Actor Network Theory

Debates around diverse economies have flourished in geography in recent years, challenging the consistent and limiting hegemonic framing of the economy as singularly capitalist and global, through making visible the vast array of economic practices that are taking place alongside and beyond capitalist ones at multiple sites and scales. Bringing together debates around community economies, (relational) approaches to scales and place, and Actor Network Theory, in this article we focus on the narrative of Mama Bokolo, a healer/ gardener/diverse economic actor in Cape Town. Grounded on her lived experience, we suggest that allegedly local, marginalised actors like Mama are actively contributing to enact liberatory diverse economic arrangements beyond-the-local, by articulating networks across places and scales and fostering relations with a range of diverse, human, natural and supernatural actors. In doing so, we elucidate why precisely these more-than-local and more-than-human elements can be instrumental to enable transformative economic spaces of hope. Abstract-isiXhosa: Kwiminyaka edlulileyo, kukhe kwakho iingxoxo-mpikiswano ngemiba ephathiselene ngezibhalo ezithetha ngoqoqosho olubanzi. Ezi ngxoxo zithande ukuphikisa ubungxowa-nkulu nokucinga ngoqoqosho ngendlela exhasa ubungxowa-nkulu belizwe jikelele. Ezi ngxoxo zibonisa ezinye iindlela zoqoqosho ezenzeka ecaleni nangaphandle kobungxowa-nkulu kwiindawo ngeendawo. Kweli nqaku sibonisana ngeengxoxo ezimalunga noqoqosho eluntwini. Sibonisa nonxulumano phakathi kwabantu noqoqosho, namanqanaba oqoqosho kwiindawo ngeendawo. I-Actor Network Theory isincedisa ukuqonda ibali likaMama uBokolo oligqirha, ongunogada, odlala indima kuqoqosho olubanzi nongumntu odala inguqu ehlala eKapa. Ekujongeni indlela aphila ngayo, sixoxa okokuba bonke abantu abanezimbo zokuphila ngokwahlukileyo njengoMama Bokolo banendima abayidlalayo ekudaleni iindlela zoqoqosho ezahlukileyo nangona besebenza ezingingqini zabo. Aba badlali basibonisa uqhagamshelwano kwindawo ezahlukileyo nakumanqanaba ahlukileyo. Bakwabonisa unxulumano phakathi kwabantu, indalo esiyibonayo kwakunye neminye imimoya efana nezinyanya. UMama uBokolo uye asibonise okokuba uqhamshelwano wakhe nabantu bomhlaba nabaphantsi ubalulekile ekudaleni ithemba nenguqu kwindawo zoqoqosho.

Critique is one of the social sciences’ most respectable tasks, especially when its aim is to emancipate people oppressed for their otherness. However, there is also a critique of critique as a disabling tool, replacing the obvious actors revealed as ‘fictitious’ with synthetic objects that the critic herself deems more ‘factual’. This article understands the critical gesture as a pragmatic resource for re-organising the field of dis/abilities. In the first part of the article, we make three critical gestures together with José, a person identified as mentally ill. A paranoid vision of a secret conspiracy, a naturalising concept of disease, and the critique of stigma all seek to radically redraw the dis/ability coordinates, but their emancipatory potential is thwarted by the complex interconnectedness of their objects. José’s recovery thus ultimately hinges on a delicate balancing act combining critique and composing. In this sense, his effort resembles the careful treading of lay and professional critics in the last part of our text, in which we try to solve problems of living with dementia together with the Hanuš family. While the critical gesture has an essential role to play here as well, close ethnographic encounters are rather about jointly articulating the critical matters of care, wherein the problematic agencies of both obvious and not-so-obvious actors are acknowledged.

Resumen. En este artículo se analizan las redes heterogéneas de actores clave implicados en los procesos de aprendizaje sobre el uso y apropiación de tecnologías digitales entre las mujeres. Mediante una propuesta teórica llamada tecnopolítica feminista, aunada a un abordaje metodológico que entrelaza el Análisis de Redes Sociales con la Teoría del Actor Red, se muestran los alcances y desafíos de las comunidades feministas para activar escenarios, herramientas y redes derivados de las tecnologías digitales.

Abstract. In this article we analyse the heterogeneous networks of actors who play a key role in learning processes about use and appropriation of digital technologies among women. Based on a theoretical proposal called 'feminist technopolitics' and a methodological approach where Social Network Analysis and Actor-Network Theory are intertwined, scopes and challenges for feminist communities to activate scenarios, tools and networks derived from digital technologies are highlighted.

In this paper we analyse the successful local/regional opposition to a proposed new town north of the Dutch city Leiden in terms of pathways, sites and techniques of object formation. In the struggle over spatial plans and policies, new objects are constructed and played out. In some cases, the new objects became institutionalized and codified future development in the region. We focus on the strategic role of the construction of heritage and nature in the planning process, concepts utilized by opponents of the urban plans. Revisiting Foucault's concepts of power/knowledge and discourse, we present a detailed analysis of the process of emergence, solidifying and institutional embedding of new forms of heritage and nature as new discursive objects. We argue that such a retour à Foucault is important, allowing for an elucidation of object formation, still understudied in planning and governance studies.

This review traces the literatures in cultural anthropology and neighboring disciplines that are focused on addiction as an object of knowledge and intervention, and as grounds for self-identification, sociality, and action. Highlighting the production of disease categories, the staging of therapeutic interventions, and the ongoing work of governance, this work examines addiction as a key site for the analysis of contemporary life. It likewise showcases a general movement toward accounts of addiction that foreground complexity, contingency, and multiplicity.

Książka wpisuje się w popularne ostatnio zainteresowanie humanistyki i nauk społecznych kwestiami związanymi z techniką oraz postępem. Podejmuje wątki obecne we współczesnej socjologii wiedzy i filozofii nauki, odnosząc je jednocześnie do wielu palących problemów dzisiejszego świata społecznego.
Idąc śladem Urlicha Becka i jego tezy o społeczeństwie ryzyka, autorzy twierdzą, że dzisiejsza nauka rzuca nam dwojakiego rodzaju wyzwanie. Z jednej strony generuje ona na niespotykaną wcześniej skalę źródła niepewności i lęków. Z drugiej jednakże prowokuje postawy irracjonalne i antynaukowe, których popularność podmywa oświeceniowe fundamenty nowoczesności. Nauka jest jednocześnie źródłem niewątpliwego sukcesu, jak i stwarza nieznane wcześniej i nie dające się w pełni kontrolować zagrożenia Autorzy identyfikują dwie najczęstsze reakcje na ową ambiwalencję. Pierwsza z nich polega na totalnej krytyce postępu, czego przykładem w książce są ruchy antyszczepionkowe. Druga natomiast odwołuje się do pozytywistycznej wizji nauki jako nieproblematycznego dobra, a naukowców traktuje jako wyjętych spoza kontroli społeczeństwa ekspertów-technokratów.
Zaprezentowany w książce model praktyki naukowej odbiega od tych dwóch obrazów. Bazuje on na rozwijanych od lat 70 studiach nad nauką i techniką, które skupiły się na drobiazgowych analizach praktyki laboratoryjnej. We wprowadzeniu przedstawiona zostaje argumentacja wspierająca owo podejście do problemu postępu. Autorzy uważają, że dopiero upowszechnienie się w świadomości społecznej realnego obrazu nauki jako wytwarzania, majsterkowania i zmagania się z niepewnością materii odczarują ją na tyle, że nie będzie prowadzić do dwóch skrajnych postaw wspomnianych powyżej. Dopiero niepozytywistyczny i nieuświęcony obraz nauki jako działalności poznawczej może zbliżyć to, co rzeczywiście robią naukowcy do wiedzy potocznej społeczeństwa. Dzięki takiemu zbliżeniu, twierdzą autorzy, nauka przestanie generować paniczne lęki, a członkowie społeczeństwa zainteresują się jej tworami.
W rozdziale 1 przedstawiona zostaje analiza podręcznika do nauczania filozofii w szkole średniej. Na jej przykładzie autorzy pokazują nieprawdziwą, a jednocześnie społecznie szkodliwą wizję nauki, jaką zwykle przedstawia się społeczeństwu. Ów uproszczony model oparty jest na tradycyjnej filozofii nauki, która ujmowała wytwarzanie wiedzy głównie jako tworzenie. Autorzy argumentują, że potrzeba podejścia bardziej historycznego, skontekstualizowanego, a nade wszystko skupionego na praktyce. Przykładem tego ostatniego jest końcowy fragment rozdziału, który pokazuje, jak językiem popularnonaukowym – przyjaznym dla „zwykłego” czytelnika – można pisać o medycynie nie popadając w zbytnie uproszczenia.
W rozdziale 2 autorzy prowadzają i szczegółowo opisują krążeniowy model nauki, wzięty z twórczości Bruno Latoura. Pokazuje on, że nauka nie rozwija się tylko za pomocą tworzenia teorii, ale jest raczej wynikiem szeregu praktyk stabilizowania wyników badań w różnych, zależnych od siebie obszarach. Prowadzenie badań to nie tylko empiria („mobilizacja świata”), ale również negocjowanie z polem naukowym czy światem społecznym. W rozdziale autorzy dokonują również przełożenia modelu krwioobiegu na problem kontrowersji naukowo-społecznych oraz wprowadzają do ich opisu znaną z prac I. Wallersteina perspektywę centrum-peryferia.
Rozdział 3 stanowi rozbudowaną ilustrację funkcjonowania modelu krwioobiegu na przykładzie współczesnej medycyny. Autorzy pokazują, jak określona choroba (ADHD) musi zostać ustabilizowana, aby móc egzystować w świecie społecznym. Rozdział opisuje ponadto, w jaki sposób wiedza wytworzona w obszarach centrum zostaje przeniesiona do obszaru półperyferyjnego. W tym fragmencie znajduje się również rekonstrukcja najważniejszych punktów zapalnych w kontrowersji wokół ADHD oraz w jaki sposób kontrowersja funkcjonuje w Polsce.
Rozdział 4 traktuje o tym, jak kontrowersje naukowo-społeczne funkcjonują w potocznych i często prowadzonych w świecie wirtualnym sporach. Na przykładzie kontrowersji wokół gender i ruchu antyszczepionkowego autorzy pokazują w toku gorących dyskusji dokonuje się upraszczanie i redukowanie kompleksowość tego typu zjawisk. Posługując się modelem krwioobiegu, argumentują, że podczas porów jego uczestnicy często z premedytacją odwołują się do jednych zasobów dyskursywnych (np. emocji, religii), z innych korzystają w sposób nieodpowiedni (np. odwołując się do mitycznej Natury), a inne pomijają (np. badania empiryczne). Autorzy zaznaczają, że tego typu uproszczony obraz zjawisk, również związanych z nauką i medycyną, prowadzi nie tylko do nieporozumień czy konfliktów, ale przede wszystkim tworzy irracjonalne lęki, dzięki którym łatwo pojawiają się postawy antynaukowe.
Odwrotnym obrazem internetowej twórczości autorzy zajmują się w rozdziale 5. Znajduje się w nim analiza sporów podejmowana w blogosferze. Autorzy argumentują, że jakość niektórych blogów internetowych stanowi jakościową lepsza alternatywę wobec modeli dyskusji zaprezentowanych w rozdziale 5. Przykład blogów pokazuje, jak w ramach nie-naukowej, powszechnej komunikacji możliwe jest zajmowanie się kwestiami kontrowersyjnymi, które nie będzie redukowało bądź pomijało kluczowych aspektów dynamiki współczesnych zjawisk.
W rozdziale 6 wprowadzona zostaje kategorii biopolityki oraz wizja państwa jako specjalnej instancji generującej bardzo specyficzny, ale jednocześnie potrzebny późnej nowoczesności obszar. Autorzy twierdzą, że w dobie współczesnej nauki, generującej ryzyko i lęki społeczne, neoliberalna krytyka państwa jest stroną tej samej monety, co antyoświeceniowa krytyka nauki i postępu. Tak jak nie możemy zadowolić się krytyczną krytyką nauki i technologii, gdyż pozbawiamy się ważnego składnika sukcesu naszej nowoczesności, tak też nie możemy niszczyć instytucji państwowych, bo to na ich bazie możliwe są do zorganizowana kolektywne projekty, niezbędne do dbania o dobro wspólne.
W zakończeniu pokazane zostaje w jaki sposób teorie humanistyczne mogą pomagać w przemianie naszych społeczeństw. Autorzy wskazują na specyficzny, niebezpośredni sposób w jaki humanistyka może pomagać w oswajaniu lęków i socjalizować innowacje.