Medical Criminal Law

Sažetak: Zdravlje ljudi je krivičnim zakonodavstvom predviđeno kao važan zaštitni objekat. Iako je cilj u radu svakog ljekara poboljšanje zdravlja i izlječenje pacijenta, ponekad dođe i do slučajeva ljekarske greške. Autor u radu najprije razmatra definisanje pojma ljekarska greška, osvrće se na osnovnu podjelu i razdvaja pojam ljekarske greške od sličnih pojmova kao što su nesrećan sučaj i komplikacija. Ljekarska greška postojaće u slučaju ako se utvrdi uzročna veza između radnje ljekara i ozbiljnog narušavanja zdravlja pacijenta ili nastupanje smrtnog ishoda. Da bi izbjegao da dođe do ljekarske greške doktor je dužan da pacijentu objasni eventualne rizike u liječenu, kao i rizike u toku samog operativnog zahvata i postoperativnom toku, kao i da pacijent da saglasnost prije medicinskog zahvata. Autor dalje razmatra konkretno krivično djelo-Nesavjesno pružanje ljekarske pomoći i analazira ga u pozitivnom pravu i krivičnom pravu Slovenije gdje dolazi do interesantnih zaključaka o sličnosti propisanih sankcija kao i da je krivično djelo-Nesavjesno pružanje ljekarske pomoći delicta propria, jer je sužen i specifičan krug onih lica koje se mogu naći u ulozi izvršioca krivičnog djela. Ključne riječi: Ljekarska greška, nesrećan slučaj, komplikacija, nesavjesno liječenje bolesnika, nesavjesno pružanje ljekarske pomoći, pristanak pacijenta 1.

The essay discusses the issue of the criminal liability of the members of the healthcare team under
the different views proposed by the scholars.
As a matter of fact, if a patient is harmed as a consequence of the healthcare practice carried out by
a medical team it is of the essence to verify under what conditions – and within which limits – a
health care professional can be held criminally liable for the breach of a precautionary rule’s
incurred by a team mate.
Beyond the right to health’s protection, guaranteed by the Italian Constitution, and the causal link
between the conduct and the injury caused to the patient, it must be taken into consideration
whether the “principle of trust” can apply to the criminal liability in order to limit the exposure of
health care professionals for errors committed by team mates.
The aim of this study is shed light on to the interpretative options that can better harmonize the
interests of patients – whose protection is always a priority – and medical professionals - whose
criminal liability must be recognized only for their individual negligence, in accordance with the
principles laid down in the article 27 of the Italian Constitution.

Having regard to the topic of negligence in medical activities, the main challenge that Italian Criminal Law has to face consists in finding a juridical approach useful to recombine, on the one hand, the rigid deontology of the general and abstract law which defines a crime and, on the other, the high complexity and uniqueness of each clinical case. A good solution can be found by careful building the model agent as standard of any evaluation concerning negligence. Such a model has to be neither too similar to the concrete physician, otherwise the negligence as mens rea requirement could never be affirmed, nor too similar to an abstract omniscient metaphysical doctor, otherwise it could become source of precautionary rules that are unrecognizable and therefore dysfunctional for the ordinary clinical activity. The best compromise can be found by paying attention to the particular features of this activity , that is by considering the reasons why the sanitary professions is not actually comparable to other typologies of human behaviors that can be considered from the point of view of the negligence. This essay makes a constructively critical analysis of several different approaches of scholars, tribunals and legislator to this kind of issues, with particular regard to the more recent Italian laws on medical responsibility, that have developed the parameter of guidelines.

KEYWORDS: criminal liability of the physician; negligence; model agent; clinical decision ; guidelines

SOMMARIO: Archeologia delle tensioni tra medicina e diritto-2. L'agente modello, tra pretese generali e astrat-te e possibilità dell'agente concreto-3. Gli irriducibili motivi di complessità dell'atto medico…-4. …e la misura della colpa medica-5. Il "potere" e il "dovere" del medico secondo la giurisprudenza penale-6. Le linee gui-da: occasione di una sintesi legislativa tra prospettiva penalistica e medica-7. La lettura creativa, di dubbia ra-gionevolezza, delle Sezioni Unite-8. Ma che ne fu, infine, di Critobulo e Alessandro? Il sottostimato ruolo del paziente.

Nedostatak donora organa otvara vrata kriminalu trgovanja ljudskim organima i stvara plodno tlo za ilegalno tržiste. Kupci iz jedne države, donatori iz druge države, transplantacija organa izvrsena u trecoj državi, gotovo identican je scenarij u svakom slucaju prodaje i kupnje nekog ljudskog organa neophodnog za život na ilegalnom tržistu. Uz transplantaciju organa veže se puno pitanja koja traže odgovor. Koji sve uvjeti trebaju biti ispunjeni da bi transplantacija organa kao operativni zahvat bila u konacnici zakonski valjana? Kada se smije, kojim osobama i pod kojim kondicijama izvrsiti eksplantacija nekog organa? Tko ima pravo na implantaciju tog organa te koji se preduvjeti moraju ostvariti da bi primatelj mogao prihvatiti organ od donora. Postaje li živi donor doživotni invalid? U radu prikazat ce se analiza stanja ucinjenih transplantacija organa u nasoj državi te ce se dati odgovor na pitanje koji se ljudski organi mogu transplantirati. Nadalje, tko je na listi prioriteta za ...

Con il presente contributo si tenta di verificare la tenuta dei principi fondamentali del diritto penale nel campo della responsabilità del professionista medico. In particolare, si esaminano tutti quegli aspetti salienti sui quali la dottrina e la giurisprudenza si sono maggiormente affaticate negli ultimi anni, dando conto tanto degli orientamenti emersi, quanto delle novità legislative approvate o in corso di approvazione, senza esimersi dal tracciare qualche considerazione critica utile in chiave ricostruttiva. 

Indice

1. Introduzione

2. La legittimazione dell'atto medico

2.1 L'autodeterminazione del paziente in ambito terapeutico

3. L'atto medico obiettivamente illecito: l'accertamento del nesso causale

4. La rarefazione della colpa penale nel settore sanitario

5. L'imputazione della responsabilità nel dedalo della plurisoggettività dell'atto medico odierno

6. Il problema della medicina difensiva e i tentativi di riforma della responsabilità medica