kontaktallergi

Årsaka til denne typen kontaktallergi er at eit stoff som kjem i kontakt med huda, blir fanga opp av Langerhanske celler, som omarbeider stoffet og presenterer det for T-lymfocyttar. Normalt vil T-lymfocyttane tolerere stoffet, men ved allergi skjer det motsette: T-lymfocyttane blir sensibiliserte, og ved kontakt med det aktuelle stoffet blir det utløyst ein betennelsesreaksjon i huda.

Årsaka til at nokon reagerer med allergiutvikling, medan andre ved tilsynelatande same type kontakt utviklar toleranse, er ikkje kjend. Graden av og typen eksposisjon for stoffet har avgjort betydning. Til dømes ser ein nikkelallergi hos omtrent ti prosent av kvinner med hol i øyra, men berre hos to prosent av kvinner utan hol i øyra.

Allergi mot kromsalt var tidlegare ein vanleg yrkessjukdom hos murarar, men har blitt mindre hyppig etter at sementen har blitt tilsett jernsulfat som bind kromsalt, noko som har redusert eksponeringa for krom i denne yrkesgruppa. Nokre stoff har særleg stor evne til å forårsake allergiar ved hudkontakt, og dei kan i nokre tilfelle gi allergiar etter kontakt med huda berre éin eller nokre få gonger. Eit døme på dette er ikkje-herda plaststoff, som epoksyresin.

Kva evne eit stoff har til å forårsake allergiar, kan ein undersøkje ved spesielle testar på marsvin. Det er slike testar som er gjorde når eit stoff blir sagt å vere allergitesta. Likevel kan også allergitesta stoff forårsake allergiar hos nokre menneske, sjølv om det er liten risiko for det. Stoff som forårsakar allergisk kontakteksem, er små molekyl (< 500 dalton), og eit fellestrekk ved dei er at dei har evne til å binde seg til protein i huda. Det er beskrive kontaktallergi mot omtrent 3000 ulike kjemiske substansar, og talet aukar stadig.

Kontakteksem er ein betennelsesreaksjon i det ytre laga av huda. Huda blir raud, tørr og flassande. I det akutte stadiet kan ein sjå små væskeblærer (vesiklar). Når blærene brest, kan det oppstå væskande hudområde og skorpedanningar. Utslettet klør.

Lokalisasjonen vil spegle kvar kontakten med det allergiframkallande stoffet er sterkast. Utslett som er framkalla av til dømes nikkel, viser seg først og fremst der huda er i kontakt med smykke, klokker, knappar eller glidelåsar som inneheld nikkel. Hos sterkt allergiske personar kan utslettet også spreie seg til områda utan direkte kontakt. Når det allergiframkallande stoffet blir fjerna, blir huda etter ei stund normalisert.

Diagnosen byggjer på det kliniske biletet og sjukehistoria. Det blir lagt vekt på å få fram samanhengar mellom utbrot av utslettet og kontakt med mogleg allergiframkallande stoff. Lappeprøver med dei aktuelle stoffa kan stadfeste eller avkrefte mistanken om spesielle allergiar.

Behandlinga rettar seg mot årsaka ved at det aktuelle allergenet blir fjerna. For å påskunde betringa behandlar ein eksem i tillegg symptomatisk, oftast med kortisonkremar. I nokre tilfelle der ein ikkje kan unngå allergenet i yrkessituasjonen, til dømes ved allergi mot hårfargemiddel hos ein frisør, er yrkesmessig attføring aktuelt.

Reaksjonen kjem raskt, ofte i løpet av minutt etter den aktuelle kontakten. Pasienten får eit utslett som består av kløande vabler på huda eller hevelse i slimhinnene. Utslettet forsvinn i løpet av timar.

Diagnosen er ofte enkel å stille fordi det er tydeleg og rask samanheng mellom kontakten med det aktuelle stoffet og reaksjonen. Reaksjonen kan eventuelt testast ved å plassere det aktuelle stoffet direkte på huda eller ved prikktest.

Behandlinga går ut på å fjerne det aktuelle stoffet. Ved lateksallergi må det brukast hanskar som ikkje inneheld lateks. Ved kirurgiske inngrep, tannbehandling eller gynekologiske undersøkingar av lateksallergikarar skal ein ikkje nytte hanskar som inneheld lateks, då det kan føre til allergisk sjokk hos pasienten.