Büyü

Sedat Veyis Örnek'in "100 Soruda İlkellerde Din, Büyü, Sanat, Efsane" adlı kitabı ve Örnek'in diğer kitaplarının tamamı (telif sahibi olan ailesi, Ankara Üniversitesi ve Türk Dil Kurumu'ndan yasal izinler alınmış olarak ve söz konusu yasal izin belgeleri de paylaşılarak) http://sedatveyisornek.humanity.ankara.edu.tr/ adresinde açık erişimli olarak bulunmaktadır. İsteyen herkes şifresiz olarak ve ücret ödemeden bu metinlerin tamamını indirebilir.

ÖZET
Binlerce yıllık bilgi, kültür, estetik ve felsefî birikimin yansıması olan Divan şiiri, esinlenmiş olduğu kaynaklar itibariyle son derece zengindir. Divan şiirinin önemli kaynaklarından biri de tarihî ve efsanevî şahsiyetlerdir. Geçmişte yaşamış ve toplumlarda iz bırakmış din ve tasavvuf büyükleri, devlet adamları, âlimler, şairler, filozoflar ve efsanevî kahramanlar, Divan şiirinin vazgeçilmez kaynaklarından olmuştur.  Bunların yanında melekler de divan şiirine konu olmuştur. Kuran’da da bahisleri geçen Hârût ve Mârût bunlardandır. Sihir ve büyüden söz edildiğinde, çoğunlukla, şairlerin Hârût ve Mârût’a telmihte bulunduğu görülmektedir. Bu durum, Divan şiirinde sihir ve büyünün kaynağı olarak bu iki meleğin görülmesinden kaynaklanmaktadır.
Büyü ve sihirle ün yapmış bu iki isim hakkında çeşitli rivayetler bulunmaktadır. Hârût-Mârût kelimelerinin ve bu rivayetlerin menşei hususunda bu güne kadar sayısız görüş ortaya atılmış, ancak kesin bir kanaate varılamamıştır. Divan şiirinde bahsi geçen Hârût-Mârût mazmun ve telmihlerini çözebilmek için bu efsane ve rivayetlerin bilinmesi gerekmektedir. Bu bakış açısından hareketle, bu çalışmada, bugüne kadar Hârût ve Mârût hakkındaki görüşlere yer verilerek, bu iki ismin kökenine dair tespitlere yer verilmiş ve bunların Divan şiirinde nasıl işlendiği üzerinde durulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Hârût ve Mârût, Sihir, Büyü, Divan Şiiri, Mitoloji.

Divan Poetry, which is a reflection of informational, cultural, aesthetical and philosophical  accumulation that is thousands years old, is extremely rich in terms of inspired resources. Also one of the Divan poetry’s resources is historical and legendary personalities. Religional and mystic leaders, statesmen, scholars, poets, philosophers, and legendary heroes who lived in the past and left their mark on societies, had become an indispensable source of Divan poetry. In addition to these, angels also has been Divan poetry subject. One of these angels are Hârût and Mârût mentioned in the Quran also. When magıc and sorcery are cited poets refer mostly to Hârût and Mârût. This case result from that Hârût and Mârût are considered as source of magic and sorcery.
There are various narratives about this two angels which obtain reputation by magic and sorcery. Uncountable views are set forth about origin of these narratives and words of Hârût and Mârût but not be reached a conclusion. These narratives and legends have to be know in order to solve references and metaphors relating to Hârût and Mârût mentioned in Divan poetry. From this point of view, in this paper, conclusions about origin of these two names are depicted by opinions about Hârût and Mârût and how these are processed in Divan poetry is considered.
Key Words: Hârût and Mârût, Magic, Sorcery, Divan poetry.

Sedat Veyis Örnek'in "Sivas ve Çevresinde Hayatın Çeşitli Safhalarıyla İlgili Bâtıl İnançların ve Büyüsel İşlemlerin Etnolojik Tetkiki" adlı kitabı ve Örnek'in diğer kitaplarının tamamı (telif sahibi olan ailesi, Ankara Üniversitesi ve Türk Dil Kurumu'ndan yasal izinler alınmış olarak ve söz konusu yasal izin belgeleri de paylaşılarak) http://sedatveyisornek.humanity.ankara.edu.tr/ adresinde açık erişimli olarak bulunmaktadır. İsteyen herkes şifresiz olarak ve ücret ödemeden bu metinlerin tamamını indirebilir.

Adnan Oktar (Harun Yahya)

İlk bakışta son derece aklı başında ve kültürlü görünen bir kişiyle karşılaştığınızı varsayalım. Bu kişinin konuşmasının da sahip olduğunu düşündüğünüz kültürü ve aklı yansıtacağını düşünürsünüz doğal olarak. Ancak bu kişi konuşmaya başlayınca sizi hayrete düşürecek kadar saçma ve inanılmaz şeyler söylemeye başlasın, hem de aklı başında görüntüsünü hiç değiştirmeden. Örneğin siyahın beyaz olduğu konusunda ısrar ediyor veya gökyüzündeki bulutların aslında pamuk yığınları olduğunu söylüyor olsun. Aklı başında, normal bir şuura ve muhakemeye sahip bir insanın inanmayacağı şeylere inansın. Dışarıda hava günlük güneşlikken yağmur yağdığını iddia etsin. Dışarı çıkartıp güneşi görmesini sağlasanız bile o yağmur yağdığını ve hatta ıslandığını iddia etmekte kararlı davransın.

Böyle bir insan görseniz, onu çeşitli sıfatlarla tanımlayabilirsiniz. Aklını yitirdiğini, bilincini kaybettiğini hatta "çıldırdığını" bile söyleyebilirsiniz. Onun içinde bulunduğu durumu anlatmak için söyleyebileceğiniz sözlerden biri de büyük bir olasılıkla "Adeta büyülenmiş gibi, gerçekleri kesinlikle göremiyor!" olur.
İşte buradaki "büyülenmiş" kelimesi son derece önemlidir. Çünkü halk arasında büyü, çeşitli yöntemler ve tılsımlı sözcükler kullanarak bir insana istemediği bir şeyi yaptırmak, bir kişiyi kontrol altına almak, inanılması mantık dışı olan şeylere inandırmak, kişilere zarar vermek ve halüsinasyon gibi yöntemlerle onları düşünemeyecek hale getirmek için kullanılır. Kısaca büyünün amacı, insanın başka bir kişinin veya gücün kontrolü altına girmesini ve en olmadık şeylere inanmasını sağlamaktır.

Bu kitaba Darwinizm'in Karanlık Büyüsü isminin verilmesinin nedeni de işte büyünün bu özelliğinden kaynaklanmaktadır. Darwinizm'de de amaç, insanların son derece açık ve kesin bir gerçek olan yaratılış gerçeğini inkar etmelerini ve akıl dışı bir safsata olan evrim teorisine inanmalarını sağlamaktır. Darwinizm büyüsünün etkisi altına giren bir insan aynı zamanda evrim teorisini savunan kişilerin kontrolü altına girmiş demektir. Darwinizm ya da evrim teorisi, aynı siyaha ak denmesi gibi inanılması imkansız, akıl ve mantık dışı bir inançtır. Ancak son 150 yıldır, sayısız insan bu fikre garip bir tutku ile bağlanmıştır ve hiçbir şey onları bu inançlarından vazgeçirememektedir. Gözlerinin önüne serilen tüm bilimsel deliller, apaçık gerçekler onların üzerindeki bu büyüyü kaldıramamıştır. Aynı günlük güneşlik bir ortamda, yağmur yağdığı ve hatta bizzat ıslandığı konusunda ısrar eden "büyülenmiş" adam gibi…

Belki de şu an aklınızdan Darwinistlerin içinde bulunduğu durumu büyü yerine akıl veya kavrayış yetersizliği ile açıklamak daha yerinde olur diye geçiriyor olabilirsiniz. Ancak Darwinizm'e inanan insanların içinde eğitimli, profesör ünvanına sahip, hatta Nobel ödülü alan insanlar dahi olması, onların kavrayış yetersizliğinden ziyade adeta "bir büyünün etkisi altında" olduklarını göstermektedir.

İlkçağlardan beri sanat ve büyü kavramları değişik zamanlarda birbirine geçmiştir. Büyücü ve sanatçının iç içe geçtiği yabanıl inanışlarda, yaratılan kurguyla bu kurgunun niyetleri bakı-mından arkaik pek çok kültürde benzerlikler vardır. Paganizm ve animizm gibi yabanıl kökenli inanışlarda bu benzerlik oldukça etkileyicidir. Canlandırılan büyü ayinleri ve ritüeller, çağdaş heykel sanatında bazen biçimsel olarak, bazen de bir metafor olarak kullanılmıştır. Gerek mal-zeme kullanımı gerekse sanatçıların etkilendiği yerel kültürler burada etkilidir. Büyü olgusunun insanlık tarihiyle beraber gelişim süreci, inanışlar bağlamında şekillenmiştir. Bu inanışların pratiklerinde pek çok ritüel ve büyü uygulamaları mevcuttur. Arkaik atalardan itibaren oluşan kolektif bilinç havuzunda bu sürecin ve etkilerin izlerini görmek mümkündür. Çağdaş sanatta sanatçının kolektif bilinç havuzundan beslendiği düşünülür ise büyü olgusu-nun güncel sanattaki arayışlarını görmek mümkündür. Bu çalışmada bu etkilerin çağdaş heykel sanatındaki izleri incelenecektir.