Rekabet

Rekabet hukukunun amacı, mal ve hizmet piyasalarının serbest ve sağlıklı bir rekabet ortamı içinde teşekkülünün ve gelişmesinin teminiyle toplumsal refahın tesisidir (RKHK md. 20/1). Bu amaçla rekabeti engelleyici, bozucu veya kısıtlayıcı anlaşma, karar ve uygulamalar ile piyasaya hâkim olan teşebbüslerin bu hâkimiyetlerini kötüye kullanmaları önlenir ve bunun için gerekli düzenleme ve denetlemeler yapılarak rekabetin korunması sağlanır (RKHK md. 1).

Anahtar kelimeler: Rekabet, Gıda sektörü, Fiyatlama, Azerbaycan'da Gıda Sektörü, Azerbaycan Gıda Sektöründe Pazarlama Sistemi Çağımızda dünya çok süratli bir şekilde değişime uğramakta ve tek bir küresel pazar haline dönüşmektedir. Teknoloji gelişimi de bu değişimi yakından etkilemektedir. İşletmeler hayatta kalmak için bu değişimlere uymak mecburiyyetindedirler, diğer tarafdan ise güçlenen rakip-leri ile baş edebilmeleri için çeşitli stratejiler geliştirmek zorundadırlar. İşletmeler fiyat strate-jileri geliştirerek rakipleri ile mücadele ediyorlar, bu stratejilerin iyi planlanması ve uygulanması son derece önemlidir. Bu makalenin amacı Azerbaycan'da gıda sektöründe fir-maların uyguladıkları yeni fiyat belirleme stratejilerini üç firma örneği üzerinden incelemektir. Bu amaç doğrultusunda bu araştırmada metodoloji olarak firmalarda mulakat yapılmıştır. Toplam 15 soru tasarlanmış ve firmaların pazarlama yöneticileri tarafından cevap-landırılmıştır. Araştırmada firmaların pazarlama faaliyyetleri, rekabet durumları ve yeni fiyat belirleme stratejilerinin uygulanma yöntemleri belirlenmiş ve analiz edilmiştir. Giriş. Qloballeşen dünyamızda Gıda sektörü üretim potensiyelinin artırılmasında, ekono-minin sürekli gelişim moduna geçilmesinde, ekonominin tüm alanlarının faaliyyetlerinin ve-rimliliğinin yükseltilmesinde önemli yere sahiptir. Bu durumun doğal bir sonucu olarak ortaya çıkan küresel rekabet koşullarına ayak uyduramayan, özgün stratejiler üretemeyen şirketlerin başarılı olması, hatta uzun süre hayatta kalması, artık mümkün görünmemektedir. Gelişmekte olan ve yüksek üretim potansiyeline sahip gıda sektöründe, giderek artan rekabet ortamında, sahip olduğumuz üretim becerisinin üzerine strateji üretme becerisini katamadığımız sürece, bu görüş, giderek daha yaygın hale gelecektir. Özellikle şiddetli rekabet içinde bulunan bu sektörde ve ekonomilerde işletme stratejileri geliştirmek ve uygulamak çok daha önem kazan-maktadır. Rekabet Anlayışı ve Rekabet Analizinde Esas Faktörler ekonomi literatürüne göre rekabet, giriş ve çıkışın serbest olduğu, bilgi akışının tam, malın homojen ve hiçbir alıcı ve satıcının tek başına fiyatı ve toplam arz miktarını etkilemek gücüne sahip olmadığı bir piyasa şekli olarak tanımlanabilir[1, s. 11]. Rekabet analizi bir endüstriye girme kararının verilmesi bakımından önem arz eder ve stratejik kararların temelini oluştur-maktadır[11]. İşletme stratejilerinin belirlenmesinde yararlanılan en önemli modellerden biri AZƏRBAYCAN UNİVERSİTETİ 43 n İPƏK YOLU n 4/2016

Rekabet kavramı iktisat kuramcıları, girişimciler, bilim adamları tarafından farklı bakış
açılarına yönelik olarak tanımlanmıştır. En basit tanımıyla rekabet, aynı amaç peşinde
koşanlar arasındaki yarış olarak nitelendirilebilir. Yazın incelendiğinde, rekabet konusuna en
fazla katkıyı Amerikalı bilim adamı Michael PORTER’ın yaptığı görülmektedir. Porter,
rekabet kavramını ülke, sektör ve firma düzeyinde ele almıştır ve bir ülkenin rekabet
edebilirliğinin ancak firmalar arası rekabet ile gelişeceğini belirtmiştir. Bir işletmenin
rekabet edebilirliği için ise, tüketicilere sunulacak ürün ve/veya hizmetlerin rakiplere kıyasla
daha az maliyetle, daha düşük fiyatla, ürün ve/veya hizmete, kaliteli üretiminin de ötesinde
ilave özellikler ekleyerek gerçekleşecektir. Bilindiği gibi küreselleşen dünyada işletmelerin
rakipleri yerel firmaların da ötesinde uluslararası işletmelerdir. Dolayısıyla birçok rakip
işletmenin bulunduğu serbest piyasa ekonomilerinde varlık göstermeye çalışan işletmeler,
ancak uzun vadeli rekabet stratejileri belirleyerek, istikrarlı bir pazar payı elde edebilirler.
Rekabetçi stratejilerin başarılı olabilmesi için pazarın iyi analiz edilmesi gerekir. Bunun için
de pazarda bulunan diğer rakiplerin geliştirdikleri pazarlama stratejileri hakkında işletmeye
sürekli bir bilgi akışı sağlanmalıdır. Ayrıca rakiplerin geliştirdikleri stratejilere karşı alınacak
önlemler belirlenmelidir
1950’lı yıllardan itibaren hızlı gelişim gösteren sektörlerden birisi de hizmet sektörüdür.
Hizmet sektörünün bir alt kolu olan turizm sektöründe faaliyet gösteren konaklama
işletmelerinin birbirlerini hangi konularda rakip olarak gördükleri ve rakiplerine karşı ne tür
eylemler geliştirmeyi tercih ettikleri bu çalışmanın özünü oluşturmaktadır. Çalışma için,
ülkemizde turizm işletme kümelenmesinin en yoğun olduğu Antalya ilinde faaliyet gösteren
beş yıldızlı otel işletmeleri örneklem olarak seçilmiş, otel yöneticilerinin anket sorularına
verdikleri cevaplar tablolar yardımıyla değerlendirilmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Turizm, Rekabet Edebilirlik, Otel Endüstrisi, Pazarlama Stratejileri, Elmas
Modeli.

Teknolojik bir icat olan televizyonun  tarihsel gelişim süreci değişen-dönüşen toplumsal, kültürel, ekonomik ve özellikle teknolojik şartlar çerçevesinde seyretmiştir. Söz konusu tarihsel seyir şartları günümüzde de değişmeye devam etmekte, çekim süreçlerinde gerçekleşen yeni teknolojik icatların yanında yayın mecralarının çeşitlenmesi muvacehesinde televizyon yeni sınırlar ve imkanlarla yüzleşmektedir. Günümüzün  medyatik araçlar matriksinin içinde merkezi konumu muhafaza etmeye çalışan televizyon sadece toplumla kurduğu ilişki biçimlerinde değil, aynı zamanda kendi gelişim tarihiyle de yüzleşmekte, değişim ve dönüşüme maruz kalmaktadır.

2000’li yılların ikinci yarısında art arda yaşanan gıda ve finans krizlerinde emtia piyasaları da önemli ölçüde etkilenmiş bu süreçte gıda fiyatları ile tarımsal ürün maliyetlerinde kayda değer dalgalanmalar yaşanmıştır. Gerek gıda krizinin yaşandığı 2007-2008 döneminde gerek sonraki dönemde, 2011 yılında, gıda fiyatlarının yeniden yükselişe geçmesinin yurtiçi tarımsal üretim maliyet ve fiyatları yüksek olan Türkiye’ye ne ölçüde rekabet avantajı sağladığının tespit edilmesi bu çalışmanın amacıdır. Bu çalışmada yöntem olarak uluslararası rekabet koşullarının incelenmesinde OECD istatistikleri temel alınmakta, Türkiye incelenirken seçilmiş ürünlerin ulusal verilere göre maliyet yapıları ve fiyatları dikkate alınarak dünya piyasalarında rekabet durumu istatistiki karşılaştırmalarla ortaya konulmaktadır. Ortaya konulan inceleme sonuçlarına göre özellikle 2010 yılı sonrasında tarımsal ürün fiyatları genel olarak dünya fiyatlarına yakınsamıştır. Bu arada yaşanan krizler nedeniyle özellikle enerji ve gübre fiyatlarındaki artışların her iki kalemin tarımsal üretim maliyeti içindeki ağırlığının yükselmesine neden olduğu anlaşılmıştır. Çalışmada incelenen hububat ürünleri, ayçiçeği ve şeker pancarı dikkate alındığında bu ürünlerin maliyetleriyle dahi dünya fiyatlarıyla rekabette sorun yaşandığı, arpa ve şekerin dünya fiyatlarında yaşanan artışların bu iki üründe ülkemiz açısından rekabet avantajı yarattığı anlaşılmaktadır. Sonuç olarak, tarımsal yapıdan kaynaklanan sorunların çözümü yanında ülkemizde tarımsal üretim maliyetlerinin azaltılması yönünde girdinin daha ucuza tedariği için politikalar, verim artırıcı Ar&Ge ve tarımsal teknoloji kullanımı dünya fiyatlarının arttığı bir ortamda rekabetçilik açısından önemli görülmektedir.

Örgütlerin yönetimi konusu güncelliğini hep korumaktadır. Bu noktada, insani gelişim, çevresel unsurların sayısının artması, bu unsurların değişim hızının yükselmesi ve sonuçta ortaya çevresel karmaşıklık, örgütlerin bu duruma yanıt verme yöntemlerinin de dönüşümünü zorunlu kılmaktadır. İşte, holakrasi, çevresel karmaşıklığa yanıt olarak ortaya çıkan bu örgütsel yöntemlerden biridir.
Holakrasi, örgütte yetkinin bütün üyelerce paylaşımını esas alan,  bu çerçevede, katılımı ve özerkliği öne çıkaran bir yöntemdir. Kuşkusuz, böyle bir yönetsel yöntemin uygulanması, gelişmiş, temel ihtiyaçları yaratıcılık olan ya da üst düzey sorumluluk duygusu ile hareket eden bireylerin varlığıyla olanaklıdır.   
Otoriteyi kuruluşa dağıtan, insanları hiyerarşi ve unvanlara değil rollere göre tanıtan bu yönetim şeklini uygulayan şirket sayısı her geçen gün artarken, agresif rekabet koşulları içerisinde kaybolmak istemeyen her şirketin de holakrasi ile tanışması gerekmektedir.

Özet Sivil toplum kuruluşları, belirledikleri alanlara göre faaliyet göstermektedir. Faaliyetlerini kendi idealleri çerçevesinde gerçekleştiren sivil toplum kuruluşları, turizm sektöründe de birçok başarıya imza atmaktadır. Nitekim turizm sektörü ülkeler için birçok açıdan önemli olması ve pek çok paydaşı bünyesinde barındırması sebebiyle, sivil toplum kuruluşlarından ayrılmaz bir haldedir. Dünyada ve ülkemizde turizm alanında faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşlarının her yıl artması; yerel halkın turizme dahil edilmesi, sürdürülebilir turizm faaliyetlerinin sağlanması ve destinasyonların tanıtımına katkı sağlaması açısından önem arz etmektedir. Bu çalışmada ise turizm sektöründe sivil toplum kuruluşlarının önemi üzerinde durularak sivil toplum kuruluşlarının turizm rekabetine etkisi kavramsal açıdan analiz edilmeye çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Sivil toplum, sivil toplum kuruluşları, rekabet, turizm rekabeti. Abstract Non-governmental organizations operate according to the areas they specify. Non-governmental organizations, which carry out their activities within their own ideals, have achieved many successes in the tourism sector. As a matter of fact, the tourism sector is inseparable from NGO's because it is important for many countries in the world and has many stakeholders within. The increasing in the number of non-governmental organizations operating in the field of tourism in the world and our country every year; is significant for including local people in tourism, providing sustainable tourism activities and contributing the promotion of destinations. In this study, the importance of non-governmental organizations in tourism sector was emphasized and the effect of non-governmental organizations on tourism competition was analyzed conceptually.

Hayâlî Bey is one of the prominent representatives of the 16th century classical Turkish poetry. Having served at various administrative positions, Hayâlî Bey was famous for his poetry even before his death. His fame lasted in the following periods as well. He had a good command of the divan poetry. He attached importance to dream and meaning in poetry. The style of the poet, who also used local characteristics in his poetry, has been appreciated by many. In his Divan, Hayâlî Bey benefited from the means of divan poetry and its poetic themes to a great extent. One of the themes that he mostly dealt with in his works is love. In this context, he often refers to the heroes of love in his poems. One of the concepts and names that he frequently refers to in his poems is Mecnûn. This concept is sometimes used literarily (crazy), yet often referred to as the name of the famous hero of love in Hayâlî’s Divan. In fact, Mecnûn is one of the most famous love heroes of the Oriental Literature. Mecnûn has been recognized as an ideal lover and a character to be reached by many as a source of inspiration for many poets and lovers. This attitude is also reflected in the Hayâlî’s Divan. In addition, one of the remarkable points in Hayâlî’s Divan is the passion of the poet to compete with Mecnûn. Hayâlî Bey resembles himself to Mecnûn from time to time and challenges him in many fields, particularly in the field of love and claims that he is superior to Mecnûn. In this study, by benefiting from Hayâlî’s Divan, the rivalry passion the poet bears towards Mecnûn, the position of poet and Mecnûn in the context of rivalry, the aspects of vision as a rival, the desire to pass him, their causes and results are tried to be explained.

Medeniyetlerin tarihlerine şahitlik eden kentler, süreç içerisinde konjonktürel
etkilerle sürekli değişime ve dönüşüme maruz kalmışlardır. Son dönemde küreselleşme
ve teknolojinin etkisiyle birbirleriyle rekabet eden veya etmek durumunda olan
mekânlar haline gelen kentler, diğerlerinden öne geçmek için farklılaşma çabası
içerisine girmişlerdir. Bunun için de “markalaşmak” en etkili yol gibi görünmektedir. Bu
yolla farklılıklarını pazarlamak ve sürekli akılda kalarak rekabet avantajı sağlamak,
kentlerin en önemli hedefleri arasında gösterilebilir.
Markalaşmanın kentlere sağladığı birçok avantajın varlığının bilinmesinin yanında,
sürecin uzun soluklu ve zahmetli olduğu da kabul edilmektedir. Bu bağlamda kent
markalaşması sadece yöneticilerin değil; özel sektör, sivil toplum örgütleri, kâr amacı
gütmeyen kurumlar ve kent sakinleri gibi unsurların da aktif olarak katkı sağlamasını
gerektiren bir süreçtir.
Kabaca “kurum içerisinde yenilik yaratmak için sorumluluk üstlenilmesi” şeklinde
ifade edilebilecek olan iç girişimcilik faktörünün, kentlerin markalaşma süreçlerinin
önemli belirleyicilerinden olabileceği düşünülmektedir. Kenti oluşturan unsurların
birbirleriyle ayrılmaz bir bütünü oluşturdukları düşünüldüğünde; kent
markalaşmasında iç girişimcilik faktörünün önemi ortaya çıkmaktadır. Kentteki iç
girişimcilik bilincinin sürekli desteklenmesi ve canlı tutulması sayesinde de kentin
gelişim seviyesinin muhafaza edilmesi mümkün olabilecektir.
Anahtar Kelimeler: Markalaşma, Kent, Rekabet, İç Girişimcilik

21. yüzyılda hızla değişen müşteri ihtiyaçları ve aynı hızda değişen teknolojilerin varlığında, işletmeler, değişen çevre koşullarına uyumla ve gelişen teknolojiyi takip ederek ayakta kalabilirler. Bu kitap, işletmelerin bu koşullarda iç kaynaklarının gelişimi, değişen teknoloji ile ortaya çıkan yeni üretim yöntemleri, yeni ürünler ve işletmelerin rekabet üstünlüğüne ulaşmaları için hangi stratejileri uyguladığı konularını kapsamaktadır. Bu çalışma, "Büyük İşletmelerde Entelektüel Sermayenin Yenilikçiliğe Dayalı Rekabet Üstünlüğüne Etkisi: Eskişehir’de Kurulu İşletmeler Üzerinde Bir Araştırma” adlı doktora tezinden üretilmiştir. Entelektüel sermaye, işletmelerin muhasebe tablolarına yansımayan, diğer bir ifade ile somut olarak ifade edilemeyen işletme varlıklarından oluşmaktadır. İşletmelerin faaliyette bulundukları çevreye uyum sağlamak ya da faaliyette bulundukları çevreyi etkilemek için gerçekleştirmiş oldukları yenilik faaliyetleri ise inovasyonu oluşturmaktadır. İşletmeler, inovasyona ve çevreye uyuma dayalı olarak sürdürülebilir rekabet üstünlüğünü elde etmektedirler.

Rekabet, günümüz dünyasında hemen hemen her sektörde karşılaşılan önemli bir unsurdur.
Dünya çapında önemli bir sektör olan turizm için de rekabet, işletmeler ve
destinasyonlar açısından son derece önemlidir. Ülkemiz de turizmden elde ettiği gelirler
ile dünya turizm pazarında önemli bir markadır ve söz konusu rekabetin tam içerisinde
yer almaktadır. Genel olarak ülkeler arası rekabet, özel olarakta bölgeler ve işletmeler
arası rekabet turizmde en üt seviyede gerçekleşmektedir. İşletmelerin yaşamlarını
sürdürebilmeleri ve rekabet şartları altında gelişimlerini devam ettirebilmeleri için,
içinde bulundukları sektörün özelliklerini iyi bilmeleri ve rakip işletmelere göre fark
yaratmaları gerekmektedir. Bu çalışma Kuşadası ilçesinde faaliyet gösteren 4 ve 5 yıldızlı
otel işletmelerinin gelişimlerini ve karlarını arttırabilmek için izledikleri rekabet
stratejilerini ve uygulamalarının neler olduğunu istatistiki veriler ile açıklamayı hedeflemektedir.

Bir isletme, bir siparis alır; gerekli planlamadan sonra ihtiyaç duyulan adımları izleyerek, ürünü hazırlar ve alıcısına gönderir. Küçük ve orta ölçekli bir firma için pek çok karmasık ürünün tüm parçalarını üretmek ve bir araya getirmek mümkün degildir. Dünya üzerindeki isletmelerin çok büyük bölümünün küçük ve orta ölçekli isletmelerden (KOBİ’lerden) olustugunu dikkate alırsak, bunların kendi baslarına bütün bir ürün olusturamayacakları ortaya çıkar. Günümüzde adını bildigimiz pek çok
markanın gerçek anlamda kendi fabrikaları yoktur. Bu büyük firmalar, kendi markalarını kullanmanın dısında, pazarladıkları ürünün tasarımdan tasımaya kadar pek çok kısmını baska firmalara yaptırırlar. Parça üreten isletmelerin büyük çogunlugu ise KOBİ’lerdir. Diger yandan KOBİ’ler, gerekli diger kurum ve kuruluslarla bir arada bir ag olusturarak, kendi kapasitelerini asan büyüklükteki is yapmayı basarırlar. Bu sekilde küçük isletmelerin isbirligi yapmak üzere bir araya geldikleri ag yapılarının
örneklerinden birisi kümelerdir. Ekonomi biliminin önemli konularından birisi, kalkınma kavramı olmustur. Bu çerçevede bölgesel ve yerel kalkınma, her zaman için kamu politikaları içinde yer bulmustur. 1990’lardan sonraki yıllarda ekonomik kalkınma politikaları içinde kümelenme odaklı bölgesel ve yerele önem veren yaklasımların öne çıktıgı görülmektedir. Türkiye’de de 2000’lerin ilk yılı sonlarına dogru kümelenme
yaklasımları ilgi görmeye ve hükümet programları ile ekonomik tesvikler içinde yer almaya basladı. Eskisehir bölgesinde ulusal küme politikasına uygun olarak öngörülen seramik kümelenmesi yanında, havacılık ve raylı sistemler kümelenmeleri de Eskisehir Sanayi Odası’nın öncülügü ve kolaylastırıcılıgında olusturulmustur. İsbirligini, birlikte rekabet etmeyi ve dayanısma içinde gelismeyi saglayan kümelenmeler, diger yandan bölgelerin çekiciliginin artırılmasında da önemli bir görevi yerine getirmektedir (Brandenburger, Nalebuff, 1998: 28). Dolayısıyla kümelenme girisimciligini yer markacılıgı ile birlikte düsünmek gerekmektedir. Cografi yogunlasma olan kümelenme çalısmaları, aynı zamanda söz konusu bölgenin veya sehrin daha yaygın tanıtımı anlamına gelmektedir. Kümelenmeler, bir yandan bölgesel cazibeyi artırırken diger yandan o bölgede uzmanlasma ve yetkinlesme cazibesi nedeniyle degerli unsurların birikmesini saglamaktadır. Kümelenme aracılıgı ile olusan zenginlik, yatırımların ve yeni insan kaynaklarının bölgeye çekilmesi ile yeni çesitlilik ve zenginlik kaynakları yaratmaktadır. Kümeler konusunda yapılan arastırmalar; genel anlamda kümelenmenin, inovasyonu ve rekabetçiligi, bilgi ve beceri olusturmayı, büyümeyi ve uzun vadeli is dinamiklerini olumlu yönde etkiledigini göstermektedir.
Bu bildiride; yukarıda özetlenen çerçevede Eskisehir Sanayi Odası (ESO) ve Eskisehir Organize Sanayi Bölgesi (EOSB) kümelenme deneyimlerinin ısıgında kümelenmelerin isbirlikçi üstünlük sartlarında KOBİ’lerin verimliligi, rekabet gücü ve katma deger süreçlerinin etkilenmesi ele
alınmaktadır.

Müşterilerin zevk ve tercihlerinde görülen önemli değişme ve farklılaşma; üretim, rekabet ve fiyat süreçlerinde baş döndürücü gelişmeleri doğurmakta ve işletmelerin var olabilmek için farklı çabalar içerisine girmelerine neden olmaktadır. Rekabet sonucunda, işletmelerin yeteneklerini ve kaynaklarını doğal ve esnek bir sürece adapte etmeleri bir zorunluluk haline gelmiştir. İşletmelerin dünya ekonomilerinde ve kendi ülke ekonomilerinde başarıyla faaliyet gösterebilmesi ve rakiplerine üstünlük sağlayabilmesi için sürekli mevcut üretim faktörlerini ve ürünlerini yenileyip geliştirmeleri gerekmektedir. Günümüzün rekabetçi ortamında hızla gelişip büyüyen işletmelerin genellikle araştırma ve geliştirmeye önem veren, yenilikçi işletmeler olduğu; araştırma-geliştirmeye önem verilmesinin pazarla, işletme ile sosyal fayda ve personelle ilgili çeşitli nedenlerinin bulunduğu, araştırma-geliştirmenin küresel ölçekte önem kazandığı görülmektedir. Çağımızda yaşanan hızlı ve köklü değişimler işletmelere yenilikçi olmaktan başka seçenek bırakmamakta; bu durum da işletmelerin araştırma-geliştirme faaliyetlerine stratejik boyutta önem vermelerine yol açmaktadır.

The remarkable change and differentiation in the enjoyment and preferences of the customers cause amazing improvements in the processes of production, competition and price as well as various efforts made by enterprises in order to survive. Because of competition, adapting the capabilities and resources to a natural and flexible process is a necessity for the enterprises. In this context, they need to improve and even renew their inputs and outputs to operate successfully in the global and local economies and gain competitive advantage over the rivals. Enterprises which are growing fast in today's highly competitive business environment pay heed to research and development and to be innovative. This attention to research and development has some reasons about market, enterprise itself, social benefit and stuff and therefore research and development has been gaining importance in the global scale. Enterprises today have no other choices rather than being innovative because of the fast and radical changes occurring in the business environment and this situation makes research and development activities strategically more important for them.

ÖZET
Bu araştırma sektörel düzeyde rekabetçi etkileşime odaklanarak
rekabetçi hamlelere karşı misillemelerin belirlenebilir olup olmadığı
konusunu tartışmaya açmaktadır. Firmaların başlattığı rekabetçi
hamle karşısında, rakibin misillemede bulunmayı ertelemesinin ya
da karşılık verememesinin avantaj sağladığı bilinmektedir. Ancak
bazı hamlelere birkaç saat içerisinde misillemede bulunulabilmektedir.
Rekabetin yoğun olduğu çevrede, rekabet avantajının elde
edilebilmesi için misillemelerin tahmin edilebilmesi ve oluşumunun
izlenmesi önem taşımaktadır. Çalışmanın örneklemi olarak Türkiye’de
faaliyet gösteren havayolu firmaları seçilmiştir. Araştırmada
öncelikle firmaların gerçekleştirdikleri rekabetçi hamleler sınıflandırılarak,
rekabetçi etkisi, hamle yoğunluğu, uygulama süresi ve
hamle türü belirlenip aralarındaki ilişki resmedilmiştir. Buna göre
hamlelerin özelliklerinden yola çıkarak misillemeler tahmin edilebilmektedir.
Sektörde rekabetçi etkisi yüksek hamleler, rakip tarafından
daha az cevaplanmakta ve cevaplandığında misilleme daha
yavaş gerçekleştirilmektedir. Hamle yoğunluğu yüksek olduğunda
misillemenin daha hızlı olduğu görülmektedir. Stratejik hamle türüne
taktiksel hamlelere göre daha fazla sayıda misillemede bulunulmakta
ve misilleme hızı artmaktadır. Bu da göstermektedir ki,
rekabetçi etkisi ve hamle yoğunluğu yüksek olan taktiksel hamleler,
rakip tarafından cevap verilmekte zorlanılan ve cevaplanması
zaman alan misillemelerin oluşturulmasını sağlamaktadır.
Anahtar Kelimeler: Rekabet, Rekabetçi Etkileşim, Rekabet Dinamikleri,
Rekabetçi Hamle ve Misilleme
ABSTRACT
This research focuses on competitive interaction at the industry
level and initiates a discussion on the subject by investigating
whether competitive responses can be predicted or not. The fact
that a delay or not responding to a competitive action generates
an advantage for the firm is well known. However, some actions
are responded in a few hours. Highly competitive environments
require follow-up and prediction processes in order to keep and
maintain competitive advantage. The sample of this research
consists of the firms operating in the airlines industry in Turkey. In
this research, the competitive actions undertaken by firms are categorized.
Then competitive impact, attack intensity, implementation
requirement and type of action are identified and the relationships
among each other are illustrated. The results suggest
that rivals’ responses can be predicted by each of these action
characteristics. In the industry, a move which has great competitive
impact is less the number of countermoves. Response lag is
slower, even if the competitive moves in this aspect are responded.
However, it is seen that the competition of high intensity moves
have faster responses. Compared to strategic moves, tactical
actions are responded with higher number of responses and the
momentum of responses is accelerated. This demonstrates that
tactical moves with high competitive effect and action density
are hard to respond and it takes time for the rivals to respond.
Keywords: Competition, Competitive Interaction, Competitive
Dynamics, Competitive Action and Response

REKABET TEORİSİ VE POLİTİKASI İşletmelerde İç ve Dış Pazarda Rekabet Gücünü Etkileyen Vize - Makale Sunumu Hazırlayan : SEFA SEZER İnönü Üniversitesi/Fırat Üniversitesi/Ardahan Üniversitesi/Siirt Üniversitesi Sunum Konusu : İç ve Dış Pazarda Rekabet Gücünü Etkileyen Sunum Dili : İngilizce den Türkçe ye çevrildi.

2 1 İşletmelerin günümüzde hayatta kalabilmeleri uyguladıkları rekabet stratejilerine bağlıdır. Artık kalıcı ürünler, uzun süre değişmeyen müşteri ihtiyaçları, sınırları belli pazarlar ve net bir şekilde bilinen rakipler yerine yeni ürünler, değişen müşteri ihtiyaçları, kısa ürün yaşam çevrimleri ve küresel pazarlara yönelik rekabet stratejilerinin üretilmesi gerekmektedir. Rekabet stratejisi, işletmelerin ulaşmaya çalıştığı hedefler ile bu hedeflere ulaşmak için kullandığı araçların kombinasyonu rekabet stratejisi olarak adlandırılmaktadır. Rekabet Stratejisinin formüle edilmesinin özünde şirketin çevresi ile ilişkilendirilmesi yatar.

3 2 Rekabet stratejisinin nihai amacı rekabet kurallarına uyum sağlamak, daha ideal olarak bu kuralları işletme lehine değiştirmek olmalıdır. Yerel veya uluslararası olsun, mal veya hizmet üretilsin, bir sanayi kolunda rekabet kurallarını belirleyen 5 rekabetçi güç vardır; Potansiyel Rakipler Mevcut Rakipler Arasındaki Rekabet Müşterilerin Pazarlık Gücü Tedarikçilerin Pazarlık Gücü İkame Mal ve Hizmetlerin Tehdidi

4 3 İşletmelerin iç ve dış pazarda rekabet etme sebepleri kişisel marka, tutku işlevini gerçekleştirmek, çeviklik gücünü kazanmak, inovasyon sistemini oluşturmak, hizmet ve gelişimsel proğram planını en iyi şekilde tasarlaması gerekmektedir. İşletmelerin iç ve dış pazarda karşı karşıya kalmış oldukları rekabet koşulları yer almaktadır. Bu koşullar işletmeden işletmeye farklılık göstermektedir. Aynı işi yapan kuruluşlar arasındaki daha iyiye ulaşma çabası hemen hemen tüm işletmelerin stratejik planlarında yer almaktadır.

5 4 İç rekabet süreci devam ederken aynı zamanda pazarın büyümesi işletmeleri uluslar arası bir pazara itmiştir. Dünya ticaretinden yararlanmak isteyen işletmeler sürekli büyüyen pazara sürükleme zorunluluğu hissetmiştir.

6 5 Bir uygulama ile Bir İşletmenin Pazarlama Departmanlarına göre; İşletmelerin, rekabet sürecinde iç pazardan sonra uluslar arası pazarlara yönelmesinin sebepleri ; İç pazarda ki arz ve taleplerin azalması, Uluslar arası pazarda ihracat yoluyla satış ve kar marjinallarının yükseltilmesi, İç rekabet de çeşitli sebepler ile devam eden riskin azaltılması, İşletmelerin sosyal ve politik değerinin arttırabilmesi, İşletmelerin politik etkinliğini arttırmak istenmesi. gibi faktörler yer almaktadır.

7 6 İşletmelerin İç ve Dış Pazarda Rekabet Gücünü Etkileyen i şöyle sırayabiliriz; Maliyetler : Uluslar arası pazarda piyasalarda başarılı olmak isteyen işletmeler kalite fiyat dengesini iyi oluşturmak gerekir.bir işletmenin kalite fiyat denge yönünden en güvenilir yol maliyetlerin kontrol edilmesidir.maliyet yönünden birçok değişim yaşandığı için işletmeler bu değişime ayak uydurmak zorunda ve tedbiri alması gerekir. (Kozlu; 1995, s.21)

8 7 Yatırım Gücü : Rekabetin gerektirdiği stratejik iş birliği ve gerekli çevresel koşulların uygunluğu rekabet gücünü önemli etkiler.iç ve dış pazarda rekabetin gerektirdiği yatırımları gerçekleştirebilecek kaynakların sağlanması adına küçük ve büyük tüm işletmeler için önemi büyük olan işlemlerdir. (Kozlu; 1995, s.21) Hizmet Teslimi : İşletmeden ürün olarak çıkan hizmetin güçlü ve hızlı bir şekilde talep edene sağlıklı bir şekilde ulaştırılması işletmeler için en önemli etmenlerden biridir. İşletmeler ve talep edenler açısından büyük bir kalite olarak görünen bu işlemler rakiplere üstünlük sağlamak için önemli kriterlerden biridir.

9 8 Kapasite Esnekliği : İşletmeler talep edenler karşısında olası aksilik ve talep dalgalanmalarını önlemek için üretim ve ürün açısından kapasite esnekliğine sahip olması gerekir.kapsam içeriği ne kadar geniş ve hızlı olursa işletmeler için büyük bir rekabet üstünlüğü sağlanmaktadır.

10 9 Kalite ve Standartlara Uygunluk : İç ve Dış pazarda kalite sorunları önemli bir yer edinmektedir. Kalite problemleri işletmeler için genellikle ürüne dahil olan yarı mamullerden kaynaklanmaktadır. Bunun önüne geçilmesi için kalite problemlerinin analizi önceden planlanması gerekir. İşletmelerde standartlara uygunluk, bazı ürünlerin ayrımında kullanılan ve üretilen ürünlerin uymakla zorunlu olduğu kurallardır. Ürünlerin kalitesi, niteliği, özellikleri belirli bir liste halinde gösterilmesi beraberinde güçlü bir standart özelliğinin göstergesidir.

11 10 Güvenilirlik : Ürünlerin işlevlerinin tam, düzgün ve sağlıklı bir şekilde talep edene göstermiş olduğu ihtiyaç doyumudur. Ürünün güvenilirliği yüksek olan işletmelerin rekabet gücününde rakipleri karşısında yüksek olması kaçınılmazdır. Teknoloji ve AR-GE : Teknoloji denilince akla gelen küreselleşmedir.ulusal ve uluslar arası düzeyde rekabet avantajı sağlamak ve bu avantajlarını sürekli kılmak isteyen işletmelerin rakiplerine göre daha verimli ve kaliteli ürünü son derece hızlı üretimi sağlayan teknolojiyi seçmek gerekir.

12 11 Nitelikli İş Gücü : İhracat ve pazarlama konularında deneyimli ve yabancı dil bilen elemanların istihdam edilmesi işletmeler için önemli insan kaynaklarından biridir. Günümüzde global rekabet ortamında dil sorunu her alanda karşımıza çıkmaktadır. Dış pazarlarda hedefi yüksek olan işletmelerde elemanlarda bilgi, deneyim ve dil istenilen bir özelliktir. Her işin departmanına özgü aynı zamanda nitelikli personellere ihtiyaç duymaktadır.

13 12 Firma İmajı : Dış pazarlarda yer almak isteyen işletmeler ilk başta kendi ülkesi ve işletme itibarı için imaj çok önemlidir. Dış pazarlarda çevreye karşı duyarlılık, insan haklarına saygı ve sosyal sorumluluk gibi konularda firma ve ülke imajı açısından çok önemli bir faktördür. Hem iç pazar hem de dış pazarda firma imajının önemi çok büyüktür. Talep eden müşteriler karşısında güçlü bir konum elde ederek onları etkilemede doğrudan etkiye sahiptir.

14 13 Pazar Payı : İşletmelerin iç ve dış pazarlarda başarılı olabilmek ve rekabette bulunabilmek için bazı engel ve sorunları analiz ederek planlamalar yapmaları gerekir.

15 14 Ortaklaşa Rekabet 1980 lerin ortaları ile sonlarında bir çok teşebbüs stratejik durum değerlendirmesi ile dolaylı rekabetçilik yapmayı tercih ederken, bazı yöneticiler rakip işletmelerle işbirliği kurmanın, mükemmel fırsatları da beraberinde getireceğini tahmin etmişlerdi. Bu amaçla başarı doğrultusunda zirveye uzanmak amacıyla, işletmeler rakipleriyle beraber çalışabilmenin yollarını aramaya başladılar

16 15 Büyük firma işbirliği ve koalisyonu birbiri içinde rekabet ederken birbirinin gelişme ve büyümesini destekleyecek, aynı sebep ve amaçla çıkar ortaklığı yöneteceklerdir. Örneğin önümüzdeki yıllarda otomobil sektöründe yedi dev koalisyonun kurulacağı ve bir avuç bağımsız üreticinin kalacağı ifade edilmektedir. Bu koalisyonlar şunlardır; General Motors Toyota Isuzu Suzuki Saab Daewo Ford Mazda Jaguar Kia Volkwagen Porsche Chrysler Mitsubishi Daimler Benz Hyundai Fiat Nisan Subaru Honda Rover Peugeot Citroen Renault Volvo koalisyonlarıdır.

17 16 Küreselleşen ekonomilerle beraber işletmelerin ulusal pazarlarından sıyrılıp uluslar arası pazarlara girmesi beraberinde rekabetin artması sonucunu doğurmuştur. Liberal açılımların güç kazanmasının en temel görüntüsü, Bretton Woods sisteminin çökmesinin ardından ortaya çıkan 1973 Petrol Krizine karşı arayışların bir sonucu olarak A.B.D. den başlayarak diğer ülkelere sirayet eden serbestleşme (deregülasyon)/liberalleşme düzenlemeleri (ve bu noktadaki yönelişler) olmuştur.

18 17 Buradan gelen ivme ile reel sermayeye göre finansal sermayenin zaman içerisinde gerek hacim ve gerekse hareketlilik itibariyle daha öncesine göre yüksek düzeylere çıkması söz konusu olmuştur. Sonuç olarak işletmelerin küresel rekabet ortamında başarı sağlayabilmeleri için sürekli bir değişime ve yeniliğe açık olmaları gerekmektedir. Çünkü değişmeyen tek şey değişimdir ve yenilik olmadan etkin bir değişim yaratılamaz.

19 17 KAYNAKÇA Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2003,Cilt 5, Sayı 2, İşletmelerin İç ve Dış Rekabet Gücünü Etkileyen Konusu, Mert TOPOYAN Araş.Gör.

20 - SON- REKABET TEORİSİ VE POLİTİKASI İşletmelerde İç ve Dış Pazarda Rekabet Gücünü Etkileyen Hazırlayan : SEFA SEZER İnönü Üniversitesi/Fırat Üniversitesi/Ardahan Üniversitesi/Siirt Üniversitesi Sunum Konusu : İç ve Dış Pazarda Rekabet Gücünü Etkileyen Sunum Dili : İngilizce den Türkçe ye çevrildi.

Ülkelerin mali piyasalarını istikrarlı hale getirerek borç yüklerini azaltma yönündeki yol haritalarının rekabet güçlerini artıcı yönde reformlarla desteklenmesi gerekir. Gelişmekte olan ülkelerin rekabet güçlerini artırabilmeleri için ise yapısal reformlar ve yüksek oranlı büyüme performansları uygun bir ortam sağlamakta, böylece ekonomik büyümenin sürdürülebilirliği de desteklenmektedir. Rekabet gücü yüksek düzeyde bulunan ekonomilerin verimlilik artışlarını garantileyecek unsurlara sahip oldukları, bu unsurlarla birlikte yüksek düzeyde gelir de sağlayabildikleri bilinmektedir. Bu tedbirler yalnızca kısa vadede küresel toparlanmanın temellerini ayarlamaya yardımcı olmuştur. Ancak uzun vadede sürdürülebilir büyümenin sağlanması para politikalarına değil, ekonomilerin verimlilik seviyelerini arttırmaya bağlıdır.
      Daha yüksek verimlilik seviyelerine ulaşabilmek için, çok ihtiyaç duyulan yapısal reformlar ve verimlilik artırıcı yatırımlara açısından yeni eylemler gereklidir. Bu alanda Forum'un çalışmalarının nihai hedefi ülkeleri daha rekabetçi hale getirmek, ülkelere gelişmiş fırsatlar yaratmayı sağlamak, bölge ya da şehirlerin dönüşümüne yönelik farkındalık yaratmak, paydaşları bilgilendirmek ve refahı yükseltmektir. Dünya Ekonomik Forumu’nun bu amaçla oluşturduğu Küresel Rekabet Raporu ülkelerin rekabetçilik düzeylerinin belirlenmesine yönelik farklı bileşenler oluşturarak bu bileşenlere göre ülkeleri sıralayan ve ülkenin durumunu ortaya koyan bir rapordur.

Araştırma ve geliştirme (AR-GE), insan, kültür ve toplumun bilgisinden oluşan bilgi dağarcığının artırılması ve bu dağarcığın yeni uygulamalar tasarlanmak üzere kullanılması için sistematik temelde yürütülen yaratıcı çalışmalar, bir yenilik, yeni veya önemli derecede iyileştirilmiş bir ürün (mal veya hizmet) veya süreç, yeni bir pazarlama yöntemi ya da yeni bir organizasyonel yöntemin işletme için uygulamalarda, işyeri organizasyonunda veya dış ilişkilerde gerçekleştirilmesidir. Küçük ve orta büyüklükteki işletmeleri kapsayan KOBİ’ler bir ülkenin rekabet düzeyini belirleyici temel yapı taşları olup aynı zamanda istihdam yaratmada motor işlevi gören konuma sahiptirler. En gelişmiş ülkeden az gelişmişine kadar KOBİ’ler; sanayinin ağır yükünü taşıyan bir rol yüklenmişlerdir. Bu nedenle KOBİ’ler; yenileme veya yenilik yapmak zorundadırlar. Diğer ülkelerdeki KOBİ’lerle  rekabet edebilmek için ürün geliştirme temelinde örgütlenmelidirler. Maliyetleri düşürmek, yeni malzemeler kullanmak, üretim prosesini yenileştirmek ve pazara ulaşmada farklı yöntemler kullanmak önemli olup, altyapıyı buna uyarlamak ve AR-GE faaliyetlerine girmek KOBİ’lerin rekabet edebilirlik seviyesini artıracaktır.

Rekabet: Aynı amacı güden kimseler arasındaki çekişme, yarışma, yarış Türk dil kurumuna göre rekabetin tanımı böyle. Kelime Arapça kökenli, rakip kelimesi de aynı kökten geliyor. Peki bir kimseyi diğeriyle yarışa iten ruhsal dinamikleri nasıl anlamak gerekir. Toplum Herhangin bir üyesinin diğeri ile rekabet edeceği ve bunun için birçok şeyi göze alabileceğinin bilgisine sahiptr, bu bilginin izi insanlık tarihinin en eski metinlerine dek sürülebilir. Bu metinlerde, özellikle de doğu kaynaklı olanlarda rekabet kaçınılması gereken, yıkıcı bir durum olarak anılırken, bugün modern kapitalizm rekabeti toplum ruhsallığının tıkandığı her noktada çözüm olarak önermektedir. Rekabeti psikoseksuel gelişim evrelerinde geriye doğru izleseydik ilk akla gelen çocuğun bir ebeveyni uğruna ötekiyle girdiği rekabeti ya da kardeşiyle rekabeti akla gelecektir. Belki ödipal yapıyı hatırladığımızda bu öngörümüzü daha da çok destekleyebiliriz. Cinsiyetinden bağımsız olarak çocuğun sevgisini ötekilerle paylaşmaktan kaçınacağı ve uğruna rekabet edeceği ilk nesne ilk bakım vereni yani çoğunlukla anne olacaktır. Ancak çocuğun tüm güçlülüğü sarsılmadan rekabete gerek de kalmayacaktır, herşeyin efendisi olduğu bir dünyada rekabet gereksiz bir kavram olacaktır, rekabetin doğabilmesi için geride kalma durumu, geride kalma korkusu ile beraber bunların aşılabileceğine dair de bir umut ve bir rakip gerekiyor. Odipal sahneyi rekabete eşitlemek kuşkusuz yanlış ve zalimce olurdu. Ruhsallığın ötekine yer verme uğraşının, üçüncüyü tanıma, üçüncü olarak konumlanabilme gibi becerileri kazanacağı bu alanı yalnızca rekabet üzerinden tanımlamak yetersiz geliyor. Belki kelime değişikliği yaparak bir yarışma ve oyun alanından söz edilebilir. Yarışmalı oyunlarda yenilmek, yenilgiyi kabul etmek, kurallara uymak da oyunun parçalarıdır ve yarışmalarda çoğu kez rekabet oyun gerçekliğiyle ortaya çıkar. Böyle bir yumuşatma mümkün de olsa tüm bunlar bize az önce yukarıda bahsettiğim; rekabet kavramı üzerinden gelişen algı farkını,ikicikli tutumu açıklamaya yetmeyecektir. Bu noktada günlük dile de yabancı olmayan iki terime dönmek yararlı olabilir; haset ve kıskançlık. Haset ve kıskançlık farkına gündelik dil de aşinadır, hasetin yıkıcılığı yanında kıskançlığın kabul edilebilirliğine, hatta ilerletici bir duyum olduğunu öne sürenler hiç de az değildir. bu iki kavramı birbirinin yerine kullanmak da nadir değildir. Genel ruhsallık bilgisi içerisinde haset başkasındaki iyiye tahammül edememek ve iyiye yönelik bir saldırganlık olarak yorumlanırken, kıskançlıksa bir başkasındaki iyiyi arzu etmek ve onu elde etmek için çabalamak ve rekabete eğilimli olmak anlamında yorumlanır. Anlatılarda rekabete verilen farklı anlamlar, rekabetin bu iki kavramla farklı görünümleri üzerinden şekilleniyor olabilir. Kapitalist toplumda rekabetin aldığı olumlu anlamlar, Pazar ekonomisinin asıl dayanağı olarak ortaya çıkması tesadüf değil. "Sen de yapabilirsin" sloganının eğitimden kültürel yaşama dek birçok alanda efsunlu bir duaymış gibi kulağımıza okunması tesadüf olamaz. Tüm bu parlatma girişimleri haseti rekabetin içine dahil etmez. Bu bakış açısı rekabetin olumlu anlamlarına yer verirken hasetle ilişkisini es geçecek ve onu yaşamda kurucu bir zorunluluk olarak görmekle beraber haseti de istenmeyen bir araz, nadiren ortaya çıkan bir durum olarak görecektir. Oysa psikanalitik bilgi içerisinde hasetin kurucu rolü en baştan beri bilinmektedir. Melanie Klein'ın çalışmaları bu anlamda çok zihin açıcı olsa da bu kavramın rekabetle ilişkisini Wilfred R. Bion üzerinden anlamaya çalışmak bu tartışma açısından daha yol gösterici olabilir.

Öz İletişim, ulaşım ve bilgi teknolojilerindeki gelişmeler, işletmelerin uluslararası rekabetten bağımsız kalma imkanını sınırlandırmıştır. Ülkeler uluslararası piyasada endüstriyel bazda rekabet gücü avantajı elde edebilmek için farklı yöntemlere başvurmaktadırlar. Turizm sektörünün ulusal ve uluslararası ölçekteki önemi ve büyüme kapasitesi ulusların bu sektöre yönelik atılımlar yapmasını sağlamıştır. Turizm endüstrisinin gelişmekte olan ülkelerin ekonomisine sağladığı istihdam, döviz girdisi, milli gelir ve dış ticaretine olumlu yansımaları ayrıca önem arz etmektedir. Porter, tarafından geliştirilen Elmas Modeli, sektörel düzeyde ülkelerin rekabet gücünü ortaya koymak için geliştirilmiş bir modeldir. Elmas modelinin dört ana faktörü olan; faktör koşulları, talep koşulları, ilgili destekleyici endüstriler, kurumsal yapı ve strateji ve beraberinde Porter'ın dışsal olarak kabul ettiği Devlet ve Şans faktörlerinden oluşmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye Turizm Endüstrisin uluslararası arenada rekabet gücü avantajlarının Porter'ın geliştirdiği Elmas Modeli ile ölçülmesidir. Atıf: Özdemir A. (2019). Ulusların rekabetçi avantajı: elmas model çerçevesi ve Türk turizm sektörünün rekabet gücü, Tesam Akademi Dergisi, 6(1), 11-41. http: //dx.doi.

İşletmelerin, yasal zorunlulukların ötesine geçerek kurumsal davranışlarını toplum ve çevre refahının yükseltilmesine katkı sağlayacak şekilde düzenleme sorumluluğunu üstlenmeleri, "kurumsal sosyal sorumluluk" olarak tanımlanmaktadır. İngilizce "corporate social responsibility" kelimelerinin kısaltılmasıyla "CSR" olarak ifade edilen kavram, Türkçede "KSS" olarak, özellikle ihracatçı işletmelerimizin en sık kullandığı kısaltmalardan birisi olmaya başlamıştır. Gönüllülük esasında ortaya çıkmakla beraber, özellikle refah toplumlarındaki tüketicilerin satın alma kararlarını giderek daha fazla etkiliyor olması, KSS'nin, önemi giderek artan bir rekabet parametresine dönüşmesine neden olmuştur. Birçok sektörde günümüz tüketicilerinin satın alma saikleri, giderek fiziki ihtiyaçların giderilmesinden uzaklaşarak, duygusal ihtiyaçların giderilmesine kaymaktadır. Bugün orta yaşlarını süren kişilerin büyük çoğunluğu, çocukluklarında kendilerine alınan giysilerin birkaç beden büyük olduğunu anımsarlar. Bu tercihin arkasındaki neden, o giysilerin, fiziki ihtiyaçları uzun süre karşılama saiki ile alınmış olmasıdır. Aynı kişiler bugün kendi çocuklarına giysi alırken önceliği renklere ve tasarımlara vermektedirler. Zira renkler ve tasarımlar, tüketicilerin kendilerini ifade etmek gibi duygusal ihtiyaçlarını karşılamalarının değişkenleridir. Artık giysinin üretiminde çalışan işçilerin insani şartlara sahip olması, üretim süreçlerinin çevreye zarar vermemesi gibi toplumsal ve çevresel refahın unsurları da tüketicinin duygusal ihtiyaçlarının bir parçası olmuştur. Hal böyle olunca KSS, işletmeler için yasalardan kaynaklanan bir sorumluluk olmasa da rekabetten kaynaklanan bir "gönüllülük" olarak ortaya çıkmaktadır. KSS'nin önemli bir rekabet parametresine dönüşmesi, işletmeler açısından iki önemli unsuru beraberinde getirmektedir. Birincisi, diğer tüm rekabet parametreleri için geçerli olduğu gibi KSS'nin de işletmelerin rekabet stratejilerinin bir parçası olmasıdır. Bu nedenledir ki markaların tüketiciler ile yaptıkları pazarlama iletişimlerinde KSS göstergelerine giderek daha fazla rastlıyoruz. Diğer rekabet unsurlarında olduğu gibi işletmeler ve ülkeler arasında eşit ve adil bir rekabet ortamının sağlanması için kullanılan ulusal ve uluslararası düzenlemelerin KSS konularını da kapsaması, bir ihtiyaç haline gelmiştir. Bu da beraberinde KSS faaliyetlerinin ölçülebilmesi ve denetlenebilmesi için ortak kuralların belirlenmesi ihtiyacını getirmektedir. Maalesef bu kural setlerinin standartlaştırılarak, işletmelerin KSS göstergelerinin adil ve ölçülebilir pratiklere dönüştürülmesinde ciddi sorunlar henüz çözülememiştir. Türkiye KSS'nin bu rekabet etkisinden büyük ölçüde olumsuz etkilenmektedir. Özellikle Türkiye'deki işletmelerin doğu ve uzak doğu ülkelerindeki işletmeler ile olan rekabet ilişkileri, KSS açısından çifte standartlı uygulamaların olumsuz etkisi altındadır. KSS'nin rekabet unsuru olmasının ikinci önemli sonucu ise maliyet ile ilgilidir. Satın alma saiklerinin fiziki ihtiyaçlardan

... Bu etkilerin ekonomilere olan olumlu katkıları ülkelerin elektronik ticaretin gelişmesi yolunda sürekli olarak yeni önlemler alması ve düzenlemelere gitmesi ile doğru orantılı olmaktadır (Altınok vd. 2011:1). Bu alandaki gelişmeler girişimcileri ve girişimciliği derinden ...

10 yıllık bir yürürlük süresi ardından, 2005/4 sayılı Motorlu Taşıt Sektörü Dikey Anlaşma Grup Muafiyet Tebliği (Mülga Tebliğ) yürürlükten kaldırılmış, yerine 2017/3 sayılı Motorlu Taşıt Sektörü Dikey Anlaşma Grup Muafiyet Tebliği (Tebliğ) yürürlüğe girmiştir. Tebliğ’in kapsam kısmında da belirtildiği üzere; yeni motorlu taşıtların alımı, satımı veya yeniden satımı; motorlu taşıtların yedek parçalarının alımı, satımı veya yeniden satımı ve motorlu taşıtlara yönelik bakım ve onarım hizmetlerinin sağlanması konulu dikey anlaşmalara artık, 2017/3 sayılı yeni Tebliğ hükümleri uygulanacaktır. Söz konusu dikey anlaşmaların grup muafiyetine konu olabilmesi için öncelikle dikey sınırlamalar içermeleri ve muafiyet şartlarını sağlamaları esastır.

Yeni Tebliğ, 2005/4 sayılı Mülga Tebliğ’den farklılıklar içermektedir. Bu değişiklikler; kavram tanımlamalarında, muafiyetin genel koşullarından pazar payı eşiklerinde, yedek parça dağıtım pazarına ilişkin hem yedek parça çeşitleri yönünden hem yedek parça dağıtıcısı yetkili ve bağımsız teşebbüsler yönünden yeni düzenlemeler yapılarak ve rekabet etmeme yükümlülüğü ile ek tesis yeri açılması hususlarında kendini göstermiştir.

Özge BÜYÜK
Emel CAN
Sanayi Devrimi’nden ve 2. Dünya Savaşı’ndan sonra ekonomik büyüme ve istihdam açısından vazgeçilmez bir unsur olan sanayileşme, bazı sorunlara da neden olmuştur. Sanayileşmedeki hızlı gelişim, şehirleşmeyi de etkilemiş; önceleri çeşitli nedenlerle kent merkezleri ve çevresinde yer alan işletmeler, zamanla kentlerin gelişimini olumsuz etkilemiştir. İşletmelerin büyümesiyle yatırımlar artmış ve yerleşim alanlardaki olumsuz etkiler daha çok hissedilmeye başlanmıştır. Endüstriyel işletmelerin çoğalmasıyla sistemsiz ve plansız şekilde kümeleşen
irili ufaklı sanayi kuruluşları, kentlerin görünümünü etkilemiştir. Böylece, sanayi faaliyetlerinin birlikte yürüdüğü, çevre sorunlarının kolay çözüldüğü, altyapı hizmetlerinin hazır sunulduğu, ağırlıklı olarak küçük ve orta ölçekli sanayinin faaliyet gösterdiği OSB modeli gündeme gelmiştir (Şahin ve diğ., 2016; Özer, 2008).
1. ORGANIZE SANAYI BÖLGELERI
OSB’ler, uygun bir alanda elektrik, ulaşım, su, kanalizasyon, ilk yardım gibi
olanaklarla donatılmış, genel ve teknik hizmetlerin sağlandığı, ekonomik ölçekli gruplanmış fabrikaların yerleşim birimleridir (Eyüboğlu, 2005). Bu bölgeler, sanayinin planlı, düzenli bir ortamda gelişmesine imkân sağlarken; işletmelerin yer seçim kararını kolaylaştırmakta ve üretim sürecinde bir dizi avantaj sunmakta (Damalı, 2000), düzenli şehirleşme ve istihdamın geliştirilmesinin yanı sıra alt yapı hizmetleriyle de kuruluş yeri üstünlüğü sağlamaktadır (Eyüboğlu, 2005). OSB’lerin sağladığı olanaklar, verimliliği arttırırken; maliyetleri düşürme avantajıyla karlılığı yükseltmektedir. OSB’ler, sistemli ve düzenli çevre stratejilerinin oluşturulması ve kuvvetli sanayileşme politikalarının yaşama geçirilmesi açısından önem arz eden yerleşimlerdir ve örneklerine tüm dünyada rastlanmaktadır. OSB’lerin, çevreye duyarlı düzenli kentleşmenin yanı sıra bölgelerin ekonomik ve sosyal yapılarının gelişmesine de önemli katkıları vardır (Koç ve Bulmuş, 2014).1.1. Organize Sanayi Bölgelerinin Tarihsel Gelişimi
19. yy. sonlarına doğru sanayinin öneminin artmasıyla; işletmelerin işbirliklerini sağlamak, çalışanların yeteneklerini geliştirmek amacıyla, fabrikaların kurulabileceği alt yapıların oluşturulması amaçlanmıştır. İngiltere’nin Manchester kentinde 1897’de kurulan Trafford Park, bunun ilk örneğidir. Sonraki yıllarda birçok ülkede benzer sanayi bölgeleri oluşturulmuştur (Cansız, 2008). Türkiye’de 60’larda başlayan planlı kalkınma döneminde sanayileşmeye önem verilmesi, özel
sektörün desteklenmesi, sanayinin lokomotif sektör olması vb. uzun vadeli hedefler belirlenmiştir (1.Kalkınma Planı, 1963). Bu hedefler doğrultusunda 1961’de
kurulan Bursa OSB, 1966’da resmi olarak hizmet vermeye başlamıştır (http://www.bosb..). OSB’lerin hızla çoğalması ve ekonomide önemlerinin artması tüzel kişilikten yoksun olmaları sebebiyle yasal düzenleme gerektirmiş ve 2000’de 4562 sayılı OSB Kanunu çıkarılmıştır (https://www.oaib...).
1.2. Organize Sanayi Bölgelerinin Statüleri
OSB Kanunu’nun yürürlüğe girmesinden sonra çeşitli mevzuat düzenlemeleri gerçekleşmiştir. Uygulamalarda tespit edilen eksikler nedeniyle 17.01.2008 tarih ve 26759 sayılı Resmi Gazete’de “Organize Sanayi Bölgeleri Yer Seçimi Yönetmeliği” ve 22.08.2009 tarih ve 27327 sayılı Resmi Gazete’de “Organize Sanayi Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği” yayınlanmış ve yeni bazı düzenlemeler yapılmıştır
(https://osbuk.org...). OSB’lerin kuruluş ve işletme işlemleri ilgili yönetmeliklere tabidir. Ülkemizde 334 adet Organize Sanayi Bölgesi mevcuttur. Bunlar 5 ayrı statüdedir:
Karma OSB’ler: farklı sektörlerde faaliyet gösteren üretim tesislerinin yer aldığı bölgelerdir.
İhtisas OSB’leri: aynı sektör ve alt sanayi kollarının üretim gerçekleştirdiği; kendi içlerinde bir bütünlük taşıyan sanayi yatırımlarının bir araya geldiği bölgelerdir.
Özel OSB’ler: gerçek veya tüzel kişiler tarafından kendi mülkleri üzerine kurulan üretim bölgeleridir.
Tarıma Dayalı İhtisas (TDİ) OSB’leri: hayvansal veya bitkisel üretim gerçekleştiren işletmelerin ve bu işletmelerde üretilen ürünlerin işlenmesine yönelik sanayi tesislerinin yer aldığı mal ve hizmet üretim bölgeleridir. Islah OSB’leri: 1/7/2017’den önce mer’i plana göre yapılaşan sanayi tesisi alanlarının ıslahı ile oluşan bölgelerdir. Ülkelerin, ekonomik gelişimlerinde önemli rol oynayan sanayi işletmelerini ortak alanlarda toplayıp etkin faaliyet sahaları oluşturmak, desteklemek, aralarındaki ilişkileri geliştirmek, çevre sorunlarını en aza indirmek, doğru kentleşme
ortamı sağlamak amacıyla politikalar belirlenmektedir. OSB’lere benzer şekilde önem verilmekte olan ülkemizde bu bölgelerin kuruluş amaçları:
• Sanayinin disipline edilmesi ve az gelişmiş-gelişmekte olan bölgelerde yaygınlaştırılması,
• Kentlerin planlı biçimde gelişmesi,
• Tamamlayıcı ve yan ürünleri teşvik eden girişimcilerin bir arada olmaları,
• Verimlilik ve kar artışının sağlanabilmesi,
• Tarım alanlarının sanayi tarafından tahribinin önlenmesi,
• Sağlıklı, ucuz, güvenilir ortak altyapı ve tesisler kurulması,
• Ortak önlemler ile çevre kirliliğinin önüne geçilmesi,
• Bölgelerin kendi organlarınca yönetilirken aynı zamanda devlet gözetiminde olmasıdır (https://www.oaib...).
2. KÜÇÜK VE ORTA BÜYÜKLÜKTEKI İŞLETMELER (KOBİ)
Tüm ülke ekonomileri açısından KOBİ’ler, düşük yatırım maliyetleriyle yeni iş olanakları yaratmaları, işsizlik sorununa çözüm olmaları, kişisel tasarrufları teşvik etmeleri, büyük işletmelerin yan sanayi tamamlayıcıları olmaları ve rekabet gücünü artırmaları konusunda son derece önemli ekonomik birimlerdir (Karadeniz ve diğ., 2015). Ülkelere göre değişiklik göstermekte olan KOBİ tanımı ülkemizde Resmi Gazete’nin 24.06.2018 tarihli sayısında Bakanlar Kurulu’nca yayımlanan 2018/11828 sayılı BKK ile belirlenmiştir. Buna göre KOBİ: “250 kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi
biri 125 milyon Türk Lirasını aşmayan ekonomik birimler veya girişimler” e (T.C Resmi Gazete, 2018) verilen isimdir. Dünyadaki üretim, büyük ölçüde KOBİ’ler tarafından karşılanmaktadır. AB’deki tüm işletmelerin %99’unu temsil eden KOBİ’ler, özel sektör istihdamının 2/3’üne sahiptir (Topal ve diğ., 2019). Benzer bir durum ülkemiz için de geçerlidir. TÜİK’in 2019 İş Kayıtları verilerine göre; ülkemizde toplam 3 milyon 646 bin 392 KOBİ ölçeğinde işletme bulunmakta olup; bu sayı, var olan işletmelerin %99.83’üne denk gelmektedir. Ayrıca Türkiye’de ithalatın %36’sı, ihracatın
%55,42’ü, istihdamın %64,1’i yine KOBİ’ler tarafından gerçekleşmiştir. Türkiye’de dış ticarette faaliyet ana alanına göre ihracatının %57,5’i, ithalatının ise %56,5’i sanayi sektörüne aittir. 2019’da ana faaliyeti ticaret olan girişimlerin ihracattaki payı %38,9 ithalattaki payı ise %31,6’dır. Bununla birlikte 2019’da sanayi sektöründe ihracatının %69,3’ü, 250+ kişi çalışanı olan büyük ölçekli girişimlerce yapılmıştır.Ticaret sektörünün ihracatının %91,4’ünü ise 1-249 kişi çalışanı olan KOBİ’ler gerçekleştirmiştir. Sanayi sektöründeki ithalatta 250+ kişi çalışanı olan büyük ölçekli girişimlerin payı %80 olurken; ticaret sektörü tarafından yapılan ithalatın %68,7’si, 1-249 kişi çalışanı olan KOBİ’lere aittir (TÜİK, 2019). Sanayi sektöründe ihracat ve ithalat, büyük oranda 250+ kişi çalışana sahip büyük işletmeler tarafından gerçekleştirilmektedir. Türkiye’de KOBİ’leri, KOSGEB, Tarım Bakanlığı, teşvikler, kalkınma ajansları ve kamu bankaları desteklemektedir (Topal ve diğ.,
2019). Buna rağmen üretim ve istihdamda en önemli yükü üstlenen sanayi sektöründeki KOBİ’lerin, dış ticarette etkin olmadıkları gözlenmektedir. Ülke ekonomilerinin temelini oluşturan KOBİ’lerin bir diğer önemi de, hemen her bölgeye yayılmış olmaları dolayısıyla ekonomik kalkınmanın dengeli şekilde yayılmasını sağlamalarıdır. Bu işletmeler, büyük işletmelerin kalıplaşmış ürünlerine alternatif
mamulleriyle ülke içi pazarın açıklarını da kapatmaktadırlar.
Öte yandan küçük işletmelerde yöneticiler koordinasyonda sıkıntı yaşamazken; işletme büyüdükçe ve departmanlar arttıkça ciddi yönetsel sıkıntılar ortaya çıkmaktadır. İşletmeler gelişirken etkinlik ve verimlilik yitirilmekte, planlar vaktinde yerine getirilememekte ve amaçlanan hedeflere ulaşılamamaktadır. KOBİ’lerde organizasyon ve yönetim problemlerini 5 başlıkta toplamak mümkündür.
Bunlar: planlama, organizasyon, yürütme, koordinasyon ve kontrol sorunlarıdır. KOBİ'lerde genellikle planlamaya gereken önem verilmemektedir. Ancak planlama, büyük işletmelere nazaran KOBİ’lerde daha önemli bir yere sahiptir. Çünkü bu işletmeler hatalı, eksik planlama kaynaklı hatalarını giderebilecek kaynaklara sahip olmayabilirler (Özgener, 2003). Çoğunluğu OSB’ler dahiline yer alan KOBİ’lerin sorunlarını aşabilmeleri için stratejik analiz ve planlara özel önem göstermeleri gerekmektedir. Dolayısı ilgili işletmelere yol haritası olabilmesi amacıyla
sonraki bölümde uygulanabilecek analiz ve dahası stratejilere dair yöntem ve önerilere yer verilmiştir.
3. STRATEJI OLUŞTURMA: DURUM BELIRLEME ANALIZLERI VE
İŞ STRATEJISI OLUŞTURMA
Tüm işletmeler gibi OSB’lerde yer alan KOBİ’ler de çevrelerinden doğrudan ya da dolaylı biçimlerde etkilenmektedir. Bu etkilerin belirlenebilmesi için iç ve dış çevre analizleri gerçekleştirilmekte; ardından stratejik planlar yapılmaktadır.
Stratejik planlar, yoğun rekabet ortamında işletmelere avantaj sağlayarak daha başarılı olmaları için yol haritaları çizmektedir. Böylece dış çevrede var olan fırsat ve tehditlerle, iç çevrede mevcut bulunan varlık ve yeteneklerin sağladığı üstünlük ve yarattığı zayıflıklar bir matris üzerinde sistematik biçimde belirlenebilmektedir (Ülgen ve Mirze, 2004). İşletme tarafından mevcut güçlü ve zayıf yönlerin, ayrıca muhtemel fırsat ve tehditlerin açıkça bilinmesi ve analiz edilmesi; yöneticilerinin stratejik seçimlerini kolaylaştıracak faktörlerdendir.

Eğitimde rekabeti dozunda kullanabilmek, öğrencileri birliktelik ruhuyla yetiştirmek ve iş birliği düşüncesini her fırsatta değerlendirmek gerekmektedir. Eğitim öğretim programları, müfredat, metot ve ilkeleri düzenlenirken rekabetten ziyade iş birliğine önem verilmeli, rekabetin ancak kendi kendini geçebilmek manasında yorumlanması gerekmektedir.

Türk ayakkabı sektörünün dünya pazarlarında rekabet gücünün yükselmesi sadece ayakkabı sektörünün geleceği açısından değil, Türk ihracatının ve buna bağlı Türk ekonomisinin geleceği açısından da son derece önemlidir. Önemli oranda istihdam yaratan sektörün güçlendirilmesi için kullanılabilecek araçlardan biri de kümelenme örgütlenme modelidir. Kümelenme modeli ve bu modele bağlı olarak gerçekleştirilecek politikaların ve stratejilerin göz ardı edilmemesi gereklidir. Kümelenme modelinin uygulanması ile sektörün hem mevcut sorunları hem de küresel krizden dolayı ortaya çıkan rekabet dezavantajı ortadan kalkabilecektir. Bu çerçevede sektörün kümelenme hakkındaki farkındalığının artırılması amaçlanmıştır.
Çalışma kurumsal ve görgül olmak üzere iki temel kısımdan oluşmaktadır. İlk iki bölümde kümelenme ile ilgili literatür taramasından elde edilen kurumsal veriler bütünleştirilip analiz edilirken, üçüncü bölüm saha çalışması bulgularının irdelenmesiyle sonuçlanmaktadır.

Bu makalenin tam hâli Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi (BATİDER) Cilt 34 Sayı 4'te yayımlanmıştır. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu madde 54.1’e göre haksız rekabete ilişkin kurallar “dürüst” ve “bozulmamış” rekabetin sağlanmasını amaçlamaktadır. Bu nedenle, rekabetin niteliğini belirten bu iki sıfatın anlamı açıklanmalı ve bir davranışın, rekabeti “dürüst ve bozulmamış” olmaktan çıkarıp çıkarmadığının tespitinde kullanılabilecek bir ölçüt ortaya konulmalıdır. Bu durum, yargı uygulamasında sıklıkla başvurulan haksız rekabet hükümlerinin koruma kapsamının tespiti bakımından son
derece önemlidir. İsviçre öğretisinde değinilen ve bizim de önerdiğimiz ölçüt şudur: Bir davranışın rekabeti dürüst ve bozulmamış olmaktan çıkarması için diğer bir deyişle haksız rekabet oluşturabilmesi için o davranışın “rekabetin kendinden beklenen işlevlerinin yerine getirmesini engelleyecek” bir davranış olması gerekmektedir. Bakış açımıza göre, Kanun’un dürüst ve bozulmamış rekabeti sağlama amacının, rekabetin işlevleri ile birlikte değerlendirilmesi bir zorunluluktur. Çalışmamızda TTK
m. 54’teki amaç hükmünün fonksiyonu ve gerekliliği değerlendirilmekte daha sonra rekabetin işlevleri ile haksız rekabet arasındaki bağ ortaya konulmaktadır.

20. ve 21. yüzyılların başlarındaki siyasi, askeri, toplumsal ve ekonomik yapılanmanın fark-lılık göstermesi kaçınılmazdır ve bu insanlık gelişiminin bir sonucudur. Bu yüzyıllardaki gelişmeler insanlık tarihi açısından çok önemli etkilere sahiptir. Bu nedenle gelişimlerin şiddeti, hızı ve yaygınlığı önceki yüzyıllarla ve milenyumlarla karşılaştırılamayacak derecede farklılık arz etmektedir. Makalede ileri sürülen sav; her iki yüzyılın başlangıç dönemlerinin askeri, siyasi ve iktisadi yönlerden temelde farklı bir yapı göstermesine karşın, söz konusu öğelerin birbiri ile örtüşen olguları da içinde barındır-dığıdır. Bu yönü ile emperyal güçlerin aşırı büyümesi, büyük güçler arasındaki rekabet, istikrarsız müttefiklik sistemi, bazı rejimlerin terörü desteklemesi ve birbirini dengeleyen güçlerin varlığı şeklindeki bazı özellikler 20. ve 21. yüzyılların başlangıç dönemlerinde benzerlik göstermektedir. Anahtar Sözcükler: İttifak, rekabet, çok kutupluluk, çatışma, dengeleme politikası.

It is unavoidable that being of differential design of the political, military, social and economic at the beginning of 20th and 21 st of centuries and this is a result of human being development. The developments at these centuries have considerable implication regarding human being history. Therefore, the intensiveness, velocity and prevalence of the developments have differentiated in many ways when comparing the former centuries and millennium. However, although the political, military and economic situation at the beginning of the 20 th and 21 st of centuries are different from each other in essence they have many commons facts either. The excessive growth of imperial power, the competition among major powers, the unstable alliance system, support of terrorism by some regimes and the existence of major powers balancing each other are the common characteristics at the beginning of the 20 th and 21 st of centuries.

Özet Klasik iktisatçıların aksine devletin kaynak dağılımında etkinlik, tam istihdam, kalkınma ve gelir dağılımında adaletin sağlanması gibi konularda etkin rol oynaması gerektiğini öne süren ve iktisadi liberalizm anlayışının 1929 yılında aldığı yaraya deva bulan John M. Keynes'in; refah devleti yak-laşımının kuramsal temellerinin oluşumundaki katkısı göz ardı edilemez. Ne var ki; makroekonomik politikalarla yöneten ve talep odaklı Keynesci Refah Devleti anlayışı, 1970'li yıllarda patlak veren stagflasyon olgusu ile çıkmaza girmiş, yerini Bob Jessop'un kurguladığı bir tipoloji olan ekonomik açıdan rekabetçi, teknolojik düzeyde inovasyonları yapabilen ve sözleşme hukukunda esnek Schum-peterci Rekabet Devleti'nin yükselişine bırakmıştır. Debates on the Transformation of Welfare State to Competition State Abstract Contrary to Classical economists, John M. Keynes, who designed the economic policies to heal the economic downturn that was experienced in 1929, advocates the active role of government in the process of efficient resource distribution, full employment, development, equality in income distribution and in this respect he becomes the person who paves the theoretical background of the welfare state approach. However, Bob Jessop's economically competitive, technologically innovative and contractually flexible Schumpeterian workfare state supersedes the macroeconomic policy oriented Keynesian welfare state that was deadlocked by stagflation problem of 1970's.

Yepyeni bir dijital devrimin rüzgarları tüm dünyada esmeye başladı. 2011 senesinde Almanya'nın Hannover kentindeki teknoloji fuarında, ismi " Endüstri 4.0 " olarak koyuldu. Her ne kadar Avrupa kıtasında adı Endüstri 4.0 olarak biliniyor olsa da, Kuzey Amerika'da " İleri Üretim " olarak adlandırılıyor. " Dijital dönüşüm " , " Sanayi 4.0 " , dijital evrimleşme vb. gibi diğer pek çok biçimde de yaygın olarak adlandırılıyor. Peki tüm bu olan bitenler ne ifade ediyor? Yaklaşan dijital devrim, Türkiye gibi, gelişmekte olan ülkeler kategorisinde yer alan ülkemiz için de oldukça önemli bir mesele olarak karşımıza çıkmaktadır. Endüstri 4.0'ın her şeyden önce, önemli bir fırsat olarak algılanması, orta gelir tuzağından çıkılabilmesi ve üst gelir grubundaki yüksek katma değerli ürünler ve hizmetler üreten ve geliştiren ülkeler arasında yerimizi alabilmemiz için önemli bir fırsat olarak değerlendirilmelidir. Bu doğrultuda başta eğitim olmak üzere oldukça köklü reformların gerçekleştiriliyor olması da kaçınılmazdır. Yapılan hesaplamalara göre dijital dönüşüm ile verimlilikte %4-7 dolayında artış mümkün olabiliyor. Ayrıca, dijital dönüşüm ile birlikte sağlanan rekabet avantajı ile, sanayi üretiminde %3 dolayında artış bekleniyor. Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH)'ya %1 dolayında etki ile beraber, yıllık 150-200 milyar TL ek gelir elde edilmesi mümkün görünüyor. Kısacası, dijitalleşmesini %10 dolayında artıran ülkeler, GSYH'da %1,5 dolayında artış kaydedebiliyor. Bu çalışma ile Endüstri 4.0'ın geniş bir tanımlaması yapılmıştır. Öne çıkan çalışmaların bir taraması ve genel hatları ile değerlendirilmesi de yapılmıştır. Ayrıca, eğitimdeki başarıyı küresel bir yaklaşım ile ölçen testlerde elde edilen başarı ile Endüstri 4.0'da daha da fazla önem kazanacak olan güncel küresel rekabet endeksi verileri, kanonik korelasyon yöntemi ile istatistiksel bakımdan değerlendirilmiştir. Sonuçlar, yeni endüstri devrimine uyum sağlayabilmek için, ülkemizde başta eğitim olmak üzere pek çok alanda köklü reformların yapılması gerekliliğini ortaya koymakta ve önemli hususların altını çizmektedir.

Anahtar kelimeler: Endüstri 4.0, küresel rekabet, küresel başarı, dijital dönüşüm

ÖZET Çalışmada ileri yönetim teknolojilerinin temelinde Küçük ve Orta Ölçekli 75 işletmeyi kapsayan bir uygulamaya yer verilmiştir. Bu uygulanın değerlendirilmesi ile elde edilen bulgular doğrultusunda Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin ileri yönetim teknolojilerini kullanım düzeyleri ve bunu rekabet güçlerine etkisi incelenmiştir. Toplam kalite yönetimi, tam zamanında üretim, insan kaynakları yönetimi, öğrenen organizasyon, rekabetçi kıyaslama, değişim mühendisliği ve malzeme ihtiyaç planlaması olarak değerlendirilen ileri yönetim teknolojilerinin rekabetçi işletme faktörlerine etki düzeyleri belirlenmeye çalışılmıştır. Uygulamanın neticesinde, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin ileri yönetim teknolojileri bağlamında teknoloji kullanımları ve oluşturulacak rekabet yöntemleri konusunda yeni açılımlar kazandırılmaya çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: İleri Yönetim Teknolojileri, Rekabet, KOBİ ABSTRACT In this study, an application process which icludes 75 small and medium sized enterprises is presented. In the light of the data gathered through the evaluation of this application, the extend to which small and medium sized enterprises use advanced management technologies and its effect on their competition power have been studied. This study is an attemp to identfy the effect level of advanced management technologies on competitive corporation factors in terms of total quality management, just in time, human resources management, learning organization, competitive bencmarking, re-engineering and material requirements planning. As a result of the application, it was tried to open new persfectives for small and medium sized enterprises from the advanced management technologies view point.