Ivan Kovacevic

Knjiga se sastoji od 7 antropoloških ogleda o filmovima "Drug pretsednik centarfor" (Žorž Skrigin 1960), "Trener" (Puriša Đorđrević 1978) "Montevideo Bog te video " (Dragan Bjelogrlić 2010), "Victory" Džon Hjuston 1981) "Joyeux Noel" (Kristijan Karion 2005), "Rusi dolaze, Rusi dolaze" (Norman Džuison 1966) i "Red Down" (Džon Milijus 1983), zatim analize memorijalne prakse vezane za Božićno primirje na zapadnom frontu 1914. godine i analize ponašanja navijača na dve utakmice koje je rešrezentacija Albanije igrala u Beogradu (1967. i 2014.).

Urbane legende kao deo folklora se često odnose na velike korporacije tvoreći "merkantilne legende". Jedna od kompanija koja je najviše privukla pažnju folklorne misli je "Koka-kola" za čiji osnovni proizvod se u legendama govori da rastvara metal i kosti, a da se usled nepažnje prilikom punjenja flaša u njima može pronaći miš ili neki drugi glodar. Analiza najrasprostranjenijih legendi o koka-koli kao napitku i "Koka-koli" kao kompaniji, kao što su mormonsko vlasništvo, rastvarajuća moć i flaširani miš, daje za pravo tezi da urbane legende mogu nastajati kao nekonstruisani društveni problemi. S druge strane, ukoliko se narativi odnose na posledice ranije konstruisanih društvenih problema oni će u sebi sadržati značenja koja respondiraju nekim drugim segmentima stvarnosti koji se, pak, na određenom nivou apstrakcije mogu ponovo smatrati nekonstruisanim društvenim problemima.

Knjiga razmatra tokove antropologije u dvadesetom veku, ali i na prelomu milenijuma, kada je poslednji neantropološki pokret u antropologiji postmodernizam istrošio svoju destruktivnu energiju.Kroz komparativno sagledavanje jedne antropologije velikog kvantiteta (američke) i jedne veoma male (srpske), autor paralelno prati njihovu sudbinu, nalazeći mnogobrojne sličnosti koje se smenjuju sa razlikama.

Modernzacija srpske etnologije u poslednjoj četvrtini dvadesetog veka. Srpska antropološka produkcija u naučnoj periodici u prvoj deceniji dvadesetprvog veka.
Scijentometrija kao projekt uništenja humanističkih nauka.
Postmodernizam kao unutrašnja destrukcija antropologije.

Knjiga osvetljava tri aspekta straha u životu modernog čoveka.Među mnogobrojnim aspektima kulturne elaboracije straha autori su izabrali one fenomene koji odlikavaju strah u masovnoj kulturi i njegove moguće transformacije u stvarne strahove koji nekade samo na mah, a nekada i trajno, gospodare ljudima.

1. IVAN KOVAČEVIĆ, Jugoslovensko kulturno nasleđe – od jugoslovenske ideje do jugonostalgije. 2. MIRA RADOJEVIĆ, Jugoslovenska ideja kao deo jugoslovenskog kulturnog nasleđa. 3. LJILJANA GAVRILOVIĆ, Nepostojeće nasleđe zemlje koje nema. 4.MARIJA KRSTIĆ, Pokret nesvrstanih kao jugoslovensko nasleđe. 5. LJUBICA MILOSAVLJEVIĆ. Stvaranje društvenog sloja penzionera – prilozi o kulturnom nasleđu jedne zemlje u penziji. 6. MILOŠ MILENKOVIĆ, Jugoslovenski multikulturalizam?Preliminarna razmatranja. 7. NENAD RADIĆ, Jedan muzejski predmet kao metafora jugoslovenskog kulturnog nasleđa. 8. VESELINKA KASTRATOVIĆ RISTIĆ, Kontinuitet u diskontinuitetu: telesne vežbe, sletovi, štafetne palice. 9. GORDANA GORUNOVIĆ, Sećanja na Omladinske radne akcije kao element jugoslovenskog nasleđa: iz perspektive učesnika i aktiviste. 10. NATAŠA SIMEUNOVIĆ BAJIĆ, Medijsko (re)konstruisanje jugoslovenskog kulturnog nasleđa i kolektivnog pamćenja: slučaj "Dana mladosti". 11. EMILIJA MIJIĆ, Nasleđe kao savremeni pop-kulturni sadržaj: industrijalizacija i reprezentacija SFRJ.

Zbornik Antroplogija filma obuhvata novije radove srpskih antropologa koji su se bavili igranim filmom. U njemu se nalaze radovi svrstani u tri odeljka: o domaćem filmu, o stranom filmu i radovi, kojima je film bio povod antropološkog istraživanja.
Prvi odeljak sadrži razmatranje Slobodana Naumovića o
samopredstavljanju i samopoimanju u domaćem filmu, koje polazi od pojma kulturna intimnost američkog antropologa Majkla Hercfilda, dva rada gostasociologa Nemanje Zvijera koji se bave jugoslovenskim ratnim spektaklima i rad
Miroslave Malešević o počecima konzumerizma u domaćim filmovima. Drugi odeljak sačinjavaju dva rada: analiza predstavljanja drugog u dva oprečna žanra – komediji i hororu (Vesna Trifunović) i ispitivanje proizvodnje straha prema tuđincima i tuđini u filmu Ponoćni ekspres (Vladimira Ilić)
Treći deo ovog zbornika sastoji se iz dva rada koja nemaju film kao centar istraživanja mada se, više ili manje, oslanjaju na filmove (Srpski film - Bojan Žikić i Supermen - Ljiljana Gavilović). Moguće je smatrati da ti radovi i nisu antropologija filma u užem smislu, ali su s obzirom na to da koriste filmske
modele za svoja istraživanja uvršteni u ovaj zbornik.

Antropologija novih rituala je tokom osamdesetih godina XX veka bila izraz antropologizacije tradicionalne etnologije i njen izlazak iz seljačkog društva XIX veka. Tekstovi u zborniku Antropologija novih rituala - socijalizam podeljeni su u dve celine. Prvi deo sačinjavaju radovi o socijalističkim praznicima. U opštem godišnjem ciklusu praznika to su
Prvi maj (Predrag Šarčević), Osmi mart (Miroslava Malešević) i Nova Godina (Jadranka Ničin), dok seoske slave nazvane "partizanske slave" (Ivan Kovačević) sačinjavaju lokalni praznični kalendar. Socijalistički ciklus rituala koji prate život pojedinca istraživan je kao ritualni prijem u
pionirsku organizaciju (Miroslava Malešević), proslava odlaska u vojsku (Ivan Kovačević i Edit Petrović) i ceremonija ispraćaja radnika u penziju (Dobrila Bratić), kao i prigodni rituali socijalizma kao ritual puštanja nove proizvodne linije u fabrici (Dragana Antonijević).

Zbornik Antropologija reklame sadrži pet radova koji predstavljaju relevantnu analizu ovog oblika folklora savremenog društva. Prva dva rada su metodološkog i istraživačkog karaktera i u njima se teorijski i konkretno ispituje
mogućnost antropološke i semiološke analize reklama. Radove (Jelene Vasiljević I Dragane Antonijević) treba posmatrati kao celinu jer daju odgovor na pitanje da li je moguća semiološka analiza reklame i koje rezultate ona daje. Ostali radovi se fokusiraju na reklame sa stanovišta prikazivanja određenih grupa u njima. Dva rada u dijahronijskoj perspektivi istražuju predstavljanja starih ljudi u reklamama (Ljubica Milosavljević), a treći tekst gosta iz istorije umetnosti, Milenke Todić, bavi se novinskim reklamama pre Drugog svetskog rata u svetlu
uočavanja predstavljanja žena u reklamama.

Zbornik Antropologija smrti II, Sahrana, grob i groblje predstavlja drugi zbornik s antropološkim tekstovima o smrti. Pogreb kao centralni ritual smrti obrađen je sa više aspekata i u više sociokulturnih okolnosti. Analiza
tradicionalne sahrane u tekstu Mirjane Prošić daje osnovne postavke analitičkog postupka koji se potom, manje ili više transparentno, primenjivao u mnogim radovima o sahrani. Društvene okolnosti i značenja, koja se pridaju u trenucima
sahranjivanja političara, posebno su privukla pažnju jer simbolički oslikavaju ono što se na da videti u javnim diskursima. Sahrane vladara i lidera kao što su Petar Prvi Karađorđević (Tatjana Mikulić), Aleksandra Karađorđevića i Zorana Đinđića (Todor Kuljić gost-sociolog i opet Tatjana Mikulić), zatim smrt i sahrana Slobodana Miloševića i poređenje smrti i sahrane Josipa Broza, Zorana Đinđića i
drugijh javnih ličnosti (u dva teksta Aleksandre Pavićević) predstavljaju istraživanje smrti i sahrane u modernom dobu. Grobovi, grobnice i groblja su predmet dva rada - o velikim grobnicama na seoskim grobljima (Ivan Kovačević) i o savremenim obeležjima mesta smrti tj. novim krajputašima (Danilo Trbojević).

Zbornik Antropologija turizma predstavlja rezime bavljenja turizmom u novoj srpskoj antropologiji. Turizam, kao masovna pojava modernog doba, privukao je pažnju mnogih naučnih disciplina, uključujući i stvaranje posebne discipline koja se bavi turizmom – turizmologije. Međutim, potreba naučne analize turizma time nije iscrpljena, pogotovo što je turizmologija, uz sav naučni aparat kojim se služi, prevashodno primenjena nauka. Antropološka proučavanja turizma su primarno naučno-analitička i mogu ući u fond naučnih znanja kojima će se, potom, poslužiti primenjena nauka.
Zbornik sadži dva teksta o posledicama turistizacije i odnosu turizma I identiteta u prošlosti (Dubravka Stojanović - gost istoričar) i novijem dobu (Deana Jovanović). U okviru nove srpske antropologije analitička pažnja je posvećena razvoju turizma posle Drugog svetskog rata posmatranog kroz
legendu o neostvarenom turističkom razvitku (Ivan Kovačević) i turističkim putovanjim Predsednika bivše SFRJ (Marija Krstić). Noviji period kada dolazi do narastanja lokalnih manifestacija, koje imaju primarni ili izvedeni turistički karakter, istražen je u radovima o gastronomskim tradicijadama (Ivan Kovačević) i "Lovu na Besija" u Beloj Crkvi (Marko Stojanović). Etno-perspektive razvitka turizma predmet su rada o koncepcijama razvoja turizma u Knjaževcu (Jana Baćević). Dva teksta u ovom zborniku analiziraju odnos kulturne baštine I turizma i to u turistizaciji književno kreiranog transilvanijskog vampira Drakule (Ana Banić Grubišić) i turistizacije napuštenog trans-američkog autoputa "Route 66" (Ana Banić-Grubišić).

Cilj zbornika Antropologija TV serija jeste da prikaže srpsku antropologiju TV serija, da približi čitaocima domaću produkciju radova na ovu temu i shodno tome da podstakne nova istraživanja. Zbornik sadrži nekoliko vrsta tekstova: od
onih koji posmatraju celinu određene serijske produkcije, preko onih koji razmatraju pojedinačne telvizijske serije, do onih koji u manjem kopusu serija posmatraju određene fenomene kojima se serija bavi. U tekstu Prva petoletka: domaće televizijske serije i transformacija sistema vrednosti u tranziciji Miše Đurkovića (gost - filozof) poziva se na naučno
istraživanje televizijskih serija u Srbiji i nudi pregled i analizu televizijskih serija realizovanih u prvih pet godina demokratske vlasti (period 2000-2005). U radovima Konceptualizacija gubitnika i dobitnika tranzicije u popularnoj kulturi i Tipizacija privatnika u periodu prve tranzicije: primer domaćih serija,
Vesna Trifunović proučava dve domaće serije Siniše avića "Srećni ljudi" (1993-1995) i "Porodično blago" (1998-2001) emitovane na RTS. U tim serijama ona se fokusira na predstave o dobitnicima i gubitnicima tranzicije u Srbiji 90-ih godina i na tipove preduzetnika. U člancima "Kursadžije"- terapeutska uspavanka? Analiza popularne domaće humorističke serije i Srbi, narod najluđi — humoristička serija „Kursadžije“ Grand produkcije, Marija Krstić analizira popularnu humorističku seriju televizije Pink, čiji sadržaj čine etnički, politički i erotski vicevi između nekoliko pripadnika bivše SFR Jugoslavije, odnosno polaznika kursa za policajce za "Specijalne
balkanske snage".
Dekodiranjem medijskog teksta serije "Moj rođak sa sela" i analizom recepcije kod publike, Tijana Cvjetićanin u tekstu Čiji 'Rođak sa sela'? daje ideološko čitanje jednog medijskog teksta serije, emitovane na RTS 2008. godine, dekonstruiše njenu ideološku matricu i pokazuje dominantne sisteme verdnosti koje serija sadrži.

Cilj ovog rada je da pokaže kako se kreira kulturni odgovor na jednu prirodnu pojavu. Pomračenje Sunca je u izvesnom smislu laboratorija, jer čovek nema nikakav uticaj na ovu prirodnu pojavu, a sama pojava u najvećem delu nema posledice po ljude. Fokus analize je na dva pomračenja koja su se dogodila u Beogradu 15. februara 1961. i  11. avgusta 1999. Ponašanje građana za vreme tih pomračenja bilo je potpuno različito. Ljudi su 1961. godine radoznalo posmatrali pomračenje kroz specijalne naočari ili nagaravljena stakla, a 1999. su se sakrili u kuće izbegavajući svaki kontakt sa spoljašnošću. Ovako različita ponašanja su bila izazvana pozitivnom progandom 1961. i izazivanjem panike i straha 1999. god. I jedno i drugo su stvarali mediji pod kontrolom vlasti. Analizom ovih ponašanja i konteksta u kome su se odigrala uočavaju se značenja - i to kako namere vlasti tako i reakcija građana na medijsku propagandu vezanu za pomračenja.

Apstrakt: U ovom radu ćemo se baviti mitskim sistemima jugoslovenskog socijalizma. Mitovi socijalističke Jugoslavije će biti locirani u tri vremenska perioda. Prvo to su mitovi nastali za vreme Drugog svetskog rata: mit o Josipu Brozu Titu, mit o herojskoj narodnooslobodilačkoj borbi i mit o bratstvu-jedinstvo. Ti mitovi su opstajali tokom svog vremena komunističkog režima u Jugoslaviji. U periodu neposredno posle Drugog svetskog rata snažan uticaj Sovjetskog saveza je doveo do importa ili etabliranja mitskog sistema koji je sadržao mit o proletarijatu, mit o Staljinu i mit o nepobedivoj Crvenoj armji. Raskidom veza sa SSSR-om 1948 taj sistem je razgrađen ili transformisan u jedan novi mitski sistem socijalističke Jugoslavije koji se sastojao iz mita o samoupravljanju, mita o opštenarodnoj odbrani i mita o nesvrstavanju.

Cilj ovog teksta je da izvrši preliminarno mapiranje diskursa o krivcima i žrtvama u pandemiji virusa covid-19 u toku 2020. i prve polovine 2021. godine u Srbiji. Praćena su dva oblika javnog diskursa: oficijelni i neoficijelni. U okviru oficijalnog diskursa razlikuju se tri diskursa: politički, medicinski (stručni) i paramedicijski tj.šarlatanski. Neoficijelni diskurs je praćen u medijima koji nisu naklonjeni vladajućoj partiji. Izlaganje prati dijahroniju tj. sled događaja u okviru pandemije tokom 2020 i prve polovine 2021. godine.

From its origin in the nineteenth century, through the entire twentieth, ethnology was present in most continental European countries as the national science of ethnological research on the given population and territory, past and present. Countries that held colonies, however, grounded their anthropological studies entirely differently, namely, in the research of 'primitive societies'. A process of merging Anglo-American anthropology and European ethnology began after the Second World War through theoretical innovations, such as Claude Levi-Strauss' structuralism, which integrated anthropology as a scientific discipline. This was also the beginning of the integration of Europe, that is, the creation of the European Economic Community. Science has traditionally regarded Europe as a 'mental representation' or the product of a complex political-ideological or cultural conceptualization. In anthropology as elsewhere, Europe was chiefly seen either through a regional comparative approach or through various kinds of analysis of interior or transcontinental spheres of political, economic, demographic, and cultural influences. This paper will take a closer look on the recent studies of Europe, and more specifically, of European Union, through the lens of anthropology.

In the space of 47 years the Albania national football team played two games at  the  JNA  stadium  in  Belgrade.  At  both  games,  events  with  a  clear  political  content  took  place.  At  the  1967  game,  a  group  of  about  5,000  fans  supported  the Albania national team, some of whom wore qeleshes as a possible marker of Albanian ethnicity. The 2014 game, which was also a European Championship qualifier, was marked by the appearance of a drone carrying the Greater Albania flag, which descended towards the pitch. As players tried to get hold of the flag, a  scuffle  broke  out  and  supporters  invaded  the  pitch,  with  the  result  that  the  match was suspended. In this paper, both events are interpreted within the con-text of other political events in the region immediately preceding and following the matches. The events at the 1967 game are compared to the demonstrations in  Priština  a  year  later.  The  comparison  highlights  differences  in  the  political  attitudes  of  the  masses  and  the  elites.  While  the  masses  had  clear  aspirations  towards the unification of all Albanians, regardless of the situation in Albania at the time and Enver Hoxha’s Stalinist regime, the elite perceived the danger of  these  ideas  and  channeled  the  strategy  toward  solutions  that  appeared  feasible, namely, the establishment of a republic within Yugoslavia. Again, at the game 47 years later, the drone with the message of Greater Albania was not the expression of the political will of the elite, who were aware that Albania’s and Kosovo’s current political positions do not allow for the abolishing of borders. In  both  cases,  the  political  elites  did  not  explicitly  reject  the  idea  of  unification,  as  it  would  be  politically  inopportune  to  reject  an  idea  that  is  prevalent  in the cultural intimacy of the broad masses of the people, but it was sidelined and modified into unity within the broader context of integrations and breaking down of barriers in the region and in Europe.Key  words:  football  game,  Yugoslavia,  Albania,  Serbia,  Kosovo,  European  Championship qualifiers, political rooting

Ivan Kovačević Odeljenje za etnologiju i antropologiju Filozofski fakultet Univerzitet u Beogradu ikovacev@f.bg.ac.rs Božićno primirje 1914. u filmu Joyeux Noel (2005) 1 Apstrakt: Film Joyeux Noel (režija Kristijan Karion, 2005) opisuje događaje na Zapadnom frontu na Božić 1914. godine. Posle nekoliko meseci rovovskog ratovanja u teškim vremenskim uslovima, na Badnje veče pevanjem božićnih pesama započinje spontano primirje, poznato kao Božićno primirje, koje obuhvata i sam dan Božića. Analiza političkog, religijskog i identitetskog značenja filma prati francusko-nemačke konflikte, mogućnost zajedničkog delovanja hrišćanskih crkava (ekumenizam), kao i elemente interakcije koji se odvijaju kroz jezik, novac (razmenu), narative o turizmu, braku, ljubavi i porodici, i prikazano igranje fudbala na ničijoj zemlji. Ključne reči: Prvi svetski rat, Zapadni front, Božićno primirje, film, Joyeux Noel, evropske integracije, francusko-nemački odnosi, ekumenizam, evropski identitet 1. Joyeux Noel-produkcija, sadržaj, recepcija, preteče Produkcija-Film Joyeux Noel (Karion, 2005) priča o Božićnom primirju i bratimljenju vojnika zaraćenih strana na Zapadnom frontu decembra 1914. godine. Film je proizveden u koprodukciji više kompanija iz pet zemalja. Kao glavni proizvođač navedena je francuska kompanija Nord-Ouest, a koprodukcioni partneri u realizaciji su Senator Film Produktion iz Nemačke, The Bureau iz Britanije, Artémis Productions iz Belgije, Media Pro Pictures iz Rumunije i francuski TV kanal TF1 Films Production. Snimanje filma prodržao je Euroimages, fond za podršku kulturi Saveta Evrope, koji finansijski pomaže evropske koprodukcione projekte. Scenario za film napisao je francuski scenarista i režiser Kristijan Karion, 2 koji je i režirao film. Sadržaj-Film opisuje krvavi rovovski rat na Zapadnom frontu 1914. godine sa mnogobrojnim žrtvama u borbama neposredno pred Božić. Oficiri i vojnici u 1 Ovaj tekst je objavljen u časopisu Traditiones no. 1. za 2018 godinu pod naslovom "The Christmas Truce of 1914 in The Film Joyeux NoëL (2005)". 2 Filmografija Krististijana Kariona se sastoji iz pet filmova i u svih pet filmova Karion je i scenarista i režiser. http://www.imdb.com/name/nm0137228/?ref_=tt_ov_dr-Posećeno 21.2.2018.

Apstrakt: U ovom radu se analizira memorijalizacija istorijskog događaja iz Prvog svet-skog rata poznatog kao "Božićno primirje", u kome su vojnici suprotstavljenih strana na Zapadnom frontu 25. decembra 1914. godine spustili svoje oružje, pevali božićne pesme, međusobno razmenili poklone i igrali fudbal. Upravo je fudbal onaj aspekt ne-formalnog primirja koji je izabran i istaknut kao simbol mira i zajedničke ljudskosti prilikom materijalizacije kolektivnog pamćenja stotinu godina kasnije, čime je ovaj sport definisan kao univerzalni jezik koji prevazilazi sve kulturne i vremenske bari-jere. Predstavićemo više spomenika posvećenih ovom događaju, koji su podignuti u periodu između 1999. i 2015. godine u Belgiji, Engleskoj i Francuskoj, kao i značajne komemoracije održane u znak sećanja 2014. godine. U izradi spomenika učestvovala su građanska udruženja, škole, države, fudbalski klubovi i fudbalski savezi, a brojnim ma-nifestacijama često su prisustvovali visoki državni zvaničnici i eminentni aktivni i pen-zionisani fudbaleri. Medijsko izveštavanje o stogodišnjici Božićnog primirja doprinelo je da priča postane poznata u široj javnosti i ovi spomenici su danas veoma posećena mesta sećanja i popularne turističke atrakcije, o čemu svedoči veliki broj fudbalskih lopti koji posetioci ostavljaju kraj njih. Kroz interpretaciju simbolizma i ritualne prak-se prilikom obeležavanja stogodišnjice, kao i procesa nastanka i ceremonija otkrivanja spomenika, pokušaćemo da analiziramo politiku izgradnje kolektivnog sećanja u savre-menom kontekstu i okruženju. Ključne reči: memorijalizacija, Prvi svetski rat, Božićno primirje, antropologija fud-bala, kultura sećanja * ikovacev@f.bg.ac.rs ** mladen899@yahoo.com 1 Ovaj članak je rezultat rada na projektu 177035 koji finansira resorno ministarstvo.

Montevideo, Bog te video – ideološki švedski sto kao osnov blokbastera * Apstrakt: Analiza filma Montevideo, Bog te video polazi od činjenice da je film u bioskopskom prikazivanju videlo preko pola miliona gledalaca, a da se tom broju sa-svim približio i nastavak filma. Uzroci takve posete, koja film svrstava u najuspešnije blokbastere u Srbiji, traženi su u širokom spektru ideoloških sadržaja filma. Ti sadržaji se očituju u karakterizaciji likova i, posebno, u opozicionim odnosima koje ti likovi uspostavljaju. Kao glavne opozicije javljaju se državno jugoslovenstvo i želja za sa-mostalnom srpskom državom, zatim, malograđansko-patrijarhalno i slobodno-celibatno shvatanje ljubavi i braka, te hedonizam naspram političkog aktivizma. Uz lokalpatrio-tizam, građansko shvatanje ljubavi i braka zasnovano na romantici, ideju društveno od-govornog peduzetništva i navijaštvo, navedene opozicije čine veliku ponudu ideoloških sadržaja filma u kojoj se gledaoci mogu selektivno prepoznati, što je omogućilo veliki uspeh filma. Metaetnografija Film Montevideo, Bog te video snimljen je u produkciji kompanije Inter-media Network. Film je režirao Dragan Bjelogrlić, poznati glumac, kome je ovaj film prvi režiserski posao. Scenario su napisali režiser 1 Srđan Dragojević i Ranko Božić, pisac i scenarista. 2 Scenario je napisan prema romanu sportskog novinara Vladimira Stankovića, pod istim naslovom Montevideo, Bog te video, koji je objavljen 2010. godine, šest meseci pre premijere. Film je premijerno prikazan 20. decembra 2010. * Ovaj članak je rezultat rada na projektu 177035 Ministarstva za prosvetu, nauku i tehnološki razvoj. 1 Iz bogate filmografije izdvajaju se filmovi Mi nismo anđeli (1992), Lepa sela lepo gore (1996) i Rane (1998). 2 Osim scenarija za oba dela Montevidea, Ranko Božić je napisao i scenario za film Ademira Kenovića Ovo malo duše (1986) i TV seriju Vratiće se rode (2007).

Почетком новембра 2006. године у Шапцу се раширила прича о нападима канибала у градском парку што је резултирало општим страхом. Страх од  канибала у Шапцу би се могао сматрати масовном паником обзиром да је прича о појави канибала (канибалистичке секте, вам¬пира) довела до масовне рестрикције понашања.

Film „Trener“ (1978), u režiji Puriše Đorđevića, prelama kroz filmsku priču mnoge događaje iz fudbalske stvarnosti tog doba sa prošlostću oličenu u ratu I logorima, suprotstavljenu ekonomskim i socijalnim prilikama vremena u kome je film sniman. Odlazak trenera velikog kluba na rad u Nemačku nalazi se između logične posledice profesionalizacije fudbala i ekonomske realnosti društva, s jedne strane, i reminiscencije na rat, nemačke logore i žrtve koje su u njima stradale, s druge strane. Rezultat fudbalske utakmice koja odlučuje o kvalifikovanju nemačkog ili jugoslovenskog kluba u finale značajnog evropskog takmičenja simboliše rezultat protoka vremena I dvadesetpetodišnjeg posleratnog razvoja Nemačke i Jugoslavije.

Članak predstavlja prvi u budućem nizu tekstova o fudbalu na filmu i u tv serijama u Jugoslaviji (Srbiji i Hrvatskoj). Film Drug pretsednik – centarfor iz 1960 godine, u režiji Žorža Skrigina, je žanrovski određen kao “filmska humoreska” je razgranata i isprepletena priča o malom prvincijskom gradu. Okosnicu priča sačinjavaju proslava godišnjice zemljoradničke zadruge i važna fudbalska utakmica koju igra lokalni tim. Kroz ova dva narativna toka film govori o izmišljanju tradicije, modernizaciji i industrijalizaciji, odevanju, umetnosti, popularnoj muzici, a elementi ljubavne komedije I zaplet oko fudbalske utakmice predstavljaju medije kroz koje se sopštavaju i ocenjuju pojave u srpskoj varošici i šire,  u društvu, 50-ih godina dvadesetog veka.

ABSTRACT
Studying urban legends, the French folklorist Véronique Campion-Vincent posed the question of whether some of the more recent legends preach tole¬rance. The ‘‘elevator incident‘‘ or ‘‘swallowed ticket‘‘ legends display a diffe¬rent attitude to Others from that found in classic xenophobic urban legends. This different attitude is also to be found in two legends recorded in Serbia, namely, the legend of ‘‘The Gypsy's Tavern‘‘and the legend of the Chinese restaurant. An analysis of the two legends shows that the ambiguity of "toleran¬ce legends" does not arise from the fact that they speak about a xenophobic environment while at the same time having a denouement that "preaches" to¬lerance, but rather from the fact that the "preaching" relates to those Others who have gone through a process of acculturation, who have been assimilated and who have accepted the rules of "our" culture. These legends do not preach tolerance towards the Otherness of Others but towards Others who are striving to become or have managed to become "Us".

The article examines the origin of an American steel industry mythical hero, Joe Magarac. The analysis is based on the original text by Owen Francis from 1931 and aims to resolve a dilemma – whether the text is genuine folklore or fakelore. The analytical method is layered and varied; it involves comparing Francis’s text to other elements of folklore from the host country, confronting the meaning of the legend of Joe Magarac with the genuine interests of steelworkers, and contextualising the legend in the social conflicts of the steel industry in Pennsylvania at the end of the 19th and the beginning of the 20th century.

La modernisation de l’ethnologie/anthropologie serbe dans le dernier
quart du vingtième siècle a été marquée par le structuralisme. Plus précisément,
l’analyse structurale, qui a établi l’impératif de l’interprétation, a sa racine dans
l’oeuvre de Claude Lévi-Strauss, puis dans celle des précurseurs de l’analyse structurale
(Van Genepp et Propp) ou la réception britannique du structuralisme (E. Leach,
M. Douglas), ou encore l’école russe de sémiotique et la sémiologie de Barthes. Les
précurseurs de l’analyse structurale mis à part, toutes les principales sources de la
révolution serbe structurale et sémiologique se trouvent dans l’anthropologie structurale
de Lévi-Strauss.
Lorsque, autour de 1970, des milieux intellectuels environnants les études anthropologiques
des principaux courants théoriques du 20e siècle arrivent dans les
mains des lecteurs serbes, l’ethnologie serbe, tabula rasa vieille d'un siècle et ancrée
dans la tradition romantique de ses débuts, donnait d’égales chances à tous. Le présent
travail tentera de répondre à la question de savoir pourquoi c’est précisément
l’analyse structurale qui a joué le rôle modernisateur dans l’ethnologie/anthropologie
serbe, alors que les idées du fonctionnalisme, les études de la culture et de la personnalité
ou encore le courant néo-évolutionniste n’ont pas exercé d’influence profonde
ni révolutionnaire.
Mots-clés: anthropologie, Serbie, XXe siècle, structuralisme, fonctionnalisme.

Antropolozi "internalisti" bave se sobom na dva sasvim razli!ita načina. Etnografi s antropološkom diplomom su preko refleksivnosti došli do autoetnografije, dok oni koji koji se bave sobom na nivou discipline pišu o antropologiji tj. najčešće istoriju antropologije. Antropolozi "eksternalisti" se bave svetom. Neki od njih su klasični etnografi koji proizvode obične ili "guste" opise, neki pokušavaju svet da tumače, a treći, koji preko akcione stižu do militantne antropologije, pokušavaju da svet menjaju i usklade sa svojim političkim stavovima.

SERBIAN ANTHROPOLOGY IN THE FIRST DECADE OF THE TWENTY FIRST CENTURY

The position of anthropology in official nomenclatures of sciences in Serbia has been caused by the traditional understanding of the “science of people” that led to the new positioning within classifications created by the state bodies. Through ministries and independent regulatory bodies, the state classifies anthropology in the sphere of science as a “historic” discipline, while in the field of high education it treats anthropology as a “sociological” science. Therefore, the relation towards history and sociology is crucial for the positioning of anthropology in the systematization of sci¬ences. From the empiric point of view, by abandoning the old “ethnologic” concepts, anthropol¬ogy came out of the aegis of historic disciplines to come with the recent historic studies (“social history”) to the relation of anthropology and historic ethnography, which anthropology interprets through its methodological procedures. According to sociology, a distinction exacted in terms of classification might be built upon concentration of characteristics of the studied phenomena, where at the sociological pole of the distinction axis one finds the rational, formal and organized, while the unconscious, spontaneous and creative is at the anthropological pole. The phenomena that are grouped based on these characteristics at one pole can be recognizably defined as a task/field/sub¬ject matter of one or the other discipline.

Uvidom u srpsku antropološku periodiku u prvoj deceniji dvadeset prvog veka  utvrđeno je da je broj časopisa više nego dvostruko ve?ći u odnosu godinu prvog izdanja.
Pomak u broju časopisa i svezaka časopisa koje izlaze u jednoj godini učinjen je obnavljanjem  časopisa "Etnoantropološki problemi" i pokretanjem časopisa "Antropologija"
na Filozofskom  fakultetu u Beogradu. Osim ukupnog broja
časopisa povećan  je  i broj svezaka sa 2 na 12 svezaka godišnje, dok je broj naučnih članaka u časopisima sa oko
30 povećan na preko 100. Ova kvantitativna promena u potpunosti obezvređuje neobaveštenu  ili zlonamernu floskulu o zaostajanju humanističkih i društvenih nauka. Naprotiv,
višestruko uvećanje rezultata nau>nog rada pokazuje da je sistem kvantifikacije dao početne rezultate, ali da će ti rezultati biti obezvređeni ukoliko se nastavi sa vazalskom idolatrijom časopisa sumnjive naučne kompetencije u oblasti nacionalnih i humanističkih nauka sa tzv. citatnih listi (SSCI i AHCI). Umesto izopačenosti kvantofrenije oličene  u citatnim listama potrebno je uz kvantitativna merila, koja su dala određene rezultate,
izgraditi neophodne kvalitativne pokazatelje koji bi delovali kao korektivni faktor. 

Ključne reči: antropologija, antropološki časopisi, Srbija, kvantifikacija nauke, kvantofrenija,  antropološke institucije

Naučno delo Dušana Bandića posmatra se kroz kontekst i vreme u kome
je započeo proučavanje narodne religije da bi, putem analize najvažnijih tekstova, došli
do zaključka o značaju samog dela u modernizaciji srpske antropologije. To je samo jedan
segment, mada najvažniji, sveukupne procene značaja pojedinačnog dela u istoriji
antropologije u Srbiji. Ostali aspekti delovanja, koji se odnose na institucionalno pozicioniranje
i aktivnost, zatim na neHiji socijalni i politički život i na kraju na posledice koje
je to delovanje imalo, značajni su za istoriju nauke, ali nisu obuhvaćeni ovim istraživanjem.
Ono se ograničava na opis konteksta i to stanja proučavanja narodne religije na
poHetku Bandiećve delatnosti i opšte upoznatosti sa svetskom antropologijom u srpskoj
etnologiji tog doba. Zatim se pažnja zadržava na sadržaju samog dela kroz posmatranje
veih  idejnih i metodoloških sistema prisutnih u Bandićevim radovima – evolucionizma,
funkcionalizma i strukturalizma, da bi se, na kraju, izvukao zaključak o  razvoju
metodoloških postupaka koje je Bandić  primenjivao, kao i na sveukupno mesto koje
njegovi radovi imaju u prekretničkom periodu srpske etnologije.

U periodu obnavljanja hladnog rata, posle 1980. godine, pojavljuju se filmovi koji napuštaju ideju detanta i predstavljaju odgovor na sovjetsku ekspanziju u svetu, koja se odigravala pod okriljem umanjene vojne konfrontacije. Sigurno da filmska reakcija na stvarno širenje komunizma nije adekvatan odgovor, ali je deo šireg prekomponovanja američke politike prema Sovjetskom Savezu, koja se ogledala u jačanju odbrane kroz Stratešku odbrambenu inicijativu (SDI), energičnu intervenciju na Grenadi, pomaganje antikomunističkih pokreta u svetu itd. Nasuprot delu američke političke scene, koji je i u najvišim državnim telima sputavao pokušaje da se spreči širenje komunizma u svetu, delovanje kroz popularnu kulturu, tj. film, stvaralo je novu klimu u kojoj je pripreman višestruki prirtisak na socijalistički lager. Film Crvena zora se može smatrati delom reakcije američke politike na partikularno shvatanje
detanta kao štita za vojno i politiko širenje SSSR-a u Africi i drugim delovima sveta. Taj pritisak je tokom 80-ih godina 20. veka pojaao inherente slabosti sovjetskog društva koje se, posle kratkotrajne faze neuspešne transformacije, raspalo na početku poslednje decenije dvadesetog veka.

U ovom članku autori daju pregled novih antropoloških radova koji se odnose na umiranje, smrt i verovanja u život posle smrti. Umiranje i valorizacija načina umiranja predmet su teksta sociologa Todora Kuljića, dok su ostali relevantni tekstovi koje autori komentarišu rezultat rada antropologa. Tako se tradicionalno verovanje u "prikoljiš" analizira u tekstu Ivana Kovačevića, dok je narodno verovanje o umiranju posle smrti analizirao Dušan Bandić, a moderne oblike ispoljavanja žalosti u novinskim čituljama Ivan Čolović. Tradicijsko verovanje u vampira predmet je antropološke analize u člancima Dušana Bandića i Lidije Radulović, dok je analiza verovanja u besmrtnost, prisutnog u jednoj novoj religiji, tema rada Danijela Sinanija.

Antropološko zanimanje za fudbal u porastu je od početka ovog veka, o čemu svedoči povećan broj istraživanja, individualnih radova, kolektivnih publikacija i naučnih skupova. Uzevši u obzir to, da antropologija odavno nije više nauka o kulturno bizarnom i egzotičnom, jasno je da su prva antropološka proučavanja fudbala kao kulturnog fenomena vezana za one sredine u kojima on predstavlja bitnu kulturnu značajku, što i jeste razlog širenja ove subdiscipline prvenstveno u Evropi, ili posmatranja fudbala kao egzoteričnog fenomena u nekim sredinama sa dužom tradicijom antropologije posvećene kulturama nativnih zajednica. Od prvih analogija fudbalske igre i njenih pravila sa ritualima tzv. primitivnih kultura, antropološko proučavanje fudbala razvilo se u relativno sveobuhvatn pristup, koji uključuje istraživačko zanimanje za sve učesnike neophodne za uspostavljanje te igre kao javnog, kulturnog dobra – igrače, stručnjake, navijače, novinare, organizatore itd. – kao i za raznovrsne aspekte njegovog kulturnog manifestovanja, od oruđa za konstruisanje identiteta i kulturnog simbola, preko aktivnosti vezane za slobodno vreme i ekonomiju podjednako, do svojevrsne apoteoze koncepata globalizacije i komodifikacije kulturnih dobara. Antropološka proučavanja fudbala prisutna su i u Srbiji, gde njihov predmet odgovara onoj poziciji i ulozi koju fudbal, kao nedvosmisleno kulturni artefakt, ima u društvu Srbije i zemljama regiona.

Ključne reči: fudbal; antropologija; kultura; ekonomija; kulturni identitet; Srbija.

Intenzivno okretanje prou avanju novih rituala sredinom osamdesetih
godina prošlog veka predstavlja jednu od klju nih ta aka modernizacije i antropologizacije
srpske etnologije. U najve!oj meri inicijator tog zaokreta je bilo Etnološko društvo
Srbije, mesto doga"aja su bila godišnja savetovanja Etnološkog društva Srbije a
Etnološke sveske,  asopis udruženja, objavljivao je prve radove o novim ritualima. U
ambijentu tadašnje etnologije, koja se dominantno bavila beleženjem se!anja na ruralni
život devetnaestog veka, inovativni karakter istraživanja ispra!aja radnika u penziju,
prijema dece u pionirsku organizaciju, ispra!aja na odsluženje vojnog roka, ponašanja
u kafi!u ili na korzou, bio je više nego o igledan. Iz današnje perspektive, trideset
godina kasnije, sagledava se zna aj ovih doga"aja za konstituisanje nove srpske
antropologije.

Antropološko proučavanje reklama polazi od zna
čenja celokupnog sadržaja
reklame, da bi se ta značenja kontekstualizovala u vremenu i prostoru u kome
reklama nastaje i deluje. Na osnovu tog postupka može se utvrditi koje vrednosti reklama
sadži i u kakvom su odnosu sa sistemima vrednosti u okruženju. Postupci semiologije
reklame, kao najvažnijeg metodološkog postupka u antropološkoj analizi reklame,
generisani su iz opšteg semiološkog pristupa ali mogu biti "pozajmljeni" iz semiologije
vizuelnih predstava, posebno semiologije filma.

Televizijske serije predstavljaju zapažen  i raširen oblik popularne kulture. Antropološkom istraživanju su podložne kao sveki drugi oblik popularne kulture i to je učinjeno u novoj srpskoj antropologiji koja ih je uvrstila u svoj u inventar istraživanih fenomena. Istražujući televizijske serije antropolog istražuje savremeno društvo i to kako kroz značenja i vrednosti koje se u serijama sadrže tako i kroz recepciju tih sadržaja. Antropološko proučavanje televizijskih serija u Srbiji je rezultiralo jednim brojem radova koji prvenstveno posvećeni serijama koje su proizvedene u Srbiji i svega u jednom slučaju seriji inostranog porekla (Bafi ubica vampira) koja se proučava sa stanovišta recepcije.  Sasvim očekivano najveću pažnju su antropologa su privukle serije koje su imale veliku gledanost poput serija Srećni ljudi, prorodično blago, Kursadžije, Mile protiv tranzicije i Moj rođak sa sela.

Generisanje jugoslovenskog kulturnog nasleđa je imalo tri faze i to: fazu jugoslovenske ideje (do 1918.godine), fazu jugoslovenske države (1918-1992) i fazu jugonostalgije
(od 1992. godine). U prvom periodu generativni faktor je bila politička ideja, a nosioci politički aktivisti i privrženici te ideje, u drugom periodu je to prvenstveno država zajedno sa složenim paradržavnim aparatom, a u poslednjem su, uz političku ideju, prisutna i individualna stanja i sećanja koja stvaraju nove fenomene koji, iako bazično nostalgični, predstavljaju stvaranje "novog" jugoslovenskog nasleđa.
Jugoslovensko kulturno nasle􀃿e u peirodu 1945-1992 predstavljaju kulturni proizvodi u visokoj, popularnoj ili "narodnoj" kulturi proistekli iz glavnih obeležja države i ideologije koja je tom državom vladala, kao što je ključni idejni trougao izgrađivan tokom 1950-ih godina: samoupravljanje, nesvrstanost i opštenarodna odbrana, praćen prozvodima i atributima same države, idejom bratstva-jedinstva, shvatanjem radni􀃾ke klase kao subjekta jugoslovenske (i svetske) revolucije, vladavinom komunističke partije (KPJ, SKJ), kultom Josipa Broza i kultom partizanskog rata (NOB).

Ključne reči: Jugoslovensko kulturno nasleđe, Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija, Savezna Republika Jugoslavija, jugoslovenska ideja, jugonostalgija

U radu se, uz korišćenje etnografskog metoda posmatranja s učestvovanjem, razmatra studija slučaja ekonomskog ponašanja stanara jedne zgrade u centru Beograda. Spoljašnji pokazatelji potrošnje, kao i saznanja istraživača o prihodima izvesnog broja stanara, ukazivali su na zaključak o znatnom udelu sive ekonomije u prihodovnoj strani posmatranih domaćinstava. Namera rada je da, u okviru ovde tek skicirane „antropologije neformalnog prihodovanja“, ukaže na manjkavosti zvaničnih statističkih podataka o prihodima građana na osnovu kojih se prave procene visine standarda, ostavljajući van statistike i zvaničnih saznanja veliku oblast neformalnih oblika prihodovanja koji znatnom broju građana u Srbiji omogućava lakše preživljavanje i bolji materijalni položaj od zvaničnih procena. Takođe, jedna od namera rada bila je da, povezujući sivu ekonomiju i političko ponašanje građana, ukaže na činjenicu da je u poslednje dve decenije bunt građana u Srbiji uvek bio motivisan političkim a ne ekonomskim razlozima, što bi se dalo očekivati s obzirom na, u javnom diskursu, često isticanu katastrofalnu ekonomsku situaciju u zemlji, uzimajući u obzir različite događaje i parametre – počev od hiperinflacije iz prve polovine 90ih, preko međunarodnih sankcija, povećane javne potrošnje svih vladajućih režima u proteklom periodu, velikog deficita i javnog duga pa do izostanka adekvatnih i preko potrebnih ekonomskih reformi. U takvoj situaciji zaista je zbunjujuće odgovoriti na pitanje kako je moguće da ekonomski razlozi ne izazivaju revolt građana, osim ako odgovor ne potražimo u sivoj ekonomiji koja velikom broju stanovnika u Srbiji i dalje omogućava lagodniju egzistenciju nego što to zvanični podaci sugerišu.

Pola veka od odlaska prvih gastarbajtera na rad u zemlje zapadne Evrope je moment u kome je potrebno rezimirati i refokusirati istraživanja celokupne pojave. U to istraživanje shodno vremenskoj distanci i dostupnim dokumentima uključili su se i istroičari, uz već ranije prisutna proučavanja u okvirima demografije, ekonomije i sociologije. Skromno učešće antropologa u dosadašnjem proučavanju gastarbajtera rezultiralo je siromaštvom problemski postavljenih pitanja i istraživanja koja na tako posatvljena pitanja daju odgovore. Neki trenuci su propušteni usled nefunkcionalnog fokusiranja na iseljeništvo i nacionalne manjine u susedstvu i danas mogu biti proučavani samo u okviru istorijske antropologije. Ipak. Potrebno je definisati koji su to pravci problemski formiranih pitanja koji će učiniti prelaz sa deskriopcije na tumačenje pojava proizašlih iz činjenice da je više od milion ljudi iz Srbije tokom pola veka dobar deo svog života provelo ili još uvek provodi  u zemljama zapadne Evrope. Ovaj rad predstasvlja pokušaj da se formulišu neki od mogućih puteva savremenog antropološkog proučavanja poluvekovnog „privremenog rada u inostranstvua“ građana Srbije.

Modernizaciju srpske etnologije/antropologije u poslednjoj četvrtini dvadese¬tog veka obeležio je strukturalizam. Preciznije rečeno, strukturalna analiza, kojom je etabliran imperativ interpretacije, generisana je iz dela Klod Levi-Strosa, zatim preteča strukturalne ana¬lize (Van Genepa i Propa) ili iz britanske recepcije strukturalizma (E. Lič, M. Daglas), kao i ruske semiotičke škole ili bartovske semiologije. Izuzimajući preteče strukturalne analize, svi glavni izvori srpske strukturalno-semiološke revolucije potiču iz Levi-Strosove strukturalne antropo¬logije.
Kada, oko 1970. godine, iz intelektualnog okruženja stižu pred domaćeg čitaoca antropolo¬ške knjige iz glavnih teorijskih pravaca dvadesetog veka,  srpska etnologija je, budući tabula rasa na¬stala jednovekovnom ukorenjenošću u romantičarske osnove svog nastanka, davala jednake šanse svima. Ovaj tekst će pokušati da odgovori na pitanje zašto je baš strukturalna analiza odigrala mo¬dernizacijsku ulogu u srpskoj etnologiji/antropologiji, dok su ideje funkcionalizma, proučavanja kulture i ličnosti ili neoevolucionistički pravac ostali bez dubokog i prevratničkog uticaja i, još uže posmatrano, zašto funkcionalizam i funkcionalna analiza nisu predvodili moderni¬zacijski proces srpske etnologije

The paper looks at the modernization of museum displays as well as at resistance to this process. This slow process of modernization and the resistance that the transformation of museum practice has encountered from the first are exemplified by two exhibitions at the Museum of Ethnography in Belgrade ("Football Fans’ Uniforms and Gear" in 1986 and "The Plastic 1990s" in 2010) and the events that accompanied these exhibitions. The paper then proceeds to reflect on an exhibition that was to have been held, and which could have marked a turning-point had it been held at that particular time. The conclusion that can be drawn from the three examples is that this transformation could have been achieved at a much faster pace, and that an opportunity was missed for museum ethnology to become, through the transformation of museum exhibits and displays, a leader in the modernization of the field, which at the time was fossilized both in a thematic and in an interpretational sense.

U ovom radu autori nastoje da preciziraju pojmovni aparat proučavanja nostalgije s namerom da se, nakon određivanja metodološkog postupka, izgradi celovita teorijsko-metodološka platforma na osnovu koje će se vršiti istraživanja. Projekat je zamišljen kao interdisciplinarni postupak u kome će učestvovati antropolog folklore (folklorista), psiholog i antropolog koji će pratiti tri vrste nostalgičnih narativa: životnu
priču kao folklornu formu, lična sećanja kao proizvod pamćenja i usmenu istoriju kao najklasičniju nostalgičnu formu. Poređenjem te tri vrste narativa nameravamo da
utvdimo da li između ovih diskursa postoje veze i kakva je priroda tih veza.
Ključne reči: nostalgija, jugonostalgija, pamćenje, autobiografsko sećanje, lične priče,
istorijska nostalgija, Srbija, Jugoslavija

Apstrakt: Nostalgični narativi se javljaju u dva dominantna oblika – kao istorijske nostalgije i kao personalne nostalgije. Personalni sadržaji i istorijske priče se mogu registrovati u slobodnoj formi životnih priča, žanra dobro poznatog u folkloristici, kao I u narativima koji se dobijaju kroz dve forme intervjua. Prva forma intervjua se generiše iz antropološke tradicije tj. etnografskog prikupljanja podataka i odnosi se na opis društvenih, ekonomskih i svih drugih elemenata prošlosti, dok se druga forma intervjua, generisana iz psihologije, slična dubinskom intervjuu, odnosi na lične doživljaje iz ranijeg vremena. Kada se dođe do nostalgičnih narativa u ove tri forme moguće je sprovesti: a) analizu svake ponaosob i b) porediti ih u cilju utvrđivanja razlika i sličnosti. Na osnovu takvog postupka moguće je otkriti gde i kako se stvaraju opisi prošlosti koji ne odgovaraju ličnom iskustvu, što je karakteristika kako jugonostalgije tako i drugih sličnih sećanja na prošlost.

Ključne reči: nostalgija, Srbija, jugosnostalgija, istorijska nostaglija, personalna nostalgija, pamćenje, sećanje, metodi, lične priče, dubinski intervju

Discussions between paid citation metrics analysts and quantophrenic technoids, on the one hand, and scientists in the fi¬eld of humanities and social sciences, on the other hand, are not possible. A different debate, within the scope of social sciences and the humanities, can contribute to building a complete and adequate system of evaluation of science in Serbia. One such discussion, at the Internet Forum „Blow – Room“ was a motive to present the basic ideas for the reconstruction and improvement of assessment of scientific results.
The basic ideas include the liberation of the Serbian social sciences and humanities from citation metrics, including foreign, Reuters' lists, and local lists, made by the company CEON, using the insignifi¬cant number of citations. Another component involves retaining the quantitative criterion that distinguishes between productive and unproductive researchers, but with the third condition being that a reviewing principle is dominant both in the evaluation of the quality of an individual text and its suitability for publication in a particular magazine, and in the making of a list of referential journals with the adoption of the European ERIH list.

In Serbia, the influence of the society on humanistic sciences is mainly perpetrated through state funding of scientific projects. Such funding currently involves valuation of the results of a scientific work by applying citation metrics methods, which are not acknowledged in Europe. Citation metrics in the USA, where it was created, lead to caricature forms of scientific products, composed of several pages of text and a great number of cited (quoted) titles. Citation metrical-citation manic procedure can lead to the limination of the domestic humanistic sciences and the implementation of third rate quoteres, who, along with hollow articles filled with mutually intertwined citations, fulfill requirements, unconsciously(?) set by the authorized Ministry and University.

U lažne dileme i mitove koji se, kao obaveza i propis, nameću društveno
humanističkim naukama u Srbiji uvrštene su dilema vidljivost-nevidljivost u časopisima
sa tzv. ISI liste, postojanje jedinstvenog svetskog centra za sve nauke i imperativ
formi međunarodne naučne saradnje. Prateći zakone i podzakonska akta koja regulišu
naučnoistraživačku delatnost i visoko obrazovanje, pokazuje se besmislenost pojedinih
zahteva koji se postavljaju pred istraživače u institutima i nastavnike na univerzitetima.
Posebno se apostrofira besmisao provincijalne idolatrije prema tzv. ISI listi
koja nije reprezentativna za evropske društvene i humanističke nauke, a i u prirodnim
i tehničkim naukama sadrži dokazane prevarantske časopise. Umesto ispraznih rituala
skupih međunarodnih skupova autor se zalaže za maksimalno obezbeđivanje protoka
informacija kroz slobodni pristup znanju ili plaćanje određenih troškova kompanijama
koje ta znanja distribuiraju.

Živimo, istražujemo i predajemo u vreme priča o „niskom kvalitetu“ nauke i visokog obrazovanja u Srbiji. Taj narativ, koji se gotovo svakodnevno perpetuira u medijima i akademskoj javnosti, a koji je opšte mesto postao bez naučne provere, uvukao se i u samu akademsku zajednicu neprimetno, poput mita. Koristi se, često i rado, uprkos svom mitskom karakteru, kao „realna“ osnova za kreiranje javnih politika u domenu nauke i visokog obrazovanja koje imaju za cilj da „unaprede“ naš Univerzitet, zapravo ga češće unižavajući i snižavajući kvalitet nastavnog i naučnog rada na njemu, kada je o društveno-humanističkim naukama reč. Dužnost baštinika Velike škole/Univerziteta u Beogradu jeste da očuvamo kvalitet i odbranimo dostojanstvo od unazađujućih reformi zasnovanih na pseudonauci, bez obzira na to ko i s kojim ciljevima nastoji da nas „unapredi“. S tim na umu ovde analiziramo ključni skriveni instrument derogiranja Univerziteta – administrativni neofizikalizam. Tri ideala na kojima je počivalo zasnivanje Velike škole u Beogradu – ideal izgradnje moderne države, ideal očuvanja nacionalnog identiteta i ideal uključivanja u svetske naučne, prosvetne i kulturne tokove, ostvareni su delimično ili nimalo, a među mnogim razlozima za takve učinke poslednjih godina ističe se autokolonijalno samoponižavanje svega domaćeg kao inferiornog u odnosu na sve strano. Uglavnom kontraindikovana reforma domena nauke i visokog obrazovanja, koja je univerzitet redukovala na istraživački, redukujući potom nastavu na nauku a sve nauke na laboratorijske u neofizikalističkom maniru, pokazala se kao pogubna, uvredljiva i konfliktna kada je u pitanju status društveno-humanističkih nauka. Unifikaionistička naučna politika, praćena administrativnom centralizacijom, uključujući onu koja je još uvek na snazi u okvirima samog našeg univerziteta, preti da dovede do njegove dezintegracije i nestanka. U ovom radu se brani teza da se pravedno i efikasno rešenje, analogno regionalizaciji (delegiranju nadležnosti bez delegiranja suvereniteta), može postići uspostavljanjem regulatorne autonomije nastavno-naučnih polja sa posebnim, primerenim standardima istraživanja, komunikacije naučnih rezultata i, što je najvažnije, njihovog vrednovanja, zasnovanim na poštovanju različitosti a ne na pseudonaučnom, antinacionalnom i antievropskom neofizikalizmuKljučne reči Srbija – nauka – reforme, Srbija – visoko obrazovanje – reforme, Srbija – humanistika, nauka – pseudonauka, Velika škola u Beogradu, Univerzitet u Beogradu, društveno-humanističke nauke, javno dobro, kulturno nasleđe, naučna politika, prosvetna politika, kulturna politika, neopozitivizam, administrativni neofizikalizam, interpretativni suverenitet

The urban legend that tells of how a young person ate by mistake some biscuits belonging to an old man sitting on the same bench in a Belgrade park is a transformation of an urban legend whose British version features an elderly British lady and a young immigrant, and which can be found throughout
Europe, involving protagonists of various nationalities. Before undergoing transformation in Serbia, the legend was
depoliticized, reducing the protagonists to two persons for the purposes of moral instruction and moral-religious propaganda. In Serbia, the age of the two protagonists has been reversed, while the moral of the story derives from the specific 1990s distinction between Slobodan Miloševi"’s Serbia and "the Other Serbia". In both cases, the legend propagates the idea of adaptation and assimilation, suggesting that "others" can learn to be like "us", which ensures that they are no longer in the position
of "the other".

The legend of the old shoemaker and the Metro customer card tells how an old shoemaker was persuaded by his relatives to apply for a customer card at the Metro Cash & Carry store so that they could use the card for their own needs. Thus they ran up a big debt that the old man was unable to repay. This legend is an example of a transition legend about losers in the tansition process who were unable to develop the necessary skills and adjust themsleves to life under the new system.