Suudi Arabistan

Çok yönlü bir bilim adamı olan Ahmet Cevdet Paşa'nın "Tarih-i Cevdet" adlı eseri, ciddi tarih kaynaklarımızdan biridir. Cevdet Paşa, bu eserinde Vehhabilik ve Dürzilikle ilgili ciddi bilgiler vermiştir. Bu çalışmada ise, sadece Vehhdbilik üzerinde durulmuştur. Cevdet Paşa, Vehhabiliğin ilk çıkışından itibaren Abdullah b. Suud'un İstanbul'daki idamı ile biten birinci dönemi ile ilgili bilgiler aktarır ve yorumlar yapar. O, tarihi bilgiler yanında Vehhabi zihniyeti ve inançları ile ilgili de bilgi sunar. Ona göre Vehhabilik, tarihteki Haricilerin adeta bir uzantısıdır.

13 Ağustos 2020’de, İsrail ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) arasında imzalanan İbrahim Anlaşması’yla beraber Ortadoğu’daki klasik dost-düşman algıları ve bunlar üzerinden yapılagelen analizlerin değişime uğradığı bir döneme girilse de anlaşma ve Körfez-İsrail yakınlaşması bağlamında uzun vadeli projeksiyon geliştirilebilmesi için henüz erken olduğu anlaşılmaktadır.

Elinizdeki bu kitap, Ortadoğu’nun şekillenmesinde çok önemli bir dönem olan 1911-1918 yılları arasında İngiltere’nin Arap Yarımadası’nda Mekke Emiri Şerif Hüseyin ve Necid Emiri Abdülaziz İbn Suud ile olan ilişkileri temelinde gelişen olayları konu almaktadır. İngilizler, bir taraftan Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti ile cephelerde mücadele ederken, diğer taraftan da Osmanlı Devleti’ni içten çökertmek amacıyla Basra Körfezi ve Arabistan coğrafyasında uzun zamandan beri faaliyette olduğu Arap kabileleri ile ilişkilerini daha da sıklaştırmıştır. Bu ilişkilerde iki önemli figür ön plana çıkmıştır.
Esas olarak kitap, “İngiltere, Birinci Dünya Savaşı öncesinden beri Basra Körfezi’ne neden önem verdi? Buradaki yerleşik Arap liderleri ile nasıl bir ilişki sürdürmeyi uygun gördü? Diğer emperyalist devletlerin bölgeye inmemeleri için yerel kabileler üzerinde hangi baskıları kurma gereği duydu? Onlarla hangi antlaşmaları, neden imzaladı? Ayrıca savaş yıllarında, Basra Körfezi’nin güvenliği noktasında İngiltere, Osmanlı Devleti’ni içten çökertmek için yaklaşık yüz yıldan fazla bir süreden beri temasta olduğu İbn Suud yerine neden Şerif Hüseyin’i tercih etmek durumunda kaldı? Şerif Hüseyin’in hangi özelliği İngilizler için son derece cazipti? Savaş devam ederken, İngiltere birbirleriyle asla anlaşamayan Şerif Hüseyin ve İbn Suud’u çatıştırmamak için hangi yolları denedi? Savaş sürecinde başarılı olan bu yollar, savaştan sonra neden başarılı olamadı? İngiltere, Arabistan’ın şekillenmesine etki eden bu iki önemli liderin savaştan sonra başlayan amansız çatışmalarını neden engelleyemedi? Dahası, Şerif Hüseyin ve İbn Suud Ortadoğu’nun şekillenmesinde ne derece rol oynadılar? İngiltere; onlara hangi rolü, nereye kadar uygun gördü?” gibi sorulara cevaplar arayarak okuyucunun ilgisine sunmaktadır.

Sadece coğrafya olarak değil, siyasi olarak da genişliği olan, pek çok bilinemezlerin, karmaşık ilişkilerin, sorunların ve çatışmaların, ihanetlerin ve dostlukların, birleşme adına yapılan ayrışmaların, homojen zannedilen heterojenliğin, tam olarak kavranamadığı için bazılarınca kaynayan kazan, bazılarınca bataklık olarak tanımlanan, bazılarına göre istikrarsızlığın ve geri kalmışlığın bazılarına göre petrolün ve zenginliğin merkezi olan Orta Doğu, üzerine çok şey söylenen ama çok az bilinen bir coğrafyadır. İnsanlık tarihi burada başlayıp burada devam etmiştir. Tarihsel olaylara yön veren gelişmeler burada yaşanmış, geleneksel ve modern imparatorluklar için üzerinde mücadele edilmeye değer bulunmuş, her şeye rağmen vaz geçilememiştir. Böylesine tarihsel, kültürel ve toplumsal birikimi zengin ve böylesine ekonomik, stratejik ve siyasal açıdan önemli bir bölge hakkın-da söz söylemek kolay gibi gözükse de üzerine yazı yazmak gerçekten oldukça zor. Aslında zor olduğu detaylara inildikçe anlaşılıyor.

Bu yazıda İmam Ahmed b. Hanbel'in (rh.) hayatı, şahsiyeti, eserleri, Hanbeli mezhebinin karakteristik özellikleri ve günümüzde Hanbeli mezhebinin durumu (eğitim, ifta, yargı) ele alınmıştır.
تناول البحث سيرة الإمام أحمد بن حنبل رحمه الله وشخصيته ومؤلفاته ومميزات المذهب الحنبلي وحالته اليوم في التعليم والإفتاء والقضاء، خاصة في المملكة العربية السعودية.

ran 1.648.195 kilometrekarelik yüz ölçümü
ile dünyanın en geniş 18. ülkesidir. Kuzeyden
Azerbaycan, Ermenistan ve Türkmenistan, doğudan
Afganistan ve Pakistan, güneyden Basra ve
Umman körfezleri, batıdan da Irak ve Türkiye ile
çevrilidir. Hazar denizine 675 kilometre, Umman
Körfezi’ne 784 kilometre, Basra Körfezi’ne de
1.259 kilometre uzunluğunda sahili vardır.

Hicaz'ın Necid bölgesinde Tevhid davetine açık bir sesle başlayan Şeyh Muhammed b. AbdulVehhâb hakkında halka açık olan ve bu minvalde gerçekleştirilen bir konuşmanın Türkçe'ye tercüme edilmiş deşifresi.

Konuşmacı: İmam Abdullah b. İbrahim el-Kar ’avi

After the First World War, Yemen, which left the Ottoman Empire and declared its independence, witnessed a civil war between 1962-1968. A new civil war has been going on in the country since 2011. In the past Yemen, known as "happy Arabia" (Arabia Felix), where its people lived in prosperity and peace; today, continues to exist in chaos and far from these long-forgotten adjectives. The interventions of different states in Yemen, which is in a strategic geography that controls the Gulf of Aden, the Babülmandeb Strait, the Red Sea and the south of the Suez Canal, caused the country to have a fragile structure and the state administration to remain weak. Although the northern and southern regions of the country were united, the internal conflicts that came with the weakness of the government led the Houthis to capture Sana'a. Internal actors, who follow different agendas within themselves and play both political and social roles in Yemen, receive the support of external actors in line with their goals and interests in these wars. For instance, while Iran apparently resorts to soft power elements during these struggles, behind the scenes Iran resorts to hard power through the Houthis. On the other hand, Saudi Arabia, made an unprecedented move in the traditional foreign policy understanding in this power struggle and took its place on the stage by directly using the elements of hard power with the "Storm of Decisiveness" held in 2015. In this study, it is discussed that how external actors (United Arab Emirates, Saudi Arabia and Iran), which involved to Yemen's internal conflicts, change the course of conflicts and what effect they have on internal actors.

Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra Osmanlı Devleti’nden ayrılıp bağımsızlığını ilan eden Yemen, 1962-1968 yılları arasında bir iç savaşa sahne olmuştur. Ülkede 2011’den itibaren devam eden yeni bir iç savaş yaşanmaktadır. Geçmişte halkının refah ve huzur içinde yaşadığı, “mutlu Arabistan” (Arabia Felix) olarak anılan Yemen, günümüzde bu sıfatlardan çok uzak, kaos içinde varlığını sürdürmektedir. Aden Körfezi’ni, Babülmendeb Boğazı’nı, Kızıldeniz’i ve Süveyş Kanalı’nın güneyini control eden stratejik bir coğrafyada bulunan Yemen’e farklı devletlerin kendi çıkarları için yapmış oldukları müdahaleler, ülkenin kırılgan bir yapıya sahip olmasına ve devlet yönetiminin zayıf kalmasına sebep olmuştur. Her ne kadar ülkenin kuzey ve güney bölgeleri birleşmiş olsa da hükümet zayıflığı ile gelen iç çatışmalar Husiler’in Sana’yı ele geçirmesine yol açmıştır. Yemen’de kendi içinde farklı gündemler takip eden ve gerek siyasi gerekse toplumsal rol oynayan iç aktörler, bu savaşlarda hedef ve çıkar ortaklığı doğrultusunda dış aktörlerin desteğini almaktadırlar. Örneğin, İran bu mücadeleler sırasında görünürde yumuşak güç unsurlarına başvururken, perde gerisinden Husiler vasıtasıyla sert güce başvurmaktadır. Suudi Arabistan ise bu güç mücadelesinde geleneksel dış politika anlayışında görülmemiş bir hamle yaparak 2015 yılında düzenlenen “Kararlılık Fırtınası” ile doğrudan sert güç unsurlarını kullanarak sahnede yerini almıştır. Bu çalışmada, Yemen’deki iç çatışmalara müdahil olan dış aktörlerin, (Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan ve İran) çatışmaların seyrini nasıl değiştirdiği ve iç aktörler üzerinde nasıl bir tesire sebep olduğu ele alınmıştır.

Suudi Arabistan, dış dünyaya karşı özellikle birtakım sosyal haklar ve toplumsal durum bağlamında zedelenmiş imaja sahip bir ülke idi. Bunun dışında ülke ekonomisine baktığımızda, ekonomik değerlerini, petrol ve türevleri ürünlerin oluşturmakta olduğunu görmekteyiz. Özellikle bu iki sebebin varlığından ötürü Suudi Arabistan’da, geçtiğimiz dönemlerde ülkenin reform paketi olan; “2030 Vizyon” açıklamasında bulunulmuş ve bununla ilgili uygulamalar da hayata geçirilmiştir.
Çalışmada, öncelikle Suudi Arabistan hakkında genel bir bilgi verilecektir. Bu bilgilerin içerisinde, künyesinin yanında bayrağının tarihçesi ve marşın içerdiği anlamlar ile ilgili de bir araştırma bulunmaktadır. Daha sonra ülkenin siyasi, ekonomik ve toplumsal yapısı ele alınacak olup incelenen asıl konu olan 2030 Vizyon’u ele alınacak ve değerlendirmeye tabi tutulacaktır.

Ortadoğu coğrafyasının Körfez bölgesinde yer alan Suudi Arabistan, bölgenin en geniş sınırları ile en büyük ordusuna sahip, dünyanın en önemli petrol rezervlerini elinde bulunduran ve Sünni ağırlıklı bir nüfusu barındırması bakımından potansiyeli oldukça yüksek bir ülkedir. Bu yazıda Suudi Krallığı’nın dış politikasını şekillendiren unsurlardan bahsedilmektedir.

Orta Doğu adı verilen ve Türkiye’nin de içinde yer aldığı coğrafya tarih boyunca çatışma ve mücadelelere konu olmuş ve her zaman insanlık için farklı nedenlerle de olsa önemini korumuştur. 1517’den 1918’e kadar 400 yıl boyunca kesintisiz Osmanlı İmparatorluğu’nun etkisinde kalan bölge dini, siyasi, ekonomik ve stratejik nedenlerle gerek bölge ülkeleri gerekse küresel güçler arasında sürekli bir mücadele alan› olagelmiştir. Bölgenin özellikle insanlık tarihi kadar eski ve bütün semavi dinlerin doğuş yeri olması kültürel bakımdan önemini artıran bir
özelliktir. Müslümanlarca kutsal bir mekan olan Kâbe’nin bulunduğu Mekke, Medine gibi kutsal şehirler buradadır. Hz. Musa’ya peygamberlik Mısır’da gelmiş, Yahudilerce kutsal sayılan ağlama duvarı Kudüs’tedir. Hz. Peygamber’in miraca çıktığı yer olduğu için Mescid-i Aksa Müslümanlarca Mekke ve Medine’den sonra üçüncü kutsal mekan olarak bilinir. Hz. İsa’nın çarmıha gerildiği yer, Mescid-i Aksa’nın ve ağlama duvarının birkaç yüz metre yakınındadır. Bu özellikler ve kutsal
mekânlar bölgeyi tüm inananların kıblesi haline getirmiştir.

Öz Ortadoğu tarihin her döneminde çeşitli çatışmalara sahne olmuş bir bölgedir. Bu çatışmaların yaşanmasında dini, siyasi, ekonomik ve sosyal nedenlerin yanı sıra, bölgedeki ve bölge dışındaki bir kısım devletlerin ve devlet dışı aktörlerin de etkileri olmaktadır. Osmanlı Devleti'nin bölgedeki hâkimiyetinin sonlanmasından sonra, bölge üzerinde yoğun bir şekilde hakimiyet mücadelesi yaşanmıştır. Bu mücadele sırasında özellikle bölgedeki etnik, dini ve mezhepsel farklılıklar birer çatışma unsuru olarak kullanılmış, bu yüzden de bölgedeki şiddet, terör ve çatışmalar günümüzde de azalmak bir yana, artarak devam etmektedir. Bu çatışmaları körükleyen bölge dışı aktörler olarak ABD ve Rusya gibi bölgede çıkarı bulunan bazı devletler karşımıza çıkmaktadır. Bölge içinden ise Selefiliğin katı bir yorumu olan Vahhabiliği benimsemiş Suudi Arabistan, Şia mezhebini resmi ideoloji olarak benimsemiş İran, bölgede tutunmaya ve topraklarını genişletmeye çalışan İsrail karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca bu sayılan bölge içi ve bölge dışı devletlerin doğrudan veya dolaylı destekleri ile faaliyetlerini yürüten bir kısım devlet dışı aktörler, bölgede yaşanan çatışmaların başta gelen amilleridir.

Yemen'deki iç savaş ve Husiler Kadim kitaplarda "Yemenü'l meymun", "Arabiyetü'sa'ide", "L'Arabie heureuse" ve "Arabia felix" gibi ifadelerle anlatılan Yemen, Arapça'da da köken itibariyle sağ, uğurlu ve mutluluk anlamlarına gelmektedir. Yemen için bu sıfatların kullanılmasının temel nedeni, eski çağlardan günümüze dek Arap Yarımadası'nın en huzurlu ve en müreffeh toprakları olmasıdır. Tarihteki isminin aksine Yemen bugün yaşadığı iç savaşla insanlığın en büyük sınavını verdiği coğrafyalardan birisidir. Yemen'de iç savaş özellikle 2015 yılından bu yana şiddetini arttırarak devam ediyor. Savaşı genişleten en önemli unsur, Suudi Arabistan ve müttefiklerinin ülkedeki iç çatışmalara doğrudan müdahale etmiş olması. Yemen üzerindeki mücadelenin temelinde ise iki rakip ülke var. Suudi Arabistan ve İran. Bu iki ülkenin, bölgedeki yerel uzantıları sayesinde, stratejik önemi büyük olan Yemen üzerinde kontrol sağlamaya çalıştıklarını söylemek mümkün. Yemen neden önemli? Yemen'e tarihi ve coğrafi açıdan dikkat çekildiğinde, ülkenin her anlamda eşik ülke olduğu görülür. Eskinin "Mutlu Arabistan"ı, özellikle 2015 yılından bu yana çeşitli siyasi çekişmelere sahne olan Yemen; iki nedenden ötürü dünya gündeminde yer almakta. Birincisi: Arabistan Yarımadası'nın güneyinde bulunan ülkenin Asya ile Afrika arasındaki bağlantıyı sağlayan "köprü ülke" niteliğinde olması.

الإدارة العثمانية في الجزيرة العربية في القرن العاشر الهجري/السادس عشر الميلادي:
تقسيماً وتوجيهاً*
أ.د. أورخان قليج**
عضو هيئة التدريس بقسم التاريخ
جامعة الفرات

بحث مقدم لندوة الجزيرة العربية الثامنة في رحاب جامعة الملك سعود
الملخص
لما قضت الدولة العثمانية على الدولة المملوكية عام 1517م، عملت على تأسيس إدارتها في الجزيرة العربية؛ للسيطرة على الأوضاع في البحر الأحمر وخليج البصرة. ونظراً لوجود الأماكن المقدسة الهامة للعالم الإسلامي في الجزيرة العربية فقد أضفى ذلك أهمية أخرى على الموضوع. ولذلك فقد أخذت الدولة العثمانية إمارة مكة المكرمة في حمايتها أولاً، ولم تغير من النظام الإداري الموجود من العهد السابق بها. ولقد تمت إدارة الحجاز من العثمانيين من مفهوم الحماية والخدمة. ولقد أسس العثمانيون إمارة (بكلربكية) في اليمن عام 1539م وفي الأحساء عام 1555م. ومع أن منطقة الأحساء تعرفت على الدولة العثمانية عام 1550م، إلا أن تنظيمها كان ضمن إمارة البصرة (بكلربكية) البصرة. وهذه الإمارات أديرت بالساليانه. ومقاومة بعض القوى المحلية للحكم العثماني ولاسيما في اليمن، أشغلت الإدارة العثمانية. وقد بقيت الإدارة العثمانية في الحجاز واليمن والأحساء في القرن العاشر الهجري.
الكلمات المفتاحية: الحجاز، اليمن، الأحساء، الجزيرة العربية، العثماني.

Taksimat ve Tevcihat Bakımından 16. Yüzyılda Arap Yarımadasında Osmanlı İdaresi

Özet
Osmanlı Devleti 1517 yılında Memlûk Devleti’ne son verince Kızıldeniz ve Basra Körfezi’ni kontrolü altına almak için Arap yarımadasında idaresini yerleştirmeye çalışmıştır. İslam dünyası için önemli olan kutsal yerlerin Hicaz bölgesinde bulunması, buraya ilgiyi bir kat daha artırmıştı. Bu münasebetle önce Mekke-i Mükerreme Emirliği’ni Osmanlı Devleti’nin himayesine almış ancak daha önceki idari uygulamaları da çok fazla değiştirmemiştir. Hicaz Bölgesi Osmanlı kontrolünde himayeci ve hizmet edici bir anlayışla yönetilmiştir. Arap yarımadasında Osmanlılar 1539 yılında Yemen’de, 1555 yılında ise Lahsa’da iki beylerbeyilik kurmuştur. Lahsa bölgesi 1550 yılında Osmanlı hâkimiyeti ile tanışmışsa da başlangıçta Basra beylerbeyliği bünyesinde teşkilatlanmıştır. Bu beylerbeylikler salyâneli statü ile yönetilmişlerdir. Yarımadadaki mahalli güçlerin özellikle Yemen bölgesindeki direnişleri belli dönemlerde Osmanlı yönetimini meşgul etmiştir. Hicri 10. asırda Osmanlı idaresi Hicaz, Yemen ve Lahsa bölgelerinde kalıcı olmuştur.
Anahtar kelimeler: Hicaz, Yemen, Lahsa, Arap Yarımadası, Osmanlı
The Ottoman Rule in the Arabian Peninsula in the 16th Century in Context Administrative Divisions and Appointments

Abstract
Ottoman Empire to end the Mamluk Empire of the Red Sea in 1517 and tried to establish the administration in the Arabian Peninsula to take control of the Persian Gulf. Present in the Hijaz region of important holy places for the Islamic world, here interest had increased further. In this connettion the emirate of Makkah has taken the Makkah before this occasion the auspices of the Ottoman Empire, but the previous administrative practice did not change too much. Hjaz was with mentality directed service agent and protectionist at the Ottoman control. Ottomans founded two province in the Arabian Peninsula, in Yemen in 1539 and in Lahsa in 1555 . If Lahsa the region met in 1550 in the Ottoman domination was initially organized in Basra Province. This provinces have managed to with salyâne status. The Ottoman Empire has occupied the disobedience of the local powers in Yemen. Ottoman rules has been persistent in Hijaz, Yemen and Lahsa in the 16th century.
Keywords: Hijaz, Yemen, Lahsa, Arabian Peninsula, Ottoman

Bu çalışmada Ortadoğu’nun en önemli siyasal ve ekonomik aktörlerinden biri olan
Suudi Arabistan’daki siyasal ve toplumsal muhalefet hareketleri analiz edilmiştir. Çalışmanın
birinci bölümünde ülkedeki muhalefet hareketlerini ortaya çıkaran tarihsel arkaplan üzerinde
durulmuştur. Devletin kuruluş mücadelesi ile ulus-devletleşme ve modernleşme süreci hem
devletin resmi söyleminin hem de ülkedeki muhalefet hareketlerinin ortaya çıkmasına zemin
hazırlamıştır. Suudi Arabistan’daki siyasal ve toplumsal muhalefet hareketlerinin gelişimini
etkileyen temel faktörler çalışmanın asıl konusunu teşkil etmektedir. Bu bağlamda petrolün
bulunması ve kullanılması, pan-İslamizm ile pan-Arabizm arasındaki rekabet, İran İslam
Devrimi, Kuveyt’in işgali ve Körfez Savaşı ile 11 Eylül Saldırıları ülkedeki siyasal ve
toplumsal muhalefet hareketlerini etkileyen temel unsurlar olarak incelenmiştir. Tarihsel
sırlama ile ele alınan bu faktörler, aslında ülkenin ekonomi-politik tarihinin de bir özeti
anlamına gelmektedir. Sonuç bölümünde ise 2011 yılında yaşanan Arap Baharı’nın Suudi
Arabistan siyaseti ve toplumunu dönüştürebilecek son önemli gelişme olarak ele alınmıştır.
Bütün bölgeyi, özellikle Arap dünyasındaki dengeleri değiştiren son halk hareketinden Suudi
Arabistan’ın etkilememesi mümkün değildir. Dolayısıyla Suudi Rejimi siyasi ve toplumsal
değişimden kaçamaz.

II. Abdülhamid yönetimi boyunca (1878-1909) Osmanlı’nın doğu politikası büyük değişim geçirmiştir. Saltanatının doğu sorunlarının en kötü dönemlerine rastlaması, Osmanlı Devleti’nin parçalanma ile yüz yüze olması, iç isyanlar ve dış baskılar yüzünden onun yönetimde baskıcı bir tutum izlemesine sebep olduğu iddia edilmektedir. Abdülhamid, Tanzimat’ı reddedip şeriatı tekrar devletin en mühim gücü yapmıştır. Kendisi İngiliz karşıtı ve pan- islamist bir politika izlemiştir. Abdülhamid İslamcılığı iç ve dış siyasette bir sistem haline getirmeye çalışmıştır.

Arabistan Yarımadası ve Türkiye Cumhuriyeti arasındaki tarihsel ilişki; iki ülkenin aynı dine mensubiyeti, Arap ve Türk devletlerinin zaman zaman birbirlerini kendi devlet yönetimleri altında barındırdığı tarihsel gelişimleri, modern dönemde çok uluslu devletlerin yaşadığı ayrışma, dekolonizasyon ve ulus devletlerin kuruluş süreçleri, Soğuk Savaş boyunca bölgedeki ittifaklara şekil veren  bloklaşma ve çevreleme politikaları ile 1990 sonrası süreçte görece bağlayıcı uluslararası ittifaklardan bölgesel işbirliği odaklı daha esnek yapılaşmalara yönelim, Türkiye Cumhuriyeti ve Suud Hanedanı’nın 3. Devleti olma özelliği taşıyan Suudi Arabistan Krallığı  arasındaki siyasi ilişkileri, birden çok değişken üzerinden değerlendirmeyi kaçınılmaz kılmaktadır. Çalışmada, Türk-Suud ilişkilerinin yakın dönemine ağırlık verilerek, Ortadoğu’da yaşanan jeopolitik ve siyasi gelişmeler karşısında Türkiye ve Suudi Arabistan’ın dış politika yaklaşımları ve karşılıklı etkileşimlerinin incelenmesi amaçlanmaktadır.

Basra Körfezi’nde dinsel, ekonomik, ticari, askeri, coğrafi ve jeopolitik açıdan büyük öneme sahip iki Ülke olarak İran ve Suudi Arabistan yer almaktadır. İran – Suudi Arabistan ilişkileri sadece bölgenin dinamiklerini değil küresel enerji ve ekonomi politikalarını yakından ilgilendirmekte ve İslam coğrafyası için kritik önem taşımaktadır. Binlerce yıllık köklü tarihe sahip İran karşısında aynı köklü yerleşime sahip Suudi Arabistan bölgenin en belirleyici devletleri arasındadır. Basra Körfezi’nin iki yakasındaki ülkelerin ticari, siyasi ve askeri çıkarlarının büyük ölçüde örtüşmesine karşın bölgesel ve küresel dinamikler doğrultusunda bir takım sorunlar ortaya çıkmıştır. Nitekim bu çalışmada İran – Suudi Arabistan ilişkilerinin Ortadoğu’nun Soğuk Savaşı olarak adlandırılmasının nedenleri incelenecektir.
Öte yandan İngiltere, SSCB ve ABD’nin konumu İran – Suudi Arabistan ilişkilerine nüfuz eden tarafları özetlemektedir. Küresel çıkarlarda görülen ayrışma bu ülkelerdeki kimlik, kültür ve sosyolojik unsurların kullanılarak tarafların çatışma ortamına sürüklenmesine neden olmaktadır. Buna karşın 1979 öncesinde Irak’ta Baasçılara, Yemen’de sosyalistlere ve küresel düzeyde SSCB’ye karşı politikalar bu dönemde İran-Suudi iş birliği için verimli bir ortam oluşturmuştur. Her iki ülke de ortak çıkarlar karşısında işbirliğine açık hareket etmiştir. Enerji ihracat politikalarının örtüşmesi ve monarşilerin bekası iki taraf arasındaki iş birliği ortamının gelişmesini sağlamıştır. Nitekim İran – Suudi Arabistan ilişkileri çoğu zaman mezhepçi söylemlerin gölgesinde yürüse de, ilişkilerde pragmatik bir yön her daim varlığını korumuştur.
Her iki ülkeye de ayrı ayrı bakıldığında iç politikalarında olduğu gibi dış politikalarındaki tutumlarını belirleyen faktörler mevcuttur. Bunlar İran için; ülke içerisinde büyük söz hakkına sahip velayet-i fakih doktrini ile desteklenen dini lider ile demokratik kanallardan seçilen cumhurbaşkanı arasındaki siyasi görüş farklılıkları, gerilimler ve ikili arasındaki ilişkilerin biçimi, ideoloji ve uygulama arasındaki gerilim dış politikayı belirleyen temel iç faktörlerdir. İran’ı etkileyen başlıca dış faktörler olarak ise: Suudi Arabistan ve ABD karşısındaki küresel güç dengesi arayışları sayılabilmektedir. . Suudi Arabistan açısından bakıldığında monarşi rejiminin güvenliği, Körfez İş birliği Konseyi (KİK) içerisindeki gerilimler; Irak, Suriye, Yemen, Lübnan ve Filistin gibi komşu ülkelerin taraf devletlerin iç politikalarını yönlendirme çabaları bölgesel ve küresel politikaların temelinde yatmaktadır. Özetle İran – Suudi Arabistan ikili ilişkileri bölgesel çatışmalar, Körfez ülkelerindeki Batı askerî mevcudiyeti; Irak, Filistin ve Afganistan sorunları; İran’ın nükleer programı, Abu Musa ve Tunb adalarında İran ile BAE arasında süregelen egemenlik tartışmaları gibi sorunlar çerçevesinde biçimlenmektedir.

Ortadoğu’da siyasi dengeler açısından taşların yerinden oynadığı, kartların yeniden karıldığı tarihi bir süreci yaşıyoruz. Bugünden geriye baktığımızda bölgeyi teslim alan çatışmanın taraflarının İsrail-Filistin ekseninde şekillendiğini söyleyebiliriz. Ancak geldiğimiz süreçte bu çatışma ekseni değişti ve Müslümanların birbiriyle savaştığı bir tablo ortaya çıktı. Daha çok Sünni-Şii mezhepleri arasında gibi gösterilen olan ya da bu hatta oturtulmaya çalışılan savaşın tarafları da çok karışık olmakla birlikte en çok İran ve Suudi Arabistan arasındaki gerilimle hissediliyor.
Bu iki ülke arasındaki gerginlik bölgedeki ayrışmayı açıklamaya yeter mi? Daha doğrusu bu iki ülkenin bölgede yürüttüğü politikalar nüfuz alanlarını ne kadar genişletmektedir ve bunlar hangi siyasi ve toplumsal dinamiklere dayanarak bu politikalarını uygulayabilmektedirler? Bu soruları masaya yatırdığımız toplantıda üç önemli konuğumuz vardı: Prof. Dr. Mehmet Ali Büyükkara (İstanbul Şehir Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dekanı), Yrd. Doç. Dr. Bayram Sinkaya (Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi) ve Levent Baştürk (Osmangazi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Görevlisi).
Bu iki ülkenin dini anlayışlarının modern dönemde devlet ideolojilerini nasıl belirler hale geldiğinin izi sürülen toplantıda Sinkaya, İran’ın İslam Devrimi sonrasında mezhepçi söylemden uzak durmaya itina gösterdiğinin altını çizerken 90’lı yıllarla birlikte devrim ideolojisinden uzaklaşan ülkenin daha fazla ulus devlet olma özelliği gösterdiğini söylüyor. İran “İslam mı, İran mı” tartışmasını İran devleti lehine çoktan geride bıraktı. Bununla birlikte Şiiliğe dayalı bir dış politikayı gerçekçi ve uygulanabilir bulmadığı için dış politikasının Şiilik ekseninde şekillendiği yorumuna ihtiyatla yaklaşıyor. Diğer taraftan zamanla İslam dünyasındaki Şii nüfusla karşılıklı temasın İran’a bir nüfuz alanı açtığının da altını çiziyor.
Büyükkara ise Suudi Arabistan’ın Selefilik ve Vahabilik ekseninde şekillenen din anlayışının marjinalliğine işaret ederek bu ülkenin Sünniliğin temsilciliği konumuna yerleştirilmesine şüpheyle yaklaşıyor. Diğer yandan Suud’un özellikle Orta Asya ve Balkanlar’da eğitim yoluyla gençlerin selefileşmesindeki etkisini işaret ediyor. El-kadide ve IŞİD yapılanmalarında fikri yakınlığın altını çizerken bunlara destek verdiği yorumunu kabul etmiyor. Ancak özellikle Suriye meselesinde ABD’nin de taraf olduğu bu ilişki ağında bu etkiyi tamamen yadsımak da mümkün görünmüyor.
Bu iki ülke arasındaki gerginliğin son zamanlarda daha fazla tırmanışa geçmesinde İran’ın dünya sistemine geri dönmesiyle birlikte Suud’un bölgedeki etkisinin kırılacağı kaygısındaki artışa işaret ediyor Baştürk. Ancak Suudi Arabistan’ın hem Batıyla ilişkiler hem de askeri kapasite bakımından İran’dan muazzam bir “üstünlüğe” sahip olduğunu da vurguluyor. Baştürk de, diğer konuşmacılar gibi, yaşanan çatışmanın mezhep eksenli olmaktan öte uluslararası çıkar çatışmalarının da dahil olduğu siyasi hesaplaşmalar olduğunu ifade ediyor.

Bu yazı Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) son yıllardaki Sudan özelinde Kızıldeniz jeopolitiği bağlamındaki yaklaşımlarını anlamlandırmayı amaç edinmektedir. Bu çerçevede analizde Sudan’daki kriz ortamının öncesinde ve sonrasında yaşanan süreç bağlamında söz konusu ülkelerin niçin Sudan’a yakınlaştıkları ve bölgesel çıkarlarının ne olduğu; buna karşılık Sudan’ın çıkarlarının neler olabileceği göz önüne alınarak tartışılacaktır.

18. yüzyılda Arabistan’ın Necd bölgesinde ortaya çıkan Vehhâbilik, dînî,
coğrafi, siyasî, sosyo-kültürel arka planının etkisiyle bölgesel bir hareket
olmaktan çıkarak Arabistan’ın tamamını etkisi altına alan bir hareket haline
dönüşmüştür. İlk dönem Vehhâbiliğinin yayılmasında sıralanan unsurların
yanında hareketin lideri Muhammed b. Abdilvehhâb’ın kişisel özellikleri de
önemli bir etken olarak karşımıza çıkar. Başlangıçta Arabistan içerisinde
yayılan hareketin daha sonraları dünyanın değişik bölgelerinde önemli ölçüde
taraftarlarının oluştuğu dikkati çeker.
18. ve 19. yüzyılda Avrupa devletlerinin Afrika ve Hindistan Alt Kıtasına
ilgi duymaları ve burayı işgal etmeleri üzerine bu bölgelerdeki Müslümanlar
arasında farklı hareketlerin ortaya çıktığı görülmektedir. Müslümanlar,
içerisinde bulundukları siyasi, sosyal ve dînî krizlerden çıkmak için bazı
yöntemler geliştirme yolunu seçmişler, bunun neticesinde farklı hareket ve dînî
akımlar ortaya çıkmıştır. Neticede aynı dönemde mevcut olan bu akım ve
hareketlerin bazılarıyla Vehhâbilik arasında irtibat kurulmuştur.
Vehhâbiliğin, Suûdi Arabistan’ın dışında Afrika, Orta Asya ve diğer
bölgelerde ortaya çıkan bir kısım dînî oluşum ve hareketleri etkilediği iddia
edilmektedir. Bu bağlamda Vehhâbilikle benzer görüşlere sahip bu hareket ve
akımların Vehhâbilikten etkilenip etkilenmedikleri, etkilenme var ise ne ölçüde
etkilendikleri iddiası araştırılması gereken bir konudur. Bu çalışmada değişik
coğrafyalarda ortaya çıkan ve Vehhâbilikten etkilendiği iddia edilen dînî
hareketlerde Vehhâbiliğin etkisinin olup olmadığı, etkileme var ise dînî Etkileri Açısından Vehhȃbilik (Suûdi Arabistan Dışı Ülkeler Örneği) 701

hareketleri hangi boyutta etkilediği ve Vehhâbilerin görüş ve düşüncelerini
yaymak için hangi yöntemleri uyguladıkları sorularını cevaplamayı amaçladık.

Emerged in the region of Necd in Saudi Arabia during the 18th century,
Wahhabism turned out to be a sectarian movement influencing the entire Saudi
Arabia and not just remained a cult limited to a region only thanks to the effects
of the predominant religious, geographical, political and socio-cultural
backgrounds. In addition to the elements listed above, Personal characteristics
of Muhammed b. Abdilvehhâb-the leader of Wahhabism- also appear as
important factors helping spread of Wahhabism during its early years. It is
striking that this sectarian movement gained significant number of followers in
various regions of the world while it was initially adopted only in the Arabian
Peninsula.
It is observed that various sectarian movements emerged among
Muslims in Africa and in Indian Subcontinent due to the fact that the European countries set their eyes on and eventually invaded these regions during the 18th
and 19th centuries. Muslims inhabitants thereof resorted to develop a variety of
methods to overcome political, social as well as religious crises in which they
find themselves. As a result of such methods, different sectarian movements
and religious trends came out, and thus an affinity has been established
between many of such sectarian movements and Wahhabism.
It is asserted that Wahhabism was not only influential in Saudi Arabia
but also on many religious organizations and sectarian movements that came
out in Africa, Central Asia and other regions of the world. It requires further
research to determine whether such sectarian movements and trends having
similar opinions to Wahhabism were actually influenced by it or not, and if that
is true then their degree of exposure should be examined as well. Whether
Wahhabism actually influenced any sectarian movements appeared in various
geographical regions, and if there really exists such influence, then what their
degree of exposure was, and what specific proselyting methods Wahhabis did
utilize to spread their opinions and views were the questions we aimed to
answer in this study.

Küresel Güçlerin oluşturmuş olduğu Doktrinlerin temelinde ‘’soft olarak kültürel savaşlar’’ ve ‘’hard olarak silahlı ve ekonomik savaşlar’’ bulunmaktadır. Modern sömürgecilikte bu doktrinlerde yer almakla birlikte kültürel olarak zemini hazırlayan dezenfarmasyon süreci ve askeri harekat ile sonuçlandırılan bir emperyalizmden de bahsetmek mümkündür. Bunların hepsinin birbirine bağlı olan disiplinlerarası bir asimilasyon ve savaş stratejisi olduğu yegane bir gerçektir.
Bir gerçek daha vardır ki; kendine oyun edenlere karşı sana oyun kuranların içerisinde de bir oyun kurmak ve bir aktör gibi aynı saftaymış gibi oynamak satranç oyununun sonucunda Şahlığını ilan ederek düşmanlarını bertaraf edip ‘’Mat’’ etmek çok üstün bir plandır. İşte Sultan AbdülHamid, istibdat dönemi ile anılmasına rağmen 33 sene oyun içerisinde oyun kurmuş senaryosunu da yazarak aktörleri de kendi eliyle seçmiş ve en zor zamanda Osmanlı İmparatorluğunun canına can kanına kan katmıştır.
Bir yandan Taşnak ve Fransız ortaklığında çıkarılan  Pro Armenia(Ermeni Dostu) gazetesi üzerinden tanınmış yazar ‘’Anatole France’’ tarafından Türklere düşmanlık edilirken bir yandan dönemin Fransız Dışişleri Bakanı Gabriel Hanotaux ise Sultan AbdülHamid’in yandaşı idi. Burada derin bir akıl olduğu muhakkaktır. Düşman tarafından  bir plan yapılması ve aynı düşman devletin içerisinden anti-plan kurgulanması ile nötrlenmesi matematiksel bir denklemin her iki tarafını da eşit kılmaktadır.

Dünya coğrafyasında özellikle Kafkasya, Ortadoğu, Afrika ve Asya da öyle planlar yapılmaktadır ki; Rusya’nın NATO’ya karşı yayılma siyasetini engelleyen Primakov ve askeri Gerasimov Doktrini, ABD’nin  birinci dünya harbindeki ingilizlerin yaptığı gibi ülkeleri bölmeyi amaç edinen Rumsfeld ve Cebrowski Doktrini, İsrail’in Arap Devletleri yok etme ve Arap olmayanlar ile ittifak haline girmesini amaç edinen Oded Yinon ve Ben Gurion Planları, Çin’in Bir Kuşak Bir Yol ‘’Modern İpek Yolu’’  projesi adı altında köprü liman kanal demiryolu gibi geniş bir network oluşturarak tüm lojistik yollarını ele geçirme planı, yine Rusya’nın Kuzey Deniz yolu projesi altında deniz kanal ve koridorları oluşturma planları, Bush’un vurmadan önce sen vur doktrini, Putin’in Sovyet egemenliği altında bulunan ülkeleri koruma ve sömürüsüne ilişkin dış politika doktrini, İsrail’in düşman ülkelerin silahlanmasına karşı Begin Doktrini gibi stratejik çalışma ve hedefler bulunduğumuz coğrafyayı sarmış bulunmaktadır.
Deniz siyaseti bakımından Mavi Vatan’ı doktrinize etmemize rağmen Kara Siyasetimizi neden Misak-i Milli ile doktrinize edemiyoruz, neden strateji istihbarat ve dış politikada doktrinize edeceğimiz çalışmalarımız ve planlarımız yok(?) Halbuki bunlar bölgesel gücü arttıran küresel güce aday olan projelerdir. Adı araştırma, dış politika, strateji olan merkez ve enstitüler bir şey üretemiyor(?)
Aşağıda Rumsfeld ve Cebrowski’ye ait Orta Doğu Ülkelerinin parçalanmış hali bulunmaktadır, buna karşı Devlet kurumları tarafından anti bir plan yapılması ve aksiyon alınması gerekmektedir. TC için Barzani’nin varlığı bir hiç olsa da ABD’li Nadine Maenza ile Türkiye’nin bölündüğü bir harita önünde basına poz vermesi nasıl bir hain olduğu ve kimlere hizmet ettiğinin açık göstergesidir.Suriye topraklarında Tampon Bağımsız Bölge oluşturamıyor, İsrail’in Golon Tepeleri Stratejisini güdemiyor, Ege ve Akdeniz Adalarında Otoriter Valilik oluşturamıyor, Doktrin ve Plan bazında değil de söylem bazında ilerliyor isek büyük bir strateji yoksunluğu ve siyasi hatalar zinciri olduğu muhakkaktır.
Haritada Arap yarımadasındaki  Suudi Arabistan Topraklarının bölündüğü Mekke- Medine- Taif- Cidde ve Yanbu’da Hicaz Devleti adı altında ayrı özerk bir yapı tesis edildiğini göreceksiniz. Peki istihbarat- strateji -dış politika- kutsal topraklar siyasetini bir araya getirdiğimizde Suud’ların en şereflisi olan Kral Faysal ve evlatlarının burada bağımsız bir Devlet yönetebileceğini hayal edebilir misiniz yahut bir fikir beyan edebilir misiniz(?) bir tarafta Arabistan’ı (Necid, Diriye)yöneten Suud Hanedanı diğer tarafta Hicaz’ı yöneten ise Faysal Hanedanı tabiki böyle bir plan yapabilmek için Fahrettin Paşa’nın Medine Savunmasını detaylı analiz etmek, kendisine yardım eden Arap kabileleri araştırmak, Vahhabi mezhebinden olmayan Kureyş kabilesinden Haşimiler ile irtibat kurmak, Kabe’nin anahtarını elinde bulunduran Talha ve Şeybe oğulları ile irtibat kurmak, Faysal bin Abdülaziz el-Suud’un ailesini iyi tanımak ve Arap Lawrence ile tarihte iş tutan kabileleri iyi bilmek ve ona göre detaylı bir rapor hazırlamak gerekmektedir. Özellikle bu kişiler üzerinden aynı Ataya sahip lakin ayrı iki Devlet’in nasıl oluşabileceğini sizlere izah etmiş bulunduk. ABD ve İngiliz kurnazlığına karşı bizler de bir kurnazlık ederek siyasi strateji kuruluşu RAND gibi bir senaryo ortaya koyduk.  Saygılarımızla

Kaynak
https://derinstratejiveistihbarat.blogspot.com/2022/01/eski-ve-yeni-dunya-duzeni-askeri-ve.html

Orta Doğu’da petrolün keşfi, petrole sahip bölge devletlerinin politik, ekonomik ve sosyal yapısını etkilemiş; bu durum milli gelirlerinin büyük bir kısmını petrol ihracatından elde eden rantiye devletlerin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu makalede Arap Baharı bağlamında Orta Doğu petrol ülkelerinden Suudi Arabistan’ın ayaklanmalar sırasında siyasal istikrarını nasıl koruduğu, Rantiye Devlet Teorisi (RDT) aracılığıyla incelenmiştir. Suudi Arabistan, milli gelirinin büyük kısmını petrolden elde ettiğinden rantiye devlet olarak tanımlanmaktadır. RDT’ye göre; petrol gelirleri, yönetimi, vergilendirme ve temsiliyet sistemini, muhalefet hareketlerini etkileyen ve mevcut iç politikaların sürekliliğini sağlayan en önemli unsurdur. Bu temel unsurdan ve onun etkilerinden dolayı Suudi Arabistan’da ayaklanmalar yaşanmamış ve yakın gelecekte de Suudi Arabistan’da bu yönde bir değişiklik beklenmemektedir

Suudi Arabistan’ın, bir Şii din adamı olan Nimr El-Nimr'in de aralarında bulunduğu 47 kişiyi “terörle mücadele” kapsamında idam etmesiyle, İran ile Suudi Arabistan arasındaki ilişkiler gerilmiş ve kopma noktasına gelmiştir. İdamların ardından başlayan protestolarda, Tahran’da bulunan Suudi Arabistan Büyükelçilik binası ile İran’ın ikinci büyük kenti olan Meşhet’te bulunan Suudi Arabistan Konsolosluk binası protestocular tarafından yakılmıştır . Bu olayların sonrasında, Suudi Arabistan’a ait uçakların Yemen’in başkenti Sana’da bulunan İran Büyükelçilik binalarını bombaladığı ve bazı elçilik görevlilerinin yaralandığı iddia edilmiştir. Bu iddianın doğruluğu konusunda bir kesinlik bulunmamakla birlikte, Suudi Arabistan tarafından yapılan açıklamada ise, Yemen’deki elçilik binalarının koordinatlarının operasyon başlamadan önce bilindiği, hava saldırısında Husi’lerin hedef alındığı, bu yüzden iddianın doğru olmadığı ve bu iddianın propaganda amaçlı ileri sürüldüğü ifade edilmiştir . Ayrıca, görgü tanıkları ve yerli halk tarafının verdiği bilgiler, Sana’daki İran Büyükelçilik binasında herhangi bir hasar olmadığı yönündedir .
İran ile Suudi Arabistan arasında yaşanan krizin siyasi boyutları üzerine çok şey yazılmış olmasına rağmen, krizin uluslararası hukuk boyutu açısından herhangi bir değerlendirme yapılmadığı görülmektedir. Bu bakımdan bu yazıda, krizin uluslararası hukuk boyutu ele alınacak; uluslararası ilişkiler ve dış politika boyutuna değinilmeyecektir.

This research studies legislations, regulations and its applications about recording marriages in Saudi Arabia which applies Islamic Law in the field of Family Law. The researh deals with these regulations and applications in two main subheadings, the first one is recording marriages and the second is recording unofficial marriages which carried out before. The research indicates the people who are authorized to record marriage, the way of application, required documents for the application, the way of recording and the procedure have to be followed after the recording. The research is based on Saudi Arabia’s laws and regulations, besides the researcher’s observations and studies on applicational matters in Riyadh Social Quaranty and Marriage Court. The research pointed that there are many regulations issued as to people who are authorized to record marriage, official procedure have to be followed before, during and after the marriage and the official procedure have to be followed to record unofficial marriages.

This paper (in Turkish) looks at the labor migration from Antakya -Turkish-Syrian border city- to Gulf countries particularly Saudi Arabia. On one hand, this paper examines the migrant men who leave their families behind and work in extremely dire conditions in the Gulf are both exploited and discriminated due to their religious affiliation. On the other hand, the -women- wives left behind cope with social pressure of being "reproductive" labor and become vulnerable to all kinds of control mechanisms in Antakya. Lastly this paper analyze how Turkish state is implicated in this cycle of migration and oppression.

Özet Bu çalışmada Suudi Arabistan'da mahkemelere ve sosyal hayata yansıyan birçok yönüyle mehre ilişkin uygulamalar ele alınmıştır. Mehrin kimin hakkı olduğu, kime verildiği, "başlık parası"na veya "kalın"a benzeyip benzemediği, alt ve üst sınırının ne olduğu, peşin veya veresiye; resmî veya gayriresmî belirlenmesinin sonuçları, geline ve ailesine damadın gönderdiği hediyelerin mehirden sayılıp sayılmayacağı ve mehrin aile hayatındaki işlevi gibi hususlar incelenmiştir. Mehrin aile birliği kurulurken önemli olduğu kadar onun korunmasında, eşler arasında hak ve sorumluluk bakımından dengenin sağlanmasında ve evlilik birliği sona erecekse adaletli bir şekilde sona ermesinde önemli bir işleve sahip olduğu görülmüştür. Bu bakımdan bu çalışma aile hukukunda mehrin önemli bir rol oynadığı İslam hukukunun sistemini, ona dayanmaksızın aile hukukunu düzenleyen diğer hukuk sistemleriyle karşılaştırmak isteyenlere önemli bir imkân sunmaktadır. Anahtar Kelimeler: Suudi Arabistan, aile hukuku, mehir, mihr, başlık, kalın, hediye, destiman, evlilik, boşanma. Abstract This paper deals with different aspects of dower (sadaq, mahr) applications and their impact on courts and social life in Saudi Arabia. And studies what is the dower, who is entitled to it, who receives it, and its likeness and lack of it to the "Bashlik" and "kalin" terms which are used by Turks, the less and the more, its consequences if it was named hastily and recently or secretly and publicly, its relationship with the gifts sent by the husband to his wife and her family and its role in the rights of spouses in married life and so on. It appears through the research that the dower has a great role in the formation of justice between spouses in the rights and duties when the formation of the family and its sustainability and termination. Therefore, the research provides those who want to compare the system in which the dower plays an important role in family law with other legal systems that regulate it and do not depend on the dower.

Bu çalışmanın temel amacı Suudi Arabistan'ın İhvan politikasını tarihsel süreç içerisinde incelemektir. Çalışmada Riyad yönetiminin geçmişten günümüze İhvan politikası bölgesel güç mücadelesi ve rejim güvenliği olmak üzere iki temel değişken üzerinden analiz edilmiştir. Bu iki dinamiğe bağlı olarak Suudi yönetimi İhvan'ı bölgesel güç mücadelesi bağlamında dış tehditleri dengelemek için bir denge unsuru olarak görürken aynı zamanda rejim güvenliği değişkeni bağlamında ulusal güvenlik tehdidi olarak algılamıştır.

1990’lı yıllarda geleneksel olarak sürdürdüğü Ortadoğu olaylarına karışmama politikasını terk etmeye başlayan Türkiye, bu dönemde Suriye ve Irak gibi ülkelerden kaynaklanan güvenlik endişesi nedeniyle İsrail ile stratejik ortaklığa gitmiştir. Bu nedenle ancak 1990’lı yılların sonunda daha dengeli bir Ortadoğu politikası izleyebilen Türkiye, bölgede hareket alanını sınırlayan sorunların çoğunun ortadan kalkması ve AKP iktidarlarının Ortadoğu ile yakınlaşma çabaları neticesinde 2000’li yıllarda bölge ülkeleriyle daha iyi ilişkiler kurma imkânına sahip olmuştur. Bu bağlamda, Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) üyesi ülkeler, sahip oldukları nüfus ve askeri kapasiteleri bakımından dikkat çekmeseler de ekonomik potansiyelleriyle Ortadoğu’da önemli bir konumda bulunmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’nin 1981 yılında kurulan KİK ve üyeleriyle ilişkilerini siyasal, askeri ve ekonomik açıdan analiz etmektir. Türkiye’nin KİK ile doğrudan kurumsal ilişkilerinin dikkate değer bir düzeye ulaşmamış olması dolayısıyla daha çok üye ülkelerle ikili ilişkilerine odaklanılacaktır. Özellikle Türkiye’nin 2000’li yıllarda değişen Ortadoğu politikası göz önüne alındığında bu durumun KİK ülkeleriyle ilişkilere nasıl yansıdığı tartışılacaktır.

Dergide Röportaj: “Hariri’yi Esir Alan Kaşıkçı’ya Ne Yapmaz?”, röp.: Emeti Saruhan, Gerçek Hayat, sayı 939 (22-25 Ekim 2018).

Prof. Mehmet Ali Büyükkara Suudi Arabistan'ın veliaht prensi Muhammed bin Selman'ın pervasız ve cüretkar davranışlarının yeni olmadığını belirterek Lübnan başbakanı Hariri'nin esir alınıp istifa ettirilmesinin ardında da MBS'nin olduğunu söylüyor. Büyükkara, Kaşıkçı cinayeti için " Hariri'yi tutuklama iradesini gösteren bu ekibin böyle bir adım atması beni hiç şaşırtmadı. Onu yapan bunu da rahatlıkla yapar " diyor. Çağdaş İslamî akım ve hareketler konusunda uzman olan, Suudi Arabistan'ı yakından tanıyan ve takip eden, Şehir Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mehmet Ali Büyükkara ile Kaşıkçı cinayetini konuştuk. Cinayetin Suud'un akil insanlarını çok rahatsız ettiğini söyleyen Mehmet Ali Büyükkara, eskisinden daha fazla bir veliahtlık değişimi ihtimali gördüğünü ifade ediyor. Veliaht prens Muhammed bin Selman'ın pervasız ve cüretkar davranışlarının Amerika'yı da rahatsız ettiğinin altını çizen Büyükkara, Selman taraftarlarının bile kendisiyle bir mesafe koyacağını belirtiyor.