- Ağsu rayonu Gəgəli kəndi
- +994 50 876 40 43
- Near Eastern Archaeology, Early Bronze Age (Archaeology), 3d Reconstructions in Archaeology, History, Anthropology, Geography, and 65 moreHistory of geography, Tarihi Coğrafya, Coğrafya, Coğrafya Eğitimi, Coğrafiya tarixi, History of Ancient Geography, asya hun devleti, The National Museum of History of Azerbaijan, Eastern European history, история России, Russian History, Halvetilik Tarikatı, Syriac Studies, Cultural History, Archaeology, Cultural Studies, Literature, Cultural Heritage, Ethnology, Sufism, Medieval Archaeology, History of Azerbaijan, Epigraphy, Tourism, Art History, History of Russia, Local Economic Development, Local History, Kadın, Inclusive Education, Inclusive Tourism, Local Government, Local Government and Local Development, South Caucasian Archaeology, History Education, History of Archaeology, Etnologia, Ethnography, Medieval History, Post-Medieval Archaeology, Museology, Azerbaijan Literature, History of Museums, Hurufism, Hurufilik, nasimi, Archaeology / Cultural Anthropology / Ethnology, Ethnoarchaeology, Science for Conservation and Restoration of Cultural Heritage, Medieval Studies, Medieval Islamic History, History of Karabakh, History of Science, Transhumanism, Nomadic Peoples, Culinary Culture, Culinary History, The Nagorno Karabakh Conflict, Azerbaijani Culture, THE CITIES OF SHIRVAN, Heritage Conservation, Architecture, Azerbaijan, Heritage, and History of the Silk Roadedit
- Tərəkəmə/Yörük/Transhumance...edit
XVIII əsr Azərbaycan tarixinin ən qanlı səhifələrindəndir. Səfəvilər dövləti dağılmış, Nadir şahın cəhdləri bunun qarşısını ala bilməmişdi. Feodal ara çəkişmələri nəticəsində minilliklərin mədəniyyət ocaqları – Şamaxı, Təbriz şəhərlərində... more
XVIII əsr Azərbaycan tarixinin ən qanlı səhifələrindəndir. Səfəvilər dövləti dağılmış, Nadir şahın cəhdləri bunun qarşısını ala bilməmişdi. Feodal ara çəkişmələri nəticəsində minilliklərin mədəniyyət ocaqları – Şamaxı, Təbriz şəhərlərində həyat sönmüsdü.
Xanlıqların hökmdarları sakitlik, əmin-amanlıq arzusunda olsalar da, buna aralarındakı düşmənçilik imkan vermirdi. Odur ki, şəhər əhalisini əlçatmaz dağlara çəkib aparırdılar. Şusa və Fitdağ şəhərləri belə yaranmışdı.
Hələ 1795-ci ildə Ağa Məhəmməd xan Oacar Şimali Azərbaycana iki istiqamətdən – Qarabağ və Şirvan – daxil olmuş, sərdar Mustafa xan Dəvəlini Şirvana göndərmiş, Şəki xanı Məhəmməd Həsən xana onunla birləşmək əmri vermişdi. Tabe olmaq haqqında düsünməyən, lakin qüvvəsinin zəifliyindən məyus olan Mustafa xan Şirvanlı çarəni Ağsu şəhərinin əhalisini (xançobanlı tayfasını) Fitdağda yerləşdirməkdə görmüşdü.
Nəşr olunduğu yer: Paritet qəzeti, 2001-ci il
Xanlıqların hökmdarları sakitlik, əmin-amanlıq arzusunda olsalar da, buna aralarındakı düşmənçilik imkan vermirdi. Odur ki, şəhər əhalisini əlçatmaz dağlara çəkib aparırdılar. Şusa və Fitdağ şəhərləri belə yaranmışdı.
Hələ 1795-ci ildə Ağa Məhəmməd xan Oacar Şimali Azərbaycana iki istiqamətdən – Qarabağ və Şirvan – daxil olmuş, sərdar Mustafa xan Dəvəlini Şirvana göndərmiş, Şəki xanı Məhəmməd Həsən xana onunla birləşmək əmri vermişdi. Tabe olmaq haqqında düsünməyən, lakin qüvvəsinin zəifliyindən məyus olan Mustafa xan Şirvanlı çarəni Ağsu şəhərinin əhalisini (xançobanlı tayfasını) Fitdağda yerləşdirməkdə görmüşdü.
Nəşr olunduğu yer: Paritet qəzeti, 2001-ci il
Research Interests:
Research Interests:
Research Interests:
Fariz Khalilli, Sabit Abdullayev, Senan Nematov, Anar Alimammadov, Saida Mammadova. Cultural Heritage and Schoolchildren: The New Projects of 2017 // "Dialogues in Cultural Heritage", Books of Abstracts of the 6th YOCOCU Conference.... more
Fariz Khalilli, Sabit Abdullayev, Senan Nematov, Anar Alimammadov, Saida Mammadova. Cultural Heritage and Schoolchildren: The New Projects of 2017 // "Dialogues in Cultural Heritage", Books of Abstracts of the 6th YOCOCU Conference. Ohrid, 22-26 May 2018. Editor: Andrea Macchia, Nicola Masini, Mauro F. La Russa, Fernanda Prestileo. Published by YOCOCU, CNR - IBAM, 2018. p. 411-414.
Research Interests:
Fariz Halilli, Şehla Halilli. Dünya Belleği – Azerbaycan’da El Yazmaları Kolleksiyonlarının Dijital Sunumu // 3. Uluslararası Balkanlar, Anadolu, Kafkasya ve Türkistan Coğrafyası Sanat, Kültür, Tarih ve Folklor Kongresi / Sanat... more
Fariz Halilli, Şehla Halilli. Dünya Belleği – Azerbaycan’da El Yazmaları Kolleksiyonlarının Dijital Sunumu // 3. Uluslararası Balkanlar, Anadolu, Kafkasya ve Türkistan Coğrafyası Sanat, Kültür, Tarih ve Folklor Kongresi / Sanat Etkinlikleri (Editör: Ahmet Aytaç), 24-26 Ekim 2023, Aydın, Türkiye, sayfa 111-115
Research Interests:
Fariz Khalilli. Creator Activity of Nader Shah and a Turkic Town in Azerbaijan: Agsu // 5th International Turkish Culture and Arts Congress / Art Activity (Editor: Ahmet Aytaç), 09-13 May 2011, Madrid - Spain, p. 347-353
Research Interests:
Fariz Khalilli. Azerbaijani Sufi Khanqahs on Historical Silk Road // “Global trends and threats related with identities, cultural heritage, environment, creative communities, tourism and sustainable local/regional development”, 10th... more
Fariz Khalilli. Azerbaijani Sufi Khanqahs on Historical Silk Road // “Global trends and threats related with identities, cultural heritage, environment, creative communities, tourism and sustainable local/regional development”, 10th International Conference “Ohrid-Vodici, 2022” Proceedings. Ohrid, 18-19 January, 2022, p. 105-109
Research Interests:
Gafar Jabiyev, Fariz Khalilli. Caucasian Albania - Ancient Azerbaijan State // "Challenges of Identity, Cultural Heritage, Sustainable Development or Tourism Related with New Crises", 11th International Conference “Ohrid-Vodici, 2023”... more
Gafar Jabiyev, Fariz Khalilli. Caucasian Albania - Ancient Azerbaijan State // "Challenges of Identity, Cultural Heritage, Sustainable Development or Tourism Related with New Crises", 11th International Conference “Ohrid-Vodici, 2023” Proceedings. Ohrid, 18-19 January 2023. Editor: Rubin Zemon. Skopje: Center for Advanced Researches, 2024. p. 188-194.
Research Interests:
Fariz Khalilli. Identification of War Crimes in the Khotavang Monastery // "Challenges of Identity, Cultural Heritage, Sustainable Development or Tourism Related with New Crises", 11th International Conference “Ohrid-Vodici, 2023”... more
Fariz Khalilli. Identification of War Crimes in the Khotavang Monastery // "Challenges of Identity, Cultural Heritage, Sustainable Development or Tourism Related with New Crises", 11th International Conference “Ohrid-Vodici, 2023” Proceedings. Ohrid, 18-19 January 2023. Editor: Rubin Zemon. Skopje: Center for Advanced Researches, 2024. p. 112-122.
Research Interests:
Azerbaycan, Halvetîliğin oluştuğu yerdir. İlk Halvetî sufileri Azerbaycanlıdır: Pir Ömer Avahılî Şirvânî, Ahî Mirim Melhemî Şirvânî, İzzeddin Türkmânî Şirvânî, Sadrettin Hıyâvî, Pîr-i Sânî Seyyid Yahyâ Şirvânî. Şirvanşahlar Devleti,... more
Azerbaycan, Halvetîliğin oluştuğu yerdir. İlk Halvetî sufileri Azerbaycanlıdır: Pir Ömer Avahılî Şirvânî, Ahî Mirim Melhemî Şirvânî, İzzeddin Türkmânî Şirvânî, Sadrettin Hıyâvî, Pîr-i Sânî Seyyid Yahyâ Şirvânî. Şirvanşahlar Devleti, Halvetî şeyhlerini himaye etmiş, Halvetîliğin Akkoyunlu ve Osmanlı devletlerinde yayılmasına destek vermiştir. 2020 yılının başlarında Aksu kazı ekibi Şamahı ili Avahıl Köyü civarında arkeolojik kazı yaparak, kurucu şeyh Pîr Ömer’in türbesini ve türbesinin kitabesini bulmuştur. Kitabede
zahid, abid, tarikat kurucusu Şeyh Ömer’in vefat tarihi de yer almaktadır.
zahid, abid, tarikat kurucusu Şeyh Ömer’in vefat tarihi de yer almaktadır.
Research Interests:
Fariz Xəlilli / Fariz Khalilli. "Orta əsr Ağsu şəhəri" Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğu abidələri / "Middle Ages Agsu City" State Historical and Cultural Heritage. Qobustan dünyası / Gobustan Dunyasi, Elmi-metodiki, populyar... more
Fariz Xəlilli / Fariz Khalilli. "Orta əsr Ağsu şəhəri" Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğu abidələri / "Middle Ages Agsu City" State Historical and Cultural Heritage. Qobustan dünyası / Gobustan Dunyasi, Elmi-metodiki, populyar jurnal/Scientific-methodical, popular magazine, N 3 (3), 2023, s. 49-62.
Research Interests:
Research Interests: Geography and Archaeology
In this study a multi-technique analysis was performed on the decorated surfaces of four ancient pottery fragments dated back XIX century A.D. withdrawn from the archaeological site of the medieval Agsu town, in Azerbaijan. During the... more
In this study a multi-technique analysis was performed on the decorated surfaces of four ancient pottery fragments dated back XIX century A.D. withdrawn from the archaeological site of the medieval Agsu town, in Azerbaijan. During the last decade, the site underwent to an extensively archaeometric investigation by means of different non-destructive, or micro-destructive, techniques. In this work we focused our attention on the characterization of the pigmenting agents and glazes at different spatial scales from elemental to microscopic domain by using portable and not-portable equipments. In particular, the elemental and molecular compositions were successfully determined by X-ray fluorescence (XRF) and Raman spectroscopy, respectively. On one side, data deriving from portable instrument were compared with those previously obtained from not-portable approach, in view of futurein situinvestigations. On the other side, the overall obtained results appear crucial for the reconstruction...
Research Interests:
Agsu town is an Azerbaijan's recently excavated, important archaeological site, considered a crossroads of commercial routes since the ancient times between China, Asia Minor and Europe. For this reason, the area is rich in different... more
Agsu town is an Azerbaijan's recently excavated, important archaeological site, considered a crossroads of commercial routes since the ancient times between China, Asia Minor and Europe. For this reason, the area is rich in different typologies of artifacts with various provenances such as stone objects, glazed pottery and coins. The excavations indicated the presence of workshops specialized in various spheres of metallurgy, as well as of dye-works. A non-invasive or, at least, micro-destructive multi-technique approach was applied for the characterization of eight archaeological pottery fragments taken from Agsu Site (Azerbaijan) dated back XIX century A.D.. At different spatial scales, a combination of complementary optical microscopy (OM), scanning electron microscopy-energy dispersive spectroscopy (SEM-EDS), X-ray diffraction (XRD), and prompt gamma activation analysis (PGAA) was applied. The proposed study is aimed at addressing issues such as the characterization of raw m...
Research Interests:
XÜLASƏ Əsasını sührəverdilik və zahidilik sufi məktəbləri təşkil edən xəlvətilik sufi məktəbinin önəmli mürşidlərindən biri əslən Quba bölgəsindən olan Yusif Müsküridir. Yusif Müsküri XV əsrdə yaşamış və təsəvvüfi fəaliyyət göstərmişdir.... more
XÜLASƏ
Əsasını sührəverdilik və zahidilik sufi məktəbləri təşkil edən xəlvətilik sufi məktəbinin önəmli mürşidlərindən biri əslən Quba bölgəsindən olan Yusif Müsküridir. Yusif Müsküri XV əsrdə yaşamış və təsəvvüfi fəaliyyət göstərmişdir. O, xəlvətilik sufi məktəbinin ikinci piri kimi qəbul edilən Seyid Yəhya Bakuvi Şirvaninin tələbəsi və xəlifəsi olmuşdur. Seyid Yəhya ona “Məxdum” deyə müraciət etmişdir.
Yusif Müskürinin xəlvətilik silsilənaməsi müəllifi olduğu “Silsilətül-Uyun” əsərinin 4-cü fəslində verilmişdir. Əsərin əlyazması AMEA Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunda B-5447 şifri altında mühafizə olunur. Həcmi 12 vərəqdən ibarət, ölçüsü 17,5x19,5 sm.-dir. Rusiya istehsalı filiqranlı kağızda nəstəliq xətti ilə yazılmışdır. Vərəqlər açıq və tünd təbii sarı və noxudu rəngdədir. Cildi yaşıl rəngli dəridir. Mətn qara, fəsillərin adları qırmızı mürəkkəblidir. Əsərin üzü hicri 1320-ci ildə (miladi 1902-ci il) köçürülmüşdür. Əsər 10 fəsildən ibarətdir.
Yusif Müskürinin əsərində verilən silsilənamə tarixi mənbə kimi böyük əhəmiyyət kəsb edir. Xəlvətiliyin Şirvanşahlar dövləti tərəfindən himayə edildiyi XV əsrdə yerli müəllif tərəfindən yazılan silsilənamədə xəlvətiliyin qurucusu Pir Ömərin Şamaxı yaxınlığında Avaxıl kəndindən, xəlvətilik mürşidləri içərisində mühüm yer tutan Əxi Mirimin isə Məlhəm kəndindən olduğu anlaşılır. Həm şirvanlı müəllif olması, həm də Seyid Yəhya Şirvaninin xəlifəsi olması Yusif Müskürinin Pir Ömər və ilk xəlvətilər haqqında daha dəqiq bilgilərə sahib olduğunu göstərir.
Burada Yusif Müskürinin mürşidlik silsilənaməsi və həmin silsilənamədə adı çəkilən şirvanlı mürşidlərin nisbələri haqqında məlumat veriləcəkdir.
ABSTRACT
Yusif Muskuri, originally from the Guba region, is one of the most important teachers of the Khalvati Sufi school, which is based on the Sufi schools of Suhraverdiyya and Zahidiyya. Yusif Muskuri lived in the 15th century and practiced Sufism. He was a student and caliph of Seyid Yahya Bakuvi Shirvani, who was respected as the second wise man of the Sufi school of Khalvatiyya. Sayyid Yahya addressed to him as “Makhdum”. Yusif Muskuri’s silsilanama of Khalvatiyya is given in the 4th chapter of his work “Silsilatul-Uyun”. The manuscript of the work is protected at the
Institute of Manuscripts named after Muhammed Fuzuli of ANAS under the code B-5447. It consists of 12 pages and measures 17.5x19.5 cm. It is written on filigree paper produced in Russian with nastaliq letter. The pages are light and dark natural yellow and pea color. The cover is made of green colored leather. The text is written with black and the chapter titles with red ink. The work was copied in 1320 AH (1902 AD) and consists of 10 chapters.
The silsilanama in Yusif Muskuri’s work is of great importance as a historical source. In a series written by a local author in the 15th century, when Khalvatiyya was protected by the Shirvanshah state, it can be understood that the founder of Khalvatiyya, Pir Omar, was from the village of Avakhil near Shamakhi, and Ahi Mirim, who played an important role among khalvati murshids, was from the village of Melhem. Both being a Shirvani author and being the caliph of Seyid Yahya Shirvani show that Yusif Muskuri had more accurate knowledge of Pir Omar and the first Khalvatis.
In this work, information will be given about Yusif Muskuri’s series of murshids and the titles of Shirvan murshids mentioned in that series.
Əsasını sührəverdilik və zahidilik sufi məktəbləri təşkil edən xəlvətilik sufi məktəbinin önəmli mürşidlərindən biri əslən Quba bölgəsindən olan Yusif Müsküridir. Yusif Müsküri XV əsrdə yaşamış və təsəvvüfi fəaliyyət göstərmişdir. O, xəlvətilik sufi məktəbinin ikinci piri kimi qəbul edilən Seyid Yəhya Bakuvi Şirvaninin tələbəsi və xəlifəsi olmuşdur. Seyid Yəhya ona “Məxdum” deyə müraciət etmişdir.
Yusif Müskürinin xəlvətilik silsilənaməsi müəllifi olduğu “Silsilətül-Uyun” əsərinin 4-cü fəslində verilmişdir. Əsərin əlyazması AMEA Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunda B-5447 şifri altında mühafizə olunur. Həcmi 12 vərəqdən ibarət, ölçüsü 17,5x19,5 sm.-dir. Rusiya istehsalı filiqranlı kağızda nəstəliq xətti ilə yazılmışdır. Vərəqlər açıq və tünd təbii sarı və noxudu rəngdədir. Cildi yaşıl rəngli dəridir. Mətn qara, fəsillərin adları qırmızı mürəkkəblidir. Əsərin üzü hicri 1320-ci ildə (miladi 1902-ci il) köçürülmüşdür. Əsər 10 fəsildən ibarətdir.
Yusif Müskürinin əsərində verilən silsilənamə tarixi mənbə kimi böyük əhəmiyyət kəsb edir. Xəlvətiliyin Şirvanşahlar dövləti tərəfindən himayə edildiyi XV əsrdə yerli müəllif tərəfindən yazılan silsilənamədə xəlvətiliyin qurucusu Pir Ömərin Şamaxı yaxınlığında Avaxıl kəndindən, xəlvətilik mürşidləri içərisində mühüm yer tutan Əxi Mirimin isə Məlhəm kəndindən olduğu anlaşılır. Həm şirvanlı müəllif olması, həm də Seyid Yəhya Şirvaninin xəlifəsi olması Yusif Müskürinin Pir Ömər və ilk xəlvətilər haqqında daha dəqiq bilgilərə sahib olduğunu göstərir.
Burada Yusif Müskürinin mürşidlik silsilənaməsi və həmin silsilənamədə adı çəkilən şirvanlı mürşidlərin nisbələri haqqında məlumat veriləcəkdir.
ABSTRACT
Yusif Muskuri, originally from the Guba region, is one of the most important teachers of the Khalvati Sufi school, which is based on the Sufi schools of Suhraverdiyya and Zahidiyya. Yusif Muskuri lived in the 15th century and practiced Sufism. He was a student and caliph of Seyid Yahya Bakuvi Shirvani, who was respected as the second wise man of the Sufi school of Khalvatiyya. Sayyid Yahya addressed to him as “Makhdum”. Yusif Muskuri’s silsilanama of Khalvatiyya is given in the 4th chapter of his work “Silsilatul-Uyun”. The manuscript of the work is protected at the
Institute of Manuscripts named after Muhammed Fuzuli of ANAS under the code B-5447. It consists of 12 pages and measures 17.5x19.5 cm. It is written on filigree paper produced in Russian with nastaliq letter. The pages are light and dark natural yellow and pea color. The cover is made of green colored leather. The text is written with black and the chapter titles with red ink. The work was copied in 1320 AH (1902 AD) and consists of 10 chapters.
The silsilanama in Yusif Muskuri’s work is of great importance as a historical source. In a series written by a local author in the 15th century, when Khalvatiyya was protected by the Shirvanshah state, it can be understood that the founder of Khalvatiyya, Pir Omar, was from the village of Avakhil near Shamakhi, and Ahi Mirim, who played an important role among khalvati murshids, was from the village of Melhem. Both being a Shirvani author and being the caliph of Seyid Yahya Shirvani show that Yusif Muskuri had more accurate knowledge of Pir Omar and the first Khalvatis.
In this work, information will be given about Yusif Muskuri’s series of murshids and the titles of Shirvan murshids mentioned in that series.
Research Interests:
Mövzü arxeologiya olsa da yazımı romantik notlar üzərinə kökləmək istəyirəm. Belə ki, bu gün gənclərin sevimli kitabı olan "Arxeologiya və romantika" əsərinin müəllifi haqqında söhbət açacağam. Mən 2010-cu ildən etibarən Azərbaycan... more
Mövzü arxeologiya olsa da yazımı romantik notlar üzərinə kökləmək istəyirəm. Belə ki, bu gün gənclərin sevimli kitabı olan "Arxeologiya və romantika" əsərinin müəllifi haqqında söhbət açacağam. Mən 2010-cu ildən etibarən Azərbaycan tarixini və xalqımızın mədəniyyətini əsasən orta əsr mənbələri və arxeologiyası vasitəsilə araşdırıram. Məlumdur ki, orta əsrlərin demokratik ruhlu insanları və alimləri sufi xanəgahları və cəmiyyətləri ətrafında toplaşır, öz əsərlərini belə dərgahlarda yaradırdılar. Onlar düşünürdülər ki, alimin nəinki özü, elə ruhu da azad olmalıdır, aləmi seyr eləməli, aləmdə səfər eləməlidir. İnsanların pedaqogikası və psixologiyası ilə məşğul olan orta əsr sufi alim və şairləri həm də fəlsəfənin dərinliklərinə qədər fikir yürüdürdülər. Həmin çevrələrdə öz məktəbini yaradan və yeni əsərlər ortaya qoyan sufilərə "Pir" deyə müraciət edirdilər. Pir-öz coğrafiyasının bütün alimlərini, övliyalarını bir çətir altında birləşdirən ustad şəxsə deyilirdi. Sonralar Azərbaycanda ruhsuzluq dövrü ortaya çıxanda yenə həmin şəxslərin yaddaşlarda qalan məkanları-xanəgahları, dərgahları, türbələri "Pir" deyə ziyarət olunmağa və yad edilməyə başladı. Hər sahənin hər zaman kəsiyində və hər coğrafiyada bir piri olur. Bütün arxeoloqları və onların əsərlərini analiz edəndə görürsən ki, Azərbaycanda hazırki dövrdə arxeologiyanın piri Qafar Cəbiyevdir. Qafar müəllim yaşının və biliyinin elə bir çağındadır ki, bütün tarixi və arxeoloji tədqiqatlara yön verə bilir. Hər kim Qafar Cəbiyevlə məsləhətləşsə, mühakimələrində və qənaətlərində yanılmır. Alim var ki, səliqəli qazır, amma yazmaqda çətinlik çəkir. Alim var ki, səliqəsiz qazır, amma yaxşı təsvir edir, yazır. Qafar Cəbiyev kimi alimlər isə həm səliqəli qazır, həm də elmi cəhətdən əsaslandırılmış şəkildə yaza bilir. Qafar Cəbiyev Azərbaycan arxeoloqlarını başına toplayıb öz arxeologiya dərgahında Azərbaycan tarixinin problem məsələlərini həll edə bilmək gücündədir. Onun tapılmış arxeoloji materialların və qalıqların qorunması, həmin maddi-mədəniyyət nümunələrinə insanları cəzb etməsi üçün ruh verilməsi kimi həssas mövqeyi hər zaman təqdir olunub. Hər pirin kəşfləri, kəramətləri olduğu kimi Qafar Cəbiyevin də elmdə ilkləri, kəşfləri vardır. O, Azərbaycanın son orta əsr keramikasını ilk dəfə sistemləşdirmiş, onları müxtəlif aspektlərdən təhlil eləmişdir. Qafar Cəbiyevin "Azərbaycan keramikası" əsəri nəinki son orta əsr arxeoloqlarının, eləcə də bütün dövrlərin keramika araşdıran alimlərinin stolüstü kitabıdır. Qafqaz Albaniyasının ilk orta əsr vilayət və şəhərlərini araşdırması onun uşaqlıq xəyalları ilə çulğalaşır. Dəfələrlə Qafar müəllimlə ziyarət etdiyimiz İsmayıllının Talıstan kəndini qucaqlayan Cavanşir qalasının mənzərəsi nəinki alimlərə, dahi şairlərə də ilham vermişdir. Xalq şairi Səməd Vurğun özü də bilmədən şeiriyyəti ilə vəsf etdiyi Talıstanlı bir gənci arxeologiya elminə gətirmişdir. Qafar müəllim bütün əks fikirlərə rəğmən dönmədən sübuta yetirmişdir ki, Cavanşir qalasının da aid olduğu tarixi Girdiman vilayəti Girdiman çayı hövzəsində yerləşmişdir. O, izi-tozu belə bilinməyən, qeydiyyat sənədləri olmayan ilk orta əsrlərin nadir qala-şəhəri Mehrəvan qalasının yerini də bu coğrafiyada kəşf etmişdir.
Research Interests:
The present paper introduces the research and design initiative of the Politecnico di Milano – BEST Department in collaboration with MIRAS, concerning the application of an integrated set of technologies to the surveying and digital... more
The present paper introduces the research and design initiative of the Politecnico di Milano – BEST Department in collaboration with MIRAS, concerning the application of an integrated set of technologies to the surveying and digital modeling of archaeological sites in Azerbaijan. The range of interested scientific and technological competences that are implemented in the data mining, data sets representation and elaboration into digital models, ambitiously aims at reconnecting a quantity of knowledge fragments concerning the ancient Capitol City of Shirvanshah Khanate Agsu and its history, the layout of which was lost through dramatic historical events, including the deportation of the archives by military occupants or political Institutions aiming at a strict centralization and banishment to exile of ethnic traditions. The synergy among technologies extended from the Geographical surveys and Information Systems towards architecture and engineering of building constructions is awaited to recompose the lost mosaic of this culture.
Research Interests:
Qafar Cəbiyev, Fariz Xəlilli, Elmira Abbasova. Ağsu arxeoloji ekspedisiyasının 2014-cü il tədqiqatları // Azərbaycanda arxeoloji tədqiqatlar - 2013-14. Bakı: "Xəzər Universiteti" nəşriyyatı, 2015, s. 311-320
Research Interests:
In this study a multi-technique analysis was performed on the decorated surfaces of four ancient pottery fragments dated back XIX century A.D. withdrawn from the archaeological site of the medieval Agsu town, in Azerbaijan. During the... more
In this study a multi-technique analysis was performed on the decorated surfaces of four ancient pottery fragments dated back XIX century A.D. withdrawn from the archaeological site of the medieval Agsu town, in Azerbaijan. During the last decade, the site underwent to an extensively archaeometric investigation by means of different non-destructive, or micro-destructive, techniques. In this work we focused our attention on the characterization of the pigmenting agents and glazes at different spatial scales from elemental to microscopic domain by using portable and not-portable equipments. In particular, the elemental and molecular compositions were successfully determined by X-ray fluorescence (XRF) and Raman spectroscopy, respectively. On one side, data deriving from portable instrument were compared with those previously obtained from not-portable approach, in view of future in situ investigations. On the other side, the overall obtained results appear crucial for the reconstruction of the production technology used by craftsman of the past.
https://www.epj-conferences.org/articles/epjconf/abs/2020/06/epjconf_fismat2019_00012/epjconf_fismat2019_00012.html
https://www.epj-conferences.org/articles/epjconf/abs/2020/06/epjconf_fismat2019_00012/epjconf_fismat2019_00012.html
Research Interests:
Şirvan xanı Qasım xanın xanlıq möhürü aşkarlanıb // "Çapar" jurnalı, N 6, iyun 2019.
Research Interests:
Məqalə Prezident İlham Əliyev cənablarının 11 yanvar 2019-cu il tarixində Azərbaycanda “Nəsimi ili” elan edilməsi haqqında sərəncamından sonra Şamaxı şəhərində yerləşən və Şirvanşahlar dönəminə aid Şaxəndan türbəsində görkəmli şair Seyid... more
Məqalə Prezident İlham Əliyev cənablarının 11 yanvar 2019-cu il tarixində Azərbaycanda “Nəsimi ili” elan edilməsi haqqında sərəncamından sonra Şamaxı şəhərində yerləşən və Şirvanşahlar dönəminə aid Şaxəndan türbəsində görkəmli şair Seyid Əli Seyid Məhəmməd oğlu İmadəddin Nəsiminin (1369-1417) qardaşının dəfn olunmasını, yerli xalq tərəfindən iddia edilməsini araşdırmaq məqsədilə ilkin tədqiqat işinə başlanılmasına və epiqrafik cəhətdən öyrənilməsinə həsr olunub. Tədqiqatın nəticəsində məlum oldu ki, ərəb qrafikası ilə ərəb dilində həkk olunan hər iki məzar daşı İmadəddin Nəsiminin qardaşı və ya əmisinin yaşadığı XV əsr deyil, məhz XVIII əsrə aiddir. Bu həm məzar daşlarının üzərində yazılan tarixi, yazı üşlubu, həm də bədii tərtibatı ilə Şirvandakı XVIII əsrə aid məzar daşları ilə eynidir.
Research Interests:
After such a wide movement of the Tarakama nomadic communities from Turkestan to the West by the Mongols, the Sufi teachings in the territory of the Azerbaijan Shirvanshahs state were organized and received wide support from the state.... more
After such a wide movement of the Tarakama nomadic communities from Turkestan to the West by the Mongols, the Sufi teachings in the territory of the Azerbaijan Shirvanshahs state were organized and received wide support from the state. The Sufi school of Khalvatiyya, represented by Pir Omar, Sheikh Izzeddin, Sheikh Mazid, Sheikh Dursun, passed into all the nomadic communities of Tarakama. After the decline of the Derbendi dynasty of the Shirvanshah state, the main ideology of which was Shi’ism, it was successfully spread in this region, the Sufi khanagahs of the prayer house began to close, and some of the places they abandoned were settled by the non-Muslim population. But the emptiness created after the conquest of Tsarist Russia in the region once again reinforced the movement of Sufis, which had returned to Azerbaijan again from Movlana Ismail’s position, and the nakshibandiyya spread almost throughout the Caucasus. The Tarakama nomadic communities began to re-pursue Sufi traditions, passed down from generation to generation, in the region where the historical proverb read: “In Shirvan - Shikhs, in Derbent - Girkhs” new sheikhs were appeared. The sheikhs such as Haji Mahmud Baba, Haji Ahmed Efendi, Haji Soltan Baba, Haji Hussein Efendi, Haji Seyidgulu Efendi, Jawad Agha, Haji Mustafa Shah came out of the communities of Tarakama supported the spread of Islam, especially Sufism during the period when propaganda when it was widely propagandized Christianity.
Research Interests:
Andrea Macchia, Mauro Francesco La Russa, Fariz Xəlilli, Həbibə Əliyeva, Laura Rivaroli, Romana Albini, Şəhla Xəlilli, Günel Əliyeva, Tofiqə Cəfərli, Fərid Ağalarov. İtaliya və Azərbaycan bərpaçılarının əməkdaşlığı: Şeyx Dursun... more
Andrea Macchia, Mauro Francesco La Russa, Fariz Xəlilli, Həbibə Əliyeva, Laura Rivaroli, Romana Albini, Şəhla Xəlilli, Günel Əliyeva, Tofiqə Cəfərli, Fərid Ağalarov. İtaliya və Azərbaycan bərpaçılarının əməkdaşlığı: Şeyx Dursun türbəsinin konservasiya və konsolidasiyası layihəsi - Cooperation of Italian and Azerbaijani Restorers: Conservation and Consolidation Project of Sheikh Dursun Tomb // “Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaranmasının 100 illiyinə həsr olunmuş Türk Dünyası dövlətçilik irsi” I Beynəlxalq Ağsu Simpoziumu. Bakı: Elm və təhsil, 2019, səh. 104-108
Research Interests:
Fariz Halilli. Azerbaycan Terekemeleri ve Baskal “Kelağayı” yazmaları // 2. Uluslararası Yörük Yaşamı Kültürü ve Türk Sanatları Sempozyumu Bildiri Kitabı, 20-24 Nisan 2019, Alanya, Türkiye, sayfa 135-149
Research Interests:
Vali Aliyev. Fariz Khalilli, Vusal Hasanov, Ramil Valiyev. New Archaeological Explorations in Nargizava Hellenistic Period Necropolis in Azerbaijan - Azərbaycanda Ellin dövrü Nərgizava nekropolunda yeni arxeoloji araşdırmalar //... more
Vali Aliyev. Fariz Khalilli, Vusal Hasanov, Ramil Valiyev. New Archaeological Explorations in Nargizava Hellenistic Period Necropolis in Azerbaijan - Azərbaycanda Ellin dövrü Nərgizava nekropolunda yeni arxeoloji araşdırmalar // “Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaranmasının 100 illiyinə həsr olunmuş Türk Dünyası dövlətçilik irsi” I Beynəlxalq Ağsu Simpoziumu. Bakı: Elm və təhsil, 2019, səh. 104-108
Research Interests:
Qafar Cəbiyev, Fariz Xəlilli, Elmira Abbasova. Ağsuda arxeoloji tədqqiatlar (Ağsu rayonu) // Azərbaycanda arxeoloji tədqiqatlar - 2011. Bakı: "Xəzər Universiteti" nəşriyyatı, 2012, s. 310-317
Research Interests:
MIRAS Social Organization in Support of Studying of Cultural Heritage is based in Baku, Azerbaijan and engaged in propagation and development of cultural heritage. MIRAS Staff includes experts like historians, archaeologists, artists,... more
MIRAS Social Organization in Support of Studying of Cultural Heritage is based in Baku, Azerbaijan and engaged in propagation and development of cultural heritage. MIRAS Staff includes experts like historians, archaeologists, artists, sculptors, restorers, engineers and others. MIRAS Organization has also many members. The Organization implements the following duties to gain its purposes: - to assist to fulfilment of scientific-research work on study of cultural heritage; - to assist the research and popularization of our national and moral values; - to assist repair and restoration of historical monuments and other objects; - to study our forgotten traditions and deliver to next generation. In 2010-2011 Agsu Archaeological Expedition of NASA Institute of Archaeology and Ethnography carried out large-scale archaeological explorations in medieval Agsu town with initiative and support of MIRAS Social Organization. As a result of the excavations many construction remnants and rich artefacts belonged to 18th century were revealed. There are also numerous numismatics materials, unique art patterns, as well as other materials proving trade and cultural relations of Agsu town with a number of countries and cities of the world amongst the finds.
Research Interests:
Kitabda Qədim Nərgizava abidəsinin, Oğuz-Axtaçı obasının və Gəgəli kəndinin tarixi elmi cəhətdən araşdırılır. Tədqiqatçılar və geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulmuşdur.
Research Interests:
The Agsu Archaeological Expedition of Institute of Archaeology and Ethnography of National Academy of Sciences of Azerbaijan has been conducting archaeological explorations in medieval Agsu town since March 2010 with initiative and... more
The Agsu Archaeological Expedition of Institute of Archaeology and Ethnography of National Academy of Sciences of Azerbaijan has been conducting archaeological explorations in medieval Agsu town since March 2010 with initiative and support of the MIRAS Social Organization under guidance of Professor Gafar Jabiyev. An area of 1.5 hectares of the city was explored in five excavation sites in 2010–2012, and various remains were revealed. This article deals with the peculiarities of the protection and conservation of some displayed public buildings, including the bath-complex, Juma Mosque, water reservoir, and ice-store, by the MIRAS Organization’s Conservation and Restoration Department.
Research Interests:
Fariz Xəlilli. Xəlvətilik təriqətinin qurucusu Pir Ömər Avaxıli Şirvani və onun türbəsi // Carçı Exspress jurnalı. Aprel 2023-cü il. N 5, s. 42-46.
Research Interests:
Fariz Halilli. Azerbaycan'da Halveti Pirlerine ait Kültürel Miras // Bakü'den Balkanlara Halvetilik - III (Editörler: Prof.Dr. Levent Bayraktar, Yeliz Yayıntaş). Ankara: Aktif Düşünce Yayınları, 2019, say. 41-51
Research Interests:
Fariz Xəlilli. Qarabağ və Şərqi Zəngəzur irsini sənədləşdirmə məsələləri (Issues of Documenting the Heritage of Karabakh and Eastern Zangazur) // V Beynəlxalq Həmzə Nigari Simpoziumu (17-19 may 2022 - Ağdam/Quzanlı) Materialları... more
Fariz Xəlilli. Qarabağ və Şərqi Zəngəzur irsini sənədləşdirmə məsələləri (Issues of Documenting the Heritage of Karabakh and Eastern Zangazur) // V Beynəlxalq Həmzə Nigari Simpoziumu (17-19 may 2022 - Ağdam/Quzanlı) Materialları (Hazırlayanlar: Şəhla Xəlilli, Fariz Xəlilli, Metin Hakverdioğlu). İki cilddə, I cild. Bakı: im.print, 2022, 452 səh., s. 69-80
Research Interests:
Qafar Cəbiyev, Fariz Xəlilli. Mehrəvan şəhər yerində ilkin arxeoloji tədqiqatların bəzi nəticələri (Some Results of Primary Archaeological Explorations in Mehravan Walled Town) // VIII. Uluslararsı Türk Kültürü, Sanatı ve Kültürel Mirası... more
Qafar Cəbiyev, Fariz Xəlilli. Mehrəvan şəhər yerində ilkin arxeoloji tədqiqatların bəzi nəticələri (Some Results of Primary Archaeological Explorations in Mehravan Walled Town) // VIII. Uluslararsı Türk Kültürü, Sanatı ve Kültürel Mirası Koruma Sempozyumu/Sanat Etkinlikleri - 15-17 Mayıs 2014. Editörler: Osman Kunduracı, Ahmet Aytaç. Konya: 2016, s. 293-304
Research Interests:
Дан старт очередному проекту в рамках Года города Шуша В рамках объявленного главой нашего государства 2022 года в Азербайджане «Годом города Шуша» продолжаются реализация научных проектов, направленных на изучение и популяризацию... more
Дан старт очередному проекту в рамках Года города Шуша В рамках объявленного главой нашего государства 2022 года в Азербайджане «Годом города Шуша» продолжаются реализация научных проектов, направленных на изучение и популяризацию культурного наследия, проведение исследований в сфере истории, литературы, биоразнообразия, экономического развития нашей культурной жемчужины и всего Карабахского региона в целом.
Research Interests:
Fariz Xəlilli. İrəvanın Təpəbaşı (Kond) məhəlləsi Ümumdünya irsi kimi qorunmalıdır // http://miras.az/index.php?sectionid=8§=1387 Fariz Khalilli. The Tepebashi (Kond) District of Irevan Should be Protected as a World Heritage Site //... more
Fariz Xəlilli. İrəvanın Təpəbaşı (Kond) məhəlləsi Ümumdünya irsi kimi qorunmalıdır // http://miras.az/index.php?sectionid=8§=1387
Fariz Khalilli. The Tepebashi (Kond) District of Irevan Should be Protected as a World Heritage Site // http://miras.az/index.php?lang=en§ionid=8§=1387
Фариз Халилли. Квартал Тепебаши (Конд) Иревана должен охраняться в качестве объекта всемирного наследия // http://miras.az/index.php?lang=az§ionid=8§=1388
Fariz Khalilli. The Tepebashi (Kond) District of Irevan Should be Protected as a World Heritage Site // http://miras.az/index.php?lang=en§ionid=8§=1387
Фариз Халилли. Квартал Тепебаши (Конд) Иревана должен охраняться в качестве объекта всемирного наследия // http://miras.az/index.php?lang=az§ionid=8§=1388
Research Interests:
Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin Təhsildə inkişaf və innovasiyalar üzrə ikinci qrant müsabiqəsi çərçivəsində “Məktəblilərin Girdiman bələdçi klubunun yaradılması və davamlı fəaliyyətinin təşkil edilməsi” layihəsi 2018-ci ilin... more
Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin Təhsildə inkişaf və innovasiyalar üzrə ikinci qrant müsabiqəsi çərçivəsində “Məktəblilərin Girdiman bələdçi klubunun yaradılması və davamlı fəaliyyətinin təşkil edilməsi” layihəsi 2018-ci ilin iyun ayından həyata keçirilir. Bu məqsədlə İsrayıl Həsənov adına İsmayıllı şəhər 1 nömrəli tam orta məktəbində Girdiman bələdçi klubu yaradılıb. Məktəbə xeyli sayda təsadüfən aşkar olunmuş arxeoloji, eləcə də etnoqrafik materiallar toplanılıb. Diyallı, Talıstan, Xanagah, Basqal, Sulut, Mücü, Lahıc, Mollaisaqlı və İvanovka kəndlərində etnoqrafik sorğular keçirilib. Məktəblilərin folklor oyun və tamaşalarını hazırlamaq, digər kənd, rayon aktiv məktəblilərinin təşkil olunan tədbirlərdə iştirakına nail olmaq üçün işlər planlaşdırılıb. Layihənin rəhbəri İsrayıl Həsənov adına İsmayıllı şəhər 1 nömrəli tam orta məktəbin tarix müəllimi Təranə Yusifova, layihənin eksperti tarix üzrə fəlsəfə doktoru Fariz Xəlillidir. Məqalədə İsmayıllıda ilkin araşdırma aparılmış kəndlərin mədəni irs abidələri haqqında danışılır, onların turizm imkanları təhlil olunur.
Cultural heritage studies of Girdiman Guide club: Historical places and tourism opportunities of Ismayilli
The project "Establishment and organization of a durable activity of Girdiman school guide club” in the framework of the Second Grant Competition over Development and Innovations by Ministry of Education of the Republic of Azerbaijan" has been implemented since June, 2018. For this purpose, Girdiman guide club was established at senior secondary school No. 1 of Ismayilli citynamed after Israyil Hasanov. A large number of casually-found archaeological and ethnographic materials have been collected at school. Ethnographic surveys were carried out in villages of Diyalli, Talistan, Khanegah, Basgal, Sulut, Muju, Lahij, Mollaisagli and Ivanovka. The activities are planned to achieve the preparation of schoolchildren’s folklore and performances, as well as the participation of active schoolchildren of other village and districts. The project manager is Tarana Yusifova, a history teacher at senior secondary school No. 1 named after Israyil Hasanov and the project expert is PhD in history, Fariz Khalilli. The article deals with cultural heritage monuments of the villages where preliminary studies carried out in Ismayilli and their tourism opportunities are analyzed.
Fariz Xəlilli, Təranə Yusifova. Girdiman Bələdçi Klubunun mədəni irs araşdirmaları: İsmayıllının tarixi məkanları və turizm imkanları // IV Beynəlxalq Həmzə Nigari Azərbaycan Cümhuriyyətinin quruluşunun 100-cü ilində Türkiyə-Azərbaycan əlaqələri simpoziumu materialları, 25-27.10.2018 | Amasiya, Türkiyə (hazırlayanlar: Dr. Fariz Xəlilli, Prof. Dr. Mustafa Yıldırım, Prof. Dr. Hikmet Atik, Dr. Metin Hakverdioğlu), s. 354-363
Cultural heritage studies of Girdiman Guide club: Historical places and tourism opportunities of Ismayilli
The project "Establishment and organization of a durable activity of Girdiman school guide club” in the framework of the Second Grant Competition over Development and Innovations by Ministry of Education of the Republic of Azerbaijan" has been implemented since June, 2018. For this purpose, Girdiman guide club was established at senior secondary school No. 1 of Ismayilli citynamed after Israyil Hasanov. A large number of casually-found archaeological and ethnographic materials have been collected at school. Ethnographic surveys were carried out in villages of Diyalli, Talistan, Khanegah, Basgal, Sulut, Muju, Lahij, Mollaisagli and Ivanovka. The activities are planned to achieve the preparation of schoolchildren’s folklore and performances, as well as the participation of active schoolchildren of other village and districts. The project manager is Tarana Yusifova, a history teacher at senior secondary school No. 1 named after Israyil Hasanov and the project expert is PhD in history, Fariz Khalilli. The article deals with cultural heritage monuments of the villages where preliminary studies carried out in Ismayilli and their tourism opportunities are analyzed.
Fariz Xəlilli, Təranə Yusifova. Girdiman Bələdçi Klubunun mədəni irs araşdirmaları: İsmayıllının tarixi məkanları və turizm imkanları // IV Beynəlxalq Həmzə Nigari Azərbaycan Cümhuriyyətinin quruluşunun 100-cü ilində Türkiyə-Azərbaycan əlaqələri simpoziumu materialları, 25-27.10.2018 | Amasiya, Türkiyə (hazırlayanlar: Dr. Fariz Xəlilli, Prof. Dr. Mustafa Yıldırım, Prof. Dr. Hikmet Atik, Dr. Metin Hakverdioğlu), s. 354-363
Research Interests:
Azərbaycanın arxeoloji xəritəsinə yeni əlavə olunan daha bir abidə - daş qutu qəbirlərdən ibarət Gəgəli yaylağı nekropolu Şamaxı şəhərindən 35 kilometr şimaliqərbdə, dəniz səviyyəsindən təqribən 1800 metr yüksəklikdə, Dəmirçi kəndinin 5... more
Azərbaycanın arxeoloji xəritəsinə yeni əlavə olunan daha bir abidə - daş qutu qəbirlərdən ibarət Gəgəli yaylağı nekropolu Şamaxı şəhərindən 35 kilometr şimaliqərbdə, dəniz səviyyəsindən təqribən 1800 metr yüksəklikdə, Dəmirçi kəndinin 5 km-liyində Gəgəli yaylağı adlanan ərazidə aşkar olunub. Üç hektara yaxın sahəsi olan Gəgəli yaylağı nekropolu 2017-ci ilin may ayında Prof.Dr. Qafar Cəbiyevin başçılığı ilə AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun arxeoloji ekspedisiyası tərəfindən öyrənilmişdir.
Öyrənilən sahədə daş qutu qəbirlərin ilkin nişanələrinə qazıntı yer səthindən 50 sm dərinliyə çatdıqda rast gəlinib. Dərinlik 90 sm olanda qazıntının bütün kvadratlarında daş qutu qəbirlər üzə çıxıb. Onların ümumi sayı 28 ədəddir. Qəbirlərin 18 ədədinin üstü açılaraq tədqiq olunub.
Bir sıra əlamətlərinə, xüsusilə də 18 saylı qəbirdən tapılmış sikkə nümunələrinə əsasən abidənin III əsrin sonu - IV əsrə aid olduğu dəqiqləşmişdir. Analoji abidələr Xalqların Böyük Köçü dövründə Uzaq Şərqdən tutmuş Şərqi Avropaya qədər olan çox geniş coğrafi arealda – türk xalqlarının yaşadığı ərazilərdə yayılmışdır.
Heç şübhəsiz, Gəgəli yaylağı nekropolunda aşkar edilmiş rəngarəng çeşidli nadir maddi-mədəniyyət nümunələri qədim Azərbaycan dövləti olan Albaniyanın tarixini, xüsusilə də onun antik dünya ilə ticarət və mədəni əlaqələrini, alban ordusunun silah-sursatla təchizat səviyyəsini, dəfn adətlərini, ənənəvi məişət və mədəniyyətinin ayrı-ayrı aspektlərini daha dərindən öyrənmək baxımından olduqca mühüm elmi əhəmiyyət kəsb edir.
Prof.Dr. Qafar Cəbiyev, Dr. Fariz Xəlilli, Dr. Elmira Abbasova, Vüsal Həsənov. Xalqların Böyük Köçü yolu üzərində Gəgəli Yaylağı nekropolu // IV Beynəlxalq Həmzə Nigari Azərbaycan Cümhuriyyətinin quruluşunun 100-cü ilində Türkiyə-Azərbaycan əlaqələri simpoziumu materialları, 25-27.10.2018 | Amasiya, Türkiyə (hazırlayanlar: Dr. Fariz Xəlilli, Prof. Dr. Mustafa Yıldırım, Prof. Dr. Hikmet Atik, Dr. Metin Hakverdioğlu), s. 257-264
Öyrənilən sahədə daş qutu qəbirlərin ilkin nişanələrinə qazıntı yer səthindən 50 sm dərinliyə çatdıqda rast gəlinib. Dərinlik 90 sm olanda qazıntının bütün kvadratlarında daş qutu qəbirlər üzə çıxıb. Onların ümumi sayı 28 ədəddir. Qəbirlərin 18 ədədinin üstü açılaraq tədqiq olunub.
Bir sıra əlamətlərinə, xüsusilə də 18 saylı qəbirdən tapılmış sikkə nümunələrinə əsasən abidənin III əsrin sonu - IV əsrə aid olduğu dəqiqləşmişdir. Analoji abidələr Xalqların Böyük Köçü dövründə Uzaq Şərqdən tutmuş Şərqi Avropaya qədər olan çox geniş coğrafi arealda – türk xalqlarının yaşadığı ərazilərdə yayılmışdır.
Heç şübhəsiz, Gəgəli yaylağı nekropolunda aşkar edilmiş rəngarəng çeşidli nadir maddi-mədəniyyət nümunələri qədim Azərbaycan dövləti olan Albaniyanın tarixini, xüsusilə də onun antik dünya ilə ticarət və mədəni əlaqələrini, alban ordusunun silah-sursatla təchizat səviyyəsini, dəfn adətlərini, ənənəvi məişət və mədəniyyətinin ayrı-ayrı aspektlərini daha dərindən öyrənmək baxımından olduqca mühüm elmi əhəmiyyət kəsb edir.
Prof.Dr. Qafar Cəbiyev, Dr. Fariz Xəlilli, Dr. Elmira Abbasova, Vüsal Həsənov. Xalqların Böyük Köçü yolu üzərində Gəgəli Yaylağı nekropolu // IV Beynəlxalq Həmzə Nigari Azərbaycan Cümhuriyyətinin quruluşunun 100-cü ilində Türkiyə-Azərbaycan əlaqələri simpoziumu materialları, 25-27.10.2018 | Amasiya, Türkiyə (hazırlayanlar: Dr. Fariz Xəlilli, Prof. Dr. Mustafa Yıldırım, Prof. Dr. Hikmet Atik, Dr. Metin Hakverdioğlu), s. 257-264
Research Interests:
2018-ci ilin iyul-avqust aylarında Azərbaycan Respublikasının Ağsu şəhərinin 1 km-liyində yerləşən XV əsrin yadigarı olan Şeyx Dursun türbəsində İtaliya Respublikasının Beynəlxalq YOCOCU Asossiasiyasının bərpaçılarının iştirakı və... more
2018-ci ilin iyul-avqust aylarında Azərbaycan Respublikasının Ağsu şəhərinin 1 km-liyində yerləşən XV əsrin yadigarı olan Şeyx Dursun türbəsində İtaliya Respublikasının Beynəlxalq YOCOCU Asossiasiyasının bərpaçılarının iştirakı və nəzarəti ilə konservasiya və konsolidasiya işləri aparılmışdır.
Şeyx Dursun türbəsinin daş divarlarının konservasiyası zərif və mürəkkəb məsələ idi. Türbənin problemləri və zəruri konservasiya tədbirləri müəyyən edildikdən sonra konservasiyanın düzgün aparılması üçün uyğun materiallar və prosedurlar seçilib. Konservasiya üçün materiallar və alətlər İtaliyadan gətirilib.
Konservasiya zamanı deqradasiyanın formaları, deqradasiya mexanizmləri və ətraf mühit faktorları nəzərə alınıb. Sovet dövründə aparılan bərpa işləri türbədə geniş fəsadlar yaradıb, sement qatışıqlı məhlulların və Xəzər dənizi qumunun istifadə edilməsi abidənin zərər görməsinə, duzların yaranmasına, bakteriyaların fəallaşmasına və daxildən deqradasiyanın güclənməsinə səbəb olub. Görülən işlər nəticəsində türbənin xarici səthində bakteriyalar, bitkilər və mamırlar təmizlənib, sement qatışıqlı suvaqlar kənarlaşdırılıb, daşın cinsindən məhlullar hazırlanaraq dərinlik və səthə çəkilib. Türbənin daxilində günbəz və divarlarda qalın təbəqə əmələ gətirmiş duzlar həm mexaniki, həm də kimyəvi üsullarla təmizlənib, Sovet dövründə kobud bərpanın nəticələri aradan qaldırılıb.
Epiqrafist alim Həbibə Əliyeva tərəfindən epiqrafik araşdırmalar aparılıb, yeni elmi nəticələrə gəlinib, əvvəlki oxunuşlardakı yanlışlıqlar düzəldilib. Padar Əhmədin oğlu Şeyx Dursun 1457-ci ildə vəfat etdikdən sonra onun qəbiri üzərində bu xatirə abidəsi - türbə inşa edilmişdir. Türbə səkkizguşəli olub, xəlvətilik sufi məktəbinə məxsus digər şeyxlərin qəbirləri üzərindəki türbələrlə eyniyyət təşkil edir.
Layihə həyata keçirilərkən “Mədəni irsə dair konservasiya materialları və metodlarının öyrədilməsi” mədəni irsin bərpası kursu da keçirilmişdir. YOKOKU Mədəni İrsin Konservasiyasında Gənclər Beynəlxalq Asossiasiyasının mədəni irsin bərpası üzrə mütəxəsisləri Romana Albini və Laura Rivaroli, eləcə də mədən irsin analitik tədqiqi üzrə mütəxəssis Andrea Makkia kursun nəzəri hissəsində mühazirə oxumuş, tarix üzrə fəlsəfə doktorları Fariz Xəlilli və Həbibə Əliyeva Şeyx Dursun türbəsinin tarixi və epiqrafikasından bəhs etmişlər.
Dr. Andrea Macchia, Dr. Mauro Francesco La Russa, Dr. Fariz Xəlilli, Dr. Həbibə Əliyeva, Laura Rivaroli, Romana Albini, Şəhla Xəlilli, Günel Əliyeva, Tofiqə Cəfərli, Fərid Ağalarov. İtaliya və Azərbaycan bərpaçılarının əməkdaşlığı: Şeyx Dursun Türbəsinin konservasiya və konsolidasiyası layihəsi // IV Beynəlxalq Həmzə Nigari Azərbaycan Cümhuriyyətinin quruluşunun 100-cü ilində Türkiyə-Azərbaycan əlaqələri simpoziumu materialları, 25-27.10.2018 | Amasiya, Türkiyə (hazırlayanlar: Dr. Fariz Xəlilli, Prof. Dr. Mustafa Yıldırım, Prof. Dr. Hikmet Atik, Dr. Metin Hakverdioğlu), s. 28-33
Şeyx Dursun türbəsinin daş divarlarının konservasiyası zərif və mürəkkəb məsələ idi. Türbənin problemləri və zəruri konservasiya tədbirləri müəyyən edildikdən sonra konservasiyanın düzgün aparılması üçün uyğun materiallar və prosedurlar seçilib. Konservasiya üçün materiallar və alətlər İtaliyadan gətirilib.
Konservasiya zamanı deqradasiyanın formaları, deqradasiya mexanizmləri və ətraf mühit faktorları nəzərə alınıb. Sovet dövründə aparılan bərpa işləri türbədə geniş fəsadlar yaradıb, sement qatışıqlı məhlulların və Xəzər dənizi qumunun istifadə edilməsi abidənin zərər görməsinə, duzların yaranmasına, bakteriyaların fəallaşmasına və daxildən deqradasiyanın güclənməsinə səbəb olub. Görülən işlər nəticəsində türbənin xarici səthində bakteriyalar, bitkilər və mamırlar təmizlənib, sement qatışıqlı suvaqlar kənarlaşdırılıb, daşın cinsindən məhlullar hazırlanaraq dərinlik və səthə çəkilib. Türbənin daxilində günbəz və divarlarda qalın təbəqə əmələ gətirmiş duzlar həm mexaniki, həm də kimyəvi üsullarla təmizlənib, Sovet dövründə kobud bərpanın nəticələri aradan qaldırılıb.
Epiqrafist alim Həbibə Əliyeva tərəfindən epiqrafik araşdırmalar aparılıb, yeni elmi nəticələrə gəlinib, əvvəlki oxunuşlardakı yanlışlıqlar düzəldilib. Padar Əhmədin oğlu Şeyx Dursun 1457-ci ildə vəfat etdikdən sonra onun qəbiri üzərində bu xatirə abidəsi - türbə inşa edilmişdir. Türbə səkkizguşəli olub, xəlvətilik sufi məktəbinə məxsus digər şeyxlərin qəbirləri üzərindəki türbələrlə eyniyyət təşkil edir.
Layihə həyata keçirilərkən “Mədəni irsə dair konservasiya materialları və metodlarının öyrədilməsi” mədəni irsin bərpası kursu da keçirilmişdir. YOKOKU Mədəni İrsin Konservasiyasında Gənclər Beynəlxalq Asossiasiyasının mədəni irsin bərpası üzrə mütəxəsisləri Romana Albini və Laura Rivaroli, eləcə də mədən irsin analitik tədqiqi üzrə mütəxəssis Andrea Makkia kursun nəzəri hissəsində mühazirə oxumuş, tarix üzrə fəlsəfə doktorları Fariz Xəlilli və Həbibə Əliyeva Şeyx Dursun türbəsinin tarixi və epiqrafikasından bəhs etmişlər.
Dr. Andrea Macchia, Dr. Mauro Francesco La Russa, Dr. Fariz Xəlilli, Dr. Həbibə Əliyeva, Laura Rivaroli, Romana Albini, Şəhla Xəlilli, Günel Əliyeva, Tofiqə Cəfərli, Fərid Ağalarov. İtaliya və Azərbaycan bərpaçılarının əməkdaşlığı: Şeyx Dursun Türbəsinin konservasiya və konsolidasiyası layihəsi // IV Beynəlxalq Həmzə Nigari Azərbaycan Cümhuriyyətinin quruluşunun 100-cü ilində Türkiyə-Azərbaycan əlaqələri simpoziumu materialları, 25-27.10.2018 | Amasiya, Türkiyə (hazırlayanlar: Dr. Fariz Xəlilli, Prof. Dr. Mustafa Yıldırım, Prof. Dr. Hikmet Atik, Dr. Metin Hakverdioğlu), s. 28-33
Research Interests:
The establishment and long-term existence of the Shirvanshahs state led to the development of science and education. A network of madrasahs called Shirvan Academy of Sciences later was established in the time of Falaki Shirvani, Khagani... more
The establishment and long-term existence of the Shirvanshahs state led to the development of science and education. A network of madrasahs called Shirvan Academy of Sciences later was established in the time of Falaki Shirvani, Khagani Shirvani and his uncle Omar Kafiaddin Osman. One of the historical settlements near Shamakhi is called Madrasah, too.
The existence of schools with the education in Azerbaijan Turkic language during
Shirvanshahs’ period also appears to be gradual increase of the authors written in this language. Adam Oleari, described 17th-18th century madrasahs in Shamakhi, and Haji Agha Alasgar wrote that, the schools offered secular education along with religious education. This article summarizes the written information on educational history in Shamakhi in the Middle Ages and archaeological information.
The existence of schools with the education in Azerbaijan Turkic language during
Shirvanshahs’ period also appears to be gradual increase of the authors written in this language. Adam Oleari, described 17th-18th century madrasahs in Shamakhi, and Haji Agha Alasgar wrote that, the schools offered secular education along with religious education. This article summarizes the written information on educational history in Shamakhi in the Middle Ages and archaeological information.
Research Interests: Archaeology and Chemistry
Türk dünyasını birləşdirən əsas şəbəkələrdən biri Böyük İpək yolunun açılması e.ə. II əsrə aid edilir. Çində istehsal edilən ipəyə dünyanın müxtəlif bölgələrində, o cümlədən Avropada ehtiyacın artması bu sahədə ticarətin və onun... more
Türk dünyasını birləşdirən əsas şəbəkələrdən biri Böyük İpək yolunun açılması e.ə. II əsrə aid edilir. Çində istehsal edilən ipəyə dünyanın müxtəlif bölgələrində, o cümlədən Avropada ehtiyacın artması bu sahədə ticarətin və onun yollarının inkişafına səbəb oldu. Böyük İpək yolu Parfiya dövləti, Roma imperiyası, Sasani imperiyası, Bizans imperiyası, Ərəb xilafəti, Türk dövlətləri, Monqol imperiyası, Osmanlı imperiyası kimi qlobal səviyyədə böyük dövlətlərin nəzarət etdiyi və təhlükəsizliyinə təminat verdiyi quru yolların şəbəkəsi idi. XVIII əsrə qədər fəaliyyətdə olan Böyük İpək yolunun bir qolu Qafqazdan, Azərbaycandan keçərək əsas karvan yollarına qoşulurdu. Lokal səviyyədə baxsaq, Şamaxı və Ağsu şəhərləri arasındakı məşhur karvan, dib, dəvə yolu adlandırılan Ortabulaq yolu məhz tarixi Böyük İpək yolunun bir parçası idi.
Research Interests:
It was February that the publication of “Managibname” of Pir Muhammed Garabaghi was planned, that we were wishing for many years. Although “Miras” Social Organization in Support of Studying of Cultural Heritage could not continue its... more
It was February that the publication of “Managibname” of Pir Muhammed Garabaghi was planned, that we were wishing for many years. Although “Miras” Social Organization in Support of Studying of Cultural Heritage could not continue its “Historical Karabakh Heritage Documentation Project” (Jabiyev and Khalilli 2017: 11), it established a new “Karabakh Heritage Research Community” in February 2020. The project of publishing manuscripts and documentaries by the community began with Pir Muhammed’s “Managibname” (azertag.az 22.09.2020). It is as if the Saint showed his miracle often mentioned in the sources that the publication of the book coincided with the liberation of Karabakh, Aghdam, Garapirimli and his tomb.
Firstly, two copies of the work, the copies preserved in the Istanbul National Library of Manuscripts and the Institute of Manuscripts named after Muhammed Fuzuli of ANAS were studied. Later, the head and author of the project Shahla Khalilli, a researcher at the Department of Turkic Manuscripts Research of the Institute of Manuscripts named after Muhammed Fuzuli of ANAS, chairman of the board of “Miras” Social Organization in Support of Studying of Cultural Heritage discovered the third copy in the personal collection of Ruslan Mammadov, resident of Duruja village, Gabala region. With the consent of the owner of the copy, Ruslan Mammadov, the copy was also involved in the study (azertag.az 04.12.2020).
Sufism has passed through two main stages throughout its history: the stage of tasawwuf and the stage of tarikats. The spread of sufism in Azerbaijan began at the stage of tasawwuf, in the 9th-10th centuries. Starting from the 13th century, during the transition to the sectarian stage two main tarikats emerged from the school of sufism in Azerbaijan: Safaviyya in Ardabil and Khalvatiyya in Shamakhi. In this article, we study about Pir Muhammed Garabaghi, a khalvati sheikh, “Managibname” written about him as well as the people and places mentioned in the managibs.
Pir Muhammed is a khalvati sheikh who lived in the first half of the 16th century and practiced Sufism in Karabakh (Ögke 2015: 121). The descendants of Pir
Muhammed who was known as “Gara Pirim” and “Gara Sheikh”, are related to the famous Sufi, Shams Tabrizi. His grandson, Feyzullah Efendi succeeded to the rank of Sheikh-ul-Islam, one of the highest positions in the Ottoman Empire, and became a teacher of the sultan’s children. In the following time, his descendants were closely involved in the socio-political activities of the Ottoman state. Currently, the collection of Pir Muhammed’s grandson Feyzullah efendi is reserved in the National Library, located in the Fatih district of Istanbul. A collection of Feyzullah Efendi’s manuscripts is preserved in the library as well. The Turkish copy of “Managibname” is in that collection. Feyzullah efendi also wrote a treatise named “Silsilename”, which introduces the genealogy of his family. In this book, we provide information about the life and activity of Pir Muhammed Garabaghi based on both “Managibname” and “Silsilename” treatises.
The second main interesting aspect of the “Managibname” is that the toponyms of Karabakh belonging to the 16th century, such as names of the villages, hamlets, rivers, valleys and mountains are mentioned. From the study of Duruja copy, it becomes clear that Pir Muhammed Garabaghi’s nickname was “Gara Pirim” (Duruja copy: 83). Gara Pirim is the key to the Sufism history in Karabakh. “Managibname”, events and places in newly liberated areas, Garapirimli and Papravand villages of Aghdam were mentioned and existence of material and cultural monuments related to the them have been identified. Even though we are not able to involve these places in the research for the time being, archaeological study of Garapirimli khanagah will be carried out in the future.
Firstly, two copies of the work, the copies preserved in the Istanbul National Library of Manuscripts and the Institute of Manuscripts named after Muhammed Fuzuli of ANAS were studied. Later, the head and author of the project Shahla Khalilli, a researcher at the Department of Turkic Manuscripts Research of the Institute of Manuscripts named after Muhammed Fuzuli of ANAS, chairman of the board of “Miras” Social Organization in Support of Studying of Cultural Heritage discovered the third copy in the personal collection of Ruslan Mammadov, resident of Duruja village, Gabala region. With the consent of the owner of the copy, Ruslan Mammadov, the copy was also involved in the study (azertag.az 04.12.2020).
Sufism has passed through two main stages throughout its history: the stage of tasawwuf and the stage of tarikats. The spread of sufism in Azerbaijan began at the stage of tasawwuf, in the 9th-10th centuries. Starting from the 13th century, during the transition to the sectarian stage two main tarikats emerged from the school of sufism in Azerbaijan: Safaviyya in Ardabil and Khalvatiyya in Shamakhi. In this article, we study about Pir Muhammed Garabaghi, a khalvati sheikh, “Managibname” written about him as well as the people and places mentioned in the managibs.
Pir Muhammed is a khalvati sheikh who lived in the first half of the 16th century and practiced Sufism in Karabakh (Ögke 2015: 121). The descendants of Pir
Muhammed who was known as “Gara Pirim” and “Gara Sheikh”, are related to the famous Sufi, Shams Tabrizi. His grandson, Feyzullah Efendi succeeded to the rank of Sheikh-ul-Islam, one of the highest positions in the Ottoman Empire, and became a teacher of the sultan’s children. In the following time, his descendants were closely involved in the socio-political activities of the Ottoman state. Currently, the collection of Pir Muhammed’s grandson Feyzullah efendi is reserved in the National Library, located in the Fatih district of Istanbul. A collection of Feyzullah Efendi’s manuscripts is preserved in the library as well. The Turkish copy of “Managibname” is in that collection. Feyzullah efendi also wrote a treatise named “Silsilename”, which introduces the genealogy of his family. In this book, we provide information about the life and activity of Pir Muhammed Garabaghi based on both “Managibname” and “Silsilename” treatises.
The second main interesting aspect of the “Managibname” is that the toponyms of Karabakh belonging to the 16th century, such as names of the villages, hamlets, rivers, valleys and mountains are mentioned. From the study of Duruja copy, it becomes clear that Pir Muhammed Garabaghi’s nickname was “Gara Pirim” (Duruja copy: 83). Gara Pirim is the key to the Sufism history in Karabakh. “Managibname”, events and places in newly liberated areas, Garapirimli and Papravand villages of Aghdam were mentioned and existence of material and cultural monuments related to the them have been identified. Even though we are not able to involve these places in the research for the time being, archaeological study of Garapirimli khanagah will be carried out in the future.
Research Interests:
MİRAS Mədəni İrsin Öyrənilməsinə Kömək İctimai Birliyi 2010-cu ilin yanvar ayının 6-da Bakı şəhərində tarixçi, arxeoloq və mühəndislər tərəfindən yaradılmışdır. Az müddətdə üzvlərinin sayı artan ictimai birlik 2010-cu ilin mart ayının... more
MİRAS Mədəni İrsin Öyrənilməsinə Kömək İctimai Birliyi 2010-cu ilin yanvar ayının 6-da Bakı şəhərində tarixçi, arxeoloq və mühəndislər tərəfindən yaradılmışdır. Az müddətdə üzvlərinin sayı artan ictimai birlik 2010-cu ilin mart ayının 31-də Ədliyyə Nazirliyində qeydiyyata alınmışdır. Üzvlərinin hazırladığı müxtəlif layihələr ictimai birliyin ianələr və qrantlar yolu ilə Azərbaycanda mədəni irsin öyrənilməsi, mühafizəsi və təbliği üçün şərait yaratmışdır. İctimai Birliyin fəaliyyəti dövründə ən böyük layihəsi “Orta əsr Ağsu şəhəri arxeoloji turizm kompleksi layihəsi”dir. Orta əsr Ağsu şəhəri arxeoloji turizm kompleksi layihəsi hazırlananda son məqsədin Azərbaycanın turizm marşurutundan kənarda qalmış bu bölgəsinə ölkənin və dünyanın alimlərin və mədəni irslə maraqlanan turistlərinin diqqətini çəkmək idi. Hər şeydən əvvəl 200 il əvvəl tərk edilmiş şəhəri yenidən oyatmaq lazım idi. Ağsu arxeoloji ekspedisiyası 2010-2012-ci illərdə 15000 kv.m. ərazidə 5 qazıntı sahəsi qoyaraq qala divarı, cümə məscidi, hamam, sənətkar dükanları, yaşayış evləri, su xətləri, kanalizasiya sistemi, iri küçələri aşkar etməklə mərkəzi muzeylərdə belə oxşarı olmayan minlərlə eksponatı da gün üzünə çıxardı. Layihənin ikinci mərhələsi aşkar olunmuş qalıqların konservasiyası və turistlərin yaxından görə bilmələri üçün nümayişə hazır vəziyyətə gətirilməsi idi. Az bir vaxtda III, IV və V qazıntı sahələrinin üzəri örtüldü və ətrafı abadlaşdırıldı, sərgi kompleks yaradıldı. Turistlərin rahat yetişə bilmələri üçün müasir Ağsu şəhərindən orta əsr Ağsu şəhərinə asfalt yol çəkildi. Layihənin paralel aparılan üçüncü mərhələsi 3 cildlik ikidilli “Ağsu şəhəri orta əsrlərdə” kitab-albomu, agsuexpedition.org internet səhifəsi, minlərlə eksponatın elektron pasportlaşdırılması, rayon, paytaxt və xarici ölkələrdə “Ağsu möcüzəsi” sərgilərinin keçirilməsi, III və IV qazıntı sahələrinin 3D formatında vizuallaşdırılması, İTV və ATV-nin tarixə dair silsilə verilişlərində nümayiş olunan televiziya sənədli filmlərinin istehsalı, KİV-lərin qazıntı yerinə infoturunun təşkil edilməsi, Bakıda universitet, orta məktəb, muzey və kitabxanalarda tanıtım seminarlarının keçirilməsi və s. təbliğat işləridir.
MIRAS Social Organization in Support of Studying of Cultural Heritage was established on 6th January 2010 in Baku City by historians, archaeologists and engineers. The Organization increased the number of its members was registered by the Ministry of Justice on 31 March 2010. Various projects elaborated by its members through donations and grants created conditions for study, protection and promotion of cultural heritage in Azerbaijan. The greatest project of the Organization is “Medieval Agsu Town Archaeological Tourism Complex” during its activity. Our last purpose while elaborating the project of medieval Agsu archaeological tourism complex was to implicate the attention of our country and world tourists to the region kept beyond the Azerbaijani tourism route. First of all the town left 200 years ago needed to be enlivened. Agsu Archaeological Expedition displayed 5 excavation sites in 15 000 sq/ms area in 2010-2012 years revealing fortress wall, Juma Mosque, bath-house, craftsmen shops, houses, water lines, sewerage and large streets, as well as thousands of exhibits with no analogue in central museums. The second stage of the project needed to be shown at the exhibition for conservation of the revealed rests and tourists’ short distance watch. The 3rd, 4th and 5th excavation sites were covered up; the surrounding flourished and the exhibition complex created. For tourists’ comfortable reach an asphalt road was laid up from modern Agsu town up to medieval Agsu town. Parallel 3rd stage of the project covered publication of 3-volume “Medieval Agsu town” book-album in two languages; setting up Internet page “agsuexpedition.org”; electron passport of thousands of exhibits; “Agsu Wonder” exhibitions in regions, the capital and foreign countries; 3D views of 3rd and 4th excavation sites; producing TV documentaries shown in series programs on history on ITV and ATV Channels; arrangement of info-tour of mass media representatives to the excavation site; holding introductory seminars to Baku universities, secondary schools, museums and libraries, etc.
MIRAS Social Organization in Support of Studying of Cultural Heritage was established on 6th January 2010 in Baku City by historians, archaeologists and engineers. The Organization increased the number of its members was registered by the Ministry of Justice on 31 March 2010. Various projects elaborated by its members through donations and grants created conditions for study, protection and promotion of cultural heritage in Azerbaijan. The greatest project of the Organization is “Medieval Agsu Town Archaeological Tourism Complex” during its activity. Our last purpose while elaborating the project of medieval Agsu archaeological tourism complex was to implicate the attention of our country and world tourists to the region kept beyond the Azerbaijani tourism route. First of all the town left 200 years ago needed to be enlivened. Agsu Archaeological Expedition displayed 5 excavation sites in 15 000 sq/ms area in 2010-2012 years revealing fortress wall, Juma Mosque, bath-house, craftsmen shops, houses, water lines, sewerage and large streets, as well as thousands of exhibits with no analogue in central museums. The second stage of the project needed to be shown at the exhibition for conservation of the revealed rests and tourists’ short distance watch. The 3rd, 4th and 5th excavation sites were covered up; the surrounding flourished and the exhibition complex created. For tourists’ comfortable reach an asphalt road was laid up from modern Agsu town up to medieval Agsu town. Parallel 3rd stage of the project covered publication of 3-volume “Medieval Agsu town” book-album in two languages; setting up Internet page “agsuexpedition.org”; electron passport of thousands of exhibits; “Agsu Wonder” exhibitions in regions, the capital and foreign countries; 3D views of 3rd and 4th excavation sites; producing TV documentaries shown in series programs on history on ITV and ATV Channels; arrangement of info-tour of mass media representatives to the excavation site; holding introductory seminars to Baku universities, secondary schools, museums and libraries, etc.
Research Interests:
Sheikh Dursun’s Mausoleum is an important symbol of Agsu region and Azerbaijan. The monument is affected by several deterioration phenomena: colonization of the stone by plants and micro-organisms such as bacteria, cyanobacteria, algae,... more
Sheikh Dursun’s Mausoleum is an important symbol of Agsu region and Azerbaijan. The monument is affected by several deterioration phenomena: colonization of the stone by plants and micro-organisms such as bacteria, cyanobacteria, algae, fungi or partial detachments of a superficial layers. Before the total compromised legibility of of the monument, the project is aim to conserve it. The project will provide an unprecedented opportunity for in-depth investigation of the techniques and original materials of the tomb and and for to improve the local restorers skills throught the collaboration of international professionals. The broad goal of this project is not only to preserve the Mausoleum using international materials and methods, but also to preserve the cultural identity of monument and its natural context and to promote tourism as a resource for economic development in the region. Infact, the project is based on the dialogue and partnership between conservators and managers, on one hand, and community and non governmental organizations, on the other.
In addition, the project will not take a craft-based approach to conservation but will offer a model to preserve others cultural heritage and to improve skills while simultaneously creating employment.
In addition, the project will not take a craft-based approach to conservation but will offer a model to preserve others cultural heritage and to improve skills while simultaneously creating employment.
Research Interests:
Sufis who are called Moslem mystics had a major role in the dissemination of Islam in the historical Azerbaijan, the place of multiculturalism. Shirvan Sufis afforded to make al-Insān al-Kāmil (the person who has reached perfection) model... more
Sufis who are called Moslem mystics had a major role in the dissemination of Islam in the historical Azerbaijan, the place of multiculturalism. Shirvan Sufis afforded to make al-Insān al-Kāmil (the person who has reached perfection) model not only in Azerbaijan, but also different parts of the world by teaching Haqiqa/Truth and Marifa/Gnosis. There are interesting material and moral cultural heritage monuments in the area of Ismayilly which are considered the space of Shirvan sufis. The monuments of Sufism in Ismayilly can be divided into three stages: 1. Babadagh (a. Babakuhi Shirvani and early Sufis); b. Sheikh Eyyub and zykr owners), 2. Lahij (Omar Lahiji Avakhili and Khalwatis), 3. Machakhi-Diyalli (a. Yahya bek Gutgashinli and Machakhi beks, b. Haji Majid efendi and Nakhshibendis).
Multikulturalizm məkanı olan tarixi Azərbaycan ərazisində İslamın yayılmasında müsəlman mistikləri adlandırılan sufilərin böyük rolu olmuşdur. Şirvan sufiləri nəinki Azərbaycanda, Qafqazda, eləcə də dünyanın müxtəlif bölgələrində Həqiqət və Mərifəti təlim etməklə kamil insan modelini işləməyə çalışmışlar.
İsmayıllı rayonu ərazisində tarixən Şirvan sufilərinin məskəni sayılan maraqlı maddi və mənəvi mədəni irs abidələri vardır. Sufizmin İsmayıllıdakı abidələrini üç mərhələyə ayırmaq olar: 1. Babadağ mərhələsi (a. Babakuhi Şirvani və ilk sufilər; b. Şeyx Eyyub və zikrçilər), 2. Lahıc mərhələsi (Ömər Lahıci Avaxıli və xəlvətilər), 3. Maçaxi-Diyallı mərhələsi (a. Yəhya bəy Qutqaşınlı və Maçaxi bəyləri, b. Hacı Məcid əfəndi və nəqşibəndilər).
Multikulturalizm məkanı olan tarixi Azərbaycan ərazisində İslamın yayılmasında müsəlman mistikləri adlandırılan sufilərin böyük rolu olmuşdur. Şirvan sufiləri nəinki Azərbaycanda, Qafqazda, eləcə də dünyanın müxtəlif bölgələrində Həqiqət və Mərifəti təlim etməklə kamil insan modelini işləməyə çalışmışlar.
İsmayıllı rayonu ərazisində tarixən Şirvan sufilərinin məskəni sayılan maraqlı maddi və mənəvi mədəni irs abidələri vardır. Sufizmin İsmayıllıdakı abidələrini üç mərhələyə ayırmaq olar: 1. Babadağ mərhələsi (a. Babakuhi Şirvani və ilk sufilər; b. Şeyx Eyyub və zikrçilər), 2. Lahıc mərhələsi (Ömər Lahıci Avaxıli və xəlvətilər), 3. Maçaxi-Diyallı mərhələsi (a. Yəhya bəy Qutqaşınlı və Maçaxi bəyləri, b. Hacı Məcid əfəndi və nəqşibəndilər).
Research Interests:
Following the disintegration of the khanate in 1820, Shirvan was divided into 17 mahals. Mahals or districts were governed by beks/naibs (governor-generals) appointed under Khan’s decree. Mahals consisted of villages and farm-steads.... more
Following the disintegration of the khanate in 1820, Shirvan was divided into 17 mahals. Mahals or districts were governed by beks/naibs (governor-generals) appointed under Khan’s decree. Mahals consisted of villages and farm-steads. Villages and farm-steads were ruled by foremen, or juzbashi. The latter was elected by a village community. Maafs were persons, exempt from taxes under khan’s decree, who meant to strengthen the khan’s army. In war-time they acted as soldiers; in peace time they were ordinary peasants.
Taxes being paid to the khan’s treasury were lived depending upon a specific village or farm-stead. Depending upon employment type there were different kinds of taxes: in the form of money; from cattle; in the form of butter, cheese, carpet and felt marquee; maljahat (1/10 of grain; 1/5 of cocoon); jutbashi (according to each pair); dargalyg; tagarbashi (according to each shrub); belbashi (according to water consumption per waist); atarpasi; bagbasi (according to band); according to cocoon loom; according to adobe, coal and firewood, etc.
Taxes being paid to the khan’s treasury were lived depending upon a specific village or farm-stead. Depending upon employment type there were different kinds of taxes: in the form of money; from cattle; in the form of butter, cheese, carpet and felt marquee; maljahat (1/10 of grain; 1/5 of cocoon); jutbashi (according to each pair); dargalyg; tagarbashi (according to each shrub); belbashi (according to water consumption per waist); atarpasi; bagbasi (according to band); according to cocoon loom; according to adobe, coal and firewood, etc.
Research Interests:
The present paper introduces the research and design initiative of the Politecnico di Milano – BEST Department in collaboration with MIRAS, concerning the application of an integrated set of technologies to the surveying and digital... more
The present paper introduces the research and design initiative of the Politecnico di Milano – BEST Department in collaboration with MIRAS, concerning the application of an integrated set of technologies to the surveying and digital modeling of archaeological sites in Azerbaijan. The range of interested scientific and technological competences that are implemented in the data mining, data sets representation and elaboration into digital models, ambitiously aims at reconnecting a quantity of knowledge fragments concerning the ancient Capitol City of Shirvanshah Khanate Agsu and its history, the layout of which was lost through dramatic historical events, including the deportation of the archives by military occupants or political Institutions aiming at a strict centralization and banishment to exile of ethnic traditions. The synergy among technologies extended from the Geographical surveys and Information Systems towards architecture and engineering of building constructions is await...
Research Interests:
Ağsu rayonu Gəgəli kəndində yaşadılan tərəkəmə çərşənbəsi folklor nümunəsi hun, göytürk, monqol, türkmən qədim ənənələrinin müasir dövrümüzdə davam etməsidir. Müxtəlif dinlərin və təlimlərin fövqündə davam edən bu ənənəyə görə insanlar və... more
Ağsu rayonu Gəgəli kəndində yaşadılan tərəkəmə çərşənbəsi folklor nümunəsi hun, göytürk, monqol, türkmən qədim ənənələrinin müasir dövrümüzdə davam etməsidir. Müxtəlif dinlərin və təlimlərin fövqündə davam edən bu ənənəyə görə insanlar və heyvanlar iki od arasından keçərək təmizlənirlər. Tərəkəmələr yeni ilə yeni ruhla başlayırlar. Tərəkəmə Çərşənbəsi qeyri-maddi mədəni irs nümunəsi Axır Çərşənbə günü (çərşənbə axşamından çərşənbə gününə keçən səhər) səhər tezdən günəş çıxarkən kəndin sakinləri tərəfindən öz həyətlərində icra olunur. "Miras" mədəni irsin öyrənilməsinə kömək ictimai birliyi 2011-ci ildə ilk dəfə “Tərəkəmə Çərşənbəsi” sənədli filmi çəkərək geniş ictimaiyyətə bu irs nümunəsini tanıtmışdır. Ənənənin festivallaşdırılması ilk dəfə 16-18 mart 2015-ci ildə baş tutmuşdur. Birinci Beynəlxalq Folklor Festivalına beş ölkədən 400-dən çox iştirakçı qatılmışdır. İkinci Beynəlxalq Folklor Festivalı 14-16 mart 2016-cı il, Üçüncü Beynəlxalq Folklor Festivalı 19-21 mart 2018-ci il, Dördüncü Beynəlxalq Folklor Festivalı 18-20 mart 2019-cu il tarixlərində olmuşdur. Festivalın təşkilində qeyri-hökumət təşkilatları ilə yanaşı, dövlət qurumları, özəl müəssisələr, fərdi təşəbbüskarlar, mədəniyyət xadimləri yaxından iştirak ediblər. İndiyə qədər festivallarda Türkiyə, Gürcüstan, İran, Rusiya, Misir, Hindistan, Türkmənistan, İndoneziya, Yəmən, Qazaxıstan kimi ölkələrdən gələn nümayəndələr və folklor qrupları ilə yanaşı Ağsu rayonu və Gəgəli kəndinin yerli sakinləri qaynayıb qarışaraq mədəni fəaliyyətlər həyata keçiriblər. Xarici və yerli qonaqlar kənddə əvvəlcədən müəyyən edilmiş evlərdə qalmış və ünsiyyət bağları qurmuşlar. Festivalın proqramına görə Axır çərşənbədən bir gün öncə qonaqlar kəndə gəlir, öz folklor nümunələrini konsert tədbirləri, sərgilər vasitəsilə təqdim edirlər. Bu müddətdə Ağsu rayonunun gəzməli yerləri, tarixi abidələri, istehsal müəssisələrinə turlar təşkil edilir. İkinci gün də tədbirlər davam edir. İkinci gün axşam kənddə bir neçə evdə qədim ənənələrə əsasən oturma gecələri keçirilir. Xarici və yerli qonaqlar, kənd sakinləri oturma gecələrində səhərə qədər yatmır, müxtəlif əyləncəli proqramlar, oyunlar icra edirlər. Səhər erkəndən qonaqların iştirakı ilə heyvanların, daha sonra insanların iki od arasından keçmə hadisəsi izlənilir. Bu zaman bütün kənd sakinləri həmin ayini icra edirlər. Qonaqlar dincəldikdən sonra günorta kəndi tərk edirlər. Festival indiyə qədər maraqla qarşılanmış və çoxsaylı qonaqları ilə yadda qalmışdır. Lakin 2020-ci ildə Beşinci Beynəlxalq Folklor Festivalının keçirilməsi nəzərdə tutulsa da pandemiya və müharibə səbəbindən yarımçıq qalmış, festivalı yenidən keçirmək 2024-cü ilə qədər mümkün olmamışdır. "Miras" mədəni irsin öyrənilməsinə kömək ictimai birliyi Tərəkəmə Çərşənbəsi Beşinci Beynəlxalq Folklor Festivalını keçirmək və onun davamlılığını təşkil etmək üçün Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin qrant müsabiqəsində iştirak etmişdir. Müsabiqədə qalib gələn layihənin həyata keçirilməsi aprel ayından sonra mümkün olduğu üçün "Miras" mədəni irsin öyrənilməsinə kömək ictimai birliyi ilk dəfə beşinci festivalı fərqli tarixdə, fərqli mövsümdə keçirməli olmuşdur. Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi, "Miras" mədəni irsin öyrənilməsinə kömək ictimai birliyinin təşkilatçılığı ilə "Tərəkəmə Çərşənbəsi beşinci beynəlxalq folklor festivalının keçirilməsi" layihəsi çərçivəsində 01-02 iyun tarixlərində Ağsu rayonu Gəgəli kəndi Tərəkəmə yurdu folklor turizmi məkanında beynəlxalq festival keçirilmişdir.
Research Interests:
Book-album contains of biographies of victory heroes of Agsu region martyred during 44-day Patriotic War in two languages. Photos of their civil and military life were placed. Informati on and an album about the exhibition held in... more
Book-album contains of biographies of victory heroes of Agsu region martyred during 44-day Patriotic War in two languages. Photos of their civil and military life were placed. Informati on and an album about the exhibition held in “Medieval Agsu City” State Historical-Cultural Reserve on 8 November, 2021 till 31 January, 2022 were added.
Research Interests:
Tərəkəmə yurdu folklor turizmi məkanı (Hazırlayan: Dr. Fariz Xəlilli). Bakı: AFPoliqraf, 2023, - 48 səhifə.
Research Interests:
Ağsu rayonu Gəgəli bələdiyyəsi. 2022-ci il Hesabatı. Bülleten. Gəgəli, Afpoliqraf, 2023
Research Interests:
Fariz Xəlilli, Sabit Abdullayev, Musa Musayev. Ağsu rayonunun Gəgəli kəndində Tərəkəmə folkloru. Bakı: “Elm və Təhsil” 2017, 64 səhifə
Research Interests:
“Şuşa: Tarixi-mədəni irsin tədqiqi” kitabı iki dildə ayrı kitablar şəklində hazırlanıb. Azərbaycan dilində olan versiyası “Elm və təhsil” nəşriyyatına nəşr olunub. Kitab tarix, arxeologiya, etnoqrafiya, epiqrafika, numizmatika və... more
“Şuşa: Tarixi-mədəni irsin tədqiqi” kitabı iki dildə ayrı kitablar şəklində hazırlanıb. Azərbaycan dilində olan versiyası “Elm və təhsil” nəşriyyatına nəşr olunub. Kitab tarix, arxeologiya, etnoqrafiya, epiqrafika, numizmatika və paleoqrafiya bölmələrindən ibarətdir. Bölmələrin müəllifləri Fariz Xəlilli, Gülzadə Abdulova, Həbibə Əliyeva, Aygün Məmmədova və Şəhla Xəlillidir. Kitabın elmi redaktoru Prof.Dr. Qafar Cəbiyev, rəyçisi Prof.Dr. Şikar Qasımovdur. Kitaba rəsmi və arxiv sənədlərindən çıxarışlar əlavə edilib, yeni və əski foto və rəsmlər təqdim olunub.
Şuşa: Tarixi-mədəni irsin tədqiqi (Hazırlayan: Fariz Xəlilli). Bakı: Elm və təhsil, 2022, 208 səh.
Şuşa: Tarixi-mədəni irsin tədqiqi (Hazırlayan: Fariz Xəlilli). Bakı: Elm və təhsil, 2022, 208 səh.
Research Interests:
22 noyabr 2022-ci ildə Şuşa şəhərində Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə yardımı və “Miras” Mədəni İrsin Öyrənilməsinə Kömək İctimai Birliyinin təşkilatçılığı ilə 2022-ci il “Şuşa... more
22 noyabr 2022-ci ildə Şuşa şəhərində Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə yardımı və “Miras” Mədəni İrsin Öyrənilməsinə Kömək İctimai Birliyinin təşkilatçılığı ilə 2022-ci il “Şuşa İli”nə həsr edilən Tarixi Yerlər və Abidələr Dördüncü Beynəlxalq Şuşa Simpoziumu keçirilib. Simpoziumda çıxış edən alim və tədqiqatçıların məqalələri bu kitabda toplanıb və nəşr edilib.
Tarixi Yerlər və Abidələr IV Beynəlxalq Şuşa Simpoziumunun materialları (22 noyabr 2022-ci il – Şuşa şəhəri) (Hazırlayanlar: Qafar Cəbiyev, Fariz Xəlilli, Nəzmin Cəfərova). Bakı: “AFPoliqrAF”, 2022,– 324 səh.
Tarixi Yerlər və Abidələr IV Beynəlxalq Şuşa Simpoziumunun materialları (22 noyabr 2022-ci il – Şuşa şəhəri) (Hazırlayanlar: Qafar Cəbiyev, Fariz Xəlilli, Nəzmin Cəfərova). Bakı: “AFPoliqrAF”, 2022,– 324 səh.
Research Interests:
17-19 may 2022-ci ildə Ağdam rayonunun Quzanlı qəsəbəsində Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə yardımı, “Miras” Mədəni İrsin Öyrənilməsinə Kömək İctimai Birliyi, Azərbaycan Dövlət... more
17-19 may 2022-ci ildə Ağdam rayonunun Quzanlı qəsəbəsində Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə yardımı, “Miras” Mədəni İrsin Öyrənilməsinə Kömək İctimai Birliyi, Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti, Türkiyə Cümhuriyyəti Amasiya Universiteti və Ağdam Rayon İcra Hakimiyyətinin təşkilatçılığı ilə 2022-ci il “Şuşa İli”nə həsr edilən Beşinci Beynəlxalq Həmzə Nigari Simpoziumu keçirilib. Simpoziumda çıxış edən alim və tədqiqatçıların məqalələri bu kitabda toplanıb və nəşr edilib.
Research Interests:
17-19 may 2022-ci ildə Ağdam rayonunun Quzanlı qəsəbəsində Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə yardımı, “Miras” Mədəni İrsin Öyrənilməsinə Kömək İctimai Birliyi, Azərbaycan Dövlət... more
17-19 may 2022-ci ildə Ağdam rayonunun Quzanlı qəsəbəsində Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə yardımı, “Miras” Mədəni İrsin Öyrənilməsinə Kömək İctimai Birliyi, Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti, Türkiyə Cümhuriyyəti Amasiya Universiteti və Ağdam Rayon İcra Hakimiyyətinin təşkilatçılığı ilə 2022-ci il “Şuşa İli”nə həsr edilən Beşinci Beynəlxalq Həmzə Nigari Simpoziumu keçirilib. Simpoziumda çıxış edən alim və tədqiqatçıların məqalələri bu kitabda toplanıb və nəşr edilib.
V Beynəlxalq Həmzə Nigari Simpoziumu (17-19 may 2022 - Ağdam/Quzanlı) Materialları (Hazırlayanlar: Şəhla Xəlilli, Fariz Xəlilli, Metin Hakverdioğlu). İki cilddə, I cild. Bakı: im.print, 2022, 452 səh. ISBN: 978-9952-8412-2-0
V Beynəlxalq Həmzə Nigari Simpoziumu (17-19 may 2022 - Ağdam/Quzanlı) Materialları (Hazırlayanlar: Şəhla Xəlilli, Fariz Xəlilli, Metin Hakverdioğlu). İki cilddə, I cild. Bakı: im.print, 2022, 452 səh. ISBN: 978-9952-8412-2-0
Research Interests:
Kitab-albomda Ağsu rayonunun 44 günlük Vətən müharibəsində şəhid olan Zəfər qəhrəmanlarının tərcümeyi-halları iki dildə tərtib edilib. Onların mülki və hərbi həyatlarına dair fotoları albomlaşdırılıb. “Orta əsr Ağsu şəhəri” Dövlət... more
Kitab-albomda Ağsu rayonunun 44 günlük Vətən müharibəsində şəhid olan Zəfər qəhrəmanlarının tərcümeyi-halları iki dildə tərtib edilib. Onların mülki və hərbi həyatlarına dair fotoları albomlaşdırılıb. “Orta əsr Ağsu şəhəri” Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğunda 08 noyabr 2021 - 31 yanvar 2022-ci il tarixlərində keçirilmiş sərgi haqqında informasiya və albom da əlavə edilib.
Book-album contains of biographies of victory heroes of Agsu region martyred during 44-day Patriotic War in two languages. Photos of their civil and military life were placed. Information and an album about the exhibition held in “Medieval Agsu City” State Historical-Cultural Reserve on 8 November, 2021 till 31 January, 2022 were added.
Ağsu Şəhidləri, Zəfər Qəhrəmanları. Kitab-albom. (Hazırlayanlar: tarix üzrə fəlsəfə doktoru Fariz Xəlilli, Şölə Bayramova, Vuqar Quliyev). Bakı: Elm və təhsil, 2022, 212 səh.
Book-album “Agsu Martyrs, Heroes of Victory” (Authors: PhD of History Fariz Khalilli, Shola Bayramova, Vugar Guliyev). Baku: Science and Education, 2022, p. 212.
Book-album contains of biographies of victory heroes of Agsu region martyred during 44-day Patriotic War in two languages. Photos of their civil and military life were placed. Information and an album about the exhibition held in “Medieval Agsu City” State Historical-Cultural Reserve on 8 November, 2021 till 31 January, 2022 were added.
Ağsu Şəhidləri, Zəfər Qəhrəmanları. Kitab-albom. (Hazırlayanlar: tarix üzrə fəlsəfə doktoru Fariz Xəlilli, Şölə Bayramova, Vuqar Quliyev). Bakı: Elm və təhsil, 2022, 212 səh.
Book-album “Agsu Martyrs, Heroes of Victory” (Authors: PhD of History Fariz Khalilli, Shola Bayramova, Vugar Guliyev). Baku: Science and Education, 2022, p. 212.
Research Interests:
III BEYNƏLXALQ HƏMZƏ NİGARİ TÜRK DÜNYASI MƏDƏNİ İRSİ SİMPOZİUMU MATERİALLARI 17-18.05.2017 Şamaxı, Azərbaycan Hazırlayanlar: Dr. Fariz Xəlilli Dr. Metin Hakverdioğlu III. ULUSLARARASI HAMZA NİGARİ TÜRK DÜNYASI KÜLTÜREL MİRASI SEMPOZYUMU... more
III BEYNƏLXALQ HƏMZƏ NİGARİ TÜRK DÜNYASI MƏDƏNİ İRSİ SİMPOZİUMU MATERİALLARI
17-18.05.2017
Şamaxı, Azərbaycan
Hazırlayanlar:
Dr. Fariz Xəlilli
Dr. Metin Hakverdioğlu
III. ULUSLARARASI HAMZA NİGARİ TÜRK DÜNYASI KÜLTÜREL MİRASI SEMPOZYUMU BİLDİRİLERİ
17-18.05.2017
Şamahı, Azerbaycan
Editörler:
Dr. Fariz Halilli
Dr. Metin Hakverdioğlu
3rd INTERNATIONAL HAMZA NIGARI TURKIC WORLD CULTURAL HERITAGE SYMPOSIUM PROCEEDINGS
17-18.05.2017
Shamakhi, Azerbaijan
Editors:
Dr. Fariz Khalilli
Dr. Metin Hakverdioglu
17-18.05.2017
Şamaxı, Azərbaycan
Hazırlayanlar:
Dr. Fariz Xəlilli
Dr. Metin Hakverdioğlu
III. ULUSLARARASI HAMZA NİGARİ TÜRK DÜNYASI KÜLTÜREL MİRASI SEMPOZYUMU BİLDİRİLERİ
17-18.05.2017
Şamahı, Azerbaycan
Editörler:
Dr. Fariz Halilli
Dr. Metin Hakverdioğlu
3rd INTERNATIONAL HAMZA NIGARI TURKIC WORLD CULTURAL HERITAGE SYMPOSIUM PROCEEDINGS
17-18.05.2017
Shamakhi, Azerbaijan
Editors:
Dr. Fariz Khalilli
Dr. Metin Hakverdioglu
Research Interests:
II BEYNƏLXALQ HƏMZƏ NİGARİ SİMPOZİUMU 20-22.10.2014 Bakı-Qazax, Azərbaycan - 2017 Hazırlayanlar: Dr. Fariz Xəlilli Dr. Metin Hakverdioğlu II. ULUSLARARASI HAMZA NİGARİ SEMPOZYUMU 20-22.10.2014 Bakü-Gazah, Azerbaycan - 2017 Editörler: Dr.... more
II BEYNƏLXALQ HƏMZƏ NİGARİ SİMPOZİUMU
20-22.10.2014
Bakı-Qazax, Azərbaycan - 2017
Hazırlayanlar:
Dr. Fariz Xəlilli
Dr. Metin Hakverdioğlu
II. ULUSLARARASI HAMZA NİGARİ SEMPOZYUMU
20-22.10.2014
Bakü-Gazah, Azerbaycan - 2017
Editörler:
Dr. Fariz Halilli
Dr. Metin Hakverdioğlu
2ND INTERNATIONAL HAMZA NIGARI SIMPOSIUM
20-22.10.2014
Baku-Khazah, Azerbaijan - 2017
Editors:
Dr. Fariz Khalilli
Dr. Metin Hakverdioglu
20-22.10.2014
Bakı-Qazax, Azərbaycan - 2017
Hazırlayanlar:
Dr. Fariz Xəlilli
Dr. Metin Hakverdioğlu
II. ULUSLARARASI HAMZA NİGARİ SEMPOZYUMU
20-22.10.2014
Bakü-Gazah, Azerbaycan - 2017
Editörler:
Dr. Fariz Halilli
Dr. Metin Hakverdioğlu
2ND INTERNATIONAL HAMZA NIGARI SIMPOSIUM
20-22.10.2014
Baku-Khazah, Azerbaijan - 2017
Editors:
Dr. Fariz Khalilli
Dr. Metin Hakverdioglu
Research Interests:
Kitabda Qarabağlı Pir Məhəmmədin həyatı və təsəvvüfi fəaliyyətindən bəhs olunub. Onun haqqında yazılmış "Mənaqibnamə" əsərinin nüsxələri tekstoloji təhlil edilib, Türkiyə nüsxəsi transfoneliterasiya olunub, mətn sadələşdirilib.... more
Kitabda Qarabağlı Pir Məhəmmədin həyatı və təsəvvüfi fəaliyyətindən bəhs olunub. Onun haqqında yazılmış "Mənaqibnamə" əsərinin nüsxələri tekstoloji təhlil edilib, Türkiyə nüsxəsi transfoneliterasiya olunub, mətn sadələşdirilib. Mənqibələrdə adı çəkilən XVI əsrdə Qarabağda yaşamış şəxslər və mövcud olan toponimlər tədqiq edilib. Kitabda Türkiyə, Bakı və Duruca nüsxələrinin fotofaksimiləsi yerləşdirilib. Kitab geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulub.
Üz qabığı fotosu: Duruca nüsxəsinin kətəbəsi
Arxa qabığı fotosu: Feyzullah əfəndinin vəqf möhürü
Üz qabığı fotosu: Duruca nüsxəsinin kətəbəsi
Arxa qabığı fotosu: Feyzullah əfəndinin vəqf möhürü
Research Interests:
Mətbuatdan artıq məlum olduğu kimi avqustun 25-26-da Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi Mədəni İrsin Qorunması, İnkişafı və Bərpası üzrə Dövlət Xidməti, «Orta əsr Ağsu şəhəri» Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğu, Miras Mədəni İrsin... more
Mətbuatdan artıq məlum olduğu kimi avqustun 25-26-da Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi Mədəni İrsin Qorunması, İnkişafı və Bərpası üzrə Dövlət Xidməti, «Orta əsr Ağsu şəhəri» Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğu, Miras Mədəni İrsin Öyrənilməsinə Kömək İctimai Birliyi, Gürcüstan Qafqaz İrsi Araşdırma İnstitutu və İtaliya YOCOÇU Assosiasiyasının təşkilatçılığı ilə mənim anadan olmağımının 70 illiyinə həsr olunmuş Beynəlxalq vebinar-konfrans keçirilmişdir. İki gün ərzində beş bölmədə davam etmiş olan konfransda Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi Mədəni İrsin Qorunması, İnkişafı və Bərpası Xidməti, AMEA-nın Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu, Memarlıq və İncəsənət İnstitutu, Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi, AMEA-nın Lənkəran Regional Elm Mərkəzi, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti, Azərbaycan Texniki Universiteti, Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti, Bakı Slavyan Universiteti, Gəncə Dövlət Universiteti, Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti, «İçərişəhər» Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi, «Miras» Mədəni İrsin Öyrənilməsinin Kömək İctimai Birliyi, Türkiyənin Səlcuq Universiteti, Adnan Menders Universiteti, Konyadan Mövlanə muzeyi. İtadiyanın YOCOÇU Assosiasiyası, Kultura təşkilatı, Şimali Makedoniyanın Sosio-Mədəni Antropologiya İnstitutu, Belçika Türk Dərnəkləri Federasiyası, Rusiyadan Novosibirsk «Rusiya tarixinin» Tarix Parkı və Gürcüstan Qafqaz Araşdırmalar İnstitutunu təmsil edən alimlər və gənc ədqiqatçıların 60-dan çox məruzə və çıxışı dinlənilmişdir. Hansı ki, həmin məruzə və çıxışlarda, o cümlədən xaricdən olan mütəxəssislərin çıxışlarında Azərbaycanda tarixi-mədəni irsin qorunması, tədqiqi, konservasiyası və təbliği işinə hərtərəfli dövlət qayğısı olduğu, müstəqillik illərində ölkəmizdə tarix və arxeologiya elminin inkişafı sahəsində ciddi uğurlar qazanıldığı, Azərbaycan arxeoloqlarının dünya elminə töhfə olan tapıntıları və nəhayət bu tədqiqatlarda arxeoloq alim kimi mənim iştirakım və xidmətlərim barədə xeyli xoş fikir və arzular bildirilib. Mən bütün bu xoş sözlərin və arzuların doğma Azərbaycanımızın bugünki iqtisadi və mədəni yüksəlişinə, elmimizin inkişafına, bütövlükdə Azərbaycanın tarixi-mədəni dəyərlərinə verilən yüksək qiymət olduğunu xüsusilə vurğulamaq istərdim. Bütün bunlara görə isə Azərbaycan dövlətinə, dövlət başçımız möhtərəm cənab Prezidentimiz İlham Əliyevə minnətdar olmalıyıq. Minnətdar olmalıyıq ona görə ki, yalnız ölkədə sabit və sağlam mənəvi mühit olduğu şəraitdə bütün bu uğurlara nail olmaq mümkündür.
Nəhayət, beynəlxalq vebinar-konfrans iştirakçılarının Azərbaycanda tarix və arxeologiya elminin uğurları, o cümlədən tətdiqatçı alim kimi bu sahədə mənim fəaliyyətim və xidmətlərim barədə söylənilən xoş sözləri və arzuları avans olaraq qəbul etmək olar. O xoş sözlərə, arzulara layiq olmaq üçün hələ çox işləmək, özü də daha yaxşı işləmək tələb olunur. Tariximizin hələ də torpaq altında yatan sirləri olduqca çoxdur. Onları aşkara çıxarıb xalqımıza və dünyaya çatdırmaq isə biz arxeoloqların vəzifəsidir.
Son olaraq 70 illik yubileyimlə bağlı beynəlxalq vebinar-konfransın gedişində, habelə konfrans ərəfəsində mətbuatda, sosial şəbəkələrdə ünvanıma yazılan və söylənilən xoş sözlərə, arzu və təkliflərə görə təşkilatçılara, dostlara, həmkarlarıma, xaricdən olan mütəxəssislərə dönə-dönə təşəkkür edirəm.
Dərin ehtiramla,
Qafar Cəbiyev
AMEA-nın Arxeologiya Etnoqrafiya İnstitutunun baş elmi işçisi,
tarix elmləri doktoru, professor, əməkdar jurnalist
Nəhayət, beynəlxalq vebinar-konfrans iştirakçılarının Azərbaycanda tarix və arxeologiya elminin uğurları, o cümlədən tətdiqatçı alim kimi bu sahədə mənim fəaliyyətim və xidmətlərim barədə söylənilən xoş sözləri və arzuları avans olaraq qəbul etmək olar. O xoş sözlərə, arzulara layiq olmaq üçün hələ çox işləmək, özü də daha yaxşı işləmək tələb olunur. Tariximizin hələ də torpaq altında yatan sirləri olduqca çoxdur. Onları aşkara çıxarıb xalqımıza və dünyaya çatdırmaq isə biz arxeoloqların vəzifəsidir.
Son olaraq 70 illik yubileyimlə bağlı beynəlxalq vebinar-konfransın gedişində, habelə konfrans ərəfəsində mətbuatda, sosial şəbəkələrdə ünvanıma yazılan və söylənilən xoş sözlərə, arzu və təkliflərə görə təşkilatçılara, dostlara, həmkarlarıma, xaricdən olan mütəxəssislərə dönə-dönə təşəkkür edirəm.
Dərin ehtiramla,
Qafar Cəbiyev
AMEA-nın Arxeologiya Etnoqrafiya İnstitutunun baş elmi işçisi,
tarix elmləri doktoru, professor, əməkdar jurnalist
Research Interests:
Quba şəhərində “Soyqırımı Memorial Kompleksi”nin təşəbbüsü, Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi yanında Mədəni İrsin Qorunması, İnkişafı və Bərpası üzrə Dövlət Xidməti, Quba şəhərində “Soyqırımı Memorial Kompleksi”, Miras Mədəni... more
Quba şəhərində “Soyqırımı Memorial Kompleksi”nin təşəbbüsü, Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi yanında Mədəni İrsin Qorunması, İnkişafı və Bərpası üzrə Dövlət Xidməti, Quba şəhərində “Soyqırımı Memorial Kompleksi”, Miras Mədəni İrsin Öyrənilməsinə Kömək İctimai Birliyi və Gürcüstan Qafqaz İrs Araşdırma İnstitutunun təşkilatçılığı ilə 2 gün 13-14 sentyabr tarixlərində keçirilən “Tarixi Yerlər və Abidələr I Beynəlxalq Quba Simpoziumu”nda 5 ölkədən 50-ə qədər alim və tədqiqatçı iştirak edib. Simpoziumun keçirilməsinin əsas məqsədi regionlarda elm və mədəniyyətin inkişafına ictimai dəstək, dünyanın və Azərbaycanın müxtəlif yerlərində tarixi-mədəni irsi, memarlıq və xatirə abidələri, qədim şəhərləri və insanların həyat tərzini araşdıran alim və tədqiqatçıları bir araya gətirmək olmuşdur
Research Interests:
İsmayıllı rayonu Basqal qəsəbəsinin ərazisi zəngin tarixi və mədəni irsə sahibdir. Basqal qəsəbəsinin qədim hissəsini əhatə edən Azərbaycan Respublikasının Dövlət Turizm Agentliyi Basqal Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğu 1989-cu ildə təşkil... more
İsmayıllı rayonu Basqal qəsəbəsinin ərazisi zəngin tarixi və mədəni irsə sahibdir. Basqal qəsəbəsinin qədim hissəsini əhatə edən Azərbaycan Respublikasının Dövlət Turizm Agentliyi Basqal Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğu 1989-cu ildə təşkil edilib (Basqal 2009: 1), sahəsi təxminən 50 hektardır. Basqal qoruğunun ərazisində Qalabaşı orta əsrlər qalası, Qoşabulaq, Dəmirçibazar, Dərə-məhəllə, Xarabiyan, Kələküçə, Qəlibgah, Çayqırağı kimi tarixi küçələri, Bazar meydanı, bulaqları, kürəbəndləri, 40-dan çox tarixi yaşayış evi və sənətkar karxanası, Düzən qəbiristanlığı, Pir çinar, Şeyx Məhəmməd məscidi, Hacı Bədəl məscidi, tarixi Hamam və digər abidələri vardır (Hüseynov 2014; Babayev və Şahbazov 2017; Halilli 2019). Basqalın Qalalar antik və ilk orta əsrlər yaşayış yeri arxeoloji baxımdan öyrənilməyib, lakin oradan təsadüfən aşkar olunan maddi-mədəniyyət nümunələri, o cümlədən saxsı məmulatı Basqal Qoruğunda nümayiş olunur. İndiyə qədər Basqal qəsəbəsi ərazisində arxeoloji tədqiqatların aparılmaması onun qədim və orta əsrlər dövrü tarixinin zəif öyrənilməsinə səbəb olub. Bunu nəzərə alan Azərbaycan Respublikasının Dövlət Turizm Agentliyi 2019-cu ilin avqust-sentyabr aylarında professor Qafar Cəbiyevin başçılığı ilə arxeoloji ekspedisiyanı Basqal qəsəbəsində tədqiqat aparmaq üçün dəvət edib. AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun Basqal arxeoloji ekspedisiyası əvvəlcə tarixi Hamamın cənubunda, Şeyx Məhəmməd məscidində, Qalabaşı qalasının cənub-şərq divarları qarşısında kəşfiyyat qazıntıları aparıb, hesabat hazırlanıb (Basqalda 2019). Azərbaycan Respublikasının Dövlət Turizm Agentliyi Basqal Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğu 2019-cu ilin oktyabr-noyabr aylarında Basqalın Şeyx Məhəmməd məscidi, Hacı Bədəl məscidi, Seyid Ümbülbanu türbəsi, Basqal Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğu fondu, Qoşabulaq abidəsindəki kitabələrin oxunması üçün Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin direktor müavini, epiqrafçı alim, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Həbibə Əliyevanı dəvət etmişdir. Həbibə Əliyeva həmin abidələrə məxsus kitabələri sistemləşdirmiş, onları təmizləmiş, estampını çıxarmış, kitabələri oxumuş, onların müqayisəli təhlilini aparmış, Qoruğun direktoru, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Fariz Xəlilli ilə nəşrə hazırlamışdır. Basqal kitabələri ilk dəfə kompleks şəkildə kataloq formasında nəşr edilir. Onun ehtiva etdiyi informasiya ilk mənbə məlumatıdır. Müəlliflər kataloqda kitabələri təsvirlə yanaşı, elmi-müqayisə şəklində izahlar da vermişlər. İnanırıq ki, kataloq Basqal haqqında gələcək tədqiqatlara işıq tutacaqdır. Müəlliflər kataloqun ərsəyə gəlməsində əməyi olanlara - Azərbaycan Respublikasının Dövlət Turizm Agentliyi Qoruqları İdarəetmə Mərkəzinin İdarə Heyətinin sədri Azadə Hüseynova, şöbə müdirləri Elşən Mustafayev və Samir Ağasiyev, Basqal Qoruğunun baş fond mühafizi Polat Nəzirov və qoruğun digər bütün əməkdaşları, Basqal İcra Ərazi nümayəndəsi Novruz Əsədov, Basqal dini icmasının sədri Həsən Abdullayev, Basqal ekspedisiyasının rəisi, professor Qafar Cəbiyev, arxeoloqlar Elmira Abbasova, Taleh Əliyev və digər əməkdaşlar, AMEA Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun elmi işçisi Şəhla Xəlilli, fotoqraf Anar Həbibov, memar İlqar Novruzov, təşkilatçı Elxan Xəlilov və digər şəxslərə minnətdarlıq edir.
Research Interests:
Şirvan xəzinəsi... Tarixdən Şirvan dağlarında xəzinələrin gizlədilməsi haqqında rəvayətlər var. Deyilənə görə, Makedoniyalı İsgəndər dünyanı fəth edərkən topladığı xəzinəni Şirvana göndərmiş, burada saxlanılmışdır. Teymurləng Şimali... more
Şirvan xəzinəsi...
Tarixdən Şirvan dağlarında xəzinələrin gizlədilməsi haqqında rəvayətlər var. Deyilənə görə, Makedoniyalı İsgəndər dünyanı fəth edərkən topladığı xəzinəni Şirvana göndərmiş, burada saxlanılmışdır. Teymurləng Şimali Qafqazdan yığdığı xəzinəni Xəzinə dağında, Şirvanşah Fərrux Yəsar Şirvan şahlığının xəzinəsini Gülüstan qalasında, Mustafa xan Şirvan xanlığının xəzinəsini Fit dağında gizlətmişdir. Tarix boyunca bu xəzinələr axtarılmış, axtarılmış, amma nədənsə tapılmamışdır.
2010-cu ildə Orta əsr Ağsu şəhərində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı bu xəzinələrin yerini nişan verən tapıntılar üzə çıxdıqca, bir daha əmin olduq ki, doğurdan da Şirvan xəzinələr diyarıdır. Hətta bu xəzinələrin marşurutunu cızmaq imkanı da əldə etdik.
Şirvanın xəzinəsi onun abidələridir, mədəni irsidir. Diri Baba, Gülüstan, Qədim Şamaxı, Cümə məscidi, Buğurt, Yeddi Günbəz, Orta əsr Ağsu şəhəri, Şeyx Dursun, Qırlartəpə, Mehrəvan, Cavanşir, Basqal, Lahıc, Fitdağ əsrlərlə yığılmış, toplanmış xəzinələrdir. Bu abidələrin öyrənilməsi, konservasiyası və təbliği ölkə və dünya ictimaiyyətinə bu xəzinələrin dəyərini göstərir.
Turistləri bu xəzinəni birlikdə kəşf etməyə çağırırıq. Gəlin Şirvan incisinə birlikdə sahib çıxaq.
Tarixdən Şirvan dağlarında xəzinələrin gizlədilməsi haqqında rəvayətlər var. Deyilənə görə, Makedoniyalı İsgəndər dünyanı fəth edərkən topladığı xəzinəni Şirvana göndərmiş, burada saxlanılmışdır. Teymurləng Şimali Qafqazdan yığdığı xəzinəni Xəzinə dağında, Şirvanşah Fərrux Yəsar Şirvan şahlığının xəzinəsini Gülüstan qalasında, Mustafa xan Şirvan xanlığının xəzinəsini Fit dağında gizlətmişdir. Tarix boyunca bu xəzinələr axtarılmış, axtarılmış, amma nədənsə tapılmamışdır.
2010-cu ildə Orta əsr Ağsu şəhərində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı bu xəzinələrin yerini nişan verən tapıntılar üzə çıxdıqca, bir daha əmin olduq ki, doğurdan da Şirvan xəzinələr diyarıdır. Hətta bu xəzinələrin marşurutunu cızmaq imkanı da əldə etdik.
Şirvanın xəzinəsi onun abidələridir, mədəni irsidir. Diri Baba, Gülüstan, Qədim Şamaxı, Cümə məscidi, Buğurt, Yeddi Günbəz, Orta əsr Ağsu şəhəri, Şeyx Dursun, Qırlartəpə, Mehrəvan, Cavanşir, Basqal, Lahıc, Fitdağ əsrlərlə yığılmış, toplanmış xəzinələrdir. Bu abidələrin öyrənilməsi, konservasiyası və təbliği ölkə və dünya ictimaiyyətinə bu xəzinələrin dəyərini göstərir.
Turistləri bu xəzinəni birlikdə kəşf etməyə çağırırıq. Gəlin Şirvan incisinə birlikdə sahib çıxaq.
Research Interests:
Dr. Fariz Xəlilli, Təranə Yusifova. Girdiman bələdçi klubu: İsmayıllının mədəni irsi kataloqu. Bakı: “Elm və Təhsil” 2018, 48 səhifə
Research Interests:
Bu yaxınlarda İsmayıllı rayonunun Kələzeyvə kəndində qədim qəbiristanlıqda Şirvan bəylərindən birinə məxsus türbənin kitabəsini oxuyarkən nəzərimi bu ifadə cəlb etdi: “Mustafa xan Şirvanşah”. Şirvan xanı Mustafa xanın 30 illik... more
Bu yaxınlarda İsmayıllı rayonunun Kələzeyvə kəndində qədim qəbiristanlıqda Şirvan bəylərindən birinə məxsus türbənin kitabəsini oxuyarkən nəzərimi bu ifadə cəlb etdi: “Mustafa xan Şirvanşah”. Şirvan xanı Mustafa xanın 30 illik xanlığının əsas siyasi hədəfinin “şirvanşahlıq” olduğunu hələ yaşadığı dövrdə özü və ondan sonra xanlıq haqqında yazan bəzi müəlliflər ehtiyatla qeyd etmişlər. Azərbaycanın mühacir yazarlarından Cahangir Zeynaloğlu da bu yaxınlarda tərcüməsini nəşr etdirdiyim “Şirvanşahlar yurdu” kitabında Mustafa xanın timsalında Şirvan xanlığını Son Şirvanşahlar kimi təqdim etmişdir. Elmi araşdırmalarımın müəyyən hissəsi Şirvan tərəkəmələri və Şirvan xanlığı şəhərləri ilə bağlı olduğu üçün istər-istəməz dövrün siyasi, iqtisadi və mədəni həyatına da münasibət bildirməli olmuşam. Şirvan xanlığının adı məsələsi tarixçilər tərəfindən elmi mübahisəyə çevrilmişdir. Xanlıqlar tarixi üzrə elmi araşdırmaları ilə tanınan mərhum tarixçi Həsi Abdullayev tarixi faktlara subyektiv yanaşaraq xanlığın adını “Şamaxı xanlığı” kimi qənaətbəxş hesab etdiyini bildirmişdir. Təəssüf ki, Azərbaycan tarixşünaslığında yanlış cığır açılmış, yolundan gələn tarixçilər ad məsələsində onu təkrarlamışlar. Hələ ilk gənclik illərimdə bunu təkzib edən “Yazılmamış tarix: Şirvan xanlığı” məqaləsi ilə çıxış etmişəm. Tarixçilər yanlış olaraq elə düşünürlər ki, Şamaxı şəhəri Şirvan xanlığının mövcudluğu dövründə yaşanılası vəziyyətdə olmuşdur. Bilinməlidir ki, 1735-ci ildən 1824-cü ilə qədər Şamaxı şəhərini dirçəltmək mümkün olmadı. Nə Məhəmməd Səid xan və Ağası xan qardaşları, nə də Qubalı Fətəli xan Şamaxı şəhərini yenidən bərpa edə bilmədilər. Buna onların maliyyə imkanları da çatmadı. Qeyd edim ki, Şamaxı şəhərini Yeni Şamaxı adı ilə Ağsu şəhərinə Nadir şahın imperial iradəsi köçürdüyü kimi, Fitdağ şəhərini də Şamaxı şəhərinə Çar Rusiyasının imperial iradəsi köçürmüşdür. Tarixçilərin yanlış yanaşması Şirvan xanlığına paytaxtlıq etmək imkanı tapmayan Şamaxı şəhərinin xanlığın adına nisbət edilməsidir. Əksinə 1735-1805-ci illərdə Şirvan xanlığının mərkəzi Ağsu (Cəlalabad, Yeni Şamaxı), 1805-1825-ci illərdə isə ətrafındakı Basqal, Mücü və Sulut qəsəbələri ilə Fitdağ şəhəri olmuşdur. 2010-cu ilin mart ayından 2012-ci ilin dekabr ayına kimi tarixdə Cəlalabad, Yeni Şamaxı və Ağsu adı ilə tanınan Şirvan xanlığının paytaxt şəhərində apardığımız araşdırmalar bizə Azərbaycan tarixşünaslığında bilinməyən maddi dəlilləri ortaya çıxarmağa imkan vermişdir. Xanlıq dövrü şəhərlərinin topoqrafiyası, şəhər əhalisinin həyat tərzi, İpək yolu üzərindən Avropa və Asiya ilə ticarət imkanları, insanların mədəni səviyyəsi haqqında dolğun informasiya əldə etdik. Orta əsrlər sonrası arxeologiyasının mühüm tapıntılarına sahib olan Ağsu şəhəri qala divarları, daş döşənmiş səliqəli küçələri, təmiz və çirkab su üçün mükəmməl kürəbənd sistemi, şəhər meydanı, Cümə məscidi, Azərbaycanda ən böyük buzxanası, hamamları, su anbarları, sənətkarlıq karxanaları, iyirmi minə yaxın artefaktı ilə Şirvan xanlığı tarixinə işıq salır. Təəssüf ki, xanlıq dövrü tarixçiləri XVIII əsr Azərbaycanının ərazisinə və əhalisinin sayına görə ən böyük şəhərini tanımadan tədqiqat aparırlar. Özüm bir Şirvan tərəkəməsi olduğum üçün müəllimim, mərhum tarixçi Vaqif Piriyevin yönləndirməsi ilə Şirvan xanlığı mahallarını araşdırmışam. Şirvan mahalları və tərəkəmələr haqqında çoxsaylı məqalələrim və kitablarım vardır. Şirvan xanlığı demoqrafiyası və antropologiyası məhz mahalların tərkibindəki kənd və obaları yaxından tanımaqla anlaşılır. Davamlı proses olan Azərbaycan xalqının etnogenezində Şirvan kənd və obalarını təşkil edən yerli və gəlmə əhalinin oynadığı rolu daha aydın başa düşmək mümkündür. Təəssüf ki, kabinet tarixçiliyi yazılı mənbələrin yerlərdəki izlərini nəzərə almadan subyektiv yazıların da ortaya çıxmasına səbəb olmuşdur. Şirvan xanlığında Mustafa xanın hakimiyyəti illərində ortaya çıxan sufizm hərəkatı Qafqazın sonrakı sosial-ictimai taleyini şəkilləndirmişdir. Şirvandakı nəqşibəndi və zikrçi məktəblərini xan ailəsi himayə etmiş, onların daha geniş coğrafiyaya yayılmasına çalışmışdır. Nəqşibəndiliyi Şirvana gətirən Mövlanə İsmayıl Siracəddin Şirvani haqqında iki dəfə nəşr olunmuş kitabım və zikrçiliyin əsasını qoyan Şeyx Eyyub haqqında məqalələrim Şirvan xanlığı və sufizm tarixinə işıq salır. Təəssüf ki, Azərbaycan tarixşünaslığı XIX əsrdə Qafqazda baş verən hadisələrə Şirvan xanlığı siyasətinin məntiqi davamı kimi münasibət bildirə bilməyib. Şirvan xanlarının şəcərəsi Azərbaycan tarixində Sərkər ailəsinin tutduğu mövqeyi və həmin ailənin sonrakı taleyini anlamağa kömək edir. Bir sıra məqalələrimdə xan ailəsinin müxtəlif nümayəndələri, onların ayrı-ayrılıqda gördüyü işlər haqqında bəhs etmişəm. Bu kitabda həm akademik Berjenin hazırladığı Şirvan xanlarının şəcərəsini orijinalda olduğu kimi, həm də həmin şəcərənin Azərbaycan dilində izahlı tərcüməsini vermişəm. Tərcümə mətnində şəcərənin sadələşdirilməsinə çalışmış, bəzi yanlış tarixləri, şəxs və yer adlarını düzəltmişəm. Şirvan xanlarının şəcərəsini nəşr etməkdə əsas məqsədim geniş ictimaiyyət üçün şəcərəni əlçatan etmək, xan ailəsinin nümayəndələrini üzə çıxarmaq, onların Azərbaycanın ictimai-siyasi, iqtisadi və mədəni inkişafında oynadığı rolu müəyyən etmək, gələcək tədqiqatlara zəmin hazırlamaqdır.
Research Interests:
Son dövrlər ölkəmizdə dövlət tərəfindən həm maddi, həm də qeyri-maddi mədəni irsimizin bərpası və qorunması, tanıdılması istiqamətində tədbirlər və QHT-lərə dəstək nəzərəçarpacaq qədər artmışdır. Lakin, görülən bütün işlərə, tariximiz,... more
Son dövrlər ölkəmizdə dövlət tərəfindən həm maddi, həm də qeyri-maddi mədəni irsimizin bərpası və qorunması, tanıdılması istiqamətində tədbirlər və QHT-lərə dəstək nəzərəçarpacaq qədər artmışdır. Lakin, görülən bütün işlərə, tariximiz, milli və mədəni irsimiz sayılan xalçaçılıq və toxuma sənəti əsasən gənclər və yetişən nəsil, xüsusilə bu əsərləri yaradan qadınlar arasında unudulmaqdadır. Bütün bunların baş verməsinə səbəb çox vaxt yerli əhalidə yetərincə məlumatın olmaması, yerli çeşnilərin unudulması, bu istiqamətdə təbliğatın, maarifləndirmə və tanıtım işlərinin az olması, bəzən heç olmamasıdır. Qızların bu sənətin incəliklərindən məlumatsız olması, yerli əhalinin demək olar ki, bu işlə məşğul olmaması ciddi problem sayıla bilər. Bu isə nəticə etibarilə sənətin unudulmasına səbəb olur. “Kənd həyat tərzinin inkişafında qadınların rolu” layihəsinin məqsədi Azərbaycanda yaşayan əhalinin ahıl, tənha və aztəminatlı ailələrinin, xüsusilə qadınların sosial vəziyyətinin yaxşılaşması və onların asudə vaxtlarının səmərəli təşkilinə dair təşəbbüslərə dəstək verməkdir. Ağsu rayonunun Gəgəli, Bico və Qəşəd kəndlərində müxtəlif yaş kateqoriyalarına və ictimai durumuna malik olan qadınların kənd həyat tərzinin inkişafında tarixən keçdiyi yol, ənənəvi təsərrüfat sahələri, xüsusilə ev sənətkarlığı haqqında araşdırmaların aparılması, nəticələrin ümumiləşdirilməsi, təklif və tövsiyələrin hazırlanması, praktiki işlərin təşviq edilməsi, yeniliklərin kəndlərə gətirilməsi və s. məqamlara diqqət göstərilməsi layihənin əsas predmeti olub. Ölkəmizin iqtisadiyyatında mühüm rol oynayacaq qeyri-neft sektorunun inkişafı, bölgələrdə yeni iş yerlərinin yaradılması və unudulmaqda olan incəsənət növlərinin son dövrlərdə dünyada iqtisadiyyat növləri arasında geniş yayılmış mədəni istehsal sahəsinə çevrilməsi xüsusilə önəmlidir. Maddi, tarixi, mədəni irsimizi qorumaqda əsas məsuliyyət həm də QHT-lərin üzərinə düşür. Bunun üçün mədəni irs, tariximizin araşdırılması ilə məşğul olan xüsusi mütəxəssislərlə iş birlikləri qurulmalı, bu istiqamətdə təlimlər, seminarlar və s. keçirilməli, təsərrüfat birlikləri yaradılmalıdır. Bütün bunlar son nəticədə bölgələrdə məşğulluğun artmasına, yeni təsərrüfat subyektlərinin yaranmasına, xalq tətbiqi sənət növlərinin dirçəlməsinə və bölgələrə turist axınının artmasına səbəb olur. Ahıl, tənha və aztəminatlı ailələrdəki qadınların sosial vəziyyətinin yaxşılaşması və onların asudə vaxtlarının səmərəli təşkil olunması mümkün olur. Beləliklə, MİRAS Mədəni İrsin Öyrənilməsinə Kömək İctimai Birliyi Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında QeyriHökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurasının maliyyələşdirdiyi “Kənd həyat tərzinin inkişafında qadınların rolu” layihəsi 2016-cı il 10 may – 10 noyabr tarixlərində həyata keçirilib.
Research Interests:
Azərbaycan əhalisinin təqribən 5,2%-i, yəni, 500 min nəfərdən çoxu əlilliyi olan şəxslər və sağlamlıq imkanları məhdud olan uşaqlardır. Müqayisə üçün bildirək ki, Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatına əsasən, dünya əhalisinin 15 faizi... more
Azərbaycan əhalisinin təqribən 5,2%-i, yəni, 500 min nəfərdən çoxu əlilliyi olan şəxslər və sağlamlıq imkanları məhdud olan uşaqlardır. Müqayisə üçün bildirək ki, Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatına əsasən, dünya əhalisinin 15 faizi əlilliyi olan şəxslərdir, yəni dünyada 650 milyondan artıq əlil yaşayır. Əlillərin reabilitasiyası, onların sosial müdafiəsi və ictimai həyatın bütün sahələrində iştirakı, onların layiqli həyat sürmələri üçün normal şəraitin yaradılması dövlətimizin sosial siyasətinin əsas istiqamətlərindən biridir. Bu, Konstitusiymızda, habelə “Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyasında və digər hüquqi-normativ sənədlərdə təsbit olunub. Ölkəmizdə fiziki imkanları məhdud olan insanların cəmiyyətə inteqrasiyası istiqamətində görülən işlər göz qabağındadır. Bununla belə, əlillərin özlərini cəmiyyətin bir parçası hesab etməsi üçün onların turizm və mədəni irs obyektlərindən rahatlıqla istifadəsi də təmin olunmalıdır. Bəs bu sahədə vəziyyət necədir? Təəssüf ki, həm paytaxtda, həm də bölgələrdə hələ də əlillərin müvafiq nəqliyyat vasitələri ilə təminatı, əlil arabalarının hərəkəti üçün xüsusi səkilərin tikintisi qənaətbəxş deyil. Xüsusilə də mövcud mədəniyyət ocaqlarının bir çoxunun köhnə binalarda yerləşməsi əlillərin mədəni irsimizlə tanışlığı yolunda çox ciddi problemlər yaradır. Halbuki, bütün dünyada tarixi, mədəni, memarlıq, təbiət abidələrinin, arxeoloji qazıntı sahələrinin, muzeylərin, teatr, kinoteatr, sərgi salonlarının əlillərin reabilitasiyasında rolu dəfələrlə elmi əsaslarla və tədqiqatlarla sübut olunub. Ölkə iqtisadiyyatında qeyri-neft sektorunun daha çox gəlir gətirə bilən sahəsi kimi turizmin rolu hər zaman qeyd edilir. Son illər Vətənimizdə bir-birinin ardınca keçirilən beynəlxalq miqyaslı tədbirlər və genişlənən olimpiya hərəkatı iri şirkətlərlə yanaşı, turistlərin də geniş marağına səbəb olur və ölkəmizə turist axını daim artmaqdadır. Bütün bunlar yeni turizm-mehmanxana komplekslərinin yaranması, istirahət mərkəzləri şəbəkəsinin genişlənməsi ilə paralel gedir. Lakin həmin komplekslərdə, turizm şirkətlərinin təklif etdikləri tur marşrutlar içərisində fiziki imkanları məhdud olan insanlar üçün nəzərdə tutulmuş inklüziv turizmin həyata keçirilməsinə şərait varmı? Təbiidir ki, bu gün ölkəmizdə yaşayan və xarici ölkələrdən gələn əlillər inklüziv turizmin təkliflərini gözləyir, səyahətdən yararlanmaq, ölkənin mədəniyyətini, təbiətini, tarixini, nadir incilərini tanımaqla yanaşı, onlardan bəhrələnərək reabilitasiya prosesini sürətləndirmək, analoji dəyərləri yaratmaq və müəyyən gəlir əldə etmək arzusundadırlar. Azərbaycanda bu sahə hələlik inkişaf etməsə də, geniş potensiala malikdir. Bu potensialı tədqiq edib, mövcud vəziyyətin monitorinqini keçirmək, araşdırmaq, bunun əsasında müvafiq tövsiyyələr vermək məqsədilə MİRAS Mədəni İrsin Öyrənilməsinə Kömək İctimai Birliyi Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurasının maliyyə yardımı ilə ARXEOLOJİ ABİDƏLƏRİN İNKLÜZİV TURİZM PERSPEKTİVLƏRİ VƏ ƏLİLLƏRİN REABİLİTASİYASINA DƏSTƏK layihəsini gerçəkləşdirib.
Research Interests:
Azərbaycanın bölgələrində, xüsusilə kənd yerlərində tarixdən və kökdən gələn təmizkarlıq, ekoloji və bioloji identikliyin mühafizəsi üçün görülən işlər, etnoqrafik yanaşmalar diqqətdən kənarda qalmaqdadır. Əfsuslar olsun ki, bir sıra... more
Azərbaycanın bölgələrində, xüsusilə kənd yerlərində tarixdən və kökdən gələn təmizkarlıq, ekoloji və bioloji identikliyin mühafizəsi üçün görülən işlər, etnoqrafik yanaşmalar diqqətdən kənarda qalmaqdadır. Əfsuslar olsun ki, bir sıra hallarda problemlər sadəcə nəzəri baxımdan araşdırılır, hesabatlar yazılır, tədqiqatlar aparılır, amma əməli iş görülmür. Odur ki, hər sahədə kənd sakinlərinin maarifləndirilməsinə böyük ehtiyac duyulur. Xalqımıza xas qədim və zəngin milli adətənənələrin real ünvanı olan kəndlərimiz müasir ekoloji və etnoqrafik yanaşmalardan kənarda qalır, çox zaman bu sahədə ölkədə əldə olunan nailiyyyətlərdən xəbərsiz olurlar. Kəndlərdə məişət və təsərrüfat tullantıları üçün xüsusi yerlər ayrılmır, tullantıların daşınması və təkrar emalı istiqamətində demək olar ki, heç bir iş görülmür. Beləliklə, kənd sakinləri evlərində və həyətlərində toplanmış məişət və təsərrüfat tullantılarını xaotik şəkildə hara gəldi tullayır, münasib olmayan yerdə və şəraitdə yandırır və havaya zəhərli qazlar sovrulmasına səbəb olurlar. Bütün bunların nəticəsi olaraq potensial epidemiya ocaqları yaranır, az qala hər addımda ziyanlı və zəhərli tullantıların ərzaq və içməli su mənbələrinə qarışması təhlükəsi yaranır, ekologiya çirklənir, flora və faunaya ciddi ziyan dəyir, kənd təsərrüfatı məhsullarının təmiz, sanitar şəraitdə istehsalı sual altında qalır, insanların sağlamlığı təhlükə ilə üzləşir. Kənd yerlərində məişət tullantılarının planlı, operativ və mütəşəkkil qaydada toplanmaması, ərazilərin çirkli olması həmin yerlərdəki tarix və mədəniyyət abidələrinin aşkara çıxarılıb tədqiq edilməsinə mane olur, bölgəyə turistlərin cəlbi ilə bağlı problemlər yaradır. Bunları nəzərə alaraq “Miras” Mədəni İrsin Öyrənilməsinə Kömək İctimai Birliyi Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında QeyriHökumət Təşkilatlarına Dəstək Şurasının maliyyə dəstəyini alaraq “Təmiz kənd - yerli icmaların iştirakı ilə ekoloji və etnoqrafik identikliyin qorunması və davamlı inkişafı” layihəsini gerçəkləşdirib.
Research Interests:
Nərgizava sözünü ilk dəfə eşidəndə şübhə ilə yanaşmışdım. Nərgizi başa düşdük, bəs -ava nə deməkdir? Böyüklərin “kəndimizin altında tarix yatır”, “burada bir dəvə yükü qızıl batıb”, “keçilər qədim şəhərdə bir evin damından digər evin... more
Nərgizava sözünü ilk dəfə eşidəndə şübhə ilə yanaşmışdım. Nərgizi başa düşdük, bəs -ava nə deməkdir? Böyüklərin “kəndimizin altında tarix yatır”, “burada bir dəvə yükü qızıl batıb”, “keçilər qədim şəhərdə bir evin damından digər evin damına keçərdilər” deməsinə şübhə ilə yanaşmamaq mümkün deyildi. Axı buradakı hər hansı tarixi qalıqlar haqqında kitablarda yazılmırdı. Heç gözə dəyən bir tikili və ya xarabalıq da yox idi. İlk dəfə Nərgizava haqqında müəllimim, professor Vəli Əliyevə danışanda birinci kursda oxuyurdum. 1997-ci il idi. Müəllimim məndən ikiqat şübhəli göründü, Nərgizavanın varlığına. Ərazi Azərbaycanın ən ciddi arxeoloqlarından biri olan Fazil Osmanov tərəfindən zamanında yoxlanılıb, əgər Nərgizava yaşayış yeri və qəbiristanlığı olsaydı, qeydə alınardı. Bu qədər sadə, bu qədər bəsit. Şübhə isə məni gəmirirdi, axı böyüklərimiz rəvayətlərinin dərəcəsini güclü etmişdilər. Müəllimimə dedim ki, bəlkə mən gedim, bir də camaatımızın Nərgizava söhbətini dinləyim. Əl çəkmədiyimi görəndə, “get” dedi. Universitetdən icazəmi aldı və səhər mən doğma Ağsu rayonunun Gəgəli kəndinə yola düşdüm. Etibar etdiyim əsas mənbə kənd məktəbindəki müəllimlərimin arayışları ola bilərdi. Məktəbin həyətində kimya müəllimim Akif Kərimovdan Nərgizavanı soruşdum. Dedi ki, kəndimizin Məmmədli və Təhməzli məhəllələrinin həyətlərində, evlərin bünövrələrində iş görülərkən çox sayda metal, daş, saxsı əşyalar çıxır. Bir neçə həyət sahibinin adını da saydı. 1997-ci ilin noyabrı ola, kənddə axşamlar işıqlar yana. Bu Nərgizavanın varlığından da çox şübhəli idi. Vidadi dayının əhvalı çox yaxşı, şən idi. Onu gündüz tapa bilmədiyimə heyifsilənsəm də, axşam əhvalının şən vaxtında onunla görüşməyim bütün peşmançılığımı alt-üst etdi. Daş heykəli soruşurdum. Haradadır? Vidadi dayı heykəli tapmasından, İsmayıllıda heykəlalanlara sata bilməməsindən, heykələ acığının tutmasından, onu divara hörmək qərarına qədər hər şeydən danışdı. Bir azdan hasara hörüləcək bir maşınlıq daşın içindən 40 sm boyu olan insan heykəlinin bədəni tapıldı. Bəs heykəlin başı? Nöyüt fənərinin işığı ilə toyuq hinindən heykəlin başını da tapdıq. Səhər bir iri torba Nərgizava materialları ilə Bakıya yola düşdüm. Nərgizava şübhəsi dağıldı. Çölün əsrarəngiz antik dövr Nərgizavası belə kəşf edildi. Müəllimim, professor Vəli Əliyev bütün şübhələri dağıtdı. Qafqaz Albaniyasının antik dövrə aid nadir tarixi abidəsini aşkar etmişdik. “Bu elmdə yenilikdir, arxeoloji abidə kimi dövlət qeydiyyatına alınmalıdır” - dedi. Sevincimin həddi-hüdudu yox idi.
Research Interests:
Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin Təhsildə inkişaf və innovasiyalar üzrə birinci qrant müsabiqəsi çərçivəsində həyata keçirilən “Arxeoməktəb: Keçmişdən gələcəyə - Tarix fənninin tədrisinin davamlılığı” layihəsinin əsas məqsədi... more
Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin Təhsildə inkişaf və innovasiyalar üzrə birinci qrant müsabiqəsi çərçivəsində həyata keçirilən “Arxeoməktəb: Keçmişdən gələcəyə - Tarix fənninin tədrisinin davamlılığı” layihəsinin əsas məqsədi S.C.Pişəvəri adına Respublika Humanitar Fənlər Gimnaziyasında Arxeoməktəb Klubunu yaratmaq, məktəblilər, müəllimlər və valideynlərlə işləyərək gimnaziyada təşkil olunmuş otaqda fəaliyyət göstərən kluba təsadüfən aşkar edilmiş arxeoloji, həmçinin etnoqrafik materialları toplamaq, arxeoloqlarla görüşlər keçirmək, məktəblilərə qədim tariximizi öyrənən arxeologiyanı sevdirmək, məktəbliləri Bakıya yaxın rayonlarda təşkil ediləcək düşərgələrə cəlb etməkdir. Layihə çərçivəsində gimnaziyanın nəzdində Arxeoməktəb Klubu yaradılmış, klubun işinin təşkil üçün idarə heyəti müəyyənləşdirilmişdir. Layihənin rəhbəri, gimnaziyanın Tarix müəllimi Anar Əliməmmədov klubun rəhbəri, psixoloq Fəridə Əliyeva isə klubun əlaqələndiricisi seçilmişdir.Kluba elmi-təşkilati dəstək üçün tarixçi-alim, arxeoloq, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Fariz Xəlilli ilə ekspert qismində əməkdaşlıq qurulmuşdur. Klubun işində yaxından iştirak edəcək “məktəbli arxeoloqları” müəyyənləşdirmək məqsədilə gimnaziyanın 7, 8, 9-cu siniflərində təhsil alan ümumilikdə 300-dən artıq şagird arasında anket-sorğu keçirilmişdir. Anket-sorğunun nəticəsində 40 “məktəbli arxeoloq” seçilmiş və klubun işinə cəlb edilmişdir. Arxeoməktəb Klubu 3 noyabr 2017-ci ildə məktəbli arxeoloqlar üçün ilk təlimi təşkil etdi. Dr. Fariz Xəlillinin rəhbərliyi ilə keçirilən “Arxeoməktəb klubunun fondunun yaradılması və inventarlaşdırma” mövzusundakı təlimdə məktəbli arxeoloqlara arxeoloji materiallarla işləmək, onların pasportunun hazırlanması və inventarlaşdırma ilə bağlı məlumat verildi. Daha sonra məktəbli arxeoloqlar təlim zamanı öyrəndiklərini praktik olaraq, onların özləri tərəfindən klubun fonduna təqdim olunmuş arxoloji materiallar üzərində tətbiq etdilər. Arxeoməktəb Klubunun növbəti tədbirində məktəbli arxeoloqlar AMEA-nın müxbir üzvü, görkəmli tarixçi-alim Vəli Əliyevlə görüşdülər. 10 noyabr 2017-ci ildə təşkil edilmiş seminarda Vəli Əliyev “Arxeologiya tariximiz” mövzusunda məruzə ilə çıxış etdi. Noyabrın 24-də məktəbli arxeoloqların Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinə ekskursiyası təşkil edildi. Ekskursiya zamanı muzeyin Arxeologiya elmi fondunun direktoru Dr. Nasir Quluzadə şagirdləri fondun fəaliyyəti ilə bağlı məlumatlandırdı. Daha sonra məktəbli arxeoloqlar muzeyin arxeologiyaekspozisiyasında tariximizin müxtəlif dövrlərinə aid bir-birindən maraqlı eksponatlarla tanış oldular. Layihə çərçivəsində nəzərdə tutulan mühüm tədbirlərdən biri də Şamaxı-Ağsu rayonlarına arxeoloji ekspedisiyanın təşkil edilməsi idi. Ekspedisiyada iştirak edəcək şagirdləri müəyyənləşdirmək üçün “Tariximiz sərvətimizdir!” adlı müsabiqə elan edildi. Müsabiqə zamanı şagirdlər esse, foto, rəsm kateqoriyaları üzrə maraqlı materiallar təqdim etdilər. Bir qrup şagird isə özlərinin səhnələşdirdikləri qısa film çəkdilər. Müsabiqə nəticəsində 15-ə yaxın şagird ekspedisiyada iştirak etmək hüququ qazandı. 2-3 dekabr 2017-ci ildə məktəbli arxeoloqların Şamaxı-Ağsu arxeoloji ekspedisiyası təşkil edildi. Ekspedisiyada layihə rəhbəri Anar Əliməmmədov və layihənin eksperti Dr. Fariz Xəlilli ilə yanaşı gimnaziyanın bir neçə müəllimi, həmçininValideyn Müəllim Assosiasiyasının (VMA) sədri Nailə xanım da iştirak edirdi. Ekspedisiya zamanı şagirdlər Qobustan rayonundakı Diri Baba türbəsi, Şamaxı Diyarşünaslıq Muzeyi, Şamaxı Cümə Məscidi, “Orta əsr Ağsu şəhəri” arxeoloji turizm kompleksi ilə yaxından tanış oldular. Dr. Fariz Xəlilli ekspedisiya boyunca şagirdlərə müxtəlif tarixi fakt və hadisələrlə bağlı ətraflı məlumat verdi. Dekabrın 3-də “Orta əsr Ağsu şəhəri” arxeoloji turizm kompleksində məktəbli arxeoloqlar üçün arxeofotoqrafiya təlimi keçirildi. Daha sonra şagirdlər müəyyən edilmiş qazıntı sahəsində Dr. Fariz Xəlillinin rəhbərliyi ilə imitasiya olunmuş arxeoloji qazıntıda iştirak etdilər. Qazıntı zamanı məktəbli arxeoloqlar orta əsrlər dövrünə aid 5 ədəd mis sikkə, saxsı qab parçaları, müxtəlif metal əşyalar və heyvan sümükləri aşkar etdilər. Məktəbli arxeoloqlar layihə çərçivəsində öyrəndikləri, gördükləri və qazandıqları təcrübələrlə bağlı digər məktəblilər qarşısında təqdimatla çıxış etdilər. Layihənin rəhbəri S.C.Pişəvəri adına Respublika Humanitar Fənlər Gimnaziyasının tarix müəllimi Anar Əliməmmədovdur. Layihənin eksperti MİRAS Mədəni İrsin Öyrənilməsinə Kömək İctimai Birliyinin sədri, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Fariz Xəlillidir. S.C.Pişəvəri adına Respublika Humanitar Fənlər Gimnaziyasında yaradılan Arxeoməktəb Klubu nəinki layihə müddətində fəaliyyət göstərəcək, müəllim, məktəbli və valideynlərin dəstəyi ilə davamlı olacaq, layihə müddəti bitdikdən sonra da müxtəlif təlim, seminar və görüşlər təşkil edəcək.
Research Interests:
Vəli Əliyev, Fariz Xəlilov. Ağsunun tarixi səhifələri. Bakı: Adiloğlu, 2001
Research Interests:
AĞSU şəhəri orta əsrlərdə (tarixi-arxeoloji araşdırma). I buraxılış. Ağsu arxeoloji ekspedisiyasının 2010-cu il tədqiqatları. Bakı: CBS, 2010.
Research Interests:
Mündəricat Ön söz (Qafar Cəbiyev) I Bölmə Ağsuda arxeoloji tədqiqatlar və Azərbaycan son orta əsr şəhər problemi (Qafar Cəbiyev) Azərbaycan-Avropa əlaqələri (şüşə materiallar əsasında) (Fariz Xəlilli) Ağsuda sikkə zərbi və pul... more
Mündəricat
Ön söz (Qafar Cəbiyev)
I Bölmə
Ağsuda arxeoloji tədqiqatlar və Azərbaycan son orta əsr şəhər problemi (Qafar Cəbiyev)
Azərbaycan-Avropa əlaqələri (şüşə materiallar əsasında) (Fariz Xəlilli)
Ağsuda sikkə zərbi və pul tədavülü (Akif Quliyev)
Ağsu tapıntıları və onların etnoqrafik paralelləri (Gülzadə Abdulova)
Ağsu qazıntılarından tapılmış metal məmulatı: texnologiyası və təsnifatı (Elmira Abbasova)
Daş məmulatı və daşişləmə sənəti (Sənan Nemətov)
Ağsuda arxeoloji tədqiqatlar zamanı tapılmış miniatür-kaşı barədə (Ziyadxan Əliyev)
Azərbaycan şərq-qərb ticarət əlaqələrinin qovşağında (Cahangir Əhmədov)
Ağsunun epiqrafik abidələri (Şəhər qəbiristanlığının XVIII əsrə aid ərəb və fars dilli kitabələri əsasında) (Həbibə Əliyeva)
Ağsu möcüzəsi (Luigi Scrinzi)
II Bölmə
Tarixi-mədəni irsə qayğıkeş münasibətin Heydər Əliyev nümunəsi
“Ağsuda Arxeoloji turizm və Muzeylər” seminarı
Ağsu tədqiqatlarının ən yeni nəticələri
Contents
Preamble (Gafar Jabiev)
I Chapter
Archaeological Investigations in Agsu and Last Medieval Urban Problem in Azerbaijan (Gafar Jabiev)
Azerbaijani-European Relations (based on glass materials) (Fariz Khalilli)
Minting of Coins and Money Turnover in Agsu (Akif Guliev)
Agsu Findings and Their Ethnographic Parallels (Gulzade Abdulova)
Metal Products Revealed in Agsu Excavations: Technology and Classification (Elmira Abbasova)
Stone Products and Handicraft of Stone-dressing (Sanan Nematov)
Glazed Tile Revealed During Agsu Archaeological Investigations (Ziadkhan Aliyev)
Azerbaijan in Junction of East and West Trade Relations (Jahangir Ahmedov)
Epigraphic Monuments of Medieval Agsu Town (XVIII century Arabian and Persian Inscriptions in Town Cemetery) (Habiba Aliyeva)
II Miracolo di Agsu (Luigi Scrinzi)
II Chapter
Haydar Aliyev Sample of Careful Attitude towards
Historical Cultural Heritage “Archaeological tourism and museums” seminar in Agsu
Latest Results of Archaeological Investigations in Agsu
Ön söz (Qafar Cəbiyev)
I Bölmə
Ağsuda arxeoloji tədqiqatlar və Azərbaycan son orta əsr şəhər problemi (Qafar Cəbiyev)
Azərbaycan-Avropa əlaqələri (şüşə materiallar əsasında) (Fariz Xəlilli)
Ağsuda sikkə zərbi və pul tədavülü (Akif Quliyev)
Ağsu tapıntıları və onların etnoqrafik paralelləri (Gülzadə Abdulova)
Ağsu qazıntılarından tapılmış metal məmulatı: texnologiyası və təsnifatı (Elmira Abbasova)
Daş məmulatı və daşişləmə sənəti (Sənan Nemətov)
Ağsuda arxeoloji tədqiqatlar zamanı tapılmış miniatür-kaşı barədə (Ziyadxan Əliyev)
Azərbaycan şərq-qərb ticarət əlaqələrinin qovşağında (Cahangir Əhmədov)
Ağsunun epiqrafik abidələri (Şəhər qəbiristanlığının XVIII əsrə aid ərəb və fars dilli kitabələri əsasında) (Həbibə Əliyeva)
Ağsu möcüzəsi (Luigi Scrinzi)
II Bölmə
Tarixi-mədəni irsə qayğıkeş münasibətin Heydər Əliyev nümunəsi
“Ağsuda Arxeoloji turizm və Muzeylər” seminarı
Ağsu tədqiqatlarının ən yeni nəticələri
Contents
Preamble (Gafar Jabiev)
I Chapter
Archaeological Investigations in Agsu and Last Medieval Urban Problem in Azerbaijan (Gafar Jabiev)
Azerbaijani-European Relations (based on glass materials) (Fariz Khalilli)
Minting of Coins and Money Turnover in Agsu (Akif Guliev)
Agsu Findings and Their Ethnographic Parallels (Gulzade Abdulova)
Metal Products Revealed in Agsu Excavations: Technology and Classification (Elmira Abbasova)
Stone Products and Handicraft of Stone-dressing (Sanan Nematov)
Glazed Tile Revealed During Agsu Archaeological Investigations (Ziadkhan Aliyev)
Azerbaijan in Junction of East and West Trade Relations (Jahangir Ahmedov)
Epigraphic Monuments of Medieval Agsu Town (XVIII century Arabian and Persian Inscriptions in Town Cemetery) (Habiba Aliyeva)
II Miracolo di Agsu (Luigi Scrinzi)
II Chapter
Haydar Aliyev Sample of Careful Attitude towards
Historical Cultural Heritage “Archaeological tourism and museums” seminar in Agsu
Latest Results of Archaeological Investigations in Agsu
Research Interests:
AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu, AMEA Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi və "MİRAS" Mədəni İrsin öyrənilməsinə kömək İctimai Birliyinin birgə layihəsi əsasında 2010-cu ilin mart ayında Ağsu orta əsr şəhər yerində arxeoloji... more
AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu, AMEA Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi və "MİRAS" Mədəni İrsin öyrənilməsinə kömək İctimai Birliyinin birgə layihəsi əsasında 2010-cu ilin mart ayında Ağsu orta əsr şəhər yerində arxeoloji tədqiqatlara start verilmişdir. Kitab-albom Ağsu arxeoloji ekspedisiyası tərəfindən nəşrə hazırlanmışdır.
Research Interests:
Azərbaycanın tarixi regionlarından biri Şirvan vilayətidir. Burada minillik tarixi əhatə edən Şirvanşahlardövləti (VI-XVI əsrlər) mövcud olmuşdur. Hələ II əsrdə yaşamış yunan coğrafiyaşünası Klavdi Ptolemeyin adını çəkdiyi Şamaxı şəhəri... more
Azərbaycanın tarixi regionlarından biri Şirvan vilayətidir. Burada minillik tarixi əhatə edən Şirvanşahlardövləti (VI-XVI əsrlər) mövcud olmuşdur. Hələ II əsrdə yaşamış yunan coğrafiyaşünası Klavdi Ptolemeyin adını çəkdiyi Şamaxı şəhəri uzun müddət Şirvanşahlar dövlətinin paytaxtı olmuşdur. Azərbaycanın bütün regionlarında Tarix-Diyarşünaslıq muzeyləri vardır. Lakin bu tip muzeylər regional xarakter daşıdığından onların ekspozisiyası mövzu və tarixi ardıcıllıq olmadan zəif eksponatlarla nümayiş olunur. 2008-ci ildə Şamaxı Tarix Diyarşünaslıq Muzeyinin yeni elmi ekspozisiyasının qurulması ilə əlaqədar layihəmiz bəyənilmiş və həyata keçirilməsinə başlanmışdır, Bizim gördüyümüz bütün işlərin, o cümlədən texniki işlərin hansısa elmi mənası vardır. Belə ki, hər bir zal mövzuya uyğun olaraq boyanmış, informasiya panelləri həmin rənglərlə çap olunmuşdur. Yaşıl təbiəti simvolizə etdiyi üçün "Diyarşünaslıq", boz Şamaxıda evlərin ta qədimdən boyandığı xüsusi mineralın - "şirə"nin rəngini simvolizə etdiyi üçün "Şamaxı qədim dövrdə", süd rəngi Şirvanın "süd ölkəsi" adlandırılmasına əsaslanaraq "Şirvanşahlar dövründə Şamaxı" mövzusu üçün əsas rəng seçilmişdir və s. Muzeyin vitrinləri Şamaxı meşələrində bitən göyrüş ağacından düzəldilmişdir. Vitrinlərə və panellərə Muzeyin emblemi (Şirvanşahlar dövlətinin adını simvolizə edən "günbəz içərisində üz-üzə dayanmış iki şir ("Şirvan" "Şirlər ölkəsi" deməkdir) və onların arasında bir inək ("Şirvan" fars dilində "Süd ölkəsi" deməkdir) başı"nın təsviri) həkk edilmişdir. Muzeyin foyesində Şamaxı kəndləri və Şamaxının tanınmış insanları haqqında məlumat bazası qoyulmuşdur. Azərbaycan kəndlərində və əyalət şəhərlərində komputerdən istifadə daha geniş yayılmadığından burada məlumatın çatdırılmasında touch screen və monitordan istifadə olunur. Bu, komputerdən istifadə edə bilməyənlərin də işini asanlaşdırır. Zəngin flora (buradan Maykop çöküntüləri təbəqəsindən (25-35 milyon il əvvəl) daşlaşmış ağac tapılmışdır), fauna (Şamaxı cüyürü ilə məşhurdur), Astrofizika rəsədxanası (Şamaxı səması dünyada ən açıq səmalardandır), palçıq vulkanları (dünyadakı palçıq vulkanlarının 40 faizi Azərbaycandadır) haqqında məlumat və eksponatlar Muzeyin "Diyarşünaslıq" zalında nümayiş etdirilir. Burada Şirvanda yaşayan müxtəlif heyvanların və quşların müqavvaları, Şirvanda əkilibbecərilən bitkilərin herbariləri, müxtəlif minerallar və Şirvana məxsus süxurlar xüsusi vitrinlərdə qoyulmuşdur. Orta əsr Şamaxı şəhərinin Avropalı səyyah-rəssamlar (Adam Oleari, Korneli de Breyn və s.) tərəfindən çəkilmiş rəsmlərinin reproduksiyası ekspozisiyanın ən maraqlı yerlərindədir.
Qədim insanlar Şirvanda Paleolit dövründən məskunlaşmışlar. Qobustan qayaüstü təsvirləri Şirvan regionunun və Azərbaycanın mədəni irsinin nadir nümunələrindəndir. Burada qədim insan qaya üzərinə tarix yazmış, incəsənət əsərləri yaratmışdır. Şamaxı şəhərinin qədim yerində isə bir neçə təbəqədə yaşayış olub. Ən qədim təbəqə Kür-Araz mədəniyyəti sakinlərinin qəbirlərinin aşkar olunduğu təbəqədir (e.ə. III-II minilliklər). Miflərdə olduğu kimi, arxeoloji tədqiqatlar da Şamaxıda həyatın Makedoniyalı İsgəndər dövründə canlandığını göstərir. Qədim şamaxılılar Makedoniyalı İsgəndərin pullarına oxşar pullar kəsmiş və istifadə etmişlər. E.ə. III-I əsrlərdə şamaxılılar Suriya və Fələstində hazırlanmış nəfis şüşə qablar idxal etmiş, sonralar I-III əsrlərdə onun istehsalını öyrənib tətbiq etmişlər. Şamaxı üzümü ilə tanınmış, buradan digər ölkələrə sonralar da olduğu kimi üzüm məhsulları və çaxır ixrac olunmuşdur. Qəbirlərin birindən aşkar olunmuş iri küpün içərisi çaxırla dolu olmuşdur. Şamaxılılar əcdad kultu ilə əlaqədar olaraq daş heykəllər düzəltmişlər. Yerli əhəngdaşından hazırlanan iri daş heykəllər kişilərə aid olub, əllərinin biri ürəyinin üzərində, biri isə kəmərindədir. Onların bəziləri qılınc və xəncərlə təsvir olunmuşdur. Şamaxılıların gildən (Azərbaycanda torpağa "Ana torpaq" deyilir) hazırladıqları qadın heykəlciklərinin qabarıq bədəni, yaş həddinə uyğun döşləri, əl-ayaqları, saç və hörükləri aydın təsvir olunmuşdur. Küp qəbirlər də ananın qarnını simvolizə edir və mərhum o dünyaya köçərkən sanki ananın qarnındaymış kimi yola salınırdı. Ölünü ana bətnindəki kimi çox bükülü şəkildə qəbirə qoyurdular. Antik və ilk orta əsrlərin bu maddi-mədəniyyət nümunələri "Şamaxı qədim dövrdə" zalında nümayiş etdirilir. Şamaxı uzun müddət Şirvanşahlar dövlətinin mərkəzi olmuşdur. Şirvan şahlarının Sasani sülaləsinə qohumluğu çatırdı. Müsəlmanlar ilk dəfə Azərbaycana gələndə Şirvanşah Şəhriyar onlarla müqavilə bağlamışdı. Azərbaycan Respublikasında ən qədim məscid də Şamaxıdadır (743-cü il). Şirvan şahları elmi, ədəbiyyatı, mədəniyyəti himayə edirdilər. Şamaxıda zamanının "Şirvan Elmlər Akademiyası" yaradılmışdır. Burada Ömər Kafiəddin (təbib), Fələki Şirvani (astronom), Xaqani Şirvani (şair) kimi dahilər yaşayıb yaratmışdır. Şamaxı İslam dünyasında sufizmin mərkəzlərindəndir. O dövrün böyük sufiləri Şirvan xanəgahlarını ziyarət etmişlər (Pir Hüseyn, Diri Baba, Pir Mərdəkan, Avaxıl, Dədəgünəş xənəhgahları). Dünyanın bütün yerlərinə yayılmış xəlvətilik sufi cərəyanı məhz Şamaxının Avaxıl kəndindən çıxmışdır. Hürufilik sufi məktəbinin əsas dayaq yeri də Şamaxı olmuş, türk dilində şeirlər yazan Nəsimi Şirvani bu cərəyanın böyük nümayəndəsi olmuşdur. Şamaxı İpək yolu üzərindəki mərkəz şəhərlərdən olduğu üçün Avropa, Hindistan, Rusiya, Çin, Orta Asiya, Yaxın Şərq ölkələrindən bura ticarətə gəlirdilər. Şamaxı ipəyi ilə tanınır, burada qızğın ipək ticarəti aparılırdı. Bu minillik tarixdə Şamaxıda həyatın zəiflədiyi məqamlar (zəlzələlər, monqol yürüşlərinin təsiri ilə) da olmuşdur. Orta əsr Şamaxı şəhərində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı aşkar olunmuş saxsı məmulatı, metal, sümük və şüşə əşyalar, şirvanşah və xarici ölkələrin pulları, sufi əşyaları, əlyazma kitablar "Şamaxı Şirvanşahlar dövlətinin mərkəzi kimi" zalında nümayiş etdirilir. Azərbaycan qədimdən neft ölkəsi olduğu üçün burada orta əsrlərdə saxsı çıraqlar neftlə işləyirdi. Şamaxılı usta müxtəlif insan sifətlərini şirli dolçanın üzərində çox ustalıqla işləmişdir. Şirvanşahlar dövləti Səfəvi şahı Təhmasib tərəfindən 1538-ci ildə süquta uğradılır və Şirvan bəylərbəyliyi yaradılır. Şirvan şahlığı süqut etdikdən sonra Səfəvilər, Osmanlılar, Əfşarlar, Qacarlar, nəhayət Rus əsarəti zamanı Şamaxı ayaqlar altında qalmış, əhalisi azalmış, alimləri, sənətkarları, ağzı dualılar yad ellərə getmişlər. Dünyanın çox yerinə yayılmış Şirvani nisbəlilər bu həqiqətdən xəbər verir. 1747-ci ildə Nadir şah öldürüldükdən sonra müstəqil Şirvan xanlığı yarandı. Şirvan xanlarının Şirvanın şahlıq dövrü sabitliyini və intibahını geri qaytarmaq cəhdləri feodal pərakəndəliyinə və rus istilasina qurban getdi. Xan ailəsinə Şamaxıda yalnız dəfn olunma icazəsi verən ruslar buranı vilayət, sonra quberniya mərkəzinə çevirdilər. "Şirvan Səfəvilər və Şirvan xanlığı dövründə" zalında orta əsr silahları , XVIII əsr rus topu, etnoqrafik əşyalar (Şirvanda ipəkçilik, misgərlik, dəmirçilik, xalçaçılıq, dulusçuluq, toxuculuq və s. sənət sahələri geniş yayılmışdı), dövrün pulları nümayiş etdirilir. 1820-ci ildə Şirvan xanlığı ləğv edildi. Rusiyanın müstəmləkə siyasəti, çar məmurlarının özbaşınalıqları geniş yayıldığından bəzən xanlıq dövrü həsrəti çəkilirdi. Rusiyanın müxtəlif yerlərindən Şirvana, yerli əhalinin torpaqları hesabına molokanlar ("zərərli təriqətçilər") köçürülürdü. "Şirvan Çar Rusiyası dövründə" zalında XIX-XX əsrin əvvəllərinə aid xalq sənətkarlığı nümunələri, Avropa, Rusiya, Hindistan, Qacar, Osmanlı, Orta Asiyadan gətirilmiş ticarət malları, məişət əşyaları, xalçalar, Şirvan atlı milisinin bayrağı, dövrün pulları, möhürlər, əlyazmalar nümayiş etdirilir. 1902-ci ildə Şamaxıda zəlzələ olmuş, şəhər tamamilə dağılmışdır. Foto görüntülər və dövrün qəzet materialları zəlzələnin dəhşəti haqqında təsəvvür yaradır.
1918-1920-ci illərdə müstəqil Azərbaycan Respublikası mövcud olmuşdur. Müstəqilliyə gedən yol ağır olmuş, bolşeviklərin dəstəyi ilə erməni daşnakları digər yerlərdə olduğu kimi Şirvanda da etnik təmizləməyə başlamışlar. 13000-dən çox insan tələf olmuş, evlər yandırılmış, Şamaxı xarabazara çevrilmişdir. "Şirvan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə" zalında rəsmi soyqırım sənədləri, foto materiallar, silahlar, cümhuriyyət pulları və s. nümayiş etdirilir. "Şirvan Sovet dövründə" və "Şirvan müstəqilik illərində" zallarında da müxtəlif müasir dövr eksponatları - fotomateriallar, rəsmi sənədlər, medal və ordenlər, Şamaxı zavod və fabriklərinin məhsulları, xalçalar, mədəniyyət xadimlərinin və müharibə iştirakçılarının əşyaları və s. qoyulmuşdur.
Şamaxı Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyinin Şirvan tarixindən bəhs edən filmi hazırlanmışdır. Diyarşünaslıq zalından Tarix zallarına keçid yerində filmin nümayişi üçün kinozal qurulmuşdur. Tamaşaçı (vizitor) tarix zallarına bu filmi izlədikdən sonra daxil olur. Filmdə Şamaxılı muğam ustası Alim Qasımovun ifa etdiyi "Şirvan şikəstəsi" və şamaxılı aktyor İlham Namiqkamalın səsləndirməsi ilə mətndən istifadə olunmuş, Şirvan tarixi haqqında ümumi məlumat verilmişdir. Azərbaycanın regional muzeyləri içərisində ilk dəfə dünya muzey standartları əsasında tarixi ardıcıllıq, işıq effektləri, iki dildə (Azərbaycan və ingilis) informasiya, elektron vasitələrdən istifadə edilməklə Şirvan regionun mədəni irsi yerli və xarici turistlərə təqdim olunur.
Qədim insanlar Şirvanda Paleolit dövründən məskunlaşmışlar. Qobustan qayaüstü təsvirləri Şirvan regionunun və Azərbaycanın mədəni irsinin nadir nümunələrindəndir. Burada qədim insan qaya üzərinə tarix yazmış, incəsənət əsərləri yaratmışdır. Şamaxı şəhərinin qədim yerində isə bir neçə təbəqədə yaşayış olub. Ən qədim təbəqə Kür-Araz mədəniyyəti sakinlərinin qəbirlərinin aşkar olunduğu təbəqədir (e.ə. III-II minilliklər). Miflərdə olduğu kimi, arxeoloji tədqiqatlar da Şamaxıda həyatın Makedoniyalı İsgəndər dövründə canlandığını göstərir. Qədim şamaxılılar Makedoniyalı İsgəndərin pullarına oxşar pullar kəsmiş və istifadə etmişlər. E.ə. III-I əsrlərdə şamaxılılar Suriya və Fələstində hazırlanmış nəfis şüşə qablar idxal etmiş, sonralar I-III əsrlərdə onun istehsalını öyrənib tətbiq etmişlər. Şamaxı üzümü ilə tanınmış, buradan digər ölkələrə sonralar da olduğu kimi üzüm məhsulları və çaxır ixrac olunmuşdur. Qəbirlərin birindən aşkar olunmuş iri küpün içərisi çaxırla dolu olmuşdur. Şamaxılılar əcdad kultu ilə əlaqədar olaraq daş heykəllər düzəltmişlər. Yerli əhəngdaşından hazırlanan iri daş heykəllər kişilərə aid olub, əllərinin biri ürəyinin üzərində, biri isə kəmərindədir. Onların bəziləri qılınc və xəncərlə təsvir olunmuşdur. Şamaxılıların gildən (Azərbaycanda torpağa "Ana torpaq" deyilir) hazırladıqları qadın heykəlciklərinin qabarıq bədəni, yaş həddinə uyğun döşləri, əl-ayaqları, saç və hörükləri aydın təsvir olunmuşdur. Küp qəbirlər də ananın qarnını simvolizə edir və mərhum o dünyaya köçərkən sanki ananın qarnındaymış kimi yola salınırdı. Ölünü ana bətnindəki kimi çox bükülü şəkildə qəbirə qoyurdular. Antik və ilk orta əsrlərin bu maddi-mədəniyyət nümunələri "Şamaxı qədim dövrdə" zalında nümayiş etdirilir. Şamaxı uzun müddət Şirvanşahlar dövlətinin mərkəzi olmuşdur. Şirvan şahlarının Sasani sülaləsinə qohumluğu çatırdı. Müsəlmanlar ilk dəfə Azərbaycana gələndə Şirvanşah Şəhriyar onlarla müqavilə bağlamışdı. Azərbaycan Respublikasında ən qədim məscid də Şamaxıdadır (743-cü il). Şirvan şahları elmi, ədəbiyyatı, mədəniyyəti himayə edirdilər. Şamaxıda zamanının "Şirvan Elmlər Akademiyası" yaradılmışdır. Burada Ömər Kafiəddin (təbib), Fələki Şirvani (astronom), Xaqani Şirvani (şair) kimi dahilər yaşayıb yaratmışdır. Şamaxı İslam dünyasında sufizmin mərkəzlərindəndir. O dövrün böyük sufiləri Şirvan xanəgahlarını ziyarət etmişlər (Pir Hüseyn, Diri Baba, Pir Mərdəkan, Avaxıl, Dədəgünəş xənəhgahları). Dünyanın bütün yerlərinə yayılmış xəlvətilik sufi cərəyanı məhz Şamaxının Avaxıl kəndindən çıxmışdır. Hürufilik sufi məktəbinin əsas dayaq yeri də Şamaxı olmuş, türk dilində şeirlər yazan Nəsimi Şirvani bu cərəyanın böyük nümayəndəsi olmuşdur. Şamaxı İpək yolu üzərindəki mərkəz şəhərlərdən olduğu üçün Avropa, Hindistan, Rusiya, Çin, Orta Asiya, Yaxın Şərq ölkələrindən bura ticarətə gəlirdilər. Şamaxı ipəyi ilə tanınır, burada qızğın ipək ticarəti aparılırdı. Bu minillik tarixdə Şamaxıda həyatın zəiflədiyi məqamlar (zəlzələlər, monqol yürüşlərinin təsiri ilə) da olmuşdur. Orta əsr Şamaxı şəhərində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı aşkar olunmuş saxsı məmulatı, metal, sümük və şüşə əşyalar, şirvanşah və xarici ölkələrin pulları, sufi əşyaları, əlyazma kitablar "Şamaxı Şirvanşahlar dövlətinin mərkəzi kimi" zalında nümayiş etdirilir. Azərbaycan qədimdən neft ölkəsi olduğu üçün burada orta əsrlərdə saxsı çıraqlar neftlə işləyirdi. Şamaxılı usta müxtəlif insan sifətlərini şirli dolçanın üzərində çox ustalıqla işləmişdir. Şirvanşahlar dövləti Səfəvi şahı Təhmasib tərəfindən 1538-ci ildə süquta uğradılır və Şirvan bəylərbəyliyi yaradılır. Şirvan şahlığı süqut etdikdən sonra Səfəvilər, Osmanlılar, Əfşarlar, Qacarlar, nəhayət Rus əsarəti zamanı Şamaxı ayaqlar altında qalmış, əhalisi azalmış, alimləri, sənətkarları, ağzı dualılar yad ellərə getmişlər. Dünyanın çox yerinə yayılmış Şirvani nisbəlilər bu həqiqətdən xəbər verir. 1747-ci ildə Nadir şah öldürüldükdən sonra müstəqil Şirvan xanlığı yarandı. Şirvan xanlarının Şirvanın şahlıq dövrü sabitliyini və intibahını geri qaytarmaq cəhdləri feodal pərakəndəliyinə və rus istilasina qurban getdi. Xan ailəsinə Şamaxıda yalnız dəfn olunma icazəsi verən ruslar buranı vilayət, sonra quberniya mərkəzinə çevirdilər. "Şirvan Səfəvilər və Şirvan xanlığı dövründə" zalında orta əsr silahları , XVIII əsr rus topu, etnoqrafik əşyalar (Şirvanda ipəkçilik, misgərlik, dəmirçilik, xalçaçılıq, dulusçuluq, toxuculuq və s. sənət sahələri geniş yayılmışdı), dövrün pulları nümayiş etdirilir. 1820-ci ildə Şirvan xanlığı ləğv edildi. Rusiyanın müstəmləkə siyasəti, çar məmurlarının özbaşınalıqları geniş yayıldığından bəzən xanlıq dövrü həsrəti çəkilirdi. Rusiyanın müxtəlif yerlərindən Şirvana, yerli əhalinin torpaqları hesabına molokanlar ("zərərli təriqətçilər") köçürülürdü. "Şirvan Çar Rusiyası dövründə" zalında XIX-XX əsrin əvvəllərinə aid xalq sənətkarlığı nümunələri, Avropa, Rusiya, Hindistan, Qacar, Osmanlı, Orta Asiyadan gətirilmiş ticarət malları, məişət əşyaları, xalçalar, Şirvan atlı milisinin bayrağı, dövrün pulları, möhürlər, əlyazmalar nümayiş etdirilir. 1902-ci ildə Şamaxıda zəlzələ olmuş, şəhər tamamilə dağılmışdır. Foto görüntülər və dövrün qəzet materialları zəlzələnin dəhşəti haqqında təsəvvür yaradır.
1918-1920-ci illərdə müstəqil Azərbaycan Respublikası mövcud olmuşdur. Müstəqilliyə gedən yol ağır olmuş, bolşeviklərin dəstəyi ilə erməni daşnakları digər yerlərdə olduğu kimi Şirvanda da etnik təmizləməyə başlamışlar. 13000-dən çox insan tələf olmuş, evlər yandırılmış, Şamaxı xarabazara çevrilmişdir. "Şirvan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə" zalında rəsmi soyqırım sənədləri, foto materiallar, silahlar, cümhuriyyət pulları və s. nümayiş etdirilir. "Şirvan Sovet dövründə" və "Şirvan müstəqilik illərində" zallarında da müxtəlif müasir dövr eksponatları - fotomateriallar, rəsmi sənədlər, medal və ordenlər, Şamaxı zavod və fabriklərinin məhsulları, xalçalar, mədəniyyət xadimlərinin və müharibə iştirakçılarının əşyaları və s. qoyulmuşdur.
Şamaxı Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyinin Şirvan tarixindən bəhs edən filmi hazırlanmışdır. Diyarşünaslıq zalından Tarix zallarına keçid yerində filmin nümayişi üçün kinozal qurulmuşdur. Tamaşaçı (vizitor) tarix zallarına bu filmi izlədikdən sonra daxil olur. Filmdə Şamaxılı muğam ustası Alim Qasımovun ifa etdiyi "Şirvan şikəstəsi" və şamaxılı aktyor İlham Namiqkamalın səsləndirməsi ilə mətndən istifadə olunmuş, Şirvan tarixi haqqında ümumi məlumat verilmişdir. Azərbaycanın regional muzeyləri içərisində ilk dəfə dünya muzey standartları əsasında tarixi ardıcıllıq, işıq effektləri, iki dildə (Azərbaycan və ingilis) informasiya, elektron vasitələrdən istifadə edilməklə Şirvan regionun mədəni irsi yerli və xarici turistlərə təqdim olunur.
Research Interests:
Müstəqillik dövründə Azərbaycan dövləti tərəfindən ölkəmizdə mədəni irsin qorunmasına, öyrənilməsinə və təbliğinə qayğının və dəstəyin durmadan artdığı hər kəsə yaxşı bəllidir. Azərbaycan Respublikası Prezidenti cənab İlham Əliyevin bu... more
Müstəqillik dövründə Azərbaycan dövləti tərəfindən ölkəmizdə mədəni irsin qorunmasına, öyrənilməsinə və təbliğinə qayğının və dəstəyin durmadan artdığı hər kəsə yaxşı bəllidir. Azərbaycan Respublikası Prezidenti cənab İlham Əliyevin bu sahəyə olan diqqət və qayğısı xüsusi qeyd olunmalıdır. Məsələn, artıq bir neçə ildir ki, ölkə prezidenti arxeoloji tədqiqatlar üçün büdcədə nəzərdə tutulduğundan əlavə olaraq milyonlarla manat vəsait ayırır. Göytəpə neolit dövr abidəsinin konservasiyası üçün də prezident fərmanı ilə vəsait ayrılıb. Heydər Əliyev Fondunun, şəxsən ölkənin birinci xanımı Mehriban Əliyevanın bir çox mədəni irs layihələrinin təşəbbüsçüsü və himayəçisi olduğunu da minnətdarlıq hissi ilə qeyd etmək lazımdır. Bununla belə yerlərdə mədəni irs abidələrimizin əhəmiyyəti hələ ki, yetərincə başa düşülmür, dövlət tərəfindən mühafizə olunmalarına rəğmən dağıdılır, korlanır, zibillənir və s. Əlbəttə, bu cür xoşagəlməz hallar hər şeydən öncə, əhalinin böyük bir qisminin məlumatsızlığı, ictimai məsuliyyətin olmaması və yerlərdə lazımi maarifləndirmə işlərinin aparılmaması ilə bağlıdır. Məsələn, XX əsrin 20-ci illərində ermənilər şayiə yaymışdılar ki, Azərbaycan ərazisində geniş yayılmış daş-qoç abidələrinin baş hissəsində qızıl var. Yerli sakinlər də bu cür şaiyələrə uyaraq Lənkəran, Qarabağ, Borçalı, Şamaxı, Naxçıvan və digər bölgələrdə qarşılarına çıxan əksər daş-qoç abidələrinin başlarını qıraraq guya qızıl tapmaq ümidində olmuşlar. Kütləvi qızıl axtarışı kurqanlar, türbələrin günbəzləri, qalalar və s. yerlərdə də intensiv hal alıb. Müşahidələr göstərir ki, bu cür hallara qarşı aidiyyatı orqanlar, o cümlədən hüquq-mühafizə orqanlarının verdiyi sərt reaksiya da hər zaman effektiv olmur. Yerli sakinlər isə, belə məlumatları əksər hallarda gizlədirlər. Əgər hələ də bir çox yerlərdə arxeoloji qazıntı sahələri arxeoloqlar gedəndən sonra yerli əhalinin zibil tulladığı yerə çevrilirsə, əgər xatirə abidələrimizdə mal-heyvan kölgələnirsə, tarixi tikililərin divarları korlanırsa, əgər gələn turistə orada “hər hansı bir unikal abidənin olmadığını” vurğulayıb istiqamət dəyişdirilirsə, onda yerlərdə maarifləndirmə işinin aparılmasının aktuallığı və əhəmiyyəti anlaşılar. Belə olan halda, nə etməli?
Təbiidir ki, mədəni irsi qorumaq məqsədilə ictimai fəallığı və məsuliyyəti artırmaq üçün ictimai birliklərin də üzərinə böyük iş düşür. Əgər mədəni irslə məşğul olan mütəxəssislər yerli sakinlərlə müvafiq iş aparsalar, bölgələrdə abidələrin qorunmasına və onların təbliğinə insanları inandırsalar və səfərbər etsələr, bu, gələcək nəsillərə nəinki dövlətin, eləcə də hər birimizin layiqli töhfəsi olar. Bunları nəzərə alaraq, MİRAS Mədəni İrsin Öyrənilməsinə Kömək İctimai Birliyi olaraq biz “Azərbaycanda tarix və mədəniyyət abidələrinin mühafizəsi və təbliği: mövcud vəziyyətin monitorinqi və qarşıda duran vəzifələr” layihəsini hazırladıq. Layihəmiz Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurası tərəfindən bəyənildi və biz 2013-cü il may ayının 1-dən etibarən həmin layihəni həyata keçirməyə başladıq. Layihənin məqsədi mədəni irsimizə aidiyyatı qurumlar, o cümlədən yerli təşkilatlar və geniş ictimaiyyətin münasibəti sahəsindəki problemləri ilk dəfə bir ictimai birliyin səyləri nəticəsində üzə çıxarmaq, mütəxəssis araşdırmaları, təklif və tövsiyələri, keçirilən ictimai müzakirələr, çəkilən film vasitəsilə şəhər və kənd sakinləri, abidələrə yaxınlıqda yaşayan insanları maarifləndirmək, bununla da mədəni irsimizin mühafizəsi və təbliği sahəsində görülən işləri stimullaşdırmaqdır. Bu məqsədə çatmaq üçün layihə qarşısında aşağıdakı vəzifələr qoyulmuşdur: - Azərbaycanın 2 bölgəsində - Şirvan və Gəncə-Qazax bölgələrində mədəni irsə ictimai münasibəti araşdırmaq; - Bölgələrdə əhalini maarifləndirməyə xidmət edəcək ictimai müzakirələr keçirmək. Araşdırmalar mütəxəssislərin seçimi əsasında müəyyən edilmiş hər bölgənin 3 mədəni irs abidəsində - toplam 6 abidədə aparıldı. Həmin abidələr haqqında yerli əhalinin tarixi bilgilərindən başlayaraq, qorunmasına, ictimai məsuliyyətin sorğulanmasına qədər araşdırıldı. Bu məqsədlə sorğu-anketlərdən istifadə olunub. Yekunda hər bölgə üçün ayrıca araşdırma sənədi (raport) hazırlanıb və ümumi vəziyyəti göstərən, təklif və tövsiyyələri də əhatə edən 30 səhifəlik “Tarix və mədəniyyət abidələrinin mühafizəsi və təbliği: araşdırma, təklif və tövsiyyələr” kitabçası, yəni bu kitabça nəşrə təqdim olunub. “Mədəni irsimizə ictimai münasibət” adlı videorolik hazırlanıb. Və, nəhayət, araşdırmaların yekunları aidiyyatı bölgənin iri şəhərlərində keçirilən müzakirələrdə ictimaiyyətin diqqətinə çatdırılıb. Düşünürük ki, layihə çərçivəsində görülən işlər və əldə olunan nəticələr Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin müvafiq şöbələri, regional bölmələri, AMEA-nın müvafiq institutları, bütövlükdəalimlər, doktorantlar, magistrlər, tələbələr, yerli sakinlər, KİV-lər, yerli və beynəlxalq mədəni irs tədqiqatçıları və mədəniyyətşünaslar üçün faydalı olacaqdır. Deyilənlərə onu da əlavə edək ki, layihə çərçivəsində araşdırmalar Ağsu, Gəncə, Qazax, Şamaxı, İsmayıllı və Şəmkir rayonlarında aparılıb. Seminarlar isə, Gəncə və Şamaxı şəhərlərində təşkil olunub.
Təbiidir ki, mədəni irsi qorumaq məqsədilə ictimai fəallığı və məsuliyyəti artırmaq üçün ictimai birliklərin də üzərinə böyük iş düşür. Əgər mədəni irslə məşğul olan mütəxəssislər yerli sakinlərlə müvafiq iş aparsalar, bölgələrdə abidələrin qorunmasına və onların təbliğinə insanları inandırsalar və səfərbər etsələr, bu, gələcək nəsillərə nəinki dövlətin, eləcə də hər birimizin layiqli töhfəsi olar. Bunları nəzərə alaraq, MİRAS Mədəni İrsin Öyrənilməsinə Kömək İctimai Birliyi olaraq biz “Azərbaycanda tarix və mədəniyyət abidələrinin mühafizəsi və təbliği: mövcud vəziyyətin monitorinqi və qarşıda duran vəzifələr” layihəsini hazırladıq. Layihəmiz Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurası tərəfindən bəyənildi və biz 2013-cü il may ayının 1-dən etibarən həmin layihəni həyata keçirməyə başladıq. Layihənin məqsədi mədəni irsimizə aidiyyatı qurumlar, o cümlədən yerli təşkilatlar və geniş ictimaiyyətin münasibəti sahəsindəki problemləri ilk dəfə bir ictimai birliyin səyləri nəticəsində üzə çıxarmaq, mütəxəssis araşdırmaları, təklif və tövsiyələri, keçirilən ictimai müzakirələr, çəkilən film vasitəsilə şəhər və kənd sakinləri, abidələrə yaxınlıqda yaşayan insanları maarifləndirmək, bununla da mədəni irsimizin mühafizəsi və təbliği sahəsində görülən işləri stimullaşdırmaqdır. Bu məqsədə çatmaq üçün layihə qarşısında aşağıdakı vəzifələr qoyulmuşdur: - Azərbaycanın 2 bölgəsində - Şirvan və Gəncə-Qazax bölgələrində mədəni irsə ictimai münasibəti araşdırmaq; - Bölgələrdə əhalini maarifləndirməyə xidmət edəcək ictimai müzakirələr keçirmək. Araşdırmalar mütəxəssislərin seçimi əsasında müəyyən edilmiş hər bölgənin 3 mədəni irs abidəsində - toplam 6 abidədə aparıldı. Həmin abidələr haqqında yerli əhalinin tarixi bilgilərindən başlayaraq, qorunmasına, ictimai məsuliyyətin sorğulanmasına qədər araşdırıldı. Bu məqsədlə sorğu-anketlərdən istifadə olunub. Yekunda hər bölgə üçün ayrıca araşdırma sənədi (raport) hazırlanıb və ümumi vəziyyəti göstərən, təklif və tövsiyyələri də əhatə edən 30 səhifəlik “Tarix və mədəniyyət abidələrinin mühafizəsi və təbliği: araşdırma, təklif və tövsiyyələr” kitabçası, yəni bu kitabça nəşrə təqdim olunub. “Mədəni irsimizə ictimai münasibət” adlı videorolik hazırlanıb. Və, nəhayət, araşdırmaların yekunları aidiyyatı bölgənin iri şəhərlərində keçirilən müzakirələrdə ictimaiyyətin diqqətinə çatdırılıb. Düşünürük ki, layihə çərçivəsində görülən işlər və əldə olunan nəticələr Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin müvafiq şöbələri, regional bölmələri, AMEA-nın müvafiq institutları, bütövlükdəalimlər, doktorantlar, magistrlər, tələbələr, yerli sakinlər, KİV-lər, yerli və beynəlxalq mədəni irs tədqiqatçıları və mədəniyyətşünaslar üçün faydalı olacaqdır. Deyilənlərə onu da əlavə edək ki, layihə çərçivəsində araşdırmalar Ağsu, Gəncə, Qazax, Şamaxı, İsmayıllı və Şəmkir rayonlarında aparılıb. Seminarlar isə, Gəncə və Şamaxı şəhərlərində təşkil olunub.
Research Interests:
Research Interests:
Fariz Xəlillinin "Azərbaycan Tarixi Muzeyinin arxeoloji materialları Azərbaycan tarixinin öyrənilməsində mənbə kimi (ən qədim dövrdən e.ə. IV əsrə qədər)" tarix üzrə fəlsəfə doktoru dissertasiyasının avtoreferatıdır.
Research Interests:
Beynəlxalq Avrasiya Arxeologiyası Konfransı - International Congress of Eurasian Archaeology. Edited by Dr. Fariz Khalilli. 1-5 OCTOBER 2012 AGSU, AZERBAIJAN
Research Interests:
The archaeological excavations have been started on March, 2010 in the Medieval Agsu town on the basis of joint project of Institute of Archaeology and Ethnography, NASA, The National Museum of History of Azerbaijan, NASA, and “MIRAS”... more
The archaeological excavations have been started on March, 2010 in the Medieval Agsu town on the basis of joint project of Institute of Archaeology and Ethnography, NASA, The National Museum of History of Azerbaijan, NASA, and “MIRAS” Social organization in support of studying of cultural heritage.
The book-album has been prepared for the publication by the Agsu archaeological expedition staff.
The book-album has been prepared for the publication by the Agsu archaeological expedition staff.
Research Interests:
Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində mühafizə edilən arxeoloji materiallar Azərbaycan tarixinin öyrənilməsində əsas maddi mənbələrdəndir. Həm arxeoloji qazıntılar, həm də təsadüfi tapıntılar nəticəsində aşkar olunmuş bu maddi mənbələr... more
Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində mühafizə edilən arxeoloji materiallar Azərbaycan tarixinin öyrənilməsində əsas maddi mənbələrdəndir. Həm arxeoloji qazıntılar, həm də təsadüfi tapıntılar nəticəsində aşkar olunmuş bu maddi mənbələr 1920-ci ildən başlayaraq Muzeyin Arxeologiya fonduna daxil olur. Bu tədqiqat işinə qədər fondda toplanmış arxeoloji materiallar Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin arxeoloji materialları adı altında kompleks şəkildə öyrənilməmiş, elmi sistemləşdirilmə işi aparılmamışdı. Tarixşünaslığımızda abidə-fond-ekspozisiya əlaqəsiuzun müddət lazımınca öyrənilmədiyi üçün Muzey fondları ilə abidə, öz növbəsində ekspozisiya ilə abidə və fond əlaqəsi bir növ çox hallarda itmişdir. Fondda işləməyən hər hansı bir tədqiqatçı bu çatışmazlığı görmədiyi kimi, fondda işləyib tarixşünaslıqdan xəbərdar olmayan fond işçisi də buna diqqət yetirmir. Nəticədə materialların çoxluğu içərisində itib-batmış Arxeologiya fondu maddi-mədəniyyət nümunələrinin Azərbaycan Tarixi Muzeyinin arxeoloji materialları adı altında kompleks öyrənilməsi elə həm mənbəşnaslıq, həm də tarixşünaslıq baxımından aktual məsələ kimi qalır. Arxeoloji materialların muzeylərə cəlb edilmə formaları da araşdırma mövzusu olmamış, elmi ədəbiyyatda bu məsələyə lazımınca diqqət verilməmişdir. Əslində muzeylərin arxeoloji materiallarına kompleks baxılmalı, maddi-mədəniyyət nümunələri arxeoloji qazıntılar və ya təsadüfi tapıntılardan aşkar olunmasına görə sistemləşdirilməlidir. Bu halda fondlarda mühafizə işinin səviyyəsi yüksələr və ekspozisiyanın daha əhatəli olması təmin edilər. Arxeoloji qazıntıların hansı elmi müəssisə tərəfindən aparılması və nəticələrinin tədqiq olunması fondlarda sistemli işi təmin etdiyi kimi, həmin elmi müəssisələrin fəaliyyət tarixinin də öyrənilməsinə xidmət edir. Bu baxımdan Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi, Azərbaycanı Tədqiq və Tətəbbö Cəmiyyəti, Zaqafqaziya Elmi Asossasiyası, Azərbaycan Dövlət Elmi-Tədqiqat İnstitutu, SSRİ EA Azərbaycan filialı Tarix, Etnoqrafiya və Arxeologiya İnstitutu, Azərbaycan SSR EA Tarix İnstitutu, AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu tədqiqatlarının nəticələrinin araşdırılması aktual məsələdir. Hal-hazırda torpaqlarımızın düşmən tapdağında olduğu, maddi-mədəniyyət abidələrimizin məhv edildiyi bir vaxtda abidələrimiz, onlardan tapılan arxeoloji materiallar haqqında yazılan hər bir iş elmi əhəmiyyətə malik olub, aktualdır. Bu mövzunun tədqiqi üçün əsas mənbə olan materaillar Azərbaycan tarixinin daş, mis-daş, tunc, ilk dəmir və ilk antik dövrləri (qədim daş dövründən e.ə. IV əsrə qədər) abidələrində qazıntıları aparan arxeoloqların əsərlərində müəyyən qədər öyrənilmişdir. Lakin, muzeylərdə mühafizə edilən bu maddi-mədəniyyət nümunələrinin Azərbaycan tarixinin öyrənilməsində mənbə kimi elmi əhəmiyyəti problem məsələ olaraq indiyədək araşdırılmamışdır. Bu baxımdan Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi qədim dövrlərə aid arxeoloji materiallarının (daş, metal, saxsı, sümük və digər məmulatı) təsnifatı və təsvirinin verilməsi, materialların daxilolma sənədlərindəki, inventar kitablarındakı təsvirləri, ekspozisiyada nümayiş etdirilmə vəziyyəti, həmin maddi-mədəniyyət nümunələrinə dair indiyəqədərki tədqiqatlar və son elmi nailiyyətlərin müqayisəli şəkildə təhlil edilməsi elm tarixinin də qarşısında duran aktual məsələlərdəndir. Bu tədqiqata qədər Muzeyin Arxeologiya fondunun mühafizə işinin təşkili səviyyəsinə və inventar kitablarına elmi-tənqidi yanaşma olmamışdır. Bu isə, nəinki fond üzrə işi çətinləşdirir, həmçinin ümummuzey işləri və fonda gələn tədqiqatçılara xidmətdə səviyyənin aşağı düşməsini şərtləndirirdi. Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində aparılmış tədqiqatlar Azərbaycan tarixşünaslığında yeri və əhəmiyyəti baxımından öz lazımi elmi qiymətini almamışdır. Həmçinin, Arxeologiya fonduna gələrək buradakı arxeoloji materiallardan istifadə etmiş xarici ölkələrin (Rusiya, Gürcüstan, ABŞ, Çexiya, Polşa, Hindistan, Türkmənistan və s.) alimlərinin də fəaliyyətinə diqqət yetirilməmişdir. Məlum olduğu kimi, arxeoloqlar materialı aşkar edir, fonda təhvil verir və fondda sonrakı vəziyyətindən demək olar ki, xəbərsiz qalırlar. Halbuki, həmin materiallar ekspozisiya və sərgilərdə Azərbaycanın qədim tarixini layiqincə əks etdirirlər. Bununla yanaşı, Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin ekspozisiyaları arasındakı ümumi və xüsusi cəhətlər, hər ekspozisiya üçün müəyyən edilmiş tarixi-ideoloji əsaslar, Azərbaycan tarixinin çatdırılma səviyyəsi tədqiqata cəlb edilməmiş, öyrənilməmişdir. Halbuki, bu məqamlara elmi-tənqidi baxış gələcək ekspozisiya və sərgilərin təkmilləşdirilməsində mühüm rol oynaya bilər. Tədqiqat üçün Azərbaycanda qədim insan nəsillərinin yayıldığı dövrdən e.ə. IV əsrə qədər olan tarixi mərhələ xronoloji çərçivə kimi nəzərdə tutulmuşdur. Bu xronoloji çərçivə Azərbaycanın şimal ərazisində (müasir Azərbaycan Respublikası) yaşamış insanların – qədim azərbaycanlıların dövlətəqədərki tarixi inkişaf yolunu əhatə edir. Tədqiqat üçün əsas mənbəmiz Arxeologiya fondunun uzun illərdən bəri toplanan zəngin materialları və onlar haqqında rəsmi qeydiyyat sənədləridir. Arxeoloji materiallar haqqında inventar kitabları 1927-ci ildən sonra tərtib olunmuşdur (30). Belə ki, kitablar birinci inventar sayından başlayaraq latın qrafikası ilə azərbaycan dilində yazılmışdır. Inventar kitablarının ümumi sayı 27 olsa da, onlardan bəziləri bu tədqiqatın xronoloji çərçivəsinə uyğun deyildir. Burada orta əsrlərə aid Qədim Gəncə, Örənqala və Bəndovan arxeoloji materiallarının qeydiyyata alındığı inventar kitablarını xüsusilə qeyd etmək lazımdır. Bu araşdırmanın xronoloji çərçivəsinə uyğun gələn elə arxeoloji materiallar da vardır ki, onlar hələ də inventar kitablarında qeyd olunmamışdır (Xaçbulaq, II Kültəpə, Babadərviş, Sarıtəpə və s.). Bu zaman həmin arxeoloji materialları tədqiqata cəlb etmək üçün təhvil verilmə aktları əsas götürülmüşdür. Ümumilikdə inventar kitablarında qeydiyyatı aparılmış arxeoloji materialların da fonddakı vəziyyətini təhlil edərkən bu aktlara əsaslanılmışdır. Çünki, yaranmış bir çox çətinlikləri yalnız bu yolla həll etmək mümkündür. Muzeyin XX əsrin 20-ci illərində tərtib olunmuş iki cildlik baş inventar kitabı da tədqiqata cəlb edilmişdir (29). Bu kitablar araşdırılarkən məlum olmuşdur ki, Qafqaz (Gürcüstan) Muzeyindən verilən və «Redkin lager» adı ilə Arxeologiya fondunun inventar kitabına daxil olan arxeoloji materialların bir qismi Şuşa, Zəylik, Şəmkir (Anenfeld) və Çomaqlıdandır. Həmin materiallar müəyyən edilərək tədqiq olunmuşdur. Azərbaycan Tarixi Muzeyinin «Sənədli Mənbələr fondu»nda saxlanılan bəzi sənədlər də ilk dəfə olaraq tədqiqata cəlb edilmişdir. Bu hesabat-sənədlər Muzeyin ilk arxeoloji qazıntıları (1921-22-ci illər) haqqında təsəvvür yaratmağa imkan vermişdir (31; 32). «Sənədli Mənbələr fondu»nda Muzeyin ilk illərdəki ümumi fəaliyyətinə dair sənədlər də toplanmışdır. Yeri gəldikcə həmin sənədlər araşdırmaya cəlb edilmişdir. Azərbaycan Respublikası Dövlət Arxivində Muzeyin XX əsrin 20-30-cu illərdəki fəaliyyət tarixinə dair müxtəlif sənədlər toplanmışdır. Tədqiqat işində 10, 57, 390 saylı fondların materiallarından istifadə olunmuşdur. Arxeoloji materialların aşkar olunduğu abidələrdə tədqiqat aparmış alimlərin elmi hesabatları da xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.
Research Interests:
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin sərəncamı ilə Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri İmadəddin Nəsiminin anadan olmasının 650 illiyi münasibətilə 2019-cu ildə Azərbaycanda Nəsimi ili elan olunub. Ölkəmizdə Nəsiminin... more
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin sərəncamı ilə Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri İmadəddin Nəsiminin anadan olmasının 650 illiyi münasibətilə 2019-cu ildə Azərbaycanda Nəsimi ili elan olunub. Ölkəmizdə Nəsiminin yaradıcılığının araşdırılması, ideyalarının təbliği istiqamətində çoxsaylı işlər görülüb. Alimlər, yazarlar, ictimai xadimlər müxtəlif təşəbbüslərlə çıxış edərək, genişmiqyaslı layihələr həyata keçiriblər. Azərbaycanda keçirilən “Nəsimi - şeir, incəsənət və mənəviyyat Festivalı” dünyanın ədəbiyyat və mədəniyyət sahəsində tanınmış şəxslərinin multikulturalizm, tolerantlıq, sufizm, hurufizm mövzusunda çıxışları ilə yadda qalır. MİRAS Mədəni İrsin Öyrənilməsinə Kömək İctimai Birliyi olaraq bu təşəbbüsə dəstək vermək və ilin önəmini nəzərə alaraq bir neçə tədbir keçirmək istəsək də mütəxəssislərin azlığı və tədbirlərin çoxluğu səbəbindən edə bilmirdik. Mütəxəssislərin azlığı üzücü olsa da, tədbirlərin çoxluğu bizi sevindirirdi. Nəhayət, belə qərara gəldik ki, Oman Sultan Qabus Universitetinin müəllimi, nəsimişünas və hürufişünas Prof.Dr. Fatih Usluərin hazırladığı İmadəddin Nəsiminin “Müqəddimətül-Həqayiq” yeganə nəsr əsərini Azərbaycan dilinə çevirək və nəşr edək. Əvvəlcə Prof.Dr. Fatih Usluərlə əlaqə yaratdıq, onun icazəsini aldıqdan sonra kitabın naşiri mərkəzi İstanbulda yerləşən Revak nəşriyyatının da icazəsini aldıq. Prof.Dr. Fatih Usluərin ön sözünü, Seyid Nəsimi və əsər haqqındakı qeydlərini və sadələşdirdiyi mətni Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun əməkdaşı Şəhla Xəlilli Azərbaycan dilinə çevirdi. Prof.Dr. Fatih Usluər mətnin transkripsiyasına toxunmamağı və onun tərtibatının saxlanmasını istədiyi üçün həmin hissə Azərbaycan türkcəsinə uyğunlaşdırılmamış, olduğu kimi saxlanmışdır. Prof.Dr. Fatih Usluerin qısa bioqrafiyası belədir: O, Boğaziçi Universiteti Türk Dili və Ədəbiyyatı fakultəsindən məzun olub. Paris Sosial Elmlər Akademiyasında (EHESS) magistr və Sorbon Universiteti EPHE-də doktorluq işi müdafiə edib. Suriya, Misir və Omanda ərəb dilində, Qum şəhərində Mehdi Mədrəsəsində fars dilində dərslər alıb. Misir, Dominikan Respublikası, Oman Sultanlığı, İsveç və ABŞ-da müəllim kimi dərslərə girib. On yeddi ildir ki, Hürufilik üzərində işləyən Usluər fars və türk dillərində Hürufi əsərlərindən ibarət Külliyyat hazırlamışdır. Ankara Universiteti DTCF-də Klassik Türk Ədəbiyyatı professoru olan Usluər hazırda Sultan Qabus Universitetində müəllim işləyir. Əsər MİRAS Mədəni İrsin Öyrənilməsinə Kömək İctimai Birliyinin üzvlərinin dəstəyi ilə Nəsimi ilinə töhfə olaraq nəşr edilir. Əməyi keçən bütün şəxslərə minnətdarlıq edirik.
Research Interests:
Cahangir Zeynaloğlunun “Şirvanşahlar yurdu” əsəri haqqında ilk dəfə Azərbaycan Respublikasının Dövlət Ədəbiyyat və İncəsənət Arxivinin direktoru mərhum Maarif Teymurdan eşitmişdim. 2002-ci il idi. O, mənim əslən Ağsudan olduğumu biləndə... more
Cahangir Zeynaloğlunun “Şirvanşahlar yurdu” əsəri haqqında ilk dəfə Azərbaycan Respublikasının Dövlət Ədəbiyyat və İncəsənət Arxivinin direktoru mərhum Maarif Teymurdan eşitmişdim. 2002-ci il idi. O, mənim əslən Ağsudan olduğumu biləndə elə ilk görüşdəcə demişdi ki, mühacir tarixçimiz Cahangir Zeynaloğlunun “Müxtəsər Azərbaycan tarixi” əsərini biz 1992-ci ildə nəşr etdik. Lakin, onun “Şirvanşahlar yurdu” əsərinin nəşrinə nail ola bilmədik. Əslində mən “Müxtəsər Azərbaycan tarixi” əsərini dəfələrlə oxusam da, “Şirvanşahlar yurdu” əsəri haqqında ilk dəfə eşidirdim. Maarif müəllim həmin əsərin surətinin “Şirvanşahlar Sarayı Kompleksi” Dövlət Tarix-Memarlıq Muzey-Qoruğunun direktoru mərhum Sevda Dadaşovada olduğunu bildirdi və məni onun yanına göndərdi. Sevda xanım məni “Şirvanşahlar yurdu” əsəri ilə tanış elədi, onu vərəqlədim və əsər məndə böyük maraq oyatdı. Lakin, əsərin surətini əldə etmək mənə qismət olmadı. Sevda xanım vəfat etdikdən sonra əsərin izini itirdim. Bakıda kitabxanaları axtardım, əsəri tapmadım. 2007-2008-ci illərdə tarix üzrə elmlər doktoru Tamilla Kərimovanın Cahangir Zeynaloğlu haqqında Azərbaycan, rus və ingilis dillərində çap olunan məqalələri mühacir alimimizin həyatı və yaradıcılığına dair məlumatımızı daha da genişləndirdi. 2009-cu ildə AMEA Abbasqulu ağa Bakıxanov adına Tarix İnstitutunun “Elmi əsərləri”nin 28-ci cildində tarix üzrə elmlər doktoru Tofiq Nəcəflinin “Cahangir Zeynaloğlunun “Şirvanşahlar yurdu” əsəri haqqında” elmi məqaləsi nəşr olundu. O, Cahangir Zeynaloğlunun 1931-ci ilin mövcud və məhdud elmi ədəbiyyatının imkanları daxilində ortalığa çıxardığı “Şirvanşahlar yurdu” əsərinin elmi təhlilini vermiş, əsərin tarixşünaslığımız üçün əhəmiyyətini qeyd etmişdir. Publika.az portalının köşə yazarı, Azərbaycanlı mühacirlər haqqında yazıları ilə tanınan jurnalist-yazıçı Dilqəm Əhmədin 26 sentyabr 2018-ci ildə dərc etdirdiyi “Kitabının ilk nüsxəsini Atatürkə təqdim edən mühacir” məqaləsində bu mövzuya yenidən müraciət etməsi məni əsəri tapmağa və tərcümə etməyə həvəsləndirdi. Əsəri yenidən axtarmağa başladım. Sevda Dadaşovanın muzeydə əməkdaşı olan Məryəm Mustafayevadan əsərin əvvəlki surəti haqqında maraqlandım. Məryəm xanım da əsərin surətini tapa bilmədi. Lakin, Məryəm xanım Cahangir Zeynaloğlunun nəsli haqqında məni məlumatlandırdı. Əsəri tapmaqda mənə AMEA Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun əməkdaşı, həyat yoldaşım Şəhla Xəlilli kömək etdi. O, İstanbulda yerləşən İSAM - İslam Araşdırmaları Mərkəzinə müraciət edərək əsəri həmin mərkəzdən istədi. Bir neçə saatdan sonra əsər bizdə idi. Çox sevinmişdim. Şəhla xanım tezliklə əsəri Azərbaycan türkcəsinə tərcümə etdi. Mən həmin tərcüməni redaktə etdikdən sonra nəşrə hazırladım. İSAM - İslam Araşdırmaları Mərkəzinin rəhbərliyinə və əməkdaşlarına əsərin surətini bizə göndərdiyi üçün minnətdarlıq edirik. Cahangir Zeynaloğlunun qızı Maral xanımın oğlu Səlcuq Akatı uzun axtarışlardan sonra tapdım, əlaqə saxladım. Ona “Şirvanşahlar yurdu” əsərini nəşr etmək istədiyimi və kitaba “Ön söz” yazmasını xahiş etdim. Səlcuq bəyə və ailəsinə kitabın nəşrinə icazə verdiyi üçün ayrıca minnətdarlıq edirəm. “Şirvanşahlar yurdu” əsəri Azərbaycan tarixi ilə əlaqədar fundamental akademik nəşrlərin olmadığı dövrdə yazılmış və 1931-ci ildə İstanbulda nəşr edilmişdir. Əsərin müəllifi Cahangir Zeynaloğlu yerindən-yurdundan mühacir düşmüş, tarixə və ədəbiyyata bağlı ziyalı olmuş, geniş çevrə üçün yazılmış digər elmi-populyar əsərlərin də müəllifidir. O, bu əsərin yazılmasında məhdud sayda, lakin mənbə xarakterli kitab və məqalələrdən istifadə etmişdir.
Cahangir Zeynaloğlu əsərlərində də istiqlal aşiqidir, əsərin əvvəldən-axıra əsas mövzusunu istiqlal amalı təşkil edir. Müəllifə görə tarixin bütün dövrlərində Şirvanşahlar yurdu müstəqil olmuş, bu yurdun Sovet İttifaqının asılılığında qalması tarixə tərs düşəcəkdir. O, hərbçi olduğu üçün daha çox siyasi və hərbi məsələlərə yer ayırmış, bəzən öz baxışlarını emosional şəkildə açıqlamış, hadisələrə münasibət bildirmişdir. Cahangir Zeynaloğlu Şirvanşahlar dövlətini beş sülalədə verməklə tarixşünaslığımıza yenilik gətirmişdir. Doğrudur, əsərdə bəzi ad və tarix yanlışlıqları vardır, yanlışlıqların bəzilərinə yeri gəldikcə tərəfimizdən münasibət bildirilmişdir. Vətənpərvər ziyalımız və alimimiz Cahangir Zeynaloğlunun həyat və yaradıcılığını araşdırmış Tamilla Kərimova, Tofiq Nəcəfli, Dilqəm Əhməd və Məryəm Mustafayevaya təşəkkür edirəm. Əsərin nəşrinə maddi və mənəvi dəstək olan hər kəsə xüsusi minnətdarlıq edirəm. Kitabın bu nəşrini “Şirvanşahlar yurdu” əsərinin tərcüməsini mənə tövsiyyə edən mərhum ziyalımız Maarif Teymurun əziz xatirəsinə ithaf edirəm.
Cahangir Zeynaloğlu əsərlərində də istiqlal aşiqidir, əsərin əvvəldən-axıra əsas mövzusunu istiqlal amalı təşkil edir. Müəllifə görə tarixin bütün dövrlərində Şirvanşahlar yurdu müstəqil olmuş, bu yurdun Sovet İttifaqının asılılığında qalması tarixə tərs düşəcəkdir. O, hərbçi olduğu üçün daha çox siyasi və hərbi məsələlərə yer ayırmış, bəzən öz baxışlarını emosional şəkildə açıqlamış, hadisələrə münasibət bildirmişdir. Cahangir Zeynaloğlu Şirvanşahlar dövlətini beş sülalədə verməklə tarixşünaslığımıza yenilik gətirmişdir. Doğrudur, əsərdə bəzi ad və tarix yanlışlıqları vardır, yanlışlıqların bəzilərinə yeri gəldikcə tərəfimizdən münasibət bildirilmişdir. Vətənpərvər ziyalımız və alimimiz Cahangir Zeynaloğlunun həyat və yaradıcılığını araşdırmış Tamilla Kərimova, Tofiq Nəcəfli, Dilqəm Əhməd və Məryəm Mustafayevaya təşəkkür edirəm. Əsərin nəşrinə maddi və mənəvi dəstək olan hər kəsə xüsusi minnətdarlıq edirəm. Kitabın bu nəşrini “Şirvanşahlar yurdu” əsərinin tərcüməsini mənə tövsiyyə edən mərhum ziyalımız Maarif Teymurun əziz xatirəsinə ithaf edirəm.
Research Interests:
Azərbaycan folklorunun və etnoqrafiyasının formalaşmasında tərəkəmə həyat tərzi və mədəniyyəti ilə bağlı adət-ənənələrin rolu böyükdür. Ağsu rayonunun Gəgəli, Padar-Qışlaq, Padar-Gülmalı, Qaraqoyunlu və Pirhəsənli kəndi tarixən əski türk... more
Azərbaycan folklorunun və etnoqrafiyasının formalaşmasında tərəkəmə həyat tərzi və mədəniyyəti ilə bağlı adət-ənənələrin rolu böyükdür. Ağsu rayonunun Gəgəli, Padar-Qışlaq, Padar-Gülmalı, Qaraqoyunlu və Pirhəsənli kəndi tarixən əski türk obaları – axtaçı, padar, qaraqoyunlu və kəngərli obalarının oturaqlaşması nəticəsində yaranmışdır. Monoqrafiyada həmin obaların formalaşması, yayılması və Azərbaycan xalqının təşəkkülündə roluna dair məlumatlar elmi faktlarla əsaslandırılaraq geniş oxucu kütləsinə təqdim olunur.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurasının maliyyə yardımı ilə icra edilən “Ağsuda tərəkəmə ənənələrinin araşdırılması, kitabın nəşri və seminarların keçirilməsi” layihəsi çərçivəsində “Miras” Mədəni İrsin Öyrənilməsinə Kömək İctimai Birliyi tərəfindən nəşr edilmişdir.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurasının maliyyə yardımı ilə icra edilən “Ağsuda tərəkəmə ənənələrinin araşdırılması, kitabın nəşri və seminarların keçirilməsi” layihəsi çərçivəsində “Miras” Mədəni İrsin Öyrənilməsinə Kömək İctimai Birliyi tərəfindən nəşr edilmişdir.
Research Interests:
Dr. Fariz Halilli Ağsu ilçesi Gegeli Belediye Başkanı farizkhalilli@gmail.com ÖZET Azerbaycan'da Sovyet döneminden bu yana köylerde evsel atıkların toplanması ve ayrıştırılmasının yönetilmemesi ve bu geleneğin oluşmaması, Sovyet... more
Dr. Fariz Halilli
Ağsu ilçesi Gegeli Belediye Başkanı
farizkhalilli@gmail.com
ÖZET
Azerbaycan'da Sovyet döneminden bu yana köylerde evsel atıkların toplanması ve ayrıştırılmasının yönetilmemesi ve bu geleneğin oluşmaması, Sovyet sonrası dönemde de ekolojik dengenin ihlal edilmesinin sürekliliyle karakterize edilmiştir. Ekseren dere yataklarına atılan atıkların çeşitliliği plastik ve polietilen atıklarla daha da arttı. Atıklar dere yataklarından akarsu kaynaklarına karışarak insan, hayvan ve bitkiler için çeşitli hastalıklara neden olmuştur. Bu atıklar aynı zamanda tarım alanlarını da kirletmiştir.
Çevrenin endüstriyel ve evsel atıklardan korunması, 8 Haziran 1999 tarihinde Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev tarafından imzalanan "Azerbaycan Cumhuriyeti Çevre Koruma Kanunu" ile oluşturulmuştur. 2014 yılında, "Temiz köy - yerel toplulukların katılımıyla ekolojik ve etnografik kimliğin korunması ve sürdürülebilir gelişimi" projesi çerçevesinde, "Miras" Kültürel Mirasın Araştırılmasına Destek Derneği Ağsu ilçesinin Gegeli köyünde evsel atık sahalarını izledi, araştırmalar yaptı, yerel sakinlere anketler yaptı, öneri ve tavsiyelerde bulundu.
Ağsu ilçesi Gegeli Belediyesi, evsel atıkların çevreye verdiği zararı dikkate alarak 2020 yılında "Temiz köy hizmet merkezi" projesini uygulamaya başladı. Proje evsel atıkların toplanması, taşınması, ayrıştırılması ve utilizesini içermektedir. Bu amaçla belediye kendi "Temiz Köy" şirketini kurdu, bölge sakinleriyle sözleşme imzaladı, belediyeye ait 2 hektarlık araziye hizmet merkezi inşa etti, 5 kişiye istihdam sağladı ve ayrıştırılan atıkları başka girişimcilere sattı. Evsel atık yönetimi eğitim faaliyetleriyle de güçlendirilmiştir. Temel amaç, evlerdeki evsel atıkların hizmet merkezine getirilmeden önce ayrıştırılmasını sağlamaktır.
Anahtar Kelimeler: Azerbaycan, Çevre, Temiz, Köy, Ekoloji, Gegeli
Ağsu ilçesi Gegeli Belediye Başkanı
farizkhalilli@gmail.com
ÖZET
Azerbaycan'da Sovyet döneminden bu yana köylerde evsel atıkların toplanması ve ayrıştırılmasının yönetilmemesi ve bu geleneğin oluşmaması, Sovyet sonrası dönemde de ekolojik dengenin ihlal edilmesinin sürekliliyle karakterize edilmiştir. Ekseren dere yataklarına atılan atıkların çeşitliliği plastik ve polietilen atıklarla daha da arttı. Atıklar dere yataklarından akarsu kaynaklarına karışarak insan, hayvan ve bitkiler için çeşitli hastalıklara neden olmuştur. Bu atıklar aynı zamanda tarım alanlarını da kirletmiştir.
Çevrenin endüstriyel ve evsel atıklardan korunması, 8 Haziran 1999 tarihinde Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev tarafından imzalanan "Azerbaycan Cumhuriyeti Çevre Koruma Kanunu" ile oluşturulmuştur. 2014 yılında, "Temiz köy - yerel toplulukların katılımıyla ekolojik ve etnografik kimliğin korunması ve sürdürülebilir gelişimi" projesi çerçevesinde, "Miras" Kültürel Mirasın Araştırılmasına Destek Derneği Ağsu ilçesinin Gegeli köyünde evsel atık sahalarını izledi, araştırmalar yaptı, yerel sakinlere anketler yaptı, öneri ve tavsiyelerde bulundu.
Ağsu ilçesi Gegeli Belediyesi, evsel atıkların çevreye verdiği zararı dikkate alarak 2020 yılında "Temiz köy hizmet merkezi" projesini uygulamaya başladı. Proje evsel atıkların toplanması, taşınması, ayrıştırılması ve utilizesini içermektedir. Bu amaçla belediye kendi "Temiz Köy" şirketini kurdu, bölge sakinleriyle sözleşme imzaladı, belediyeye ait 2 hektarlık araziye hizmet merkezi inşa etti, 5 kişiye istihdam sağladı ve ayrıştırılan atıkları başka girişimcilere sattı. Evsel atık yönetimi eğitim faaliyetleriyle de güçlendirilmiştir. Temel amaç, evlerdeki evsel atıkların hizmet merkezine getirilmeden önce ayrıştırılmasını sağlamaktır.
Anahtar Kelimeler: Azerbaycan, Çevre, Temiz, Köy, Ekoloji, Gegeli
Research Interests:
#18April #ICOMOS #IDMS2022 #icomosIDMS2022 #climatejustice #heritage4climate #MIRAS #PICASP "Miras" Social Organization in Support of Studying of Cultural Heritage is holding a webinar on “Heritage and Climate” within the framework of the... more
#18April #ICOMOS #IDMS2022 #icomosIDMS2022 #climatejustice #heritage4climate #MIRAS #PICASP
"Miras" Social Organization in Support of Studying of Cultural Heritage is holding a webinar on “Heritage and Climate” within the framework of the project of "Pilot courses in Practice Enterprise to implement the University-Enterprise Cooperation for the development of Caspian Area PICASP". The webinar is dedicated to the World Monuments and Sites Day on April 18. Speakers of the webinar is Prof.Dr. Gafar Jabiyev (Water Sources and Ancient Cities of Azerbaijan), Faig Ismayilov (Lost Cities: Fizuli and Agdam), Dr. Elshan Mustafayev (Traditional Summer Pastures and Winter Pastures Culture: Modern Challenges), Dr. Idris Aliyev (Caspian Atlantis: Underwater Archaeology), Dr. Fariz Khalilli (Holy Places on the Silk Road: Khanqahs). Moderator is Deputy Chairman of the "Miras" Social Organization in Support of Studying of Cultural Heritage Dr. Gunel Seyidahmadli. The webinar will be simultaneously translated into English. Those who wish can join the webinar from this link: https://us02web.zoom.us/webinar/82912187903
“Miras” Mədəni İrsin Öyrənilməsinə Kömək İctimai Birliyi “Xəzər bölgəsinin inkişafında universitet-müəssisə əməkdaşlığını həyata keçirmək üçün istehsalat müəssisəsi pilot kursları - PICASP” layihəsi çərçivəsində ICOMOS-un 18 Aprel Dünya Abidələr və Tarixi Yerlər Günü ilə əlaqədar elan etdiyi "İrs və İqlim" mövzusunda vebinar keçirir. Vebinarın məruzəçiləri Prof.Dr. Qafar Cəbiyev (Azərbaycanın su mənbələri və qədim şəhərlər), Faiq İsmayılov (İtirilmiş şəhərlər: Füzuli və Ağdam), Dr. Elşən Mustafayev (Ənənəvi yaylaq-qışlaq mədəniyyəti: müasir çağırışlar), Dr. İdris Əliyev (Xəzər Atlantidası: sualtı arxeologiya), Dr. Fariz Xəlilli (İpək Yolu üzərində müqəddəs məkanlar: xanəgahlar), moderatoru Miras Mədəni İrsin Öyrənilməsinə Kömək İctimai Birliyinin sədrinin müavini Dr. Günel Seyidəhmədlidir. Vebinarda ingilis dilində sinxron tərcümə olacaq. Arzu edənlər vebinara bu linkdən qoşula bilərlər:
https://us02web.zoom.us/webinar/82912187903
"Miras" Social Organization in Support of Studying of Cultural Heritage is holding a webinar on “Heritage and Climate” within the framework of the project of "Pilot courses in Practice Enterprise to implement the University-Enterprise Cooperation for the development of Caspian Area PICASP". The webinar is dedicated to the World Monuments and Sites Day on April 18. Speakers of the webinar is Prof.Dr. Gafar Jabiyev (Water Sources and Ancient Cities of Azerbaijan), Faig Ismayilov (Lost Cities: Fizuli and Agdam), Dr. Elshan Mustafayev (Traditional Summer Pastures and Winter Pastures Culture: Modern Challenges), Dr. Idris Aliyev (Caspian Atlantis: Underwater Archaeology), Dr. Fariz Khalilli (Holy Places on the Silk Road: Khanqahs). Moderator is Deputy Chairman of the "Miras" Social Organization in Support of Studying of Cultural Heritage Dr. Gunel Seyidahmadli. The webinar will be simultaneously translated into English. Those who wish can join the webinar from this link: https://us02web.zoom.us/webinar/82912187903
“Miras” Mədəni İrsin Öyrənilməsinə Kömək İctimai Birliyi “Xəzər bölgəsinin inkişafında universitet-müəssisə əməkdaşlığını həyata keçirmək üçün istehsalat müəssisəsi pilot kursları - PICASP” layihəsi çərçivəsində ICOMOS-un 18 Aprel Dünya Abidələr və Tarixi Yerlər Günü ilə əlaqədar elan etdiyi "İrs və İqlim" mövzusunda vebinar keçirir. Vebinarın məruzəçiləri Prof.Dr. Qafar Cəbiyev (Azərbaycanın su mənbələri və qədim şəhərlər), Faiq İsmayılov (İtirilmiş şəhərlər: Füzuli və Ağdam), Dr. Elşən Mustafayev (Ənənəvi yaylaq-qışlaq mədəniyyəti: müasir çağırışlar), Dr. İdris Əliyev (Xəzər Atlantidası: sualtı arxeologiya), Dr. Fariz Xəlilli (İpək Yolu üzərində müqəddəs məkanlar: xanəgahlar), moderatoru Miras Mədəni İrsin Öyrənilməsinə Kömək İctimai Birliyinin sədrinin müavini Dr. Günel Seyidəhmədlidir. Vebinarda ingilis dilində sinxron tərcümə olacaq. Arzu edənlər vebinara bu linkdən qoşula bilərlər:
https://us02web.zoom.us/webinar/82912187903
Research Interests:
Medieval Agsu City State Historical-Cultural Reserve was established due to the Order of the President of the Republic of Azerbaijan in October, 2019. The Statue of the Reserve was ratified in accordance with Decree No.78 of the Cabinet... more
Medieval Agsu City State Historical-Cultural Reserve was established due to the Order of the President of the Republic of Azerbaijan in October, 2019. The Statue of the Reserve was ratified in accordance with Decree No.78 of the Cabinet of Ministers of the Republic of Azerbaijan dated 30 March 2021. The Reserve is subordinated to State Service of Cultural Heritage Conservation, Development and Rehabilitation under the Ministry of Culture of Republic of Azerbaijan. Medieval Agsu City, Shikhmazid Khanagah (place for dervishes) and Sheikh Dursun Tomb are included into the area of the Reserve. Monument guards of the Reserve conducted monitoring in those monuments on 19th August, 2021.
Research Interests:
Postwar Karabagh: (Documentation of Cultural Heritage of Kalbajar)
Research Interests:
It was February of 2020 year that the publication of "Managibname" (Sufi stories) of Pir Muhammed Garabaghi was planned, that we were wishing for many years. Although "Miras" Social Organization in Support of Studying of Cultural... more
It was February of 2020 year that the publication of "Managibname" (Sufi stories) of Pir Muhammed Garabaghi was planned, that we were wishing for many years. Although "Miras" Social Organization in Support of Studying of Cultural Heritage could not continue its “Historical Karabakh Heritage Documentation Project” (Gafar Jabiyev, Fariz Khalilli. Historical Karabagh Region Heritage Documentation Project // "Terrorism, Migrations, Refugees - Contemporary Challanges on Cultural Identities, Heritage, Economy, Tourism and Media" Conference Proceedings, 17-19 January 2016. Ohrid: 2017, p. 11-18), it established a new “Karabakh Heritage Research Community” in February 2020. The project of publishing manuscripts and documentaries by the community began with Pir Muhammed’s “Managibname” (azertag.az 22.09.2020).
Research Interests:
Ağsu, 25-26 avqust 2020-ci il P R O Q R A M 25 avqust 2020-ci il 11.00–13.00 - Plenar iclas 13.00–15.00 – Fasilə 15.00–17.00 - Bölmə iclasları 17.00–18.00 – Fasilə 18.00–20.00 - Bölmə iclasları 26 avqust 2020-ci il 11.00–13.00 - Bölmə... more
Ağsu, 25-26 avqust 2020-ci il
P R O Q R A M
25 avqust 2020-ci il
11.00–13.00 - Plenar iclas
13.00–15.00 – Fasilə
15.00–17.00 - Bölmə iclasları
17.00–18.00 – Fasilə
18.00–20.00 - Bölmə iclasları
26 avqust 2020-ci il
11.00–13.00 - Bölmə iclasları
13.00-15.00 - Fasilə
15.00–17.00 - Bölmə iclasları
17.00-18.00 – Fasilə
18.00-20.00 - Bölmə sədrlərinin hesabatı. Konfransın bağlanışı
P R O Q R A M
25 avqust 2020-ci il
11.00–13.00 - Plenar iclas
13.00–15.00 – Fasilə
15.00–17.00 - Bölmə iclasları
17.00–18.00 – Fasilə
18.00–20.00 - Bölmə iclasları
26 avqust 2020-ci il
11.00–13.00 - Bölmə iclasları
13.00-15.00 - Fasilə
15.00–17.00 - Bölmə iclasları
17.00-18.00 – Fasilə
18.00-20.00 - Bölmə sədrlərinin hesabatı. Konfransın bağlanışı
Research Interests:
Tərəkəmə həyat tərzi: dünən, bu gün, sabah II Beynəlxalq Ağsu Simpoziumunun proqramı - Ağsu, 20-21 dekabr 2019-cu il
Research Interests:
One of the ancient cultural heritage monuments of Azerbaijan is the Khotavang monastery, located in the territory of Vang village, Kalbajar region. The monastery is better known as Khudavang among Azerbaijanis and Dadivang among... more
One of the ancient cultural heritage monuments of Azerbaijan is the Khotavang monastery, located in the territory of Vang village, Kalbajar region. The monastery is better known as Khudavang among Azerbaijanis and Dadivang among Armenians.
Khotavang/Khudavang/Dadivang monastery is state registered as a world important architectural monument. Gulchohra Mammadova, a prominent researcher of the architecture of Caucasian Albania, notes that although the monastery complex was built in the 13th century, it also included a 6th-century basilica and residential buildings of the 17th-18th centuries.
More has been written about Khotavang/Khudavang/Dadivang monastery than other monasteries in the scientific and popular direction. The reason for this is factors such as the fact that the main monuments of the monastery were built by the well-known Khachin Maliks, the inclusion of more architecturally significant monuments in the complex, the conduct of archaeological research there, and the "restoration" of the monastery during the Armenian occupation.
Court documents "On the dispute between the Cherektarvang and Khotavang monasteries, and Khan’s Daughter Khurshidbanu Beyim over Farahganli and other lands" preserved in the Central State Historical Archive of the Republic of Azerbaijan were also included in this article.
After the liberation of Khotavang/Khudavang/Dadivang monastery, as a specialist, I was closely involved in the work of personal identification, thus, it is especially relevant for me to uncover the war crimes committed to this world-important architectural monument.
Fariz Khalilli. Identification of War Crimes in the Khotavang Monastery // Abstract Book of the 11th Scientific International Conference “Ohrid-Vodici, 2023”, p. 14
Khotavang/Khudavang/Dadivang monastery is state registered as a world important architectural monument. Gulchohra Mammadova, a prominent researcher of the architecture of Caucasian Albania, notes that although the monastery complex was built in the 13th century, it also included a 6th-century basilica and residential buildings of the 17th-18th centuries.
More has been written about Khotavang/Khudavang/Dadivang monastery than other monasteries in the scientific and popular direction. The reason for this is factors such as the fact that the main monuments of the monastery were built by the well-known Khachin Maliks, the inclusion of more architecturally significant monuments in the complex, the conduct of archaeological research there, and the "restoration" of the monastery during the Armenian occupation.
Court documents "On the dispute between the Cherektarvang and Khotavang monasteries, and Khan’s Daughter Khurshidbanu Beyim over Farahganli and other lands" preserved in the Central State Historical Archive of the Republic of Azerbaijan were also included in this article.
After the liberation of Khotavang/Khudavang/Dadivang monastery, as a specialist, I was closely involved in the work of personal identification, thus, it is especially relevant for me to uncover the war crimes committed to this world-important architectural monument.
Fariz Khalilli. Identification of War Crimes in the Khotavang Monastery // Abstract Book of the 11th Scientific International Conference “Ohrid-Vodici, 2023”, p. 14
Research Interests:
Gafar Jabiyev, Fariz Khalilli, Shola Bayramova. Involvement of Azerbaijani Youth in Study, Preservation and Promotion of Historical and Architectural Monuments // Youth in Conservation of Cultural Heritage - YOCOCU 2016, Madrid, Book of... more
Gafar Jabiyev, Fariz Khalilli, Shola Bayramova. Involvement of Azerbaijani Youth in Study, Preservation and Promotion of Historical and Architectural Monuments // Youth in Conservation of Cultural Heritage - YOCOCU 2016, Madrid, Book of Abstracts, p. 119, ISBN 978-84-617-4237-0
Research Interests:
Study of post medieval monuments of Azerbaijan is novelty in archaeology. Scientists have not been considering post medieval studies as object of archaeology but concerned it to ethnography. The ethnographers nevertheless did accept their... more
Study of post medieval monuments of Azerbaijan is novelty in archaeology. Scientists have not been considering post medieval studies as object of archaeology but concerned it to ethnography. The ethnographers nevertheless did accept their obligations like studying the uncovered remnants. Researches in Post Medieval Agsu town since 2010 March made valid post medieval archaeology. Medieval Agsu town was the largest city of Azerbaijan for the number of population and the area capacity in post medieval age. The town which was built in 1735 by Nader shah covered 40 hectare area. The town exposed to attacks and had been capital of Shirvan khanate. On March, 2010 Agsu Archaeological Expedition of ANAS Institute of Archaeology and Ethnography conducted excavations in Medieval Agsu Town under guidance of Professor Gafar Jabiyev and PhD Fariz Khalilli in initiative and with support of MIRAS Social Organization in Support of Studying of Cultural Heritage. During archaeological explorations for three years till 2012-December 1,5 hectare space was studied, and fortress walls, handicraft estates, houses, mosque, bath-complex, ice-house, stores, water and sewerage lines were revealed. Over 8000 gold, silver, copper, pottery, glassware, stone and bones were inventarized being found from 5 excavation sites; a part handed to museums and kept in Medieval Agsu Town Archaeological Tourism Complex. Along with Medieval Agsu Town, the perspectives of archaeological study of Shusha and Shaki cities were learnt as well.
Research Interests:
Mədəni-tarixi irsimizin təbliği necə aparılır? 30 il işğal altında qalan torpaqlarımızda tarixi və mədəni abidələrimiz məhv edilib, bu gün onların dünyaya tanıdılması üçün hansı addımlar atılmalıdır? Və ya digər ərazilərdə olan tarixi... more
Mədəni-tarixi irsimizin təbliği necə aparılır?
30 il işğal altında qalan torpaqlarımızda tarixi və mədəni abidələrimiz məhv edilib, bu gün onların dünyaya tanıdılması üçün hansı addımlar atılmalıdır?
Və ya digər ərazilərdə olan tarixi mədəni abidələrimizin qorunması necə həyata keçirilir?
Bizimyol.info xəbər portalının bu suallaırnı MİRAS Mədəni İrsin Öyrənilməsinə Kömək İctimai Birliyi İdarə Heyətinin sədri, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Fariz Xəlilli cavablandırıb. O, bildirib ki, Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası və mədəni irsin qorunması ilə bağlı qanunlar bir vətəndaş kimi hamının üzərinə vəzifə qoyur.
İradə Cəlil. "Bu üç ildə gözümün qarşısında çoxlu abidələrimiz xeyli zərər gördü". Fariz Xəlilli ilə müsahibə // "Bizim yol" xəbər portalı. 10 mart, 2023
Link: https://www.bizimyol.info/az/news/445022.html
30 il işğal altında qalan torpaqlarımızda tarixi və mədəni abidələrimiz məhv edilib, bu gün onların dünyaya tanıdılması üçün hansı addımlar atılmalıdır?
Və ya digər ərazilərdə olan tarixi mədəni abidələrimizin qorunması necə həyata keçirilir?
Bizimyol.info xəbər portalının bu suallaırnı MİRAS Mədəni İrsin Öyrənilməsinə Kömək İctimai Birliyi İdarə Heyətinin sədri, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Fariz Xəlilli cavablandırıb. O, bildirib ki, Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası və mədəni irsin qorunması ilə bağlı qanunlar bir vətəndaş kimi hamının üzərinə vəzifə qoyur.
İradə Cəlil. "Bu üç ildə gözümün qarşısında çoxlu abidələrimiz xeyli zərər gördü". Fariz Xəlilli ilə müsahibə // "Bizim yol" xəbər portalı. 10 mart, 2023
Link: https://www.bizimyol.info/az/news/445022.html
Research Interests:
Azərbaycan süfrə mədəniyyətinin, zəngin mətbəxinin qədim izlərlə təmsil olunduğunu söyləyən “Orta əsr Ağsu şəhəri” Dövlət Tarix Mədəniyyət Qoruğunun direktoru, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Fariz Xəlilli AZƏRTAC-ın bölgə müxbirinə deyib:... more
Azərbaycan süfrə mədəniyyətinin, zəngin mətbəxinin qədim izlərlə təmsil olunduğunu söyləyən “Orta əsr Ağsu şəhəri” Dövlət Tarix Mədəniyyət Qoruğunun direktoru, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Fariz Xəlilli AZƏRTAC-ın bölgə müxbirinə deyib: “Tarixi İpək yolunun marşrutu üzərində yerləşən, müxtəlif ölkələrin tacirləri və Şirvanın rəsmi qonaqlarının əsas dayanacağı olan, Yeni Şamaxı, Cəlalabad və daha çox Ağsu şəhəri kimi tanınan son orta əsr paytaxt şəhərimizdə 2010-2012-ci illərdə aparılan arxeoloji qazıntılar kulinariya mədəniyyətinin XVIII əsr - Şirvan xanlığı dövrü maraqlı rəngarəng nümunələrini qarşımıza çıxarıb. Hazırda həmin maddi-mədəniyyət abidələrinin əksəriyyəti "Orta əsr Ağsu şəhəri" Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğu, Ağsu Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi, AMEA Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi, Azərbaycan Milli Xalça Muzeyi və Azərbaycan Musiqi Mədəniyyəti Dövlət Muzeyində qorunur”.
Research Interests:
Azərbaycan tarixinin və mədəniyyətinin bir parçası olan Qaraağacı qəbristanlığı Ağdam şəhərinin yaxınlığında yerləşir. Tarixi hadisələrin gedişatına nəzər saldıqda qəbristanlıq ən azı min ilin qəbristanlığıdır. Belə ki, Oğuzlar/Bayatlar,... more
Azərbaycan tarixinin və mədəniyyətinin bir parçası olan Qaraağacı qəbristanlığı Ağdam şəhərinin yaxınlığında yerləşir. Tarixi hadisələrin gedişatına nəzər saldıqda qəbristanlıq ən azı min ilin qəbristanlığıdır. Belə ki, Oğuzlar/Bayatlar, Səlcuqlular, Qıpçaqlar, Monqollar, Elxanilər, Çobanilər, Cəlairilər, Teymurilər, Qaraqoyunlular, Ağqoyunlular, Səfəvilər, Şahsevənlər, Əfşarlar, Qacarlar kimi Türk toplumlarının əksəriyyətinin Qarabağda qışladığını, hökmdar ailələrinin vəfat edən üzvlərinin əsasən Qaraağacı qəbristanlığında dəfn edildiyini görürük.
Research Interests:
Bakıya döndükdən sonra Məmmədbəyli türbəsi haqqında tarix üzrə fəlsəfə doktoru, Miras Mədəni İrsin Öyrənilməsinə Kömək İctimai Birliyinin sədri Fariz Xəlillidən daha geniş məlumat aldıq. Tarixçinin bildirdiyinə görə, bu abidə Xacə Yəhya... more
Bakıya döndükdən sonra Məmmədbəyli türbəsi haqqında tarix üzrə fəlsəfə doktoru, Miras Mədəni İrsin
Öyrənilməsinə Kömək İctimai Birliyinin sədri Fariz Xəlillidən daha geniş məlumat aldıq. Tarixçinin
bildirdiyinə görə, bu abidə Xacə Yəhya türbəsi adlanır. Onun sözlərinə görə, tikili İslam memarlığına aiddir:
"Araşdırmaçıların fikrincə, Xacə Yəhya Məhəmməd oğlu dövrünün böyük alimlərindən olub Elxanilər
zamanı Marağa rəsədxanasında çalışırmış. Onun atası Xacə Məhəmməd isə dövlət qulluğunda vəzifə sahibi
imiş. Məmmədbəyli kəndinin adı da görünür, Xacə Məhəmməd adından yaranıb. Şəkildən göründüyü kimi,
yazının başlanğıcında və haşiyəsində Qurani-Kərimdən yazılar verilib.
Öyrənilməsinə Kömək İctimai Birliyinin sədri Fariz Xəlillidən daha geniş məlumat aldıq. Tarixçinin
bildirdiyinə görə, bu abidə Xacə Yəhya türbəsi adlanır. Onun sözlərinə görə, tikili İslam memarlığına aiddir:
"Araşdırmaçıların fikrincə, Xacə Yəhya Məhəmməd oğlu dövrünün böyük alimlərindən olub Elxanilər
zamanı Marağa rəsədxanasında çalışırmış. Onun atası Xacə Məhəmməd isə dövlət qulluğunda vəzifə sahibi
imiş. Məmmədbəyli kəndinin adı da görünür, Xacə Məhəmməd adından yaranıb. Şəkildən göründüyü kimi,
yazının başlanğıcında və haşiyəsində Qurani-Kərimdən yazılar verilib.
Research Interests:
Fariz Xəlilli: “Ermənistan Respublikası Arzu xatun kilsəsindən dünya əhəmiyyətli freskaları oğurlayıb”.
Research Interests:
Fariz Xəlilli: “Ermənilər yalnız Qarabağ xalçaçılıq məktəbinə aid xalçalarımızı qarət etməyiblər, onlar arasında fərqli məktəblərə aid xalça nümunələri var”
Research Interests:
Dünya Ermeni, Karabağ'ın ormanını da çalmış Dünya Ermeni, Karabağ'ın ormanını da çalmış Karabağ savaşında yenilen Ermenilerin yerleşim yerlerini ateşe vererek kaçtığının görüntüleri hafızalarda iken Azeri tarihçi Halilli'nin bölgede... more
Dünya Ermeni, Karabağ'ın ormanını da çalmış Dünya Ermeni, Karabağ'ın ormanını da çalmış Karabağ savaşında yenilen Ermenilerin yerleşim yerlerini ateşe vererek kaçtığının görüntüleri hafızalarda iken Azeri tarihçi Halilli'nin bölgede yaptığı inceleme, Erivan'ın yol açtığı yıkımın gerçek boyutlarını ortaya koydu. Karabağ'dan tarihi eserleri çalan ya da tahrip eden Ermenilerin, binlerce ağacı kestiği ve ormanları hayvanlarla birlikte ateşe verdiği belirlendi.
Research Interests:
Hörmətli ICOMOS üzvləri, Böyük məmnuniyyət hissi ilə elan edirik ki, Venesiya Xartiyası və ya rəsmi adı ilə “Abidələr və Tarixi Yerlərin Konservasiyası və Bərpası üzrə Beynəlxalq Xartiya”-nın Azərbaycan dilinə tərcüməsini istifadəyə... more
Hörmətli ICOMOS üzvləri,
Böyük məmnuniyyət hissi ilə elan edirik ki, Venesiya Xartiyası və ya rəsmi adı ilə “Abidələr və Tarixi Yerlərin Konservasiyası və Bərpası üzrə Beynəlxalq Xartiya”-nın Azərbaycan dilinə tərcüməsini istifadəyə veririk. Mədəni irsin konservasiyası və bərpası kimi mühüm anlayışları özündə əks etdirən bu sənəd 1964-cü ildə İtaliyanın Venesiya şəhərində keçirilən “Tarixi irs mütəxəssislərinin və memarların 2-ci beynəlxalq konqresi” çərçivəsində qəbul edilmişdir.
Xartiyanın hazırlanmasında əsas məqsəd tarixi abidələrin və irs ərazilərinin müdafiəsi və bərpasını nəzərdə tutan prinsip və qaydaları müəyyən etmək, həmçinin konservasiya işləri zamanı tarixi yerlərin autentikliyi, bütövlüyü və mədəni dəyərinin tam qorunub saxlanılmasının əhəmiyyətini vurğulamaqdır.
Konservasiyası və bərpa işlərində tətbiq edilən prinsiplərə və təcrübələrə qlobal miqyasda təsir göstərən Venesiya Xartiyası, mədəni irs mühafizəsinə cəlb olunan mütəxəssislər üçün əvəzedilməz önəm daşıyır. Ümidvarıq ki, Xartiyanın Azərbaycan dilində təqdim edilməsi sizin bu istiqamətdə gördüyünüz işlərdə faydalı mənbə olacaqdır.
Hörmətlə,
ICOMOS Azərbaycan
Böyük məmnuniyyət hissi ilə elan edirik ki, Venesiya Xartiyası və ya rəsmi adı ilə “Abidələr və Tarixi Yerlərin Konservasiyası və Bərpası üzrə Beynəlxalq Xartiya”-nın Azərbaycan dilinə tərcüməsini istifadəyə veririk. Mədəni irsin konservasiyası və bərpası kimi mühüm anlayışları özündə əks etdirən bu sənəd 1964-cü ildə İtaliyanın Venesiya şəhərində keçirilən “Tarixi irs mütəxəssislərinin və memarların 2-ci beynəlxalq konqresi” çərçivəsində qəbul edilmişdir.
Xartiyanın hazırlanmasında əsas məqsəd tarixi abidələrin və irs ərazilərinin müdafiəsi və bərpasını nəzərdə tutan prinsip və qaydaları müəyyən etmək, həmçinin konservasiya işləri zamanı tarixi yerlərin autentikliyi, bütövlüyü və mədəni dəyərinin tam qorunub saxlanılmasının əhəmiyyətini vurğulamaqdır.
Konservasiyası və bərpa işlərində tətbiq edilən prinsiplərə və təcrübələrə qlobal miqyasda təsir göstərən Venesiya Xartiyası, mədəni irs mühafizəsinə cəlb olunan mütəxəssislər üçün əvəzedilməz önəm daşıyır. Ümidvarıq ki, Xartiyanın Azərbaycan dilində təqdim edilməsi sizin bu istiqamətdə gördüyünüz işlərdə faydalı mənbə olacaqdır.
Hörmətlə,
ICOMOS Azərbaycan