Gabro

Gabro – zasadowa skała głębinowa, średnio lub gruboziarnista. Należy do grupy diorytoidów i gabroidów. Zawiera >90% plagioklazów w stosunku do skaleni potasowych (do 10%), do 5% kwarcu, 25–60% minerałów ciemnych. Na diagramie klasyfikacyjnym QAPF gabro zajmuje wraz z diorytem pole 10.

Diagram QAPF z zaznaczonymi gabroidami w klasyfikacji skał magmowych

Kamieniołom gabra w Dzikowcu koło Nowej Rudy

Gabro od diorytu różni się następującymi cechami:

Plagioklazy gabra zawierają >50% cząstki anortytowej (labrador, bytownit, anortyt), natomiast diorytu <50% cząstki anortytowej;
Gabro zawiera >30% minerałów ciemnych, a dioryt mniej;
W gabrze wśród minerałów ciemnych dominują pirokseny, a w diorycie – amfibole;
W gabrze mogą występować oliwiny, natomiast w diorycie raczej nie.

Nazwa pochodzi prawdopodobnie od włoskiego miasta Gabbro (L. von Buch, 1810 r.)

Skład mineralny

Labrador, bytownit, pirokseny (augit, diopsyd, hipersten), ortoklaz, mikroklin, kwarc, amfibole, oliwiny, biotyt, skaleniowce (gabro foidonośne, gabro foidowe - bez kwarcu). Minerały akcesoryczne: ilmenit, magnetyt, tytanit, rutyl, apatyt, granat, korund.

Cechy zewnętrzne

Barwa szarozielona, zielona, zielonoczarna, czarna. Przełam nierówny, ziarnisty.

Budowa wewnętrzna

Jawnokrystaliczna, równo-różnokrystaliczna, drobno-, średnio-, grubokrystaliczna, bezładna, rzadko kierunkowa, zbita.

Powstawanie

W wyniku krystalizacji magmy; w ofiolitowych kompleksach dna oceanicznego (charakterystyczna trójdzielna budowa: w dolnej części zasadowe i ultrazasadowe skały magmowe, w środkowej gabroidy, lawy poduszkowe – bazalty, i w górnej krzemionkowe, ilaste i węglanowe skały osadowe).

Występowanie

Złoża gabra w Polsce

Gabra występują masowo w obrębie ziemskiej skorupy oceanicznej (pod bazaltoidami), stanowiąc tam składnik kompleksów ofiolitowych. Tworzą też niewielkie intruzje o charakterze pni magmowych, dajek i silli. Występuje w dużej ilości na Księżycu.

W świecie: USA (Montana, Kalifornia), Kanada (Ontario), Wielka Brytania (Szkocja, Walia), Niemcy (Góry Harz), Włochy (Liguria), Cypr, Turcja, Grecja, Norwegia oraz Polska.

W Polsce: dolnośląskie masywy gabrowe: masyw Ślęży k. Sobótki, masyw Nowej Rudy, masyw Grochowej-Braszowic; w krystalicznym podłożu Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej (stwierdzone wierceniami); w krystalicznym podłożu Suwalszczyzny i Mazur (stwierdzone wierceniami).

Zastosowanie

źródło pozyskiwania miedzi, niklu, chromu, platyny, żelaza i tytanu
w budownictwie jako materiał okładzinowy
jako kruszywo drogowe
do produkcji nagrobków

Gabra są eksploatowane m.in. ze względu na przesłanki o występowaniu złóż niklu. Nikiel, platyna i kilka innych metali występują tylko w obrębie skał ultramaficznych i maficznych.

Osobny artykuł: skały gabrowe.

Bibliografia

WacławW. Ryka WacławW., AnnaA. Maliszewska AnnaA., Słownik petrograficzny, Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne, 1991, ISBN 83-220-0406-0, OCLC 834076623 .
A. Bolewski i W. Parachoniak. Petrografia, wyd. II. Wydawnictwa Geologiczne. Warszawa, 1982