Time

Berggrunnen i den austre delen av kommunen består av grunnfjell i dagen, hovudsakleg gneis, som dannar eit kupert heieområde med sparsamt morenedekke opp til 430 meter over havet (Brusaknuden) lengst søraust i kommunen. Dette området høyrer til Høg-Jæren.

Over grunnfjellet i dei vestre delane av kommunen ligg det omdanna, kambrosiluriske skifrar, mest fyllitt og glimmerskifer, dekt av mektige glasiale lausavsetningar. Dette området høyrer til det «eigentlege» Jæren (Låg-Jæren), og ligg opptil rundt 120 meter over havet. Sandjord er den dominerande jordart her.

Den kaldaste månaden er februar med normal på 1,7 °C, og den varmaste månaden er august med normal på 15,1 °C. Mest nedbør er det i oktober med normal på 175,6 millimeter, og minst er det i mai med normal på 68,0 millimeter. Målingane er gjorde ved Særheim målestasjon.

Det aller meste av befolkninga finn ein i administrasjonssenteret Bryne, Kvernaland, Lyefjell og Undheim. Den relativt nye tettstaden Lyefjell nokre kilometer aust for Bryne er utvikla som ei følgje av arealkonflikt mellom landbruk og tettstadsvekst i dei lågareliggjande områda av kommunen.

Time har hatt samanhengande vekst sidan andre verdskrigen, og i 2017 var folketalet i kommunen 3,8 gonger større enn i 1946. I tiårsperioden 2007–2017 hadde folketalet i kommunen ein gjennomsnittleg årleg vekst på 2,2 prosent, mot 1,6 prosent i Rogaland samla sett.

Bryne fekk bystatus i 2001 ved kommunalt eigenvedtak.

Ifylgje definisjonen til Statistisk sentralbyrå er det fire tettstader i Time. Tettstadene er til saman 7,1 km², og omfattar 4 % av arealet i kommunen.

Av totalarealet i Time blir 44 prosent nytta til jordbruksføremål inkludert eng til slått og beite (2016). Som elles på Jæren blir det drive eit særleg intensivt husdyrhald, noko som blir spegla i bruken av jordbruksarealet, der det aller meste blir nytta til eng og beite. Åker og hage opptek såleis berre fem prosent av jordbruksarealet (2016). Time er blant dei fremste kommunane i landet etter husdyrhald. Dette gjeld både storfe, sau, svin og høns. Kommunen har ein særleg stor kyllingproduksjon. Det blir også drive noko hagebruk.

Trass i det store jordbruket sysselset industrien meir enn dobbelt så mange i Time. Av arbeidsplassane i kommunen utgjer såleis industrien 11 prosent, 21 prosent inkludert byggje- og anleggsverksemd, kraft- og vassforsyning og renovasjon, mot fem prosent i primærnæringane (2016). Den klart viktigaste industribransjen er verkstadindustrien, med 87 prosent av dei industrisysselsette. Det aller meste av dette er i metallvare- og maskinindustrien (2015). Den store verkstadindustrien har i stor grad utspring i dyrkingstiltaka i siste halvdel av 1800-talet og første halvdel av 1900-talet, som kravde spesielle reiskapar og anna utstyr. Med bakgrunn i desse behova voks i mange tilfelle bygdesmier og liknande til fabrikkar som etter kvart har utvida produktspekteret sitt til avanserte landbruks- og anleggsmaskiner, i dei seinare åra også maskiner til industrien (mellom anna robotar) med stor eksport. Elles har Time noko næringsmiddel- og trelast-/trevareindustri med høvesvis fem og fire prosent av dei sysselsette i industrien (2015).

Bryne er regionsenter for Jæren og eit viktig handels-, service- og skulesenter. Kvernaland er ein stor tettstad på grensa til Klepp i nord, med eit variert næringsliv. Her ligg Kverneland ASA, som er Noregs største produsent av landbruksmaskiner.

Av dei yrkesaktive som er busette i Time, arbeider 62 prosent utanfor kommunen (2016). 34 prosent arbeider i Stavanger-området (Stavanger, Sandnes, Randaberg og Sola), 15 prosent i Stavanger åleine, og i alt 22 prosent i dei tre nabokommunane Hå, Klepp og Gjesdal.

Time har også stor innpendling, og i 2016 var halvparten av dei som hadde arbeid i Time, busette utanfor kommunen. Innpendlarane kjem særleg frå nabokommunane Hå, Klepp og Gjesdal. Dette gjeld 33 prosent av dei med arbeid i kommunen, medan 13 prosent kjem frå Stavanger-området (2016).

Jærbladet kjem ut tre gonger i veka på Bryne.

Gjennom Time går Sørlandsbanen, som har fabrikksidespor til mellom anna Kverneland. Det er hyppig lokaltogsamband på Jærbanen (Stavanger–Sandnes–Bryne–Egersund). Alle regiontoga mellom Stavanger, Kristiansand og Oslo stoppar på Bryne.

Hovudvegen over Jæren til Sandnes og Stavanger, fylkesveg 44, går så vidt innom Time ved Bryne. Stamvegen E39 Kristiansand–Stavanger går over Høg-Jæren aust for kommunen. To vegar gjennom Time knyter saman dei to hovudvegane: Fylkesveg 506 Bryne–Ålgård sentralt i kommunen og fylkesveg 504 Varhaug–Bue heilt i søraust. Ein viktig veg elles er fylkesveg 505 som går nord–sør aust for Frøylandsvatnet, frå Ganddal i Sandnes i nord via Kvernaland og Undheim til fylkesveg 504 på Høg-Jæren.

På Bryne ligg Bryne vidaregåande skule med ei rekkje linjer.

Time høyrer til Sør-Vest politidistrikt, Sør-Rogaland tingrett og Gulating lagmannsrett.

Kommunen er med i regionrådet Jærrådet saman med Gjesdal, Hå, Klepp og Sandnes.

Time kommune svarer til dei tre sokna Bryne, Time og Undheim i Jæren prosti (Stavanger bispedømme) i Den norske kyrkja.

Mot slutten av 1800-talet høyrde Time til Jæderen og Dalene fogderi (futedømme) i Stavanger amt.

Time bygdemuseum ligg på Undheim, med mellom anna Fotland kraftstasjon (no vasskraftmuseum), husmannsplassen Træe og bygdemølle. Kverneland fabrikkar har elles bedriftsmuseum. Det er gardsanlegg frå jernalderen på Lyngaland. Fritz Røed (1928–2002) har skulpturpark ved Mølledammen på Bryne.

Arne Garborg (1851–1924) var frå Time, og både barndomsheimen hans (Garborgheimen) og diktarstova og sommarbustaden Knudaheio, begge typiske jærhus, er bevarte og utgjer ein del av Jærmuseet. I Bryne blei Nasjonalt Garborgsenter oppretta i 2012. Senteret er òg ein del av Jærmuseet.

Kommunevåpenet (godkjent i 1977) har ei vipe av sølv med utslåtte venger mot ein raud bakgrunn. Vipa er eit typisk vårteikn på Jæren og symboliserer optimisme og forventning.

Namnet kjem av norrønt Þímin. Det første leddet har usikker tolking, men heng truleg saman med angelsaksisk Þínan, ‘bli våt’, og norrønt þiðr, þiðinn, ‘isfri’, og siktar til myrlendt terreng. Sisteleddet er vin, ‘naturleg eng’.

• Jæren
• Rogaland
• Noregs geografi

• Nettsidene til Time kommune
• Statistisk sentralbyrå: Kommunefakta Time
• Miljødirektoratets naturbase Time

• Aurenes, Ola og Undheim, Roald: Time gards- og ættesoge, 1973
• Lindanger, Birger: Time : gard og ætt, 2003–, fire bind.