Teknik Resim

Giriş Etimolojik olarak "maket" sözcüğüne bakıldığında Fransızca maquette sözcü-ğünden alıntıdır. Fransızca sözcük İtalyanca macchietta "küçük çizim, taslak" sözcü-ğünden alıntıdır (EtimolojiTurkce, 2018). Sözlük anlamı, "Mimarlıkta, sanayide ve bazı sanat dallarında yer alan eserlerin taslak durumundaki küçük örneğidir" (TDK, 2018). "Maket" sözcüğünün Türkçe'deki diğer iki karşılığı da yine Fransızca'dan di-limize girmiş olan "model" ve "minyatür" kelimeleridir. Bu kelimelerin Fransızca aslı ise "modèle" ve "miniature" biçimindedir. Terim olarak ise maket; herhangi bir nes-nenin belirlenen ölçekte, aslından küçük ya da büyük olarak bir örneğinin yapılma-sını ifade eder (Gürbüz, 2009). Maket ile ilgili tarihsel içeriğine bakmak için Albert C. Smith (2004)'in, "Archite-ctural Model as Machine: A New View of Models from Antiquity to the Present Day" kitabını incelemek faydalı olacaktır. Smith (2004)'e göre 'maket', Fransızca modele, İtalyanca modello olarak ifade edilen Latince modellus'tan gelmektedir. Modellus da, modus kelimesinin küçültme eki almış halidir. Latinceden gelen Modus'un an-lamı ise 'ölçme/ölçü demektir. Maket, kendisinden daha büyük bir objenin, ölçek-lendirilerek küçültülmüş bir temsiliyetidir. Maket, henüz yapılmamış bir parçanın üretilmesinde plan görevi görerek, bir nevi ilk örnektir. Dunn (2007) model kavra-mını "(var olmuş olan, var olan ya da var olma olasılığı olan nesneler veya sistemle-ri içeren) gerçekliğin temsiliyeti, o olmadan gerçekliğin karmaşıklığının asla temsil edilemeyebileceğini savunur. Janke (1968) mimari fiziksel modelleri beş kategoride sınıflandırmıştır: şehir planlama araştırmaları için modeller, bina modelleri, inşa-at ve detay modelleri, iç-mekan modelleri ve özel modeller. Porter & Neale (2000), Janke'nin sınıflandırmasını geliştirerek, mimari fiziksel modelleri: kavramsal, arazi tasarım geliştirme, kütle, mekan, yapısal, iç mekan, aydınlatma, rüzgar tüneli, su-num, sergi ve gerçek-boyutlu modeller olmak üzere sınıflandırmıştır (Gürsoy, 2010). Günümüzde maket sadece mimari alanda değil biyoloji ve tıp alanlarında insan vücudunu incelemek amacıyla, yerküre maketi olarak Dünya'nın küçültülmüş bir örneğini incelemek amacıyla, askeri amaçla, detaylarına göre çeşitli ölçeklerde ve statik ya da hareketli maketler olarak da bulunur.

Bu çalışmada, Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Mimarlık Bölümü birinci sınıf programında yer alan, "Grafik İletişim" (Arch 103-104 Graphic Communication I-II) dersleri kapsamında, eskiz çizimleri yapma becerisi ve alışkanlığı kazandırmaya yönelik uygulanan bir metodoloji üzerinde durulmaktadır. Eğitimin ilk yılı boyunca, eskizin bir algılama, düşünme ve ifade etme aracı olduğu vurgulanmakta, bunun için gerekli olan motor beceriler, belirli bir tempoda sürekli tekrarlanan çok sayıdaki eskiz temrinleriyle kazandırılmaya çalışılmaktadır. Grafik İletişim derslerinde benimsenen bu temel pedagojik tutumun uzantısı olarak öğrencinin, mimarlık, sanat ve diğer tasarım alanlarındaki örneklerle ilişki kurması da teşvik edilmektedir. Bu bildirideki tartışmalar, öğrencilerin söz konusu süreçte ürettikleri eskizlerden seçilen örneklerle desteklenmektedir. Mimarlıkta, temsil yöntemlerinin teknolojik gelişmelerle nasıl değişebileceği ve bunun mimarlık eğitimine yönelik boyutlarına ilişkin öngörü ve yorumlara da yer verilmektedir.

Anahtar sözcükler: Mimarlık, tasarım, eskiz, temsiliyet, meslek eğitimi, “Grafik iletişim”.

Arch 104 Graphic Communication is a first year must course in the Department of Architecture in the Middle East Technical University (METU) aimed at equipping students with architectural drawing methods and conventions to be utilized in the representation of architecture. The basic skills and information about the projection methods acquired in the prerequisite course (Arch 103) are expected to be developed throughout the second semester of the first year. Half of the semester is organized as a term project focused on a realized building. As a comprehensible building in terms of size and functional and structural complexity, “house” is the theme of the study, and prominent examples of modern houses in the world and Turkey are assigned to students. They are asked to visit the building, its architect and client to gather information and make a survey in the architectural literature. Then they make orthographic, paraline and perspective drawings of the work and construct its physical and digital model. The process is focused on “understanding” and creative/critical imitation rather than a mechanical/uncritical one. A fundamental awareness to be introduced to the student is the social and technical aspects of the architectural knowledge and the variety of actors involved in the realization of buildings. Besides furnishing the student with technical information in drawing and model making, this course also facilitate the creation of an inventory of the “Modern Turkish House” in the 20th century, and an exhibition is organized in the DOCOMOMO (Documentation and Conservation of Buildings, Sites and Neighborhoods of the Modern Movement) Congress. In this paper, expectations, objectives and learning outcomes of the course and the ongoing project of “modern Houses” will be discussed.

Keywords: Grafic Communication, Architectural Technical Drawing Education, METU Architecture, Creative/Critical Imitation, Mechanical/Unconscious Imitation.

Anahtar kelimeler: Grafik İletişim, Mimari Teknik Resim Eğitimi, ODTÜ Mimarlık, Yaratıcı/Eleştirel taklit, Mekanik/bilinçsiz taklit.

Gelişen teknolojilerin hayatımıza pek çok yenilik getirmesinin yanı sıra, beraberinde yeni öğrenme ihtiyaçlarını da getirmektedir. Eğitim sistemimizin tasarlandığı öğrenci yapısı, bugün teknoloji ile başkalaşıma uğramış ve yepyeni bir nesil doğduğu görülmektedir. Dijital yerliler olarak da ifade edilen bu kitlenin ilk kuşağını lise öğrencileri oluşturmaktadır. Dijital
yerli özelliklerine uygun eğitim ortamları oluşturmak zorunlu hale gelmiştir. Bu sebeple eğitim teknolojilerindeki gelişmelerden faydalanmak gerekmektedir. Bu çalışmada, Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerinin Bilişim Teknolojileri bölümü 10. sınıflara verilen Bilişim Teknik Resim dersinde artırılmış gerçeklik uygulaması kullanımının öğrencilerin uzamsal görselleştirme becerileri, akademik başarıları ve materyale yönelik tutumlarına etkisini incelemek amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda Bilişim Teknik Resim dersinin “İzdüşüm ve Görünüş Çıkarma” ünitelerini içeren artırılmış gerçeklik aplikasyonu tasarlanmıştır. Unity3D, 3Ds Max ve Vuforia yazılımları kullanılarak tasarlanan eğitsel araca araştırmacı
tarafından BTRS adı verilmiştir. BTRS aplikasyonunun öğrenmeye etkisini artırmak için 8 haftalık eğitim programı hazırlanmıştır. Materyalin uygulama aşaması pilot ve asıl uygulamalar olmak üzere iki adımda gerçekleşmiştir. İzmir Çiğli Rotary Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesinde öğrenim görmekte olan 26 erkek ve 7 kız olmak üzere toplam 33 öğrenci
ile 8 haftalık deney süreci yürütülmüştür. Araştırmada, karma yöntemlerden Creswell’in sıralı açıklayıcı tasarımı kullanılmıştır. Araştırmanın nicel yönteminde öntest-sontest kontrol gruplu yarı deneysel desen, nitel yönteminde ise yarı yapılandırılmış görüşme kullanılmıştır. Uygulama başında ve sonunda, deney ve kontrol grubundaki öğrencilerin başarılarını değerlendirmek için “Bilişim Teknik Resim Başarı Testi”, uzamsal görselleştirme becerilerini ölçmek için “Lappan Uzamsal Görselleştirme Beceri Ölçeği” ve “Purdue Uzamsal Döndürme Beceri Ölçeği”, materyale karşı tutumlarını incelemek için “AR Tutum Ölçeği” ve yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Bu ölçeklerden elde edilen verilere, öncelikle Shapiro-Wilk Normallik Testi ve Levene Homojenlik Testi yapılmıştır. Daha sonra nicel veriler Mann-Whitney U Testi, ilişkili (bağımlı) örneklemler için t-testi, Wilcoxon İşaretli Sıralar testi ile analiz edilmiştir. Nitel veriler ise betimsel analiz yöntemi ile analiz edilmiştir. Analiz sonucunda elde dilen bulgular artırılmış gerçeklik uygulamasının öğrencilerin
başarılarına ve uzamsal becerilerine anlamlı düzeyde etkisi olmadığı yönündedir. Ancak öğrencilerin dersteki heyecanı ve merakının arttığı gözlemlenmiştir. Öğrenciler materyalin zevkli, eğlenceli, ilgi çekici, dikkat çekici, faydalı, kolay kullanılabilir, anlaşılır ve akılda kalıcılığının yüksek olduğunu ifade etmişlerdir. Öğrencilerin aplikasyonun içeriğini
keşfetmeye çalışmaları derse daha uzun süre motive olmalarını sağlamıştır. Gerçek dünya üzerinde dijital olarak beliren modeller ve butonlar ile etkileşim halinde olmaları, onları döndürme, yakınlaşıp uzaklaştırma, büyütüp küçültme gibi işlemler gerçekçilik hissini artırmış, öğrencilerin ilgisini çekmiştir. Soyut ve uzamsal düşünme becerileri gerektiren
kavramlar deney grubu öğrencileri tarafından daha net ve pratik açıklandığı görülmüştür. Ancak bu materyalin derste kullanımı, ders süresinden fazlaca harcamaktadır. Sonuç olarak, artırılmış gerçeklik teknolojisinin öğrencilerin başarılarına, uzamsal becerilerine ve tutumlarına etkisi olmadığı belirlenmiştir. Bu nedenle artırılmış gerçeklik teknolojilerinin eğitim ortamlarında yaygınlaştırılması faydalı olacaktır.

Tek katlı bir bina örneğinde 1/100 ölçekli plan, kesit ve görünüş uygulamalarını kapsayan bir soru ve çözümünü içerir. / The document contains an exercise question and its solution including plan, section and elevation applications in a single storey building example.

FSMVÜ Mimari Anlatım Dili Dersi, vize alıştırma sorusu ve cevap anahtarını içerir. Dosya A4 boyutunda gerçek ölçekte çıktı alınmalıdır.  / The document contains midterm exercise question and its solution of FSMVU Graphic Communication Course. The file should be printed in A4 size and true scale.

Buluntu çizimi, arkeolojik kazılarda ortaya çıkan verinin, farklı ilgi/bilgi gruplarındaki kişilerce anlaşılabilecek bir dile tercüme edilmesidir.

Dünyanın neresinde olursa olsun, arkeolojik yöntemlerle toprak altından çıkarılan bilginin belgelenmesi ve bu bilginin paylaşılması bir zorunluluktur. Paylaşılmayan bilgi zamanla unutulur ve yok olur. Arkeolojik kazılarda ortaya çıkan buluntuların müze depolarına ya da vitrinlerine yollanmasından önce belgelenmesi de her kazı ekibinin sorumluluğundadır. Bu belgelemede fotoğraf ve tanımlamanın yanında çizim de önemli bir yöntemdir.

140 s, siyah-beyaz çizimler ve fotoğraflar.

GİRİŞ

Arkeolojik buluntuları neden çiziyoruz?
Fotoğraf neden yeterli değil?
ARKEOLOJİK BULUNTU ÇİZİMİNİN KISA TARİHÇESİ

Eski eser koleksiyonları ve ilk çizimler
Rönesansın etkisi
Çağdaş arkeolojinin gelişiminin etkileri
Basım tekniklerindeki gelişimin arkeolojik çizimlere etkisi
Teknik resimin gelişimi
GEREKLİ ARAÇ VE GEREÇLER

Kâğıt
Aydınger kâğıdı
Asetat kağıdı
Milimetrik kâğıt
Çap kağıdı
Kurşunkalem
Silgi çeşitleri
Rapidograf
Kumpas çeşitleri
Profil tarağı / Çizim tarağı
Dikçizer
Cetvel çeşitleri
Pergel
Yapıştırıcılar
Milimetrik kâğıt
Diğer teknik gereçler
Çizim yapılacak ortam
Silgi çeşitleri
TEMEL KURALLAR

Çizime başlamadan önce
Doğrultunun tespiti
Planlama: Alman ve Amerikan metodu
Düzenleyici / kılavuz çizgilerin önemi
Dış hattın çizilmesi
Kesitler
Devam çizgileri
Buluntuların üzerindeki ayrıntıların çizilmesi
Gölgeleme
Ölçek ve diğer bilgilerin yazılması
ÇANAK ÇÖMLEK ÇİZİMİ

TÜM KAP ÇİZİMİ

Çizimi kâğıt üzerinde planlama
Tüm kapta çap ölçüsünün ve yüksekliğin tespiti
Dış hattın / profilin çizimi
Kesitin çizilmesi
Profilin diğer tarafa aktarılması
Ağız hattı yuvarlak olmayan kapların çizimi
Kapak
KIRIK AĞIZ PARÇALARI

Ağız parçalarında doğrultunun tespiti
Çap ölçme
Parçanın yüksekliğinin ölçülmesi
Kesitin çizilmesi
BEZEMELERİN ÇİZİMİ

Bezemeli tüm kaplar
Bezemeli gövde parçaları
Bezeme çeşitleri
Kabın üzerindeki mühür baskılar ve yazılar
EKLENTİLER

Kulp
Kulp kesitinin çizilmesi
Tutamaklar ve memecikler
Dip ve ayak çizimi
TEKNOLOJİYİ VEREN AYRINTILARIN ÇİZİLMESİ

KİLDEN YAPILMIŞ KÜÇÜK BULUNTULARIN ÇİZİMİ

TAŞ KÜÇÜK BULUNTULARIN ÇİZİMİ

YONTMATAŞ ALETLER

Duruşun tespiti
Çizimi planlama
Dış hattın çizimi
Yonga ayırtların çizilmesi
Düzeltiler
Kesitler
Yonga halkalarının çizimi
Gölgeleme
Tamamlayıcı işaretler
SÜRTMETAŞ ALETLER

İnce işçilik: Yassı Balta (Celt)
Kaba işçilik: Öğütme taşları, Vurgu Taşları
ORGANİK BULUNTULAR

Kemikten yapılmış buluntular
Boynuzdan yapılmış buluntular
Ahşap
Deri
Tahıl taneleri
METAL

CAM

EKSİK BÖLÜMLERİN ÇİZİMDE TAMAMLANMASI

YAYIN AŞAMASI

Rapido çizimi
Kalemin uç kalınlığı
Yayın aşamasında ölçeklerin çizimi
Yayında kullanılan diğer yöntemler
Dijital ortam
Kurşun kalem çizimin mürekkep çizimle beraber kullanılması
Fotoğrafın çizimle beraber kullanılması
SON SÖZ