Tomasz Rudowski

El objetivo del artículo es analizar y explicar la relación entre capitalismo y esclavitud, así como mostrar la lucha contemporánea por su erradicación en Brasil. En el artículo se utiliza el eclecticismo analítico para contribuir a una mejor comprensión del fenómeno en cuestión. Este artículo propone vincular el capitalismo a nivel teórico con la esclavitud, en lugar de relacionarlo con el trabajo asalariado, lo que conduce a reevaluaciones radicales en las que se profundiza. El caso de Brasil es importante porque fue el último país latinoamericano en abolir la esclavitud (1888) y actualmente se encamina hacia el récord de rescate de trabajadores esclavizados en la última década. Los autores subrayan el rol de la actuación de la sociedad civil organizada en el actual combate y el establecimiento de políticas públicas para la erradicación del trabajo esclavo en Brasil.
Autores: Tomasz Rudowski , Lucas Isaac Soares Mesquita

W ostatnich dziesięcioleciach badania nad dyskursem (de)kolonialnym rozkwitły, stając się ogrodem, jak nazwała to Gayatri Chakravorty Spivak, w którym to, co marginalne, może mówić w swoim imieniu, ale też stać się omawianym tematem 1. Przykładem tego jest również wydana w 2022 r. przez Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika (Toruń) monografia Agaty Błoch z Instytutu Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk. Praca ta stanowi niewątpliwie znaczny wkład do rozwoju badań nad historią imperium portugalskiego i zasługuje na wysoką ocenę. Już sam wybór podjętego tematu i jego teoretyczne potraktowanie w odniesieniu do głosów grup podporządkowanych godny jest uznania. Cenię, że Autorka zanalizowała zagadnienie ważne, ambitne, o desygnatach położonych na niezmiernie rozległym terenie oraz z szeroką cezurą czasową dokonanego wywodu. Celem pracy jest wydobycie głosów najbardziej zmarginalizowanych grup społecznych zamieszkujących peryferia kolonialnego imperium portugalskiego, a więc obecnych obszarów Brazylii, Angoli, Gwinei-Bissau, Wysp Zielonego Przylądka i Wysp Świętego Tomasza. Mowa tu nie tylko o ludach tubylczych, ale również o Żydach uciekających przed prześladowaniem religijnym, żydowskich konwertytach, muzułmanach oraz Cyganach, jak także innych skazanych wyrokiem sądów inkwizycyjnych i cywilnych, włączając również czarownice i przestępców.

Theotônio Dos Santos wraz z innymi zwolennikami teorii zależności sprawił, że głos Trzeciego Świata stał się bardziej słyszalny, a także rozwinął endemiczną myśl o rozwoju, kwestionując dogmaty zachodnich teorii. Celem niniejszego artykułu jest pokazanie znaczenia dorobku Theotônia Dos Santosa oraz teorii zależności, a także przypomnienie jego dorobku w kontekście jego niedawnej śmierci.

The aim of this article is to analyse the issue of “weak separatism” in Latin America as well as to give an answer to the question why there are no significant separatist movements in this region. The authors provide the definitions of separatism and secessionism as well as an explanation of these phenomena. Moreover, they present an overview of historical and contemporary separatist movements in Latin America. Based on Horowitz’s theory of ethnic separatism, the authors attempt to analyse the separatist movement “The South is My Country” in Brazil and compare it with separatism in Catalonia in Spain, where a referendum on independence from Spain was held in 2017, serving as an impetus for a similar referendum that took place in the South of Brazil. In spite of similar goals of these two separatist movements, the authors argue that there are significant differences in their nature, which are determined by the history and culture of the respective countries.

Ameryka Łacińska 2022; 2 (116): 49-68.
Pandemia COVID-19 wywołała najgłębszy od kilku dziesięcioleci kryzys społeczno-ekonomiczny w Ameryce Łacińskiej i znacząco wpłynęła na gospodarki regionu, lecz zasadniczo nie zmieniła jej pozycji w stosunkach międzynarodowych. Celem artykułu jest analiza głównych trendów gospodarczych mających miejsce w państwach latynoamerykańskich oraz wskazanie prognoz. W tekście zastosowano koncepcje władzy strukturalnej Susan Strange do analizy miejsca Ameryki Łacińskiej i Karaibów w gospodarce światowej.

https://mhprl.pl/produkt/modele-rozwoju-w-ameryce-lacinskiej/

https://mhprl.pl/produkt/modele-rozwoju-w-ameryce-lacinskiej-strategie-modernizacji-panstw/

Praca poświęcona jest latynoamerykańskiemu modelowi rozwoju, strategiom i koncepcjom modernizacji państw regionu na podstawie analizy doświadczeń Brazylii, Meksyku, Kolumbii i Wenezueli. Nie będzie to szczegółowy opis historii tego regionu, mimo że odwołuje się do konkretnych procesów historycznych, będzie to natomiast próba przemyślenia koncepcji rozwoju na gruncie analizy historyczno-porównawczej z perspektywy (neo)strukturalizmu. Dla myśli o rozwoju doświadczenie tych krajów stwarza doskonałe pole pogłębionej obserwacji, jak również bodziec do uzupełnienia samej teorii. Rzeczywistość tych państw jest na tyle odmienna od europejskiej czy północnoamerykańskiej, że pociągać za sobą musi istotne modyfikacje i wzbogacenie studiów nad rozwojem.

2017 wydanie papierowe
2020 ebook

Tomasz Rudowski, Rozdziały: Gwatemala: Brak zmian systemowych – droga do politycznego trzęsienia ziemi,
Haiti i Dominikana: Zmiana czy kontynuacja? Haitańska i dominikańska polityka w 2019 roku,
Honduras: Kryzys polityczny dekadę po zamachu stanu, w: Joanna Gocłowska-Bolek (red.), Panorama wyborcza Ameryki Łacińskiej w 2019 roku Nowe wyzwania, stare problemy, OAP UW, Warszawa 2019.

First, we will examine
regional integration and dialogue, which the Caribbean Regional Protocol
emphasises as a key issue, and we will refer to the experiences of Cuba
and Caribbean to date. We aim to show the possible scenarios for Cuba’s
inclusion in the Caribbean agenda and the challenges to be faced, paying
attention to Cuba’s historical relationship with the Caribbean region and
the EU. A SWOT analysis will be used to consider the significant factors
for Cuba’s possible incorporation in post-Cotonou, showing the individual
conditions behind any decision the country makes in the context of
strengths and weaknesses as well potential opportunities and threats. This will help us construct possible scenarios.

El objetivo del presente artículo es marcar los posibles escenarios de la inclusión de Cuba en la agenda caribeña a partir de los acuerdos post Cotonú. Para poder lograrlo se tomó en cuenta la especificidad socio-cultural y político-geográfica de las Partes del nuevo Acuerdo, sus relaciones internacionales y el legado histórico. El análisis FODA es el principal método aplicado, que permitirá indicar las condiciones individuales de una posible decisión tomada por Cuba en el contexto de sus Fortalezas y Debilidades así como las posibles Oportunidades y Amenazas.

Zamierzeniem artykułu jest analiza i wyjaśnienie struktury i dynamiki kapitalizmu latynoamerykańskiego oraz ukazanie jego typów. Kapitalizm w Ameryce Łacińskiej jest zdecydowanie odmienny od tego, który występuje w państwach Zachodu, dlatego też można zdaniem autora mówić o jego „osobliwości”. W pracy wskazano ponadto główne czynniki determinujące zróżnicowanie kapitalizmu w Ameryce Łacińskiej. Dla ukazania struktury ekonomicznej przedstawiono zagadnienia związane z siłami wytwórczymi i stosunkami produkcji.

The aim of this article is to analyse the issue of "weak separatism" in Latin America as well as to give an answer to the question why there are no significant separatist movements in this region. The authors provide the definitions of separatism and secessionism as well as an explanation of these phenomena. Moreover, they present an overview of historical and contemporary separatist movements in Latin America. Based on Horowitz's theory of ethnic separa-tism, the authors attempt to analyse the separatist movement "The South is My Country" in Brazil and compare it with separatism in Catalonia in Spain, where a referendum on independence from Spain was held in 2017, serving as an impetus for a similar referendum that took place in the South of Brazil. In spite of similar goals of these two separatist movements, the authors argue that there are significant differences in their nature, which are determined by the history and culture of the respective countries.

Streszczenie: W roku 2020 w Ameryce Łacińskiej nastąpił najgłębszy od kilku dziesięcioleci kryzys ekonomiczny i społeczny. Najważniejszym wydarzeniem wpływającym na latynoame-rykańskie gospodarki była pandemia COVID-19. Celem niniejszego artykułu jest analiza głów-nych trendów gospodarczych mających miejsce w państwach Ameryki Łacińskiej, które uwi-doczniły się w 2020 r. oraz wskazanie prognoz na rok 2021. Słowa kluczowe: Ameryka Łacińska, gospodarki latynoamerykańskie, rok 2020, prognozy wzrostu, ekonomia rozwoju. Abstract: In 2020, Latin America experienced its deepest economic and social crisis in several decades.

The aim of this article is to analyse the issue of "weak separatism" in Latin America as well as to give an answer to the question why there are no significant separatist movements in this region. The authors provide the definitions of separatism and secessionism as well as an explanation of these phenomena. Moreover, they present an overview of historical and contemporary separatist movements in Latin America. Based on Horowitz's theory of ethnic separa-tism, the authors attempt to analyse the separatist movement "The South is My Country" in Brazil and compare it with separatism in Catalonia in Spain, where a referendum on independence from Spain was held in 2017, serving as an impetus for a similar referendum that took place in the South of Brazil. In spite of similar goals of these two separatist movements, the authors argue that there are significant differences in their nature, which are determined by the history and culture of the respective countries.

Desarrollo en América Latina: el caso de la isla San Andrés desde una perspectiva dependista, En: Nicole Bernex Weiss (ed.), Espacios en Movimiento. El Pasado y Futuro de las Estructuras Urbanas y Rurales, Sociedad Geográfica de Lima, Lima 2019, p. 63-76.

Theotônio Dos Santos wraz z innymi zwolennikami teorii zależności sprawił, że głos Trzeciego Świata stał się bardziej słyszalny, a także rozwinął endemiczną myśl o rozwoju, kwestionując dogmaty zachodnich teorii. Celem niniejszego artykułu jest pokazanie znaczenia dorobku Theotônia Dos Santosa oraz teorii zależności, a także przypomnienie jego dorobku w kontekście jego niedawnej śmierci. Słowa kluczowe: Theotônio dos Santos, teoria zależności, latynoamerykańska ekonomia polityczna, strukturalizm, ekonomia rozwoju.

Streszczenie: Teoria zależności (dependencji) jest jednym z najistotniejszych osiągnięć myśli latynoamerykańskiej, ze względu na wniesiony wkład do nauki o stosunkach międzynarodowych, ekonomii politycznej, jak i teorii rozwoju. Wprawdzie podejście to swój renesans miało w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku, lecz nie straciło swoich walorów w wyjaśnianiu regionalnych stosunków międzynarodowych i wciąż cieszy się uznaniem wśród części badaczy. Celem niniejsze-go artykułu jest pokazanie związków pomiędzy kapitalizmem zależnym a państwem w Ameryce Łacińskiej oraz przedstawienie kilku istotnych dla nich kategorii. Będę starał się wykazać, że latynoamerykańska zależność dostrzegalna była i jest niemal we wszystkich aspektach funkcjonowania państwa. Artykuł ma charakter wprowadzenia do problematyki rozwoju zależnego w Ameryce Łacińskiej. Analizowane są w nim następujące kwestie: istota kapitalizmu zależnego w regionie, elity latynoamerykańskie a problem zależności, przejawy zależności w Ameryce Łacińskiej. Ostatnia część artykułu podsumowuje wcześniejsze rozważania oraz wyjaśnia przyczyny i złożoność zależności.
Abstract: The Dependency theory is one of the most important achievements of the Latin American thought, because of its contribution to the studies on international relations , political economy and development theory. Although this approach was thriving in the sixties and seventies of the 20 th century, it has not lost its accuracy in explaining the matter of regional international relations and still enjoys a reputation among some researchers. The aim of the article is to show the relationship between dependent capitalism and state in Latin America and to present a few of several important categories. I will try to prove that Latin American dependency was and is visible in almost all aspects of the economy and state. The article is an introduction to the problem of dependent development in Latin American countries. The issues which are analyzed in the article are as follows: the importance of dependent capitalism in the region, Latin Ameri-can elites and the problem of dependency, manifestations of dependency in Latin America. The final part of the article summarizes the problems mentioned above and explains the reasons of their complexity. Last but not least, the article signalizes difficulties a " dependency " notion may pose. Słowa kluczowe: kapitalizm zależny, teoria zależności, elity latynoamerykańskie, państwo w Ameryce Łacińskiej.

Artykuł ma charakter teoretycznego wprowadzenia do problematyki rozwoju w myśli zachodniej, ukazuje zakres pojęcia „rozwój” oraz sposób w jaki ewoluowały poszczególne koncepcje rozwoju po II wojnie światowej. Analizowane są w nim następujące koncepcje: teorie pierwszej generacji („big push”, błędne koło ubóstwa, selektywna industrializacja, teoria rozwoju stadialnego), teorie heterodoksyjne (strukturalizm i szkoła zależności), instytucjonalizm, podejście neoliberalne (Konsensus Waszyngtoński), nowe podejścia do kwestii rozwoju (Milenijne Cele Rozwoju). Ostatnia część artykułu podsumowuje wcześniejsze rozważania oraz wyjaśnia przyczyny trudności związane z badaniami nad rozwojem.

Artykuł ten jest refleksją nad różnicą pomiędzy zachodnim a tubylczym pojmowaniem pojęcia rozwoju w Ameryce Łacińskiej, a także nad dyskursem Buen Vivir i jego zastosowania w dyskusji na temat zrównoważonego rozwoju, z punktu widzenia tego regionu. Rozważania te podzielone są na dwie części. Pierwsza część analizuje narzucenie Ameryce Łacińskiej europejskiego rozumienia rozwoju. Druga część z kolei przedstawia analizę dyskursu „dobrego życia”. Autor przyjrzy się jego podstawowym założeniom oraz zestawi go z koncepcją zrównoważonego rozwoju. Konkludując, autor podkreśla znaczenie koncepcji Buen Vivir w ożywieniu krytycznego podejścia w dziedzinie zrównoważonego rozwoju i konieczność określenia jego kształtu i sprawdzenia jego zastosowań w odpowiedzi na współczesny kryzys.

Wersja przed uwzględnieniem korekty. Artykuł ten ukazał się w roczniku: Forum Socjologiczne 5, 2014, strony od 273 do 284.
http://fsoc.sjol.eu/product/zderzenie-cywilizacji-latynoamerykanskie-versus-zachodnie-rozumienie-kategorii-postepu-rozwoju-i-nowoczesnosci-5614

Artykuł pochodzi z pracy pod red. nauk. Adam Dąbrowski, Mateusz Ludwiniak, Nowe spojrzenia w naukach o polityce, tom 5, Warszawa 2014, s. 89-105.
Artykuł Polska polityka wobec Ameryki  Łacińskiej skupia  się  na  trzech  wymiarach  polityki  wobec  tego  regionu: politycznym, gospodarczym i społeczno-kulturowym. Autor nadmienia, że polityka Polski w Ameryce Łacińskiej dużo lepiej wygląda w ministerialnych planach, niż w realnych działaniach. Według niego istotną kwestią jest zmiana w relacjach Polski z Kubą i Wenezuelą oraz  kontynuacja misji gospodarczych w Ameryce Łacińskiej, wsparcie Polonii i zwiększanie obecności Polski w regionie poprzez udzielanie pomocy rozwojowej.

Niniejszy artykuł stanowi wprowadzenie do kwestii murzyńskości (négritude). Przedstawia się w nim pokrótce pojęcie murzyńskości, genezę, istotę, następstwa koncepcji négritude oraz najważniejsze cechy charakterystyczne dla reprezentantów tego nurtu. Artykuł podkreśla rolę czarnych reprezentantów Ameryki Łacińskiej nie tylko w dekolonizacji struktur międzynarodowych, lecz także w dekolonizacji w sferze intelektualnej. Ostatnia część artykułu podsumowuje wcześniejsze rozważania oraz wyjaśnia przyczyny kryzysu koncepcji négritude.

Artykuł recenzyjny: Tadeusz Łepkowski, Haiti. The Origins of the State and the Nation [Haiti. Początki Państwa i Narodu], Warszawa: Państwowe Wydawnictwo naukowe, 1964, 502pp. Price 36.00 pln.
w: Journal of Early American History 13 (2023) 241–281.

Tomasz Rudowski, Recenzja: Thomas Piketty, Kapitał w XXI wieku, przeł. Andrzej Bilik, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2015, ss. 749; w: "Refleksje. Pismo naukowe studentów i doktorantów WNPiD UAM", 2017, nr 15 wiosna-lato, s.167-170.

El objetivo de este trabajo es presentar un análisis actual de la estructura y la dinámica del capitalismo latinoamericano, así como describir sus tipos y también las perspectivas y desafíos de la investigación en este campo. El capitalismo en América Latina es indudablemente diferente del capitalismo que existe en los países occidentales y, por lo tanto, desde el punto de vista del autor, es posible hablar de sus “peculiaridades”. El estudio también analiza los principales factores que determinan las variedades del capitalismo en América Latina. Para presentar la estructura económica, es necesario discutir los asuntos relacionados con las fuerzas de producción y las relaciones de producción.