен қолданылады.[3]

Тарихы

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Деректерге сүйенсек, календжиндердің отаны Элгон тауы, басқа нұсқа бойынша Ежелгі Египет болып саналады. Календжиндер Орталық таулардың батыс беткейлері мен керио аңғарын мекендейді.[4]

Діні

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Каленжин діні күннің символы болған Асис атты құдайға сенді. Қайтыс болған ата-бабалардың рухына тағзым етіліп, олардың құрметіне құрбандық шалынды. Бүгінгі таңда, Кениядағы көптеген тайпалар сияқты, Каленжиндер де өздерінің кейбір дәстүрлі нанымдарымен араласқан христиан дінін ұстанады.[5]

Кәсібі

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Каленжиннің негізгі дәстүрлі кәсібі - егіншілік, жүгері мен бидай, аз дәрежеде құмай мен тары сияқты дәнді дақылдарды өсіреді. Нандилер, кипсигилер және т.б. арасында көшпелі және жартылай көшпелі мал шаруашылығы дамыған. Сондай-ақ егіншілік пен мал шаруашылығы (көбінесе сүтті мал) біріктірілген. Каленжиндердің едәуір бөлігі Кениядағы қалаларға көшті, онда көптеген қызметкерлер Кения үкіметінде, әскери, полиция, банк, қаржы және бизнесте жұмыс істейді.[6]

Өмір салты

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Каленжиннің құрамында Мет ақсақал кеңесі деп аталатын әртүрлі Каленжин рулары мен қосалқы руларының мүшелерінен тұратын ақсақалдар кеңесі бар. Бұл кеңес Кения тәуелсіздік алғаннан кейінгі кезеңде құрылған. Тайпадағы отбасылық қатынастар полигамдық. Дәстүр бойынша, Каленжиннің жерлеу дәстүрі бойынша тек ұрпақ әкелген отбасылар жерленеді, ал «баласыздарды» жыртқыштардың талауына тастайды.

Дәстүрлі тұрғын үйі - бұтақтардан жасалған жақтаулы лашық, төбесі шөппен жабылған.

Сүт Каленжин диетасының негізгі бөлігі болып табылады. Угали, күріш немесе чапати қуырылған етпен, әдетте сиыр етімен немесе ешкі етімен, кейде тауық етімен бірге беріледі. Дәстүрлі жеңіл тағам марио (жүгері шелпектеріне ұқсайды) бүгінгі күнге дейін танымал. Дәстүрлі мурсик сусыны мен бал ежелден деликатес (кариесе) ретінде танымал.[7]

Дереккөздер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Бұл үлгіні қарау Бұл үлгіні талқылау Бұл үлгіні өңдеу
Африка халықтары
Бұл {{Әлем халықтары}} үлгісінің бір бөлігі
Ағаулар • Адангмелер • Акандар • Аквапимдер • Алжирлықтар • Алурлар • Амбунду • Амхаралар • Ангас • Ағылшын-африкалықтар • Ануак • Аргоббалар • Афарлар • Африканерлер • Ачемдер • Ачоли • Ашантилар • Багалар • Багирмилер • Баде • Бакве • Баланте • Бамбаралар • Бамилеке • Бамум • Бангилер • Банда • Банди • Бантулар • Баньяруанда • Барбалар • Бари (Африка) • Баса • Бассари • Басуто • Батеке • Бауле • Беджа • Бемба • Бена • Берберлер • Бете • Биафада • Бидього • Бини • Биралар • Биром • Биса • Боа • Бобо • Бозо • Боки • Болева • Бонго • Бони • Буби • Буллом • Бура • Бурун • Буса • Бушмендер • Ваи • Вала • Венда • Видекум • Волоф • Вуте • Га • Гандалар • Гбайя • Гбари • Гвере • Герелер • Гереро • Гимирра • Гишу • Гого • Гола • Гонга • Гонжа • Грустар • Гуан • Гураге • Гурма • Гусилер • Дагари • Даго • Дагомба • Дамара • Дан • Дасанеч • Джагга • Джанджэро • Джукун • Диалонке • Динка • Диола • Догон • Дуала • Дьюла • Загава • Занде • Зарамо • Зенага • Зұлыстар • Ибибио • Ивбиосакон • Игала • Игбира • Иболар • Иджо • Идома • Ила • Инеме • Ираку • Ирамба • Итсекири • Ишан • Йеен • Йорубалар • Кабилдер • Кабовердтер • Кабие • Каколе • Календжин • Камба • Камбари • Карамоджонг • Каре • Катаб • Кваву • Квени • Кемант • Кикуйю • Кинга • Кисси • Коалиб • Комолар • Конго • Конзо • Конкомба • Коно • Консо • Кордофан халықтары • Коса • Котоко • Кпелле • Креолдар • Кру • Куланго • Кунама • Куранко • Куриа • Кусаси • Кушиттер • Ланго • Ландума • Либериялықтар • Ливиялықтар • Лимба • Лоби • Лози • Лома • Лотуко • Луба • Лундалар • Луо • Лухья • Лучази • Луэна • Маба • Маврикийлер • Маврлар • Мака • Маконде • Макуа • Малагасийлер • Малинке • Мампрустар • Мандара • Манджак • Мандинго • Мано • Марги • Марокколықтар • Маса • Масаи • Матабеле • Мба • Мбете • Мбоши • Мбунда • Менде • Меру • Миджикенда • Моба • Монго • Моси • Мпонгве • Муби • Мумуйе • Мурле • Набдам • Налу • Нанкансе • Нанумба • Нгбанди • Нгонилер • Нгунди • Нзима • Нилоттар • Нубиялықтар • Нупе • Нуэр • Ньоро • Ньямвези • Ньянколе • Ньятуру • Овамбо • Овимбунду • Огонилар • Омето • Оромо • Педи • Пигмейлер • Пуну • Рега • Руанда • Рунди • Саката • Само • Сандаве • Сантомеліктер • Сара • Сахо • Свазилер • Сейшелдіктер • Сенуфо • Сере-мунду • Серер • Сидамо • Сисала • Собо • Сога • Сомалиліктер • Сомба • Сонгай • Сонинке • Суахили • Суба • Судандықтар • Сукума • Сусу • Таита • Талленси • Тем • Темне • Тенда • Тесо • Тетела • Тив • Тиграи • Тигре • Тикар • Торо • Тсаанги • Тсвана • Тсондар • Туарегтер • Тубулар • Тукулер • Тунистіктер • Туркана • Фанг • Фанти • Фернандино • Фипа • Фон • Фульбе • Фур • Ха • Хадза • Хасонке • Хаусалар • Хехе • Чамба • Чанга • Чига • Чокве • Шамбала • Шиллук • Шона • Эве • Экои • Этсако • Эфик • Якё • Яунде
  1. ↑ Календжин https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/643172
  2. ↑ Большая российская энциклопедия 2004–2017 https://old.bigenc.ru/ethnology/text/2035163
  3. ↑ Календжинцы https://alphapedia.ru/w/Kalenjin_people
  4. ↑ КАЛЕНДЖИН https://worldgonesour.ru/stati/12223-kalendzhin.html
  5. ↑ КЕНИЙСКИЕ ПЛЕМЕНА И РЕЛИГИЯ https://www.shadowsofafrica.com/ru/kenya-tribes-and-religion
  6. ↑ Народы и культуры Календжин https://travel-journal.ru/ethno/38/721/(қолжетпейтін сілтеме)
  7. ↑ народы мира / Календжин http://www.etnolog.ru/people.php?id=KALE
«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Календжин&oldid=3379173» бетінен алынған