Enflasyon

This study intended to test the effect of the inflation rate, unemployment rate and oil prices on each other. In the research to test causality between inflation rate, unemployment rate, and oil prices have been made Augmented Dickey-Fuller (ADF) and Philips-Perron (PP) Unit Root Test, Johansen Cointegration Test, Vector Error Correction Model, and Granger Causality Analysis by using monthly data for the period 2010: 01 - 2016: 12. According to the Unit Root Test, all variables are stationary. According to the Johansen Cointegration Test, variables affect each other in the long run. According to the Vector Error Correction Model a correct relationship has been found between the unemployment rate and the inflation rate in the short term. According to the Granger causality test a one-way causality has been found between the unemployment rate and inflation. In the period covered, it was found that there is no opposite relationship between the unemployment rate and inflation as Philips argues, but a relationship in the right direction.
Key Words: İnflation Rate, Unemployment Rate, Oil Prices Jel Classifications: C22, E31, F30, Q43

Paradan sıfır atma operasyonu, yüksek kronik enflasyonu yaşamış birçok ülkede uygulanmıştır. Bu ülke deneyimlerine bakıldığında, uygulanan istikrar programlarının bir parçası olarak paralarından sıfır attıkları ve para birimlerini yeniledikleri görülmektedir. Sıfır atma operasyonu bazı ülkelerde başarılı; bazılarında da başarısız olmuştur. Sıfır atma operasyonunun gelişmiş ülkelerde daha başarılı olduğu görülmektedir. Paradan sıfır atma operasyonuna daha çok gelişmekte olan ülkelerde başvurulduğu görülmektedir. Bu ülkelerin bazıları paralarından bir kez sıfır atarken; bazıları da altı kez sıfır atmıştır. Bu ülkelerin paradan sıfır atma operasyonuna sık sık başvurmaları başta enflasyon olmak üzere ekonomilerinde uzun dönemli bir istikrar sağlayamamalarının bir sonucudur.

Tarih boyunca insan emek sarf ederek yaşamını sürdürmüştür. Bu durum, kimi zaman kendisi, kimi zaman ise başkaları için çalışmak suretiyle günümüze kadar farklı formlarda görülmüştür. Emeğin ve onun fiyatı olan ücret yine birçok dinî öğretide kutsanmış, hak bağlamında ele alınmıştır. İnsan emeğinin değerlemesine dair, birçok düşünür ve yazar çalışmalar yapmış, eserler ortaya koymuş ve akımlar oluşturmuşlardır. Tarihin akışını değiştiren kimi olaylara da yine emek ve onun değerlemesi üzerine yapılagelmiş tartışmaların sebep olduğu bilinmektedir. Tarihin ilk dönemlerinde kendisi için avladığı ve topladığı ile yaşamını sürdüren insan, yerleşik hayata geçilmesi ile başka bir çalışma formuna kavuşmuş, kendisi için ekmeyi, biçmeyi, hayvan beslemeyi kısaca tarımı öğrenmiş, topraktan ve doğadan elde ettikleri ile çeşitli ürünler yapıp bunları değişim aracı olarak kullanmıştır. Zamanla devletleşmiş ve çeşitli asabiyeler oluşturmuştur. İlerleyen dönemde çalışma ve mülkiyet sistemlerinde değişiklikler meydana gelmiş ve kendisi için çalışmanın yerini başkaları için çalışma, yani emeğini satma/kiraya verme şeklinde bir çalışma usulü meydana gelmiştir. Zaman içerisinde daha kurumsal bir yapıya ulaşan emeğin fiyatı olarak adlandırılan ücret mevzusu sosyal ve iktisadi hayatın en önemli gündem maddelerinden biri hâline gelmiştir. Bu tez çalışmasında bir yandan tarihsel bir perspektiften çalışma hayatının evreleri, öte yandan da bu süreç içerisinde ücretlerin seyri incelenmektedir.Sanayi Devrimi’nin oluşumuna neden olan iktisadi düşünce yapısı toplumsal
yaşamın tüm katmanlarını etkilemiş ve o güne değin görülmemiş bir
sosyo-ekonomik ve kültürel değişimin yaşanmasına neden olmuştur. İnsanlık
o döneme kadarki üretim ve yaşam biçiminden vazgeçerek bütün üretim
araçları da dâhil olmak üzere hayata ve doğaya tahakküm eden bir anlayışa
doğru evrilmiştir. Öyle ki insan artık yeryüzünün sahibi olduğu anlayışı ile
kendi çıkarları uğruna hiçbir engel tanımamış, hiçbir ahlaki normu göz önünde
bulundurma zorunluluğunda bulunmadan hareket etme özgürlüğüne erişmek
istemiştir. Günümüze kadar gelen bu tahakküm, yavaş yavaş insanlığın
gelecek nesillerden neler çaldığını gün yüzüne çıkarmıştır. Üretim hayatındaki
yansıması ise maalesef pek de iç açıcı olmamıştır.
Sanayi Devrimi ile birlikte o güne değin kendisi için ziraat veya zanaat ile
meşgul olan insanlar iktisadi hayatın hızlı dönüştürücü etkisine maruz kalmışlar
ve zorunlu olarak yerleşim yerlerini terk ederek üretimin yoğunlaştığı
merkezlere doğru kaymışlardır. Üretimin ve emek arzının yoğunlaşması
sermaye sahipleri için kimi iktisadi avantajlar meydana getirmiş, düzenlemelerin
olmamasından yararlanarak insan onuruna yakışmayacak çalışma
formunu çalışanlarına dayatmışlardır. Süreç içerisinde itirazlar meydana gelmiş
kimi düzenlemeler yapılmış, serbestlik ilkesinden devletin ekonomiye
müdâhil olması gerektiği fikrine kısa bir dönem de olsa geçilmiş ancak, ilerleyen
dönemde ise “neo-liberal” olarak adlandırılan yeniden liberal döneme
doğru geçiş yapılmıştır.
Çok manidar olarak, bir ahlak teorisyeni olan Adam Smith’le başlatılan
kapitalizmin Sanayi Devrimi’yle dönüştürmüş olduğu işçi kesiminin insana
yakışmayacak koşullarda çalışmasına olanak verecek anlayış olan; “bırakınız
yapsınlar bırakınız geçsinler” felsefesi dünyayı kasıp kavururken, yine Smith’in
düşüncelerini bir ileriki aşamaya taşımış ve kurumsallaştırmış olan David Ricardo
ile artık kapitalizm işçiler üzerindeki hâkimiyetini perçinlemiştir. Bu
sisteme bir başkaldırı şeklinde ortaya çıkan ve Karl Marks’ın fikri öncülüğünü
yapmış olduğu Marksist-sosyalist akım, dönüşmüş olan ve insanlığını bile
hissetmekten mahrum olan bu kesimi bataklıktan çıkarma adına birtakım
çalışmalar yapmış, lakin onlar da sermayedarın elinden almış oldukları serveti
yönetici elitin emrine vermek suretiyle ezilen halkın ve çalışan kesimin
durumunda herhangi bir değişiklik meydana getirememişlerdir. İster liberal
ekonomi ister sosyalist ekonomiyi benimsemiş olsun 19. ve 20. yüzyıl toplum
yapılarında yaralar açmışlardır. Her dönemin ihtiyaçları ve çalışma koşulları değiştiği için, değişime paralel olarak işveren ve çalışanların da ihtiyaçları dönüşmüş,
bu hususlarda çeşitli teoriler ortaya atılmıştır.
Tüm bu anlatımlardan hareketle çalışmanın ücretliler üzerine yoğunlaşmasındaki
önemli nedenlerden ilki; her şeyden önce millî gelirdeki ücretliler ve
ücretler payının çok büyük olması ve bu oranlardaki en ufak bir değişimin,
ekonomi ve toplumun yapısına etkilerinin çok ciddi oluşudur. Aynı zamanda
ücretliler kesiminin oranının çok yüksek olması siyasilerin de ilgisini buraya
yöneltmektedir. Zira toplumun büyük çoğunluğunun refahını ve huzurunu etkileme
kudretine sahip olan ücretlerin genel gidişata etkisi yadsınamaz. Ekonominin
ayakta kalabilmesinin ücretliler kesiminin harcamalarına ve tüketimine
bağlı olduğu da göz önüne alınırsa iktisadi açıdan önemi daha net bir
şekilde kavranmış olur. Toplumların refah seviyelerinin gelişimiyle paralellik
arz ettiği düşünülen kültürel ve sosyal yapının da yine ücretlilerin durumundaki
değişimler ile paralellik arz ettiği söylenebilir.

Bu çalışmada, düşük faiz-yüksek kur politikasının ekonomide neden olduğu ve olacağı kur ve ücret artışlarının değerlendirilmesi ve enflasyona olası etkileri incelenmiştir. Son kur ve ücret talepleri dikkate alındığında, Orta Vadeli Programda 2022 için yüzde 12,9 olması öngörülen GSYH deflatörünün yüzde 40 civarına yükseleceği tahmin edilmektedir.

Eylül ayında başlatılan faiz indirim süreci, döviz kurları yanı sıra üreticilerin maliyet ve enflasyon beklentilerinin önemli ölçüde yükselmesine neden olmuştur. Eylül ayında firmaların gelecek 12 aylık döneme ilişkin ÜFE enflasyon beklentisi %26,1 iken, bu oran Aralık ayında % 35,3'e, 2022 Ocak ayında ise % 43,5'e yükselmiştir. Enerji ve işçilik maliyetlerindeki son artışlar, Ocak ayında firmaların enflasyon beklentilerinde sıçramaya neden olmuştur.

Bu çalışma notu, önemli ölçüde basit bir temele dayandırılan makroeokonomik kavramların bağlamını sunmaktadır. Bu bağlam doğrultusunda, ekonomik büyüme hesaplamalarının, yaşam maliyetleri ölçümlenmesinin ve reelleştirme işlemlerinin nasıl yapılabileceği gösterilmektedir. Temelde, ekonomik büyüme (reel GSYH) için yalınlaştırılmış genel bir kapsam sunulmakta ve veri setinin OECD veritabanından alındığı göstergelerinin hesaplanması da,  yıllık verilerin kullanıldığı reelleştirme işlemlerini tamamladıktan sonra, Türkiye ekonomisinin 1970-2019 dönemi için yapılmaktadır; sonuçlar, yalınlaştırılmış bu basit temelde, Türkiye'nin bu dönem için  ortalama büyüme hızının yaklaşık % 4.58 olduğunu göstermektedir.

Tarihin hemen hemen her döneminde, hangi parasal sistem geçerli olursa olsun paranın kontrolü, bu kontrolü elinde bulunduranlara geçici de olsa belli bir reel kaynak sağlamıştır. Tarihi gelişim içinde tağşişe [debasement] bakıldığında, tağşişin köklü bir geçmişe sahip olduğu ve köklerinin Ortaçağ Avrupa’sına kadar uzandığı görülmektedir. Yüzyıl Savaşları’nın ortaya çıkardığı ek finansman ihtiyacı, para kıtlığı ile birleşince ortaçağın senyör ve kralları, çareyi paranın tağşişinde [mutasyonunda] bulmuşlardır. Paranın tağşişi kendisini, ya paranın ağırlığında ya da ayarında değişiklik yapılması şeklinde göstermiştir.

Osmanlı Devleti de hemen hemen Avrupa ülkelerinin izlediği yolu izlemiş; ekonomik, mali ve siyasi gelişmelere bağlı olarak tağşişe başvurmuştur.

“Sanayileşme süreci on sekizinci yüzyılın sonlarına doğru İngiltere’de başlamıştır. Çok kısa bir zaman sonra İsviçre ve Amerika Birleşik Devletleri de bu sürece dâhil olmuştur. Bu çalışmada ise sanayileşme yolunda hızlı ilerleyen Avrupa’nın su kalesi olarak adlandırılan sanayi liderlerinden biri olan İsviçre’nin genel ve ekonomik durumu incelenmiştir.Ayrıca ülkenin başta Türkiye ile olmak üzere tüm dünya ile olan ticari ilişkileri, iş gücü göçleri ve sanayileşmesi incelenmiştir.”

Bu çalışmanın amacı; TCMB tarafından enflasyon hedeflemesi rejiminin uygulandığı 2002:M01-2019:M01 döneminde, enflasyon ile faiz oranları arasındaki etkileşimi, ampirik olarak analiz etmektir. Çünkü Türkiye' de yüksek enflasyon sorunu devam etmektedir ve bunun nedenleri konusunda ekonomistler arasında ve ekonomistlerle siyasetçiler arasında bir takım görüş ayrılıkları bulunmaktadır. Bu yönüyle konu güncel ve ülke ekonomisi açısından önemlidir. Analizlerde kullanılan serilerin durağanlık dereceleri; ADF, PP ve yapısal kırılmalı ADF birim kök testleriyle incelenmiş ve enflasyon serisinin birinci farkı alındığında, faiz serilerinin ise düzey değerlerinde durağan oldukları belirlenmiştir. Seriler farklı derecelerden durağan bulunduğu için seriler arasındaki eşbütünleşme ilişkilerinin Sınır Testi ile araştırılmış ve modellerde kullanılan seriler arasında eşbütünleşme ilişkisinin var olduğuna, yani bu serilerin uzun dönemde birlikte hareket ettiklerine karar verilmiştir. Uzun dönem analizleri, ARDL yöntemiyle yapılmış ve Türkiye' deki enflasyon oranı, ticari kredi faizlerindeki %1 puanlık artışın %0.25, mevduat faizlerindeki %1 puanlık artışın %0.05 puan artmış olduğu belirlenmiştir. Diğer yandan enflasyon oranındaki %1 puanlık artışın, ticari kredi faizlerini %0.23 puan, vadeli mevduat faiz oranlarını %0.59 puan artırmış olduğu görülmüştür. Son olarak vadeli mevduat faiz oranlarındaki %1 puanlık artışın ticari kredi faizlerini %1.04 artırdığı bulunmuştur. Kısa dönem analizleri de ARDL yöntemiyle gerçekleştirilmiş ve modellerin hata düzeltme mekanizmalarının çalıştığı bulunmuştur. Ticari kredi faizlerinin kısa dönemde de enflasyonu artırdığı, ticari kredi faizlerinin, enflasyon ve vadeli mevduat faizleri tarafından artırıldığı belirlenmiştir. Ayrıca enflasyonun, kısa dönemde vadeli mevduat faizleri üzerindeki etkisinin istatistiksel olarak anlamlı olmadığı görülmüştür. Türkiye ekonomisinde Fisher Etkisi uzun dönemde geçerli iken, kısa dönemde geçerli çıkmamıştır. Seriler arasındaki nedensellik ilişkileri, Toda-Yamamoto yöntemiyle incelenmiş ve faiz oranlarından enflasyona doğru bir nedensellik ilişkisi söz konusu değilken, sadece enflasyondan vadeli mevduat faiz oranına doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisinin var olduğu bulunmuştur. Bu sonuç; teorik beklentilerimizle ve Fisher Eşitliği ile uyumludur. Yani Türkiye' deki yaygın söylemin aksine faizler enflasyonu değil, ekonomi teorisinde yer aldığı şekliyle enflasyon, faizi etkilemektedir. Enflasyon arttıkça, vadeli mevduat sahipleri, reel kazançlarını koruyabilmek için bankalardan daha fazla faiz talep etmektedirler.

Türkiye’de 2002 yılından bu yana uygulanan enflasyon hedeflemesi politikası,
2008 küresel finans krizine kadar sorgulanmadan yürütülmüştür. Kısa vadeli faiz
oranları ile uzun vadede fiyat istikrarının amaçlandığı klasik enflasyon hedeflemesinin,
2008 küresel finans kriziyle birlikte finansal istikrarın sağlanmasında yetersiz
olduğu gözlenmiş ve çeşitli politika değişikliklerine gidilmiştir. TCMB, 2010
yılında ilan ettiği çıkış stratejiyle uyguladığı enflasyon hedeflemesi politikasını;
aşırı kredi genişlemesi, hızlı sermaye akımları ve küresel piyasalardan kaynaklanan
kırılganlıklara karşı ekonominin dayanıklılığını artıracak şekilde yeniden şekillendirmiştir.
Bu süreçte kısa vadeli faiz oranlarıyla birlikte zorunlu karşılık oranları,
faiz koridoru ve rezerv opsiyon mekanizması gibi yeni politika araçları devreye
sokulmuştur. Ayrıca çalışmada 2002:1-2012:9 tarihleri arasında enflasyon ve
enflasyonla ilişkili olduğu düşünülen değişkenler arasındaki ilişki SVAR modeli ile
incelenmiştir. Faiz oranlarındaki şokun enflasyon üzerindeki etkisi kısa dönemde
etkili iken, diğer değişkenlerin enflasyon üzerindeki etkisi önemsenmeyecek kadar
kısa sürmektedir. Diğer önemli bir sonuç ise döviz kuruna uygulanan bir şokun
faiz oranları üzerinde etkili olmasıdır.

Bu incelemenin ilk temel amacı; somut bir ekonomik kriz tanımı ve sınıflandırmasından
yola çıkılarak Türkiye’de 1969-2001 döneminde yaşanan en önemli
enflasyon, reel sektör ve döviz krizlerinin hangi hükümetler zamanında ortaya çıktığının
istatistiksel olarak aylık veriler yardımıyla saptanmasıdır. Bu amaçla, makalede
birer enflasyon krizi, reel kriz ve döviz piyasası baskı endeksi oluşturulacak
ve bunlar, mevcut çalışmada henüz herhangi bir sebep-sonuç ilişkisi ayrıca araştırılmaksızın, ülkedeki politik istikrarsızlığın önemli bir göstergesi olduğu kabul
edilen hükümet değişim dönemleri ile kabaca karşılaştırılacaktır. Çalışmada ikinci
olarak; önceden hesaplanan üç ekonomik baskı veya kriz endeksinin yardımıyla
1978-2001 dönemi için birer stagflasyonist dönem ve genel ekonomik kriz endeksi
türetilmesi amaçlanmaktadır. Bu iki endeksteki aşırı dalgalanmalar, stagflasyon
krizi ve genel ekonomik kriz dönemlerinin saptanması amacıyla kullanılacaktır.

Çalışmanın ikinci bölümünde ekonomik krizlerle ilgili kavramsal bir çerçeve
çizilmekte, üçüncü bölümde yukarıda sözü endeksler oluşturulup kriz dönemleri
saptanmakta, (çalışmanın ilk kez yayınlandığı 2001 yılı itibariyle sonuç düşünceleri
ise dördüncü bölümde özetlenmekte ve ayrıca, konuyla ilgilenen diğer araştırmacılar
için bazı ipuçlarına değinilmektedir. İnceleme, bu makalenin ilk versiyonunun
yayınlanmasından 14 yıl kadar sonra kaleme alınan yeni bir “son söz” ile tamamlanmaktadır.

Not: Bu makale, 2001 tarihli "Türkiye'de Ekonomik Krizler ve Hükümetler, 1969-2001" makalenin kısmen güncellenmiş versiyonudur.

Döviz kuru hareketleri gelişmekte olan ülkelerde yurtiçi fiyatların önemli belirleyicilerinden biridir. Bu
çalışmada 2002 -2017 döneminde Türkiye’de döviz kuru hareketlerinin tüketici fiyatlarına geçişi Markov Rejim
değişikliği yöntemiyle incelenmiştir. Doğrusal olmayan modelin temel bulgularına göre iki rejim bulunmaktadır
ve döviz kuru geçişkenliği rejimlere bağlı olarak önemli ölçüde değişim göstermektedir. İstikrarlı rejimde %3
olan döviz kuru geçişkenliği, istikrarsız rejim dönemlerinde %21 düzeyindedir. Bununla birlikte, açık enflasyon
hedeflemesi politikası istikrarsız rejimde enflasyonu baskılayıcı etkiye sahiptir. Bununla birlikte yurtdışı
fiyatlarda meydana gelen değişiklik her iki rejimde de yurtiçi tüketici fiyatları üzerinde güçlü etkiye sahiptir.

Exchange rate movements are one of the key determinants of domestic prices in developing countries. In
this study, the pass-through of the exchange rate movements to the consumer prices in Turkey during the period
of 2002-2017 was examined by Markov regime switching model. According to the basic findings of the nonlinear
model, there are two regimes and the pass-through vary considerably depending on the regimes. The exchange
rate pass-through rate, which is 3% in the stable regime, is 21% in the unstable regime periods. Nevertheless,
the policy of explicit inflation targeting has disinflationary effect in the unstable regime. Nevertheless, the
change in foreign prices has powerful effetc on the domestic consumer prices in both regimes.

Bu araştırmanın amacı, TCMB’nin para politikası uygulamaları ve enflasyon arasındaki etkileşimin incelenmesidir. TCMB’nin kısa vadeli faiz oranlarını azaltması durumunda, parasal aktarım mekanizması faiz kanalının enflasyon üzerine etkisi şu şekilde özetlenmektedir. Enflasyonist beklentilerin değişmediği varsayımında, nominal faizler azalmakta; tüketiciler harcamalarını artırmakta ve tasarruflarını azaltmakta; üreticilerin borçlanma maliyeti düşmekte ve yatırımlar artmakta; kullanılan toplam kredi miktarı genişlemektedir. Dolayısıyla, toplam talep artmakta, ekonomik faaliyetler hızlanmakta ve enflasyon yükselmektedir. TCMB’nin para politikası amaç ve araçlarının 2001 yılı sonrasındaki tarihsel seyri, şu bilgileri sunmaktadır. 2002-2005 dönemi içerisinde para politikasının temel amacı, fiyat istikrarı olarak belirlenmiş; örtük enflasyon hedeflemesi rejimi çerçevesinde politika aracı olarak kısa vadeli politika faizi kullanılmıştır. Ayrıca, enflasyon hedeflerinin güvenilirliğini artırmak için parasal taban ek bir çapa olarak belirlenmiştir. 2006-2010 yılları arasında para politikasının temel amacı ve politika aracı değişmemekle birlikte, açık enflasyon hedeflemesi rejimine geçilmiştir. 2008 Küresel Krizi’nin, kısa vadeli sermaye akımlarının oynaklığını yükseltmesi, küresel likidite çevrimlerini ve risk iştahını artırması, finansal istikrarın önemini ortaya koyarak merkez bankalarını alternatif politika arayışlarına yöneltmiştir. Bu doğrultuda, 2010 yılı sonrasında TCMB para politikasının temel amacını, açık enflasyon hedeflemesi rejiminin çerçevesini finansal istikrarı da kapsayacak şekilde genişletmiş ve yeni bir para politikası bileşimi uygulamaya başlamıştır. Para politikası araçları ise politika faizi aracından, yapısal araçlar ve konjonktürel araçlara evrilmiştir.

Faiz ve enflasyon oranları arasındaki ilişki genellikle Fisher hipotezi çerçevesinde ele alınmaktadır. Fisher hipotezine göre, enflasyon oranında meydana gelen değişimler nominal faiz oranını aynı yönde etkilemektedir. Böylece reel faiz oranı enflasyon oranından etkilenmemekte ve uzun dönemde belirli bir ortalama etrafında salınım göstermektedir. Dolayısıyla Fisher hipotezinin geçerli olduğu bir ülkede, nominal faiz ve enflasyon oranları arasında uzun dönemli ilişkinin bulunması ve reel faiz oranının durağan olması beklenmektedir. Bu çalışmada, Türkiye’de 1988-2019 döneminde Fisher hipotezinin geçerliliği Fourier yaklaşımı ile incelenmiştir. Bu çerçevede, nominal faiz ve enflasyon oranlarına Fourier birim kök testi uygulanmış, değişkenlerin düzeylerinde birim köklü, birinci farkı alındıklarında ise durağan oldukları tespit edilmiştir. Daha sonra, değişkenler arasındaki uzun dönemli ilişkinin varlığını sınamak amacıyla Fourier eşbütünleşme testi uygulanmış ve enflasyon oranından nominal faiz oranına doğru olmak üzere tek yönlü uzun dönemli ilişki bulunmuştur. Son olarak, reel faiz oranının durağanlığı yine Fourier birim kök testi ile incelenmiş ve düzeyde durağan olduğu görülmüştür. Bu durum, eşbütünleşme testinden elde edilen bulguları desteklemektedir. Ulaşılan sonuçlar Türkiye’de Fisher hipotezinin geçerli olduğunu kanıtlamaktadır.

Vergi kamu harcamalarının finanse edilmesinde kullanılan önemli bir gelir kaynağıdır. Hükümetler vergi gelirlerini doğrudan ve dolaylı yollardan tahsil ederken, iktisadi büyüme, işsizlik ve enflasyon gibi değişkenler vergi gelirlerini etkileyen önemli makro iktisadi göstergelerdir. Bu göstergeler vergi gelirleri üzerinde negatif yönlü bir etki oluşturabildikleri gibi pozitif yönlü bir etkide oluşturabilmektedirler. Dolayısıyla bu çalışmanın temel amacı Türkiye’de 1981 ile 2020 yılları arasındaki kırk yıllık süreçte iktisadi büyüme, işsizlik ve enflasyonun vergi gelirleri üzerinde nasıl bir etki oluşturduklarının tespit edilmesidir. Çalışmanın analiz kısmında ekonometrik yöntemler kullanılmıştır. Bu bağlamda analizin ilk aşamasında değişkenlere Augmented Dickey Fuller (ADF) ve Phillips Perron (PP) birim kök testleri uygulanmış ve serilerin farklı mertebelerde durağan oldukları anlaşılmıştır. Ardından , otoregresif dağıtılmış gecikme (ARDL) sınır testi yaklaşımı kullanılarak Türkiye’de iktisadi büyüme, işsizlik, enflasyon ve vergi gelirleri arasında bir eşbütünleşme ilişkisinin var olduğu tespit edilmiştir. Analizin son aşamasında ise değişkenler arasındaki uzun ve kısa dönemli ilişki
incelenmiştir. Elde edilen bu sonuçlara göre, kısa dönemde işsizlik ile vergi gelirleri arasında negatif yönlü ve istatistiki açıdan anlamlı bir ilişkiye rastlanırken, uzun dönemde bu ilişki pozitif yönlü fakat istatistiki açıdan anlamsız bulunmuştur. Kısa dönemde iktisadi büyüme ile vergi gelirleri arasında pozitif yönlü fakat istatistiki açıdan anlamsız bir ilişkiye rastlanırken, uzun dönemde bu ilişki pozitif yönlü ve istatistiki açıdan anlamlı bulunmuştur. Son olarak enflasyon ile vergi gelirleri arasında hem kısa hem de uzun dönemde pozitif yönlü ve istatistiki açıdan anlamlı bir ilişkinin var olduğu tespit edilmiştir.

Özet Bu çalışmadaki amaç, enflasyon ve bütçe açıkları arasındaki ilişki bağlamında Türkiye ekonomisi için Oliversa-Tanzi ve Patinkin etkilerinin varlığının analiz edilmesidir. 2000-2016 periyodu için üçer aylık dataların kullanıldığı ekonometrik modelde enflasyonla bütçe gelirleri ve enflasyonla bütçe harcamaları arasındaki ilişki ARDL Sınır Testi yaklaşımı, Toda-Yamamoto ve Hsiao nedensellik testi yardımıyla incelenmiştir. Çalışma sonucunda ilgili dönemler için Türkiye ekonomisinde Patinkin etkisi geçerli değilken Olivera-Tanzi etkisinin geçerli oluğu anlaşılmıştır. Ayrıca, Toda-Yamamoto ve Hsiao nedensellik analizi sonuçlarına göre; enflasyondan bütçe gelirlerine doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi olduğu tespit edilmiştir. Abstract The aim of this study is to analyze the existence of the effects of Oliversa-Tanzi and Patinkin for the Turkish economy in the context of the relationship between inflation and budget deficits. In the econometric model using the three-month-period data for the period 2000-2016, the relationship between inflation with budget revenues and inflation with budget expenditures were examined by using the ARDL Boundary Test approach and the Toda-Yamamoto and Hsiao Causality Test. As a result of the study, Olivera-Tanzi effect is valid for the Turkish economy for the relevant periods when Patkin's effect is not. Moreover, according to the results of Toda-Yamamoto and Hsiao causality analysis; it is determined that there is a one-way causality relationship from inflation to budget revenues.

Özet Birçok ülkenin temel sorularının başında enflasyon ve yüksek faiz oranı gelmektedir. Hem devletler hem de para otoriteleri bu ülkelerde enflasyon ve faizi düşürmek için yıllardır bir çaba sarf etmektedirler. Bu ülkelerden biri de Türkiye'dir. Yüksek enflasyon ve faiz oranları yatırımları azaltırken ülke ekonomisindeki çarkların dönmesini zorlaştırmakta, bundan dolayı istenilen büyüme oranlarına ulaşılamamaktadır. Bu iki unsuru etkileyen bir başka değişken de para arzıdır. Bu çalışmada temel amacı son dönemlerin tartışma konusu olan faiz mi enflasyonun nedeni yoksa enflasyon mu faizin nedeni olduğuna yönelik ilişki sorgulaması para arzını da dikkate alınarak sorgulamaktır. Bu doğrultuda 1990:01-2019:08 yılları arasında aylık veriler ile yapılan analizlere göre faiz oranı düzeyde durağan iken para arzın ve fiyat endeksi düzeyde birim kök içermektedir. Bu yüzden VAR analizi yapılırken para arzındaki değişim ve fiyat endeksindeki değişim kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre faiz oranında meydana gelen bir şok kendi üzerinde ve enflasyon üzerinde artışa neden olurken etkisi uzun süre devam etmektedir. Enflasyonda yaşanan bir şok ise kendi üzerinde başlarda ciddi artışa yol açarken bu etki daha sonra ortadan kalkmaktadır. Para arzında meydana gelen şok faizlerin azalmasına neden olurken, enflasyonda sınırlı bir artışa yol açmaktadır. Abstract High Inflation and interest rates are basic problems for most countries. Bothe governments and monetary authorities have tried to effort to decrease both inflation and interest rates for a long time such as Turkey. High inflation and interest rates make hard to invest which leads to lower economic activities that cause not to reach desired growth rate. Money supply is another variable that affects both. The aim of this study that finding some answers which inflation is determined by interest rate or interest rate is determined by inflation considering money supply. Monthly data set covers 1990:2019. According to unit root tests results, both price indexes and money supply has unit root in level but interest rate does not. Therefore, growth rate of money supply and inflation rate are employed in VAR process. According to VAR results, a positive shock on interest rate leads to go itself and inflation dramatically and this effect continues for a long time. A shock on inflation causes high inflation initially, but then this becomes small and disappears later. A shock on money growth causes decreasing interest rate and increasing inflation a little bit. GİRİŞ Son dönemlerde özellikle Türkiye'de tartışma konusu olan enflasyon mu faiz oranının nedeni yoksa faiz oranı mı enflasyona neden oluyor sorusunun cevabı üzerinde çok sayıda görüş bildirilmiştir. Ekonomik teorileri bu konu hakkındaki yaklaşımları farklı olmakla birlikte temelde bu iki değişken arasında ciddi bir korelasyonu işaret etmektedirler. Fakat enflasyon ile faiz oranı arasındaki ilişkiyi

Bu çalışmada, Türkiye’de 2006-2017 döneminde enflasyon ve işsizlik oranları arasındaki uzun dönemli ilişki Fourier yaklaşımı ile incelenmiştir. Fourier yaklaşımına dayanan ekonometrik testler, serilerin etkisi altında bulunduğu yapısal kırılmaların sayısı, konumu ve formu ne olursa olsun güçlü sonuçlar vermektedir. İlk olarak, değişkenlere Fourier birim kök testi uygulanmış ve seviyelerinde durağan olmadıkları görülmüştür. Bunun üzerine, değişkenlerin farkı alınarak tekrar Fourier birim kök testi uygulanmış ve değişkenlerin birinci farkı alındığında durağan hale geldikleri tespit edilmiştir. Daha sonra, değişkenler arasındaki uzun dönemli ilişkinin varlığını sınamak amacıyla Fourier eşbütünleşme testi uygulanmış ve uzun dönemde işsizliğin enflasyonu etkilediği, fakat enflasyonun işsizliği etkilemediği bulunmuştur. Son olarak,  Dinamik En Küçük Kareler Yöntemi kullanılarak uzun dönemli katsayılar tahmin edilmiş ve işsizlik oranında meydana gelen 1 birimlik artışın uzun dönemde enflasyon oranında yaklaşık olarak 0.23 birimlik azalmaya neden olduğu tespit edilmiştir. Ulaşılan sonuçlar,  Türkiye’de Phillips eğrisinin geçerli olduğuna işaret etmektedir.

PARA BAZI ANALİZİ VE PARASAL KONTROL MODEL DENEMESİ
Dr Haluk F GURSEL

Bu metin, bugün dahi gecerli olan ve zaman içerisinde daha da gelistirilmis bulunan, örneğin halen Uluslararası Para Fonu (IMF) tarafından kullanılan, para bazı analizi ve parasal kontrol modeli üzerine yapilmis ilk araştırmalardandır.

Çalısmada para bazı yaklaşımı, parasal akımların
kontrolü ve ayrıca para bazı, para arzı ile parasal gelir arasındaki ilişkiler
açılarından incelenmektedir. Bunların yanında, gelişmekte olan ülkelerdeki para politikasi sorunlari da gözden geçirilmektedir.
Çalısmada bir bölüm de gelişmekte olan ülkeler veri uygulamaları ve
analizine ayrılmıştır.

Gelişmekte olan ülkelerde, çok sayıda değişkende benzer eğilimler olmasına karşılık her ülkenin birbirinden farklı karakteristikleri, ekonomik ve sosyal altyapıları olduğu gözlemlenmektedir.

Bunun sonucu olarak, çözüm olanaklari geniş ölçüde benzer olmakla birlikte uygulamalar bir ülkeden diğerine değisiklik göstermektedir. Ana hatlari ile açıklanan politikalar, tüm sorunlarin üstesinden gelmek gibi bir amac taşımamaktadırlar. Her ülkenin kendine özgü koşullarına uyan farklı politikalar düzenlemesinin gereği ve parasal politikalara ek diğer
tamamlayici politikaların lüzumu açıktır.

Bu nedenle, sonuçlar bölümünde önerilen çözümlerin yol gösterici görüşler niteliğinde olduğu düsünülmelidir.

Keywords: Haluk F Gursel, Para Bazi, Parasal Kontrol, Para
Arzi, Gelismekte Olan Ulkelerde Para Modeli, Parasal Model, Parasal Kontrol Modeli, Gelismekte Olan Ulkelerde Para Modeli, Merkez Bankasi, Enflasyon, Para Politikasi, Kamu Borcu, Kamu Sektoru, Kamu Sektoru Kurumsal Cercevesi, Gelismekte Olan Ulkelerde Parasal Kontrol, Monetary Base, Monetary Control, Money Supply, Developing Countries Monetary Model, Monetary Model, Monetary Control Model, Monetary Control in Developing Countries, Central Bank, Hyperinflation, Monetary Policy, Sovereign Debt, Government, Institutional Framework.

JEL Classification:
A00,A23,C22,C25,E17,E31,E37,E41,E42,E43,E44,E47,E51,E52,E58

Suggested Citation:
GURSEL, Haluk Ferden, Dr Haluk F GURSEL, A Monetary Base Analysis and Control Model 180130151026 (August 31, 1976). Available at SSRN:
https://ssrn.com/abstract=3337761

Abstract: A MONETARY BASE ANALYSIS AND CONTROL MODEL

Dr Haluk F GURSEL

This report is one of the first studies discussing monetary base analysis and control model, a concept even today is alive and more developed by, for example, by IMF to use its analysis. The study presents monetary base approach to control of money flows and the links between monetary base, money supply and monetary income. Further, the monetary policy problems of the developing countries are reviewed.
The research devotes a section to a developing country data application
and analysis.

In developing countries, there are similar tendencies for many variables,
although each country has different characteristics, economic and social
structures. It follows that remedies can be broadly similar although
applications will differ from country to country. The outlined policies do not address themselves to the solution of all problems; however, the necessity for designing different policies fitting the special conditions of each country and the need for other policies complementary to monetary policies is apparent. Thus, the solutions suggested in conclusion should be considered as guidelines.

Keywords:  Haluk F Gursel, Monetary Base, Monetary Control,
Money Supply, Developing Countries Monetary Model, Monetary Model,
Monetary Control Model, Monetary Control in Developing Countries, Central Bank, Hyperinflation, Monetary Policy, Sovereign Debt, Government, Institutional Framework.

JEL Classification:
A00,A23,C22,C25,E17,E31,E37,E41,E42,E43,E44,E47,E51,E52,E58

Suggested Citation:
GURSEL, Haluk Ferden, Dr Haluk F GURSEL, A Monetary Base Analysis and Control Model 180130151026 (August 31, 1976). Available at SSRN:
https://ssrn.com/abstract=3337761

Kırgızistan’da para politikasının temel amaçlarından birisi fiyatlar genel seviyesindeki yükselişleri düşük seviyelerde tutmaktır. Resmi verilere göre, Kırgızistan Merkez Bankası bu amacına başarılı bir şekilde ulaşmaktadır. Bu tür politika uygulamalarının başarı maliyeti ile söz konusu maliyetin
ekonominin hangi tarafına daha çok yansıdığına dair soruların cevapları ise müphemdir. Çalışmada burada belirtilen sorunlardan ziyade, öncelikle Kırgızistan’daki enflasyon dinamikleri araştırılmaya çalışılmıştır; çünkü,
enflasyona yol açan faktörlerin bilinmesi, enflasyonla etkin bir şekilde mücadele etmenin de temel koşuludur. Sonuç olarak, çalışmanın bulgularından hareketle Kırgızistan’da enflasyonun büyük ölçüde döviz kurundan etkilendiği ve önemli kısmının “ithal edildiği” ortaya konulmuştur. Diğer değişkenlerin enflasyon üzerindeki etkisi önemsiz düzeyde olmakla beraber, nedensellik testi sonucu uzun dönemli mevduat faiz oranları ile fiyatlar arasında uzun dönemde
zayıf bir karşılıklı etkileşimin olduğu tespit edilmiştir.

Yaptığımız analiz tanzim satışların, Ankara ve İstanbul’da tanzime konu olan ürünlerde anlamlı bir fiyat düşüşüne sebep olduğunu ortaya koyuyor. Fiyat düşüşlerinin tanzime konu olmayan ürünlere veya tanzim satışın yapılmadığı bölgelere yayıldığı konusunda bir bulgu şimdilik yoktur. İstanbul ve Ankara’daki tanzimler sayesinde, bu illerdeki tanzim ürünlerin enflasyonunun diğer bölgelere kıyasla yaklaşık 6 yüzde puan daha az çıktığını tespit ediyoruz.

Tanzim satışların tanzim bölgesi (Ankara ve İstanbul) aylık enflasyonuna etkisi 0,14 yüzde puan olarak hesaplanmıştır. Türkiye’nin aylık enflasyonuna katkısı ise 0,06 yüzde puandır. TÜİK, 2019 Şubat ayı aylık enflasyonunu yüzde 0,16 olarak açıklamıştı. Hesaplarımıza göre tanzim satışların etkisi olmasaydı bu oran yüzde 0,22 olacaktı.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası dünya genelinde para politikalarının geçirdiği evrimle birlikte 2000 yılından itibaren para politikasının odağına enflasyon hedeflemesi rejimini koymuştur. Bu çerçevede temel araç faiz oranı olarak seçilmiş ve faiz oranının hedef doğrultusunda ne ölçüde değiştirileceğine karar verirken büyüme oranı ve döviz kuru ekseninde hareket edilmesi Taylor Kuralı'nın geçerliliğine dikkatleri çekmiştir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye'de optimal para politikasının üretim, enflasyon ve döviz kuru değişkenleri altında kurala dayalı belirlenip belirlenmediğini araştırmaktır. Bu doğrultuda çalışmada 2006Q1-2015Q12 döneminde Taylor Kuralı'nın geçerliği sınanmıştır. Çalışma sonucunda Merkez Bankası'nın enflasyon hedeflemesi rejimine geçmesi ile birlikte, Taylor Kuralı çerçevesinde örtülü olarak kurala dayalı para politikası rejimi uygulandığı bulunmuştur.

Öz Meteoroloji Genel Müdürlüğü yetkilileri, kuraklık meselesinin Türkiye'de en sık görülen 31 afet içerisinde etkisi ve şiddeti en fazla olanı olduğunu ortaya koymaktadır. Bu tespite rağmen Türkiye'nin detaylı bir Kuraklık Yönetim Planı'nın bulunmaması, söz konusu meselenin olumsuz etkilerinin artmasında önemli bir kaynaktır. Kuraklığın olumsuz etkilerinden birisi de, gıda arzında sıkıntılar yaşanması ve artan enflasyondur. Bu çalışmada kuraklık meselesi ile gıda arzı ve enflasyon arasındaki ilişkiler ortaya konulmuştur. Elde edilen sonuçlar, kuraklık meselesinin Türkiye gibi enflasyon meselesinin ciddi problem olduğu bir ülkede, enflasyonu tetiklediğini göstermektedir. Ziraat Mühendisleri Odası'nın 2018 yılı buğday durumu raporuna göre, Türkiye'de ortalama buğday verimi 277 kg/dekardır. Buna mukabil 2008 yılında Türkiye'nin genelinde meydana gelen kuraklığın önemli etkisine bağlı olarak buğday bitkisinin verimi 57 kg düşerek 220 kg/dekar olmuştur. Bu durum beraberinde enflasyon rakamlarına yansımıştır. Bu konuda alınacak önlemlerin başında ise, konunun uzmanı araştırmacılar tarafından çiftçiler ile yakın temas halinde olan ve güncel teknolojiler kullanan kuraklık izleme merkezlerinin arttırılmasıdır. Anahtar Kelimeler: Enflasyon, Gıda Arzı, Kuraklık, Türkiye. Abstract Officials of the General Directorate of Meteorology reveal that the drought issue is the most common in Turkey, with the most impact and severity of 31 disasters. Despite this determination, the absence of a detailed Drought Management Plan in Turkey is an important source of increasing the negative effects of the issue. One of the negative effects of drought is the problems in food supply and increased inflation. In this study, relations between the drought issue and food supply and inflation were revealed. The results show that the drought issue triggers inflation in a country where the issue of inflation, such as Turkey, is a serious problem. According to the 2018 wheat status report of the Chamber of Agricultural Engineers, the average wheat yield in Turkey is 277 kg/decares. On the other hand, due to the significant effect of drought in turkey in 2008, the yield of the wheat plant fell by 57 kg to 220 kg/decar. This is reflected in the inflation figures. One of the measures to be taken in this regard is the increase of drought monitoring centers that are in close contact with farmers by expert researchers and use up-to-date technologies.

Türkiye gibi gelişmekte olan birçok ülkede yüksek enflasyon oranlarının en temel sorunlardan bir tanesi olmasına bağlı olarak, enflasyon oranlarının faiz oranı üzerindeki etkisi halen tartışılmaktadır. Bu çalışmada ise bu durumun iktisat literatüründe bir karşılığı olan Fisher Etkisi göz önünde bulundurularak incelenmiştir. Bu doğrultuda Ocak 2005-Ekim 2020 dönemleri arası aylık enflasyon ve faiz verileri kullanılarak Hatemi-J (2012) asimetrik nedensellik testi çalıştırılmıştır. Çalışmanın sonucunda ise genel itibari ile enflasyon oranları ile faiz oranları arasında nedensellik ilişkisinin olduğu yönünde bulgulara erişilmiştir. Değişkenlerin pozitif ve negatif şoklarına ayrılarak yapılan analizlerde ise enflasyondaki artış ile faizlerde ki artış arasında iki yönlü simetrik bir nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. Bununla birlikte, faizlerdeki artış enflasyonu hem simetrik hem de asimetrik etkilediği
görülmüştür. Çalışmadan elde edilen bulgulara bakıldığında 2005-2020 yılları için Türkiye’de Fisher Hipotezi’nin geçerli olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Öz: Bu çalışmada daha önce sınırlı düzeyde akademik çalışmada ele alınmış bir olgu olan mali sürüklenme fenomeninin Türkiye ekonomisindeki durumu irdelenmiştir. Çeyrek asrı aşkın bir dönemi kapsayan analizlerde gelir vergisi, enflasyon ve büyüme değişkenleri arasındaki etkileşim önce tarihi gerçeklikleriyle ayrı ayrı ele alınmış; ardından birbirleri üzerindeki olası izdüşümleri tablolar vasıtasıyla sorgulanmaya çalışılmıştır. Konu özelinde teori, tarihçe ve yorumun bir bütün halinde değerlendirilmeye gayret edildiği görece kapsamlı bu çalışmada; son 30 yıl içerisinde yaşanan krizler ve bunların maliye ve iktisat politikalarına etkileri de göz ardı edilmemiştir. Bu gelişmeler kimi zaman borç, bankacılık, döviz ve finansman açığı şemsiyesi altında veya ulusal ya da uluslararası krizler başlığı ile isimlendirilip analiz edilse dahi, çalışmamız özelinde yalnızca, ihtiyari (iradi) maliye politikalarının sonraki yıl üzerindeki olumsuz etkilerine odaklanılmıştır. Çalışmada, bir otomatik stabilizatör olarak gelir vergisi tarife müdahalelerinin takip eden yıl verileri üzerinde istenilen etkiyi yaratamadığının en görünür olduğu yıllar 1988, 1994, 1999, 2009 ve 2012 olmuştur. Bu yıllardan özellikle sonuncusunun herhangi bir iktisadi kırılma dönemine isabet etmemesi (kriz ya da doğal afet gibi) dikkat çekicidir. Çalışmanın sonuç kısmında, çeşitli tespitler yanı sıra politika yapıcılara mali sürüklenmeden kaçınmaya yönelik önerilere de yer verilmiştir. Abstract: In this study fiscal drag phenomena, which has limitedly been discussed in academic level, was analyzed for the Turkish economy. In the analyzes including more than a quarter of a century, the interaction between income tax, inflation and growth variables were first reviewed separately with their historical backgrounds; then the possible projections between each other were tried to be questioned by using the tables. In this relatively comprehensive study in which theory, history and interpretation were evaluated as a whole, the crises in the last 30 years and their effects on fiscal and economic policies have not been ignored. Even though these events were sometimes named under the debt, banking, foreign currency and finance deficit, or entitled national or international crises, we focused only on the negative effects of voluntary (voluntary) fiscal policies on the following year. In the study, it was observed that the required effect of the income tax tariff interventions as an automatic stabilizer on the following year data was the least visible in the years 1988, 1994, 1999, 2009 and 2012. It is conspicuous that none of these years, particularly the last one, does not overlap with any economic break (crisis, natural disaster, etc.). In conclusion section of the study, besides our findings, some suggestions to policymakers for avoiding fiscal drag were made.

Son yıllarda üretici ve tüketici enflasyonu arasında ciddi bir farklılaşma gözlenmektedir. 2018 yılında itibaren döviz kurlarında yaşanan dalgalanmalar, TÜFE içinde mal ve hizmet fiyatları arasında ciddi bir ayrışma yaratırken, ÜFE ile TÜFE arasındaki farklılaşmayı da artırmıştır. 2021 yılı Mayıs ayında yıllık enflasyon TÜFE'de yüzde 16,59 iken, Yİ-ÜFE'de yüzde 38,33 olarak ölçülmüştür. TÜFE içinde mal fiyatlarındaki yıllık artış yüzde 17,86 iken, hizmet fiyatları yüzde 13,62 oranında artmıştır.

Geçen sene ayçicek yağını 37 TL ye alanlar, bu sene yüzde 88 zam ile 70 TL alıyorlar. Çalışanlar ve emekliler enflasyonun yüzde 12’ye göre hesaplanmasına göre maaşlarına yapılan yüzde 6’lık zam ile bu büyük yalan ile ancak yüzleşiyorlar. Büyüme rakamları, enflasyon yalanı ile paralel gidiyor. İşsizlik ve istihdamı birlikte düşüren istatistik rakamları, oranları yüzde 35’lere vurmuş genç işsizlerin ekmek bulmasını kolaylaştırmıyor.

• 1397 yılı İran ekonomisi için oldukça zorlu bir yıl oldu. • İran para birimi tümen yabancı para birimlerine karşı %170’leri bulan değer kaybı yaşadı. • Enflasyon tekrar %10 kritik seviyesinin üzerine çıktı ve %40 seviyelerine ulaştı. • Ülkede işsizlik ve özellikle de genç işsizlik oranlarında ciddi bir artış oldu. • Mevcut uluslararası durum devam ederse ekonomik daralmanın 1397 ve takip eden yıllarda da devam edeceği öngörülmektedir. • Petrol ihracatının 1 milyon varil/gün kritik eşiğinin altına düşeceği öngörülmektedir.

Devlet ya da onun adına para basma yetkisine sahip olan organ, para basma üzerinde hükümranlık hakkına sahiptir. Bu hakkın kötüye kullanımının tipik bir örneği, ülkemizde 60 yıla yakın bir süre yürürlükte kalan Hazine’ye kısa vadeli avans uygulamasıdır. Merkez Bankası’ndan kısa vadeli avans yoluyla borçlanma, hükümete yaptığı harcamaları para basarak finanse etme olanağı vermektedir. Bu olanak, günümüzde devletin para basma konusundaki hükümranlık hakkına [senyoraja] işaret etmektedir.

Türkiye’de ve Dünya’da Enflasyon, Bölüm adı:(Dünya'da Enflasyon (3. Bölüm)) (1994)., AKMAN HÜSEYİN VEDAT,İMREN ÇAKMAK EMİNE ARZU,  Era Yayıncılık, Editör:Arzu İmren, Basım sayısı:1, Sayfa Sayısı 144, ISBN:975-7882-13-5, Türkçe(Ders Kitabı),

The trade openness, expressed as the ratio of the sum of exports and imports to GDP, is an indicator of how effective foreign trade on the country's economy. In the study, the relationship of trade openness with inflation and growth is tested by panel data analysis method. The findings of Westerlund (2007) cointegration test showed that there was a long run cointegration relationship between the series. Emirmahmutoğlu and Köse (2011) causality test were used for causality analysis. According to the results obtained from the test, there is a bi-directional causality relationship between trade openness and economic growth. There is a one-way causality relationship between inflation and trade openness, from inflation to trade openness.

There are arguments on presenting positive revenues at a rate of inflation in lending transactions in Islamic economics based on inflation. Many scholars agree that offering extra payment at a rate of inflation is applicable according to their Islamic economics and interest-free practices. However, these scholars do not reference which inflation index to take account. Moreover, there is no consensus on the units that will be taken into consideration in general inflation indices. Although the viewpoint claiming that " offering positive revenues at a rate of inflation is not unfavorable in the Islamic economics " is open to debates; if a new Consumer Price Index (CPI) that is specific to this system is not presented, the system will face problematic situations.. The findings that were obtained in Turkey may be generalized for the other regions of the world. This research offers a new and unique Consumer Price Index for Islamic economics. Also with this research the effects of CPI on participation banks' net profit share margin (NPSM) regressed with an econometric model. And the results show correlation between NPSM and CPI. CPI is a significant determinant and effects net profit share margin of participation banks.

"İİF-İktisat İşletme ve Finans" web sitesinin, isim ve yayın hakları, veritabanları, özellikli kod, grafikler ve benzeri dahil, sitedeki her türlü içeriğin fikri mülkiyet hakları ile imzalı makale içeriklerinin tüm mali hakları BİLGESEL Yayıncılık San. ve Tic. Ltd. Şti.'ne aittir ve hukuki koruma ...