Jugoslavija

Ko se skušamo spraviti v odnos do Urbančičeve filozofije in njene misli, velja izrecno pripomniti, da ta ni kar na voljo že s tem, da odpremo kazalo kake od njegovih knjig. Kazala filozofskih knjig ne kažejo zadeve misli, ki preveva to, kar je v zapisanem pokazano iz miselnega samega, marveč je zato potrebno branje, študij, prebijanje skozi. V času internetne vsedostopnosti se seveda to zdi povsem odvečno in nepotrebno. S tem nezadržno postaja odvečna tudi filozofija sama, da bi pa pričakovali še kako misel v njej, se zdi očitno in odločno preveč. A od kod sploh jamstvo, daje misleči domislil zadevo lastne, celo svoje-lastne misli, in da ni vse skupaj zgolj njegova domislica?

ЖИВОТ ЈЕДНОГ НЕМАЧКОГ ОФИЦИРА-НАУЧНИКА ИЛИ
О КОРИСНОСТИ ПРЕВОДА НОВООБЈАВЉЕНЕ КЊИГЕ
(Andreas Roth, Johann Albrecht von Reiswitz (1899–1962). Vom unbequemen
Südosteuropaexperten zum Kunstschützer, Ares Verlag, Graz 2020, 496 Sei.
[Андреас Рот, Јохан Албрехт фон Рајсвиц. Од незгодног стручњака за
Југоисточну Европу до заштитника уметности, Грац 2020])
301–305

In the end, we may conclude with several considerations. First, there is a firm correlation between the transformations of the Serbian state and Serbian historiography from its very beginning until today. During the relatively short existence of a medieval Serbian state the first works of historiographical character or that used historiographical data – such as hagiographies, chronicles, annals and eulogies – appeared. Parallel to the fall of Serbian state and the coming of Turkish rule Serbian historiography vanished for almost three centuries.Te rebirth of Serbian historiography is connected with the Great Migration of Serbs into Hungary, i.e. the Habsburg monarchy in 1690. In their new homeland Serbs found themselves in a political, social and cultural environment that stimulated their cultural and political activity.According to the tradition of Austro-Turkish conflict, in this early phase of develop-ment Serbian historians considered possible the creation of some sort of Southern Slavic state in connection with the Habsburg monarchy. After the Serbian uprisings they abandoned that idea and gradually accepted the concept of trying to free the Serbs under foreign authorities and forming a strong, centralized national state with broadly extended borders by means of Serbian state politics. Tis plan partly coincides with the concept of the Illyrian Movement promoted by Croat liberal politicians from the 1830s. Yet, for the Serbian political and intellectual elite the main goal was to unify the Serbs and strengthen their own state, not to create a Southern Slav state in the framework of Serbian-Croatian political collaboration.In this era, national emancipation and liberation had the highest priority for all Serbs irrespective of the state to which they belonged. Accordingly, Serbian historiography,until the last decades of the 19th century, was dedicated first and foremost to the goals of a national renaissance and the formation of a Serbian state – so Serbian historiography was characterized by national romanticism, not by a scientific approach. Only after Serbian independence was obtained in 1878, and the Serbian state consolidated, could Serbian historiography enter an era of steady progress in which the bases of scientific historiography research were laid down.

That period was ended not for professional historiographical reasons, but under the pressure of state politics and the transformation of Serbian state to a Yugoslav state after Balkan Wars and World War I. Te turbulent events of the 20th century, the un-certainties of Yugoslav relations and Yugoslav unification, as well as the contradictions of the socialist era, halted the straight forward development of Serbian historiography for decades. Its goals, methods, interpretations and fields of interest were seriously influenced by actual state transformations and ideologies. In addition it seems that the events of the 20th century acquired such dynamics and intensity that they were beyond what Serbian historiography was able to investigate, process and interpret. For these reasons Serbian historiography has several serious lacunae: above all a lack o published historical sources and adequate research on the Turkish period; the history of the 20th century is insufficiently explained, especially the period after World War II. Yet, as we have seen above, even under the difficult circumstances we have mentioned,Serbian historiography has experienced significant progress – and if it is to enjoy a longer period of in a stable political environment it will be able to enjoy a new phase of progress

Ky libër analizon vizionin qendror të tri lëvizjeve studentore të organizara nga gjenerata të ndryshme të studentëve shqiptarë të Kosovës, dhe gjatë rrethanave të ndryshme socio-politike më 1968, 1981 dhe 1997. Duke shqyrtuar dinamikat e demonstratave, libri hulumton dimensionet, format dhe implikimet e lëvizjeve dhe rezistencën studentore, si dhe luftërat për dominim nga akterë vendorë (Kosova), federalë (RSFJ), rajonalë (Shqipëria dhe Serbia) dhe ndërkombëtarë (jashtë Ballkanit). Midis tjerash, për shkak të pasurisë së të dhënave empirike të përfshira, ky libër kontribuon për diskutime të mëtejme mbi lëvizjet shoqërore, nacionalizmin dhe teoritë e shtetit.

Ovaj rad je posvećen analizi događaja koji su se odvijali tokom osamdesetih godina XX veka u bivšoj Jugoslaviji i koji su neposredno prethodili građanskom ratu i često su bili dovođeni u neposrednu vezu sa raspadom Jugoslavije. Osim što je dat deskriptivni opis događaja u periodu od 1987. do 1989, ukratko su razmotreni institucionalni i socijalni razlozi za nastajanje političkih, etničkih i ustavnih tenzija tokom osamdesetih godina u Srbiji. Stoga, rad nastoji da uspostavi uzročno-posledičnu vezu između odluka donesenih od strane jugoslovenskog rukovodstva od kraja Drugog svetskog rata i događaja koji su usledili nakon smrti Josipa Broza Tita, posmatrajući pri tome Antibirokratsku revoluciju kao, jednu vrstu, očekivane posledice loših ustavnih i političkih rešenja.

У раду јe дата кратка историја настанка ракетних јединина ПВО у ЈНА и то на основу званичне историје 250. ракетног пука. У уводу је дат и кратак развој ПВО у ЈНА пре увођења у наоружање ракетних система ПВО
The paper gives a brief history of the formation of air defense missile units in the JNA, based on the official history of the 250th Missile Regiment. The introduction also gives a brief development of air defense in the JNA before the introduction of air defense missile systems.

Yugoslavya'nın dağılması ile birlikte, balkanlar da yaşanan çatışmalar ve çözülemeyen sorunlar Avrupa güvenlik yapılanmasının sorgulanır hale gelmesine sebep olmuştur. Avrupalı devletlerin farklı tehdit algılamaları ile birlikte ortak bir politika üretme konusunda yetersiz kalması, bölge devletlerinin istikrarı yakalaması önünde en büyük engel olmuştur. Daha sonra Bölge ülkelerinin Avrupa birliğine katılım süreci ile birlikte bu istikrarsız coğrafya kurtarılmak istense de günümüzde halen yeterli olduğunu söylenememektedir. Bu çalışma, Lisans Bitirme Projemdir.

U radu se donosi 13 dokumenata Okružnoga narodnoga suda Slavonski Brod iz druge polovice 1945. godine, tj. spisi sudskog postupka u kojem je optužen suradnik OZN-e za počinjenje kaznenog djela ratnoga zločina. U svibnju 1945. godine pripadnici Jugoslaven-ske armije (partizani) iz Srbije uhitili su i isti dan likvidirali pet osoba iz mjesta Oriovac u kotaru Slavonski Brod. Nakon prijave supruge jednog od ubijenih Oriovčana, pokrenuta je istraga koja je rezultirala optužnicom i sudskim postupkom. Ključne riječi: partizani, OZN-a, Oriovac, Slavonski Brod, ratni zločin, Okružni narod-ni sud

U nastojanju da javnosti i subjektima odlučivanja predoči stanje i potencijale kulturne baštine u Crnoj Gori, izazove sa kojima se ona u postojećim uslovima suočava, a u cilju definisanja njenog mjesta, uloge, novog načina zaštite i valorizacije primjerenih evropskim standardima, Ministarstvo kulture i medija je od 2003. godine težište svog rada stavilo na ovaj značajni kulturni, društveni i državni segment. S obzirom da je za vođenje svake ozbiljne i kreativne politike i donošenje zakonske regulative neophodna cjelovita analitička osnova, Ministarstvo je pristupilo temeljnom sagledavanju stanja u svim oblastima kulturne baštine i djelatnostima ostvarivanja njene zaštite, i to prvi put poslije više decenija. Obimnost posla i aktuelnost problematike odredili su metodološki i koncepcijski pristup ovom poslu. Prvo je, u toku 2004. i 2005. godine, sagledano stanje nepokretne kulturne baštine, tj. nepokretnih spomenika kulture i arheoloških lokaliteta, a potom, u toku 2006. godine, sagledano je stanje pokretne kulturne baštine, i to kroz pregled ostvarivanja arhivske, bibliotečke, muzejske i kinotečke djelatnosti.
Milorad Bajković, Semir Bučan, Maja Ćetković, Željko Čelebić, Zorica Čubrović, Marina Đerekarac, Milena Filipović, Zdravko Gagović , Slavica Jovanović, Vesna Kilibarda, Dragica Lompar, Lidija Ljesar, Predraga Malbaša, Milica Martić, Zorana Milošević, Slobodan Mitrović, Zorica Mrvaljević, TomoMiljić, Marina Pavićević, Snežana Pejović, Srđan  Pejović , Budimir Radović, Pavle Radoman , Smiljana Radusinović, Aleksandar  Samardžić , Novica Samardžić , Tijana Samardžić, Ksenija Sekulić, Zoran  Šoškić , Tanji Vujović, Zdravko Vukčević, Veronika Varajić, Vladimir Vukmirović , Momiru  Vučković , Žana Žunić

Članak se bavi evolucijom stavova Dobrice Ćosića o nacionalnom pitanju pod uticajem dubokih promena u jugoslovenskom društvu tokom šezdesetih godina i njegovim istupanjem na sednici CK SK Srbije 1968. godine kada je prvi put na jednom političkom forumu partije otvoreno kosovsko pitanje.

SADRŽAJ

PREDGOVOR
PRVO POGLAVLJE
TEORIJSKO-ISTORIJSKI OKVIR
Ukratko o kritičkim teorijama potrošačkog društva
Napomene o političkim i ekonomskim okolnostima u SFRJ
Jugoslavija u kulturnom hladnom ratu
DRUGO POGLAVLJE
OD JERETIČKE PRIČE DO CRVENE BURŽOAZIJE:
POTROŠAČKA KULTURA I DRUŠTVENO RASLOJAVANJE
Slika o novoj klasi
Nelagoda svojinskih odnosa
Potrošnja i društveni slojevi
Kulturalizacija kontrakulture
TREĆE POGLAVLJE
OD UKUSA DO PENTHAUSA:
RODNA DIMENZIJA POTROŠAČKE TRANZICIJE
Kompenzacija i emancipacija
Studija Ukusa
Bazar domaće lepote
Penthausove mirovne trupe u doba nestašice
higijenskih uložaka
ČETVRTO POGLAVLJE
SOC-KONZUMERIZAM:
LJUBAV, MODA I PUSTI SNOVI
Slika naprednije svakodnevice
Nije mi toliko do bruke koliko do tržišta
Troking slobode
Naivni subjekt tranzicije
PETO POGLAVLJE
DRUŠTVENA IMAGINACIJA: OD MODERNE UTOPIJE
DO KONZUMERSKOG UTOPIZMA
Zapadna kapija komunizma
Od udarnika do gubitnika
Socijalizam današnji će proći
i nov savremeniji će doći
Ka nepostojećoj teoriji socijalističke potrošnje
REČ ZAHVALNOSTI
LITERATURA

Поштовани читаоци,

пред вама се налази књига која се састоји од деветнаест изабраних чланака писаних у протекле три године и објављених на неколико интернет портала. Неки од овде објављених чланака су већ послати редакцијама научних часописа и њихово објављивање се очекује следеће или за две године док ће други морати претходно да се дораде према свим захтевима знанственог објављивања пре него што буду послати за штампу. У овој књизи се датум коначне редакције сваког чланка спремљеног за штампање у овој збирци налази на његовом крају.

Тематика ове збирке чланака је комунистичко преотимање власти у бившој Југославији и завођење антисрпске и пре свега великохрватске диктатуре у циљу што темељнијег уништења Србије, Срба и свега што је српско, а на другој страни задовољавање националистичких апетита свих не-српских нација и појединих националних мањина. Југословенски комунисти, предвођени не-српским партијским врховништвом, су уништавање Србије и Српства као свој партијски и национални циљ зацртали још пре Другог светског рата да би у току самога рата уз помоћ солдатеске прекодринских Срба и пресвучених усташа успели да коначно освоје Србију и Југославију коју су преуредили и водили тако да су у њој Срби и Србија били једини губитници. Титоистичко силовање Србије и Српства се спроводило и преко прекрајања и подметања ноторних лажи о карактеру и току Другог светског рата у Југославији а у овим повесним кривотворинама и идеолошко-политичком испирању мозгова је предњачила пре свега новоформирана квазинаучна грана историјске науке - титографија чијој је основни циљ био да своје повесне фалсификате и ноторне лажи легализује и тако наметне као недодирљиву догму читавом друштву под називом титологије.

Циљ ове збирке је да се искључиво позивањем на релевантне истинске повесне изворе и логична закључивања ова великохрватска антисрпска титографска титологија бар донекле раскринка и разбије како би се коначно спаковала у мртвачки сандук и занавек покопала. На вама је да оцените колико смо успели у нашим намерама. 

7. јануар 2012. г., Виљнус

Ваш, Владислав Б. Сотировић 



Summary

This is a book composed by nineteen chosen articles written during the last three years and published at several internet pages. Some of them are sent to be published at scientific journals while the others are waiting to be firstly “scientifically arranged” and to be sent to the scientific journals for publishing as well. In this collection of the articles you will find at the end of each of them the date when the last version of the text was prepared for printing in this book. 

A thematic issue of this collection of the articles is a Communist overtaking a power in ex-Yugoslavia and establishing of the Communist dictatorship that was above all anti-Serbian and pro-Croat with a final aim on one hand to destroy Serbia and Serbian nation and on the other to satisfy all non-Serbian ethnic groups’ nationalistic claims. The Yugoslav Communists, led by non-Serb party leadership, have been fixed destruction of Serbia and the Serbdom as a party and national goal even before the WWII. They succeeded to occupy Serbia and Yugoslavia at the end of the WWII with a great help by redressed Croat Nazi ustashi and Serbian peasant who both of them joined Communist partisan movement led by half Croat and half Slovenian Roman Catholic, a former Austro-Hungarian soldier and sub-officer – Josip Broz Tito. In Titoist Yugoslavia, or better to say Croatoslavia, the Serbs and Serbia became the only losers.     

Post-war Titoistic raping of Serbia was systematically organized within a framework of falsification of both the WWII history and the history of the Communist Party of Yugoslavia that was based on notorious lies and fabrication of the documents as well as on constant process of ideologically-politically based washing brains of all Yugoslav citizens but primarily of the Serbs from Serbia. On this way it was established a quasi-scientific historiography – Titography, which had as a main political goal to legalize its own historiography fabrications for the purpose to impose them to the rest of society as a universal ideological dogma that we can call as Titology. 

The aim of this collection of the articles is to beat a nationalistic great Croatian Titographic Titology by using the relevant archival sources and logical conclusions for the sake to finally bury the Communist lies  forever. 


January 7th, 2012, Vilnius

Vladislav B. Sotirovic

У студији се истражују разлози дугогодишњег изгона Љубомира Мицића и авангардног уметничког покрета зенитизма из историјске свести после Другог светског рата. Рад је конципиран ретроспективно, при чему се најпре отвара питање околности и последица повратка Мицића и зенитизма у корпус
културног наслеђа 1983. године, истражује се ко су били њихови прогонитељи и какви су били њихови
мотиви, а на крају се анализира Мицићев Манифест србијанства и утврђује какви политички и идеолошки
садржаји чине тај спис, који је био главни разлог његовог страдања. Мицићева судбина се поставља у
историјски контекст двеју Југославија у којима је најпре важну, а потом и пресудну улогу играо круг
интелектуалаца који су следили ауторитет и схватања писца Мирослава Крлеже и који су себе називали
„крлежијанцима“. Као посебно важни чланови тога круга идентификовани су књижевници Ђорђе Јовановић Јарац, Милан Богдановић, Марко Ристић и Радомир Константиновић. Општи фон тих збивања и
процеса одредили су идеолошки и национални погледи и политика Јосипа Броза Тита, неприкосновеног
диктатора социјалистичке Југославије. У закључку се констатује да је главни разлог прогона Мицића био
његов негативан однос према обе југословенске државе и његова, са становишта тада актуелне политике,
недопустива схватања српско-хрватских односа.

Nell'ambito della tematica relativa all'occupazione militare italiana della Dalmazia nel corso della Seconda guerra mondiale (aprile 1941-settembre 1943), l'autore analizza le politiche adottate dalle amministrazioni civili e dal Regio Esercito nel controllo del territorio. In particolare, l'autore studia il problematico rapporto con l'alleato croato, giacché le rivendicazioni territoriali ustaša comprendevano il litorale e l'arcipelago dalmata stessi, la cui annessione immediata al Regno d'Italia era stata peraltro oggetto di dibattito fra Mussolini, casa Savoia ed i cosiddetti "dalmatomani di Palazzo Chigi " (ai tempi sede del Ministero degli Affari esteri).
L 'elemento croato, ampiamente maggioritario nella popolazione autoctona e fortemente nazionalista ed incorporato a viva forza nella compagine imperiale italiana, svolse sovente attività "irredentiste ", non rendendo la vita facile alle autorità locali.
Queste ultime avevano anche da tenere a bada la crescente attività partigiana comunista, messasi in movimento dopo l'aggressione tedesca all'URSS (21 giugno 1941). Inizilamente, infatti, l'attività resistenziale era stata appannaggio esclusivo delle milizie nazionaliste serbe costituite da sbandati dell'esercito jugoslavo, ovvero da bande di četnik (dal nome delle bande - centurie - che avevano animato la guerriglia contro la dominazione ottomana nell'Ottocento).
In breve, però, si riveleranno proprio costoro i migliori alleati (ancorché formalmente nemici, in quanto collegati più o meno direttamente con il Governo jugoslavo in esilio e riforniti di armi dall'Inghilterra) nella gestione dell'ordine pubblico e nella lotta antipartigiana anche in Dalmazia, sia come cellule autonome, sia irreggimentati nelle cosiddette Milizie Volontarie Anti Comuniste (MVAC).
Quella italo-serba risultava pertanto una convivenza difficile, dovuta ad una comunanza di nemici (il movimento partigiano comunista ed in una certa qual misura anche lo Stato Indipendente di Croazia) ed osteggiata dalle altre forze dell'Asse presenti in zona (oltre agli ustascia, i tedeschi), ma che, con alterne vicende, resse per quasi un biennio.

Summary: In the paper, we have reconstructed the war experience of Stanislav
Krakow – a volunteer in the Balkan Wars, an officer in the First World War, writer and journalist after the war. By all means, Krakow was an outstanding person with extraordinary war experience and almost movielike life. In the six years-long war period Krakow was injured 14 times and honoured with 18 Serbian and foreign decorations for bravery. In many war episodes, he played a very prominent role. He was in the unit that was first attacked by Bulgaria in autumn 1915 and participated in all battles at the Thessaloniki front in 1916–1918. When the Serbian and Allied army broke through the frontline, he was leading the unit that liberated Veles. The first unit, which crossed the Sava, liberated Ruma, Novi Sad and the entire Fruška Gora region, was under his command. He was in the division chosen to cross through Slavonia, Croatia, Dalmatia and finally reach the Adriatic Sea in Istria. With literary talent, Krakow was describing very meticulously the situation in Rijeka, tense relations with Italians and the outcome of that war adventure. Furthermore, he was a representative of the Serbian army within the Rijeka occupation corps under the command of French General Tranié. From Rijeka, he was transferred to Zagreb in the special military mission headed by Colonel Milan Pribićević. When the mission was disbanded in February 1919, he remained in Zagreb but now as part of a new mission under the command of his uncle Colonel Milan Nedić. In Zagreb, Krakow was the witness of a very tight antiYugoslav atmosphere, the disappointment of one part of Croats with the new state, their separatist feelings, etc. Retired from the Army in 1922, he turned to a career of a journalist and writer and achieved significant success. Despite the fact that published during one decade even today he is considered one of the most prominent representatives of Expressionism in Yugoslavia. His entire
literature relied on the war experience in 1912–1918. The research basis of this paper were documents, war journals and manuscripts stored in the Archive of Yugoslavia and the National Library of Serbia. Immense contributions to the research were Krakow’s novels and shorts stories. His role in the Second World War, mainly close cooperation with Milan Nedić and Dimitrije Ljotić, and his unambiguously pro-Nazi beliefs, are not examined in the paper. Krakow fled Yugoslavia in August 1944 and until its death in 1968 lived in France and Switzerland.

Predmet analize u ovome radu su Islamska zajednica u Bosni i Hercegovini i socijalizam, odnosno način na koji su predstavljeni u historiografiji i publicistici. Autor analizom odabranih naslova nastoji pokazati načine elaboracije i prezentacije jednog značajnog pitanja iz savremene historije Bosne i Hercegovine s fokusom na karakteriziranje jugoslavenske vlasti poslije Drugog svjetskog rata.

Tratto dal Volume:  Senza più tornare. L’esodo istriano, fiumano, dalmata e gli esodi del Novecento, a cura di Enrico Miletto, Torino: SEB 27, 2012, 200-223. Analisi comparativa di alcuni aspetti storici dei movimenti di popolazione, delle questioni delle minoranze e degli stati nazionali nell'Europa del Ventesimo secolo

Skupljanje albuma sa sličicama istraženo je iz aspekta razvoja potrošačkog društva i popularne kulture u Jugoslaviji, ali i iz drugih aspekata kao što su socijalni i obrazovni. Uz korištenje albuma i dostupne literature, provedeno je i istraživanje nad 18 skupljača albuma koji su dali svoje odgovore na 13 pitanja u upitniku o skupljanju sličica u periodu postojanja Jugoslavije. Teme albuma bile su vezane uz popularnu kulturu, no s vremenom su i oni sami postali dio te iste kulture. Neki aspekti skupljanja albuma sa sličicama kod djece i mladih, poput pružanja (katkad i enciklopedijski organiziranog) znanja i učenja mogli su reproducirati nominalne vrijednosti socijalističkog društva, a igra, dokolica i zabava također su mogli pridonositi "jačanju" sustava omogućujući mladima i svojevrsni predah od strogo postavljenih odgojnih smjernica društvenog sustava. S druge strane aspekti vesternizacije i komercijalizacije nisu bili u skladu s proklamiranim vrijednostima društva te su posredno mogle i pridonositi njegovu "slabljenju". Albumi sa sličicama vrlo su dobra podloga za istraživanje jugoslavenske popularne kulture i potrošačkog društva, ali i za pričanje priče o socijalističkoj Jugoslaviji uopće. Uvod Posljednjih godina postaje sve popularnije istraživati svakodnevicu socijalističke Jugoslavije, osobito popularnu kulturu, pa tako postoje radovi koji pokrivaju područje filma, glazbe, književnosti, stripa, itd. Tema albuma sa sličicama iz povijesnog je aspekta u potpunosti

Starting from the premises that there is a negative perception of the Balkans in the West, with it being perceived as the Europe‟s Other (Goldsworthy, Todorova) and that every literary field (Bordieu) and literary market require the immigrant writers to represent their culture in a predetermined fashion (Huggan, Pisac), I shall examine in my thesis the images of cities in the prose of post-Yugoslav immigrant writers (Tasić, Obreht, Goldsworthy, Slapšak, Mimica, Hemon, Štiks, Štiviĉić, Nović). The decision to focus on the representation of cities is justified by the fact that the city "records the attitudes of a culture and an era in front of the fundamental events of its existence" and is one of the "man‟s greatest work of art" (Mumford). Since the city is a complex phenomenon, for analysis of its representations in the works of these writers. The thesis consists of two parts, each corresponding to one of the adjectives in the title: the first and the principal part concerns the cities left behind, irrevocably lost, even when they are subsequently rediscovered, while in the second part the focus is on the representation of the cities where future authors have found the refuge and where they had to recreate their lives in a new context, that was often not deliberately chosen but (randomly) "found". The dynamics between the representation of each of the cities considered and its pre-existing perception shall be further explored. In the case of the (post)Yugoslav cities, the image created in the selected analyzed works, created mostly through western media and literature, and occasionally even through the self-orientalisation processes.

La guerriglia sviluppatasi nei Balcani a seguito della sconfitta della Iugoslavia (Aprile 1941), dopo il colpo di Stato che aveva portato la giovane Nazione nel campo degli Alleati, fu caratterizzata da episodi di violenza inenarrabili. I partizan slavi si macchiarono di una serie di crimini contro l'umanità oggi dimenticati, ma che avranno il loro epilogo nella totalitaria pulizia etnica contro gli Italiani dell'Istria, di Fiume e della Dalmazia e nell'altrettanto drammatico sterminio degli Slavi anticomunisti compiuto dai titini al termine della guerra. Se oggi di "foibe" si può bene o male parlare-ma solo grazie ad una legge dello Stato-, tutti gli altri crimini compiuti dai partizan sono stati letteralmente rimossi dalla memoria collettiva, per non parlare dei libri di scuola sui quali non sono mai entrati. Eppure si tratta di uno sterminio di notevole impatto: "In un discorso al quarto Plenum del Partito nel 1951 e poi apparso sul quotidiano belgradese 'Politika', Ranković [il capo dell'OZNA] ammise che per le prigioni iugoslave transitarono dal 1945 al 1951 3.777.776 persone (su una popolazione di circa 13 milioni di abitanti) e circa 568mila furono i nemici del popolo liquidati, la maggioranza nei primi mesi del terrore del 1945. Dell'ondata degli arresti operati dall'UDB-a [la Polizia politica iugoslava 1946-1966] nel 1949 Ranković ammise che per il 47% essi furono arbitrari" 1. Quasi 600.000 persone uccise, quindi, un olocausto rimosso, che colpì in pieno anche noi Italiani, non solo con la cancellazione della millenaria civiltà romano-veneta nell'Adriatico Nord-Orientale, ma con la morte di circa 10.000 nostri connazionali e il contestuale esodo di più di 300.000 nostri fratelli dall'Istria, da Fiume e dalla Dalmazia. Si trattò, oltretutto, di crimini commessi a guerra finita e contro persone inermi cui nulla poteva essere imputato.

„Рукопис Мирослава П. Лазића о разорној експлозији сакупљених убојних средстава у Смедеревској тврђави 5. јуна 1941. године настао је у склопу припрема изложбе о том догађају, а поводом осамдесетогодишњи­це вероватно највеће трагедије у историји Смедерева. Као такав, он не само што задовољава потребе пропратне публикације, већ их вишестру­ко надмашује. Реч је о изворном научном раду за који смо сигурни да ће деценијама остати релевантно, а можда и најрелевантније штиво о самом догађају и свему што је пре и после било везано за њега. Реч је о изузет­но добро истраженом раду у коме је аутор не само сакупио сва до сада доступна знања о експлозији у Смедеревској тврђави, него их и критички размотрио, по потреби међусобно сучелио, упоредио и очистио од наслага идеологија, политичких интереса и погрешних перцепција…
…Рукопис који је пред нама целовито приказује смедеревску експлозију 5. јуна 1941. године – узроке, ток, последице и одјеке. Кроз цео рад про­вејава ауторов критички приступ минуциозно прикупљеним изворима и литератури, што је донело уравнотежен, деидеологизован и демистифи­кован приказ с утемељеним и уверљивим закључцима који нас – колико је то могуће – приближавају објективним сазнањима о трагедији. Даљи историографски искорак би евентуално било могуће направити ако би се у истраживање укључили стручњаци за експлозиве, физичари и грађе­вински стручњаци, који би на основу својих специјалистичких знања можда могли да повећају фонд чињеница које би историчари морали да узму у обзир. Сазнања до којих се могло доћи само изучавањем до­ступних историјских извора Мирослав П. Лазић је овим радом практично исцрпео. Због тога се треба радовати његовом изласку из штампе и надати се да ће упркос дужини и студиозности и у овом нашем брзом и површном времену наћи број читалаца који својим квалитетом заслужује“. (Исечак из рецензије др Зорана Јањетовића, научног саветника Института за новију историју Србије, Београд)

Pošto je uglavnom poznat levičarski angažman Miroslava Krleže, u članku je pažnja posvećena njegovom odnosu prema nacionalizmu. Bio je privrženik pravaške ideologije i do kraja života je širio i afirmisao te ideje, dok je njegovo članstvo u Komunističkoj partiji bilo stvar oportuniteta. Delujući u sferi kulture Krleža je uvek imao u vidu hrvatske nacionalne interese i najvažnije ideje Ante Starčevića. Nastojao je da u promenljivom istorijskom kontekstu očuva kontinuitet pravaške ideologije, plasirajući njene elemente na polju književnosti i eksikografije. Starčević je za Krležu bio ličnost naročitog značaja i s pravom se smatra da je bio njegov „glorifikator“.