Mateusz Pilich

Wyrok w sprawie C-350/14, Lazar, dotyczy wskazania prawa właściwego dla zadośćuczynienia dla osób bliskich ofiary wypadku drogowego. Ustalona w nim wykładnia art. 4 rozporządzenia rzymskiego II 1 opiera się na założeniu, że do tej kwestii, zasadniczo tak samo jak do wszystkich aspektów danego zdarzenia, należy zastosować jedno i to samo prawo, wskazane łącznikiem miejsca wystąpienia szkody bezpośredniej-poniesionej przez główną ofiarę (lex loci damni directi). Uszczerbek poniesiony przez osoby bliskie zakwalifikowano zatem jako skutki pośrednie tego zdarzenia w rozumieniu art. 4 ust. 1 rozporządzenia. Takie podejście nie jest wprawdzie niekontrowersyjne, zważywszy na wyraźną odrębność naruszenia dóbr osobistych członków rodziny osoby pierwotnie poszkodowanej; zapewnia ono jednak pożądaną jednolitość reżimu prawnego, który ma zastosowanie do oceny prawnej wypadku wywołującego odpowiedzialność cywilną sprawcy. Z tego punktu widzenia udzieloną odpowiedź, niezależnie od różnych zastrzeżeń, należy ostatecznie uznać za słuszną. W sprawach roszczeń z tytułu wypadków drogowych wyrok ma istotny walor również dla sądów orzekających w tych państwach członkowskich, które-tak jak chociażby Polska-stosują konwencję haską o prawie właściwym dla wypadków drogowych.
---
The judgment in case C-350/14, Lazar, concerns determination of the law applicable to compensation for the relatives of the victim of a road traffic accident. The interpretation of Article 4 of the Rome II Regulation given in the judgment is based on the assumption that in principle this issue should – just as all aspects of a given event – be governed by the one and same law, determined by the connecting factor of the place of the direct damage suffered by the main victim (lex loci damni directi). In other words, the damage suffered by relatives has been characterized as indirect consequences of that event within the meaning of Article 4(1) of the Regulation. Admittedly, such an attitude is not uncontroversial, given the distinct character of the violation of personality rights of the family members of the originally aggrieved person; however, it ensures the desired uniformity of the legal regime applicable to the legal assessment of the accident giving rise to the tortfeasor’s civil liability. From this point of view, the answer, notwithstanding the various objections, should ultimately be regarded as correct. In cases of claims arising from road traffic accidents, the judgment is also of great value to courts adjudicating in those Member States which – like Poland – are bound by the Hague Convention on the Law Applicable to Traffic Accidents.

Prezentowany wyrok Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-135/15, Nikiforidis dotyczy funkcji spełnianej przez zagraniczne przepisy wymuszające swoje zastosowanie na tle jednego z podstawowych aktów europejskiego prawa prywatnego międzynarodowego: rozporządzenia rzymskiego I. Może on wzbudzać zainteresowanie szerszego kręgu odbiorców przynajmniej z dwóch powodów: po pierwsze, z uwagi na zawarte w nim wskazówki odnośnie do jednolitej i autonomicznej wykładni przepisów prawa wtórnego w ramach przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości; po drugie zaś-ze względu na ukazanie w nim zaskakujących powiązań między prawem kolizyjnym a przepisami realizującymi cele ochrony stabilności fiskalnej w strefie euro. Restrykcyjną wykładnię art. 9 ust. 3 rozporządzenia rzymskiego I, której dokonał Trybunał, na pierwszy rzut oka podważa wprowadzenie "tylnymi drzwiami" możliwości uwzględniania przepisów wymuszających państw trzecich, innych niż państwo wykonania umowy, jako okoliczności faktycznej. Pozorny dysonans w stanowisku Trybunału można wyjaśnić koniecznością pogodzenia litery kompromisu legislacyjnego, jaki legł u podstaw art. 9 rozporządzenia rzymskiego I, z drugiej zaś strony świadomością wspólnych interesów finansowych państw strefy euro.
----
The discussed judgment of the Court of Justice in the case C-135/15, Nikiforidis concerns the function fulfilled by foreign overriding mandatory provisions in the light of one of the basic instruments of European private international law: the Rome I Regulation. It may arouse the interest of a wider audience for at least two reasons: firstly, because it provides guidance on the uniform and autonomous interpretation of EU secondary legislation within the Area of Freedom, Security and Justice; and secondly, due to the fact that it reveals surprising links between the conflict of laws and the regulations pursuing the objectives of protecting fiscal stability in the Eurozone. A restrictive interpretation by the Court of Justice of Article 9(3) of the Rome I Regulation has at first glance been undermined through a backdoor introduction of a possibility of taking into account, as a matter of fact, of overriding mandatory provisions of third countries other than the place of performance. The apparent dissonance in the Court of Justice’s position can be explained by the necessity to reconcile the letter of the legislative compromise that underlies the whole Article 9 of the Rome I Regulation on the one hand, and, on the other hand, awareness of the common financial interests of the Member States belonging to the Eurozone.

Opracowanie obejmuje omówienie wyroku TS z 10.12.2015 r., C-594/14, Kornhaas. Ustalono w nim dopuszczalność dochodzenia roszczeń przeciwko zarządcy niewypłacalnej spółki o zwrot nienależnie dokonanych płatności w oparciu o prawo obowiązujące w państwie, w którym znajduje się główny ośrodek jej podstawowej działalności, zgodnie z normą kolizyjną rozporządzenia nr 1346/2000 z 29.05.2000 r. w sprawie postępowania upadłościowego (obecnie zastąpionego rozporządzeniem nr 2015/848). Odpowiedź Trybunału, przychylna kwalifikacji odpowiedzialności piastunów funkcji zarządu spółki do zakresu statutu upadłościo-wego, na pierwszy rzut oka stanowi odstępstwo od wcześniejszego orzecznictwa (zwłaszcza w sprawach C-208/00, Überseering oraz C-167/01, Inspire Art); staje się jednak bardziej zrozumiała w kontekście zjawiska określanego jako "arbitraż regulacyjny" w unijnym prawie spółek. Słabością wyroku jest niewątpliwie brak ogólnych wskazówek odnośnie do kolizyjnoprawnej kwalifikacji podobnych roszczeń w razie niewypłacalności spółki, jeżeli związek z jej ewentualną ostateczną upadłością nie jest bezpośredni; wszystko to pozwala sądzić, że w przyszłości wspomniane kwestie będą wymagały dalszego doprecyzowania.
-------
The paper discusses the CJEU judgment of 10 December 2015, C-594/14, Kornhaas. It established the admissibility of pursuing claims against the director of an insolvent company for reimbursement of wrongful payments under the law in force in a country where its center of main interests (COMI) is located, pursuant to the conflict-of-law rule of the Council Regulation No. 1346/2000 of 29 May 2000 on insolvency proceedings (now replaced by the Regulation No. 2015/848). The Court’s answer, favoring the characterization of the liability of the company’s management within the scope of the law applicable to insolvency, at first glance deviates from previous case law (especially judgments in C-208/00, Überseering and C-167/01, Inspire Art); however, it becomes more understandable in the context of what is known as “regulatory arbitration” within the EU company law. The weakness of the judgment is undoubtedly the lack of general guidelines regarding the conflict-of-law characterization of similar claims in cases of the company’s insolvency, if the connection with its possible final bankruptcy is only indirect; all of this suggests that in the future the above-mentioned issues will require further clarification.

Comment on the judgment of the Court of Justice (Third Chamber) of 12 November 2014, C-656/13, L v M: Reference for a preliminary ruling — Area of freedom, security and justice — Judicial cooperation in civil matters — Jurisdiction in matters of parental responsibility — Regulation (EC) No 2201/2003 — Article 12(3) — Child whose parents are not married — Prorogation of jurisdiction — No other related proceedings pending — Acceptance of jurisdiction — Challenge to the jurisdiction of a court by a party who has made an application to that court.

The article takes up the difficult problem of the so-called disobedience of judges against the background of the experiences of the Polish departure from constitutional democracy in 2015-2020. The special role and responsibility of a judge in the state imposes restrictions on her freedom of opinion in the public sphere. Openly manifesting opposition to government policy, which in the case of an ordinary citizen is only the implementation of human rights and freedoms, may be described as controversial and contrary to applicable ethical regulations. The main thesis of this paper is the assertion that although judges who act as impartial arbitrators in disputes should generally refrain from ostentatiously opposing the actions of political authorities, they are not deprived of the possibility of protest. Also in the exercise of office, and not outside the sphere of their duties, judges should take into account overriding moral values that should be implemented by the legal order, and not the values or declarations guiding the government policies. The integrity of the judge, which prescribes restraint in statements and actions in the public sphere, as well as the care for the dignity of the office held, should not be confused with absolute subordination to the legislature or the executive, even if the judge is obliged to apply the law. The traditional attitude of the members of the judiciary, consisting in focusing only on the application of the law in individual cases and the lack of any political involvement, is being reviewed in the face of the spread of majoritarianism and the law abuse as normal techniques of exercising public authority. The disobedience of judges-although difficult to defend at first sight-may seem to be the only possible way to draw public attention to the corruption of the state system. The 'disobedient' judges can even be assigned the role of 'whistleblowers', which should help to ease their legal liability or their future rehabilitation.

Two judgments: of the Polish Supreme Court of 17 September 2014, I CSK 555/13 (Tickets for EURO 2012 Championship) and of the Court of Justice of the European Union of 28.7.2016 in case C-191/15, Verein für Konsumenteninformation v Amazon EU Sàrl, cast some light on the role of choice of law in consumer contracts. They show the unequivocally wrong decision of the European legislator to make the choice of law for contractual obligations the main connecting factor for consumer contracts in the conflict of laws. The view of the Polish Supreme Court, although at first glance very far from the letter of EU law, in fact confirms that the choice of law clause in general terms of contracts may raise doubts as to its compliance with Directive 93/13 on unfair terms in consumer contracts. In this context, the objections of the Court of Justice of the EU to the effectiveness of the choice of law set out in the VKI judgment become clearer. Generally speaking, requiring the court to construe the content of the obligation under the consumer contract on the basis of the "legal mix" of provisions most favorable to the consumer, undermines legal certainty and the effectiveness of the judicial protection in the internal market.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Dwa wyroki: polskiego Sądu Najwyższego RP z 17 września 2014 r., I CSK 555/13 ("Bilety na Mistrzostwa EURO 2012") oraz Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 28 lipca 2016 r. W sprawie C-191/15, Verein für Konsumenteninformation przeciwko Amazon EU Sàrl, rzucają nieco światła na rolę wyboru prawa dla umów konsumenckich. Wskazują one na jednoznacznie błędną decyzję europejskiego prawodawcy, zgodnie z którą wybór prawa dla zobowiązań umownych pozostaje głównym łącznikiem umów konsumenckich w prawie kolizyjnym. Stanowisko polskiego Sądu Najwyższego, choć na pierwszy rzut oka bardzo odległe od litery prawa unijnego, faktycznie potwierdza, że ​​klauzula wyboru prawa w ogólnych warunkach umów może budzić wątpliwości co do jej zgodności z dyrektywą 93/13 o nieuczciwych warunkach w umowach konsumenckich. W tym kontekście zastrzeżenia Trybunału Sprawiedliwości UE co do skuteczności wyboru prawa, wyrażone w wyroku w sprawie VKI, stają się jaśniejsze. Ogólnie rzecz biorąc, wymaganie od sądu ustalenia treści zobowiązania wynikającego z umowy konsumenckiej w oparciu o „prawny miks” przepisów najbardziej korzystnych dla konsumenta podważa pewność prawa i skuteczność ochrony sądowej na rynku wewnętrznym.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Zwei Urteile: des polnischen Obersten Gerichtshofs vom 17. September 2014, I CSK 555/13 (Tickets für die EURO 2012-Meisterschaft) und des Gerichtshofs der Europäischen Union vom 28.7.2016 in der Rs. C-191/15, Verein für Konsumenteninformation ./. Amazon EU Sàrl beleuchten die Rolle der Rechtswahl in Verbraucherverträgen. Sie zeigen die eindeutig falsche Entscheidung des europäischen Gesetzgebers, die Rechtswahl für vertragliche Verpflichtungen zum Hauptanknüpfung für Verbraucherverträge im IPR zu machen. Die Ansicht des polnischen Obersten Gerichtshofs, obwohl auf den ersten Blick sehr weit vom Buchstaben des EU-Rechts entfernt, bestätigt tatsächlich, dass die Rechtswahlklausel in AGB Zweifel an der Einhaltung der Richtlinie 93/13 über mißbräuchliche Klauseln in Verbraucherverträgen aufkommen lassen kann. In diesem Zusammenhang werden die im VKI-Urteil dargelegten Einwände des EuGH gegen die Wirksamkeit der Rechtswahl deutlicher. Im Allgemeinen untergräbt die Forderung von einem Gericht, den Inhalt der Verpflichtung aus dem Verbrauchervertrag auf der Grundlage des für den Verbraucher günstigsten "Rechtsmix" von Bestimmungen zu konstruieren, die Rechtssicherheit und die Effektivität des Rechtsschutzes im Binnenmarkt .

Pilich, Mateusz: Private international law facing the challenges of today: Migrations and multicentricity

The article discusses issues that are fundamental to shaping the future of private international law: the phenomenon of migration and the so-called multicentricity of creation and application of law. The subject matter of the discussion is the evolution of Savigny’s classical paradigm of private international law as an “arbitrator” between the legal systems of nation states. Modern migrations are characterized by multidirectional population flows and decreasing stability of links between a person and a specific territory; in turn, multicentricity entails the obligation to constantly reconcile various legal rules coming from various law-making centres. The author does not question the advantages of Karl Friedrich von Savigny’s concept, but considers it necessary to reconcile it with the increasingly complicated and eclectic structure of private international law in the first half of the 21st century. The concept of the so-called sovereignty of an individual – an increased importance of individual values at the expense of collective, nation-wide or general public values – causes significant confusion about the concept of “conflict-of-law justice” based on the idea of a “spatially better” law, that is, the closest connection between law and a particular case. Such a specific concept, when confronted with increasingly complex legal structures of today’s world, is experiencing a significant crisis. The term “law of conflict” ceases to be reserved for private international law only, just as conflicts of laws cease to arise only at cross-border level. The solution might consist in turning back to the doctrine of natural law and thus departing from a strictly positivist vision of conflict-law as a finite set of simple rules used to attribute relations to relevant national law systems. Although international private law will certainly not forget about von Savigny, we can assume that it no longer belongs to his legacy.

This paper has been devoted to the role played in reprivatization processes by the so-called indemnization agreements, i.e. twelve intergovernmental agreements concluded by the government of the Polish People's Republic after World War II, which provided for the payment to some countries of the broadly understood Western bloc of the global lump sum compensation for real estate and other property interests of foreign nationals and moral persons, taken over by communist regime as a result of nationalization or broadly understood expropriations.

While these agreements have already been completed and expired at the international law level, they have had lasting legal effects that require analysis. The implementation of these agreements in the internal legal order, in accordance with the assumptions of the Polish authorities, takes place under the Act of 9 April 1968 on making entries in the land and mortgage registers for the State Treasury based on international agreements on the settlement of financial claims. As a result of the examination of the theory and practice of implementing this Act, it should be concluded that the payment of compensation under indemnity contracts could not and cannot lead to the state acquiring property of foreigners' property. This legal effect depends on the Polish internal law applicable to property rights on the basis of conflict of law provisions.

Effective nationalization of property cannot be ruled out as leading to a state acquisition of property. Nevertheless, during the Polish People's Republic there could have been (and indeed were) situations of confiscation of private property that did not meet the conditions for nationalization according to the then law (i.e. it did not fall under the legal instruments regarding nationalization). In such cases, preventing the return of property or paying compensation to former owners would require demonstrating an alternative condition for the acquisition of ownership by the State Treasury. Such a basis, however, cannot be provided by either foreign law or indemnity agreements as specific acts of international law, in accordance with the rule of jurisdiction lex rei sitae with regard to assets located in the country.
Relying on the final indication of Polish law as the authoritative source of property settlement, it must still be sought in the norms of property law, especially those providing for the waiver of property ownership, taking into account the norms of Polish intermittent law. The mere entry of the Treasury as the owner in the land and mortgage register, based on a decision of the Minister of Finance, does not constitute a change in the legal status of real estate in Poland.

Tematem opracowania jest zdolność sądowa oddziałów przedsiębiorców zagranicznych w aspekcie prawnoporównawczym. Pojęcie zdolności sądowej wprawdzie należy do elementów prawa procesowego cywilnego, jednak wykazuje ścisłe związki z prawem materialnym. Autor krytycznie ocenia nurt w orzecznictwie sądów powszechnych skłaniający się ku odrzucaniu pozwów w sprawach z udziałem przedsiębiorcy zagranicznego.

In the judicial practice of Polish common courts there is a statistically significant tendency to reject the suit every time when a branch of an enterprise participates in the proceedings. Not only does it hamper the international legal transactions, but also it occurs defective in the light of both the Polish and foreign laws. The courts of many countries, including among others the Federal Republic of Germany, Republic of Austria, Italian Republic and the United States of America, are trying to convalidate proceedings impaired because of participation of the branch instead of the parent company, as they permit the re-interpretation of parties' submissions as well as correction of the parties' designation throughout the ongoing litigation. The right resolution in the majority of cases in which a branch of a foreign entrepreneur becomes a party to the civil lawsuit seems to be to empower the court to make its own interpretation as to the designation of a branch as an alleged “party to the proceedings” and to uphold the proceedings.

Subject matter of the analysis are the so called personal connecting factors for natural persons in the choice of law, which in particular stands for the criteria of nationality, domicile, and habitual residence. Choosing one of them as the basis for the designation of the law applicable to issues of the personal status, family law, or the law of successions has been discussed since the moment of the very birth of the modern conflict of laws. The paper compares the most important characteristics of personal connecting factors, taking into consideration a general evaluation of their location within the framework of the Polish conflict-of-law provisions. Every solution in this field has its advantages and disadvantages , so that it is not possible a priori to say that the domination of a particular criterion is better than any other. At the same time the nationality connecting factor in its pure, objective form is gradually eliminated from both the European and international rules on the conflict of laws. Admittedly, such a trend not necessarily is a guidance for the Polish lawgiver, yet it will surely have some influence on the content of the future amendments to the Law of 4 February 2011 on the Private International Law. The author criticizes a solution consisting in using both domicile and habitual residence as subsidiary personal connecting factors, whereas this role should be assigned only to the latter. New prospects of a wider use of habitual residence not only in the private international law, but also the substantive law have been opened up recently. The answer to the challenges of the contemporary international commerce is not looking for the mystic " Sorcerer's stone " in the form of an ideal choice-of-law connection but rather a skillful mixture of various methods of designating and applying the appropriate rules of law, including among others a wider use of the parties' autonomy in the field of the choice of law.

W 2016 r. Komisja Europejska podjęła inicjatywę przekształcenia rozporządzenia Rady (WE) nr 2201/2003 dotyczącego jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej. W związku z tym, że w przeszłości rozporządzenie było wielokrotnie krytykowane za sprzyjanie strategii prawnoprocesowej polegającej na poszukiwaniu najkorzystniejszego dla stron miejsca wszczęcia postępowania (forum shopping), artykuł podejmuje próbę odpowiedzi na pytanie, czy i ewentualnie w jakim stopniu postulat zwalczania tego zjawiska może zostać zrealizowany w przekształconym rozporządzeniu, przy uwzględnieniu: a) wpływu stron na łączniki norm jurysdykcyjnych, oraz b) konkurujących podstaw jurysdykcji w sprawach podlegających rozporządzeniu. Teza leżąca u podstaw opracowania głosi, że forum shopping nie jest zjawiskiem zawsze i jednoznacznie negatywnym, wobec czego trudno uznać walkę z nim za priorytet przy przekształceniu rozporządzenia Bruksela II bis, szczególnie w Europejskiej Przestrzeni Sądowej opartej na wzajemnym zaufaniu i swobodnym przepływie orzeczeń. Istotna reforma norm jurysdykcyjnych rozporządzenia w zakresie spraw małżeńskich byłaby jednak pożądana z wielu innych powodów, m.in. pewności prawa, równości stron w dostępie do sądu oraz przewidywalności forum.

Procedure of the British withdrawal from the European Union, officially launched on the 29th of March this year, opens not only questions of the general public-law governance but, first and foremost, gives rise to concern about its overall impact on the cross-border private-law trans-
actions involving the UK and the rest-EU Member States. The article is focused on the regulatory risk within the framework of the Judicial Cooperation in Civil Matters (JCCM), encompassing the EU common private international law (PIL) provisions. Some misapprehensions about a possible continuity of the cooperation based on the existing PIL international treaties (e.g. the Lugano Conventions or the 1980 Rome Convention) on the one hand, and the deficiencies of the post-Amsterdam JCCM legislative mechanisms on the other hand, have been considered. The current European legislative policy dramatically lacks consistency even with regard to the EU countries which have not been vested with a special status comparable to the UK, Ireland, or Denmark. Thus the article suggests a possibility of restructuring the JCCM so as to encourage the UK to cooperate with the EU in the form of a ‘Continental PIL Partnership.’

The voluntary recognition of parentage gives rise to the important legal questions, not only in the internal but also in the international relations. The purpose of the paper is an overview of the mutual influence between rules of the Polish private international law pertaining to the law governing the cross-border recognition of the child on the one hand and the law on the Polish nationality on the other hand. Provisions of Article 55, paragraphs (3) and (4) are based on the connecting factor of the nationality of the child (or, as to the recognition of the foetus, the nationality of its mother). This choice-of-law principle does not reflect the child's best interest because it generally makes the process of ascertaining the parenthood more complex. Another issue analysed in the article is the preliminary question of private law in the law on the Polish nationality, namely whether the courts and/or the administrative organs, have to take into consideration the recognition of parenthood as the assumption for the aquiring of the nationality of the Republic of Poland. Generally speaking, the choice-of-law provisions have to be applied by the competent authority in order to decide on the validity and the effectiveness of the recognition of the child whose nationality is the subject matter of the case.

The paper concerns the most important problems of the international private-law transactions to which States are the parties. It discusses, inter alia, the personality and personal status of the State, its ability to sue and be sued, law governing the so-called State contracts, State liability for both the acts of authority ('acta iure imperii') and the economic activities ('acta iure gestionis'). Least but not last,  various modes of acquiring the property of private entities  inter vivos or mortis causa have also been  analysed.

The commented resolution of the Supreme Court settles the issue of the power of a person entered in the National Court Register as a representative of the Polish branch office of a foreign undertaking to grant a legal counsel a power of attorney in litigation in civil proceedings before a Polish court. Regardless of its cross-border implications, the problem has been solved exclusively on the basis of the Polish substantive law without any reference to the confl ict of law rules. This fact gives rise to criticism, just as the way of reasoning supported with the putative functional interpretation of the Polish law on the economic activity does, for the Supreme Court has indeed gone as far as to create a new legal rule outside the legislative process. For the aforementioned reasons, the resolution as the whole is unconvincing.

The authors criticize the standpoint of the CJEU with regard to the construction of Article 5(3) of the Council Regulation No 44/2001 (Brussels I) as to the issue of court's jurisdiction in cases concerning the law applicable to the protection of the rights of personality. The line of reasoning aims at the need for restriction of too wide a scope of the applicant's choice as to the fora before which the defendant may be sued, which may incite the 'forum shopping'. The revision of the Court's current position under the Recast Regulation No 1215/2012 is suggested, which might be justified by its recital (16). On the other hand, the result of the Court's interpretation of Article 3(2) of the e-Commerce Directive No 2001/31 as excluding any direct designation of the law applicable to the infringement of personality rights in the Internet is correct. It is stressed, however, that the principle of origin might ocasionally modify the substantive result of application of the law governing the claims for the personality protection.

M. Pilich. Capacity of a Local Branch of a Foreign Company to Sue and Be Sued: Comparative Aspects (Electronic Resources of the Institute of Justice, Warsaw, PL)
The paper is devoted to a comparative law review of the treatment of overseas companies' branches before the Polish civil and commercial courts. It critically evaluates the Polish case law prone to an 'in limine' dismissal of a lawsuit involving a branch of an enterprise on the ground of the lack of its legal capacity. Not only is such a practice contrary to the established case law of the Polish Supreme Court but it is also unconvincing from the scientific point of view. The arguments presented in the essay support the interpretation that the parties who designate a branch as the ‘claimant’ or the ‘defendant’ are deemed to designate the mother entity as the party to the proceedings. The purpose of this concept is to keep the proceedings valid as far as justified in the light of the circumstances of a case at hand.

Glosa dotyczy precedensowego orzeczenia SN w sprawie ustalenia prawa do wykonywania mandatu sędziego Trybunału Konstytucyjnego. Autor w sposób systematyczny prezentuje m.in. normatywny model stosunku prawnego pomiędzy sędzią TK a państwem, związany ze sprawowaniem urzędu (stanowiska) sędziowskiego.

In the two recent years the Court of Justice of the EU delivered a number of important judgments pertaining to legal instruments within the framework of the so-called Judicial Cooperation in Civil Matters. The two-part article is the detailed and profound study of the ECJ's acquis within the framework of the basic legal instruments underpinning the EU Common Judicial Area, including all the 'Brussels' Regulations (Regulation No. 44/2001 and Regulation No. 1215/2012, the Small Claims Regulation No. 861/2007, the Insolvency Regulation No. 1346/2000, etc. The authors pay much attention to the mechanisms of cooperation between Member States and the Union, trying not only to look into the technical matters raised by the respective cases before the Court of Justice but also highlighting the importance of some underlying constitutional and international aspects.

Artykuł podejmuje niełatwy problem relacji między reżimami populistycznymi a sądownictwem. Na przykładach zaczerpniętych zwłaszcza z historii niektórych państw południowoamerykańskich (Argentyny, Peru, Wenezueli) podjęto analizę tej kwestii z różnych punktów widzenia. Obserwacja ustrojów populistycznych prowadzi do zdecydowanego potwierdzenia istotnej roli odgrywanej przez sądownictwo w ich agendzie, co wynika zarówno z naturalnego elitaryzmu i konserwatyzmu środowiska sędziowskiego, jak i dążeń do ograniczenia kontroli tego ostatniego nad władzami pochodzącymi z wyboru, tak aby zmniejszyć ryzyko utraty władzy i technicznie ułatwić jej sprawowanie. Delegitymizacja i dekompozycja władzy sądowniczej stanowi jeden z pierwszych kroków, jakie podejmuje formacja populistyczna po objęciu rządów. Zdarza się również, że populiści transformują sądownictwo, tworząc nowe sądy lub trybunały — zwykle w celu okazania sprawczości, a przez to zwiększenia swojej popularności i poparcia społecznego. Nie mniej badawczo interesująca jest próba „obłaskawania” populizmu przez samych sędziów – w postaci nurtu tzw. populistycznego sądownictwa, które stara się przejąć retorykę populistycznych liderów. Wzajemne sprzężenie pomiędzy sferą polityczną a sądownictwem dowodzi, że apolityczność trzeciej władzy stanowi istotny „mit założycielski” teorii rządów prawa – i nic więcej.
–––
The article deals with the difficult problem of the relationship between populist regimes and the judiciary. The examples taken first and foremost from the history of some South American countries (Argentina, Peru, Venezuela) were used to analyze this question from different points of view. The observation of populist regimes leads to a clear confirmation of the important role played by the judiciary in their agenda, which results from both the natural elitism and conservatism of the judicial circles, as well as attempts to limit control of the latter over elected authorities, so as to reduce the risk of losing power and technically facilitate its exercise. The delegitimization and decomposition of the judiciary is one of the first steps taken by any populist formation after taking power. It also happens that populists transform the judiciary by creating new courts or tribunals - usually to show the potential for self-agency and thus increase their popularity and public support. Equally interesting is the attempt to "tame" populism by the judges themselves - in the form of the so-called ‘populist’ judiciary that seeks to take over the rhetoric of populist leaders. The interconnection between the political sphere and the judiciary proves that the apolitical nature of the third power is an essential "founding myth" of the theory of the rule of law - and nothing else.

The article pertains to the matter of jurisdiction and the law applicable to relations between parents and children in Polish-Ukrainian relations. In recent years, in particular since the beginning of Russia's military aggression against Ukraine, large waves of Ukrainian immigrants have come to Poland. The structure of the migration, with the domination of women and children, oblige Polish courts and other authorities to deal with the issues of parental responsibility, contacts with children, custody and maintenance in the cross-border context. In this situation, the bilateral Agreement between the Republic of Poland and Ukraine on legal assistance and legal relations in civil and criminal matters, signed in Kiev on 24 May 1993, acquires a new signifi cance. It contains both the procedural rules (on jurisdiction, international legal aid, service of documents, as well as the recognition and enforcement of judgments) and confl ict of law provisions in the fi eld of broadly understood civil matters, including relations between parents and children. The author undertakes a critical analysis of the provisions of Polish-Ukrainian Agreement as with respect to fi liation (children's origin), parental responsibility and child maintenance. The anachronism of its solutions and the need for its termination is emphasized.
----
Artykuł dotyczy problematyki jurysdykcji i prawa właściwego dla stosunków między rodzicami i dziećmi w relacjach polsko-ukraińskich. W ostatnich latach, a zwłaszcza od początku agresji militarnej Rosji na Ukrainę, do Polski napływają duże fale ukraińskich imigrantów. Struktura migracji, z przewagą kobiet i dzieci, obliguje polskie sądy i inne organy do zajmowania się sprawami władzy rodzicielskiej, kontaktów z dziećmi, opieki i alimentów w kontekście transgranicznym. W tej sytuacji dwustronna Umowa między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych i karnych, podpisana w Kijowie dnia 24 maja 1993 r., nabiera nowego znaczenia. Zawiera zarówno przepisy procesowe (dotyczące jurysdykcji, międzynarodowej pomocy prawnej, doręczania pism, jak również uznawania i wykonywania orzeczeń sądowych), jak i kolizyjne w zakresie szeroko pojętych spraw cywilnych, w tym stosunków między rodzicami a dziećmi. Autor podejmuje krytyczną analizę postanowień umowy polsko-ukraińskiej w zakresie filiacji (pochodzenia dzieci), odpowiedzialności rodzicielskiej i świadczeń alimentacyjnych. Podkreślono anachronizm jej rozwiązań i potrzebę jej wypowiedzenia.
----
Стаття стосується питання юрисдикції та права, яке застосовується до відносин між батьками та дітьми у польсько-українському правовому обороті. Останніми роками, зокрема з початком військової агресії Росії проти України, до Польщі прибули великі хвилі українських іммігрантів. Структура міграції, де переважають жінки та діти, змушує польські суди та інші органи вирішувати питання батьківської відповідальності, контактів з дітьми, опіки та утримання в транскордонному контексті. У цій ситуації нового значення набуває двосторонній Договір між Республікою Польща та Україною про правову допомогу та правові відносини у цивільних і кримінальних справах, підписаний у Києві 24 травня 1993 року. Він містить як процесуальні норми (щодо юрисдикції, міжнародної правової допомоги, вручення документів, а також визнання та виконання судових рішень), так і колізійні норми у сфері цивільних справ у широкому розумінні, включаючи відносини між батьками та дітьми. Автор робить критичний аналіз положень польсько-української угоди щодо спорідненості (походження дітей), батьківської відповідальності та утримання дітей. Підкреслюється анахронізм її розв’язок і необхідність її припинення.

Artykuł obejmuje krytyczny komentarz do wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu, w którym uznano, że kiedy w toku procesu pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczenia z kontraktu powołując się na prawo polskie i powód nie zaoponował przeciwko zastosowaniu tego prawa – należy przyjąć, że strony wybrały to prawo. Autor dowodzi, że w świetle dorobku nauki i judykatury jest to teza zbyt pochopna i nieprzekonująca. Wybór prawa w toku procesu, i to dorozumiany, jest wprawdzie dopuszczalny, ale powinien polegać na rzeczywistej woli stron. Z samego milczenia jednej z nich wobec argumentacji przeciwnika procesowego, zwłaszcza gdy wynika z błędnego przekonania o właściwości prawa, nie sposób wysnuwać konkluzji, że strony doszły do porozumienia w sprawie prawa właściwego dla umowy.
---
The article includes a critical commentary to the judgment of the Court of Appeal in Poznań, in which it was found that when, in the course of the trial, the defendant raised the objection of the statute of limitations on the contract claim, citing Polish law, and the plaintiff did not object to the application of this law, it should be assumed that the parties chose this law. The author proves that in the light of the achievements of science and judicature, this thesis is too hasty and unconvincing. The choice of law in the course of the trial, and implied at that, is admissible, but it should be based on the actual will of the parties. It is impossible to conclude that they have reached an agreement on the law applicable to the contract from the mere silence of one of them towards the arguments of the trial opponent, especially when those arguments result from a misconception of the law's applicability.

Problematyka macierzyństwa zastępczego (gestational surrogacy) stanowi nie od dzisiaj poważne wyzwanie dla polskiej i zagranicznej nauki prawa. Artykuł podejmuje niełatwe zagadnienie przesłanek i zakresu stosowania klauzuli porządku publicznego w sprawach przed polskimi sądami i organami - szczególnie w procedurze transkrypcji zagranicznych aktów urodzenia oraz potwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego dziecka urodzonego w ramach wykonania umowy z matką zastępczą, które jest genetycznie spokrewnione z rodzicami socjologicznymi. Liczne niekonsekwencje rozumowania w polskiej judykaturze i doktrynie międzynarodowego prawa rodzinnego każą wątpić w prawidłowość zastosowania klauzuli w większości spraw ostatnich lat.
----
The issue of gestational surrogacy is a serious challenge to Polish and foreign law. The article deals with the difficult questions of the assumptions and the scope of application of the public policy exception in cases before the Polish courts and authorities - especially in the procedure of the transcription of foreign birth certificates and certifying the Polish nationality acquired by a child born of a surrogate mother and genetically related to his or her sociological parents. Numerous inconsistencies of reasoning in Polish case law and the doctrine of international family law rise doubts about the correctness of the application of the 'ordre public' in most cases of recent years.

The article takes up the difficult problem of the so-called disobedience of judges against the background of the experiences of the Polish departure from constitutional democracy in 2015–2020. The special role and responsibility of a judge in the state imposes restrictions on her freedom of opinion in the public sphere. Openly manifesting opposition to government policy, which in the case of an ordinary citizen is only the implementation of human rights and freedoms, may be described as controversial and contrary to applicable ethical regulations. The main thesis of this paper is the assertion that although judges who act as impartial arbitrators in disputes should generally refrain from ostentatiously opposing the actions of political authorities, they are not deprived of the possibility of protest. Also in the exercise of office, and not outside the sphere of their duties, judges should take into account overriding moral values that should be implemented by the legal order, and no...

The article deals with the issue of the legal status of refugees in the provisions of private international law in force in Poland. The main problem in this context is the ambiguity of the concept of “refugee”, which in a broader sense includes not only the addressees of the provisions of the Geneva Convention of 28 July 1951 relating to the status of refugees (the so-called “Refugee Convention”) but also other forced migrants who take advantage of protection on a  different legal basis – primarily asylum. Article 12 (1) of the Geneva Convention provides that the ‘personal status’ of each refugee shall be governed by the law of the state of his/her domicile or, in the absence of domicile, by the law of the state of his/her residence. The subject of scientific and judicial debate is both the interpretation of this provision and its relationship with national law such as Article 3 of the Polish Act of 4 February 2011, Private International Law. Within the scope of  its regulation, the Geneva Convention takes precedence over all national provisions pursuant to Article 91 (2) and Article 241 of the Polish Constitution. As a result, in refugee “personal status” cases, it becomes necessary to replace the connecting factor of nationality with another: habitual residence or, alternatively, simple residence, as soon as it is established that the person concerned is a refugee under the Geneva Convention. For other protected migrants, quite similar legal effects will arise from the application of Article 3 (2) of the Polish Private International Law of 2011. The aim of the contribution is to interpret the latter provision in a way that gives due  meaning  to  some  unclear  wording  used  by  the  legislator  (e.g.  “violation  of  fundamental  human  rights”). A court dealing with private law cases should characterize a foreigner as a “refugee” autonomously, i.e. without the need to consult Polish or foreign authorities competent in matters of migration and granting protection. At the same time, moderation and caution are advisable, due to the fact that the connecting factor of nationality continues to occupy a central place in the national legal provisions determining the law applica-ble to various private-law relationships. Moreover, it is obvious that not every migrant can and should be called a “refugee”, even in the broadest sense of the word.
----
Artykuł podejmuje zagadnienie statusu prawnego uchodźców w przepisach obowiązującego w Polsce prawa prywatnego międzynarodowego. Podstawowym problemem w tym obszarze jest niejednoznaczność pojęcia uchodźcy, które w szerszej perspektywie obejmuje nie tylko adresatów norm konwencji dotyczącej statusu uchodźców, sporządzonej w Genewie dnia 28 lipca 1951 r. (tzw. uchodźcy konwencyjni), jak i migrantów przymusowych, którzy korzystają z ochrony na innej podstawie prawnej, przede wszystkim na zasadzie prawa azylu. Artykuł 12 ust. 1 konwencji genewskiej z 1951 r. nakazuje poddanie „statusu osobowego” każdego uchodźcy prawu państwa jego stałego zamieszkiwania, a jeżeli nigdzie stale nie zamieszkuje, prawo państwa, w którym przebywa. Przedmiotem wątpliwości doktrynalnych i orzeczniczych jest zarówno wykładnia tego przepisu, jak i jego relacja do przepisów prawa krajowego, jak choćby art. 3 polskiej ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. – Prawo prywatne międzynarodowe. Przepis konwencji genewskiej korzysta w zakresie swojej regulacji z pierwszeństwa w trybie art. 91 ust. 2 w zw. z art. 241 Konstytucji RP przed jakimkolwiek przepisem krajowym. Stąd też dla spraw przynależnych do zakresu „statusu osobowego” konieczne staje się zastąpienie łącznika obywatelstwa przez łącznik zwykłego pobytu (międzynarodowego „zamieszkania”) lub ewentualnie prostego pobytu, skoro tylko zostanie ustalone, że dana osoba jest uchodźcą konwencyjnym; w przypadku pozostałych migrantów korzystających z ochrony, dość zbliżone skutki prawne wywoła stosowanie art. 3 ust. 2 p.p.m. z 2011 r. W artykule podjęta zostaje próba wykładni tego przepisu w sposób nadający właściwy sens niektórym z nieostrych wyrażeń użytych przez ustawodawcę (np. „naruszanie podstawowych praw człowieka”). Podkreślono, że sąd cywilny autonomicznie – tj. bez konieczności oglądania się na decyzje polskich lub zagranicznych organów właściwych w sprawach migracji i udzielania cudzoziemcom ochrony – kwalifikuje cudzoziemca jako „uchodźcę” w znaczeniu odpowiedniej normy kolizyjnej; przy tym wskazane jest zachowanie umiaru i ostrożności, co wynika z faktu, że łącznik obywatelstwa nadal zajmuje w krajowej regulacji prawnej centralne miejsce, jeśli chodzi o wskazanie prawa właściwego dla rozlicznych stosunków prywatnoprawnych. Poza tym jest oczywiste, że nie każda osoba migrująca może i powinna być kwalifikowana jako uchodźca, nawet w najszerszym znaczeniu tego słowa.

Wyrok TS z 15.07.2021 r. w sprawach połączonych C-152/20 i C-218/20, DG i EH przeciwko SC Gruber Logistics SRL i Sindicatul Lucrătorilor din Transporturi przeciwko SC Samidani Trans SRL, stanowi jedno z kluczowych rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości z dziedziny międzynarodowego prawa pracy. Dotyczy on dwóch zagadnień związanych z ochroną pracownika jako strony słabszej w ramach transgranicznego, indywidualnego stosunku pracy: podstawy prawnej stosowania stawek płacy minimalnej obowiązujących w systemie prawnym państwa, w którym zazwyczaj jest wykonywana praca (lex loci laboris) oraz problematyki wyboru prawa właściwego dla umowy o pracę. Trybunał wyjaśnił, w jaki sposób należy stosować prawo wybrane jako statut stosunku pracy na podstawie art. 8 ust. 1 rozporządzenia nr 593/2008, mając na uwadze zastrzeżenie na korzyść pracownika skuteczności przepisów bezwzględnie obowiązujących prawa, które byłoby właściwe w braku wyboru. Na uwagę zasługuje wyraźne przesądzenie w omawianym wyroku, że prawo wybrane przez strony nie jest stosowane do indywidualnego stosunku pracy jedynie w takim zakresie, w jakim oferuje ono pracownikowi niższy standard ochrony niż prawo właściwe na podstawie odpowiedniego łącznika obiektywnego. Tym samym porównanie owego standardu następuje in concreto, a nie in abstracto, również gdy chodzi o przepisy o płacy minimalnej, które według prawa państw członkowskich UE zwykle mają charakter jednostronnie bezwzględnie obowiązujący. W dalszej części orzeczenia dokonano analizy, w jaki sposób oceniać standardowe klauzule sugerujące wybór prawa, na których sformułowanie pracownik nie miał wpływu. Trybunał Sprawiedliwości podkreślił prymat zasady autonomii woli stron umowy o pracę na gruncie art. 8 rozporządzenia nr 593/2008, która ani nie podlega a priori ograniczeniu za pośrednictwem normatywnych wzorców kontraktowych w krajowych przepisach prawa pracy, ani nie zostaje przekreślona przez to, że pracownik-choćby nawet implicite-akceptuje przedłożony mu wzorzec umowny. Wyrok nie może jednak być rozumiany jako nakazujący odstępstwo od zasady, iż wola stron odnośnie do wyboru prawa, również w przypadku tzw. wyboru dorozumianego, powinna zawsze być wolą rzeczywistą. Rzeczą sądów krajowych pozostaje zatem zbadanie na podstawie zgromadzonego materiału, czy strony osiągnęły w tym zakresie konsens.
---
The judgment of the CJ of 15 July 2021 in joined cases C-152/20 and C-218/20, DG and EH v. SC Gruber Logistics SRL and Sindicatul Lucrătorilor din Transporturi v. SC Samidani Trans SRL, is one of the key decisions of the Court Justice in the field of international labour law. It deals with two issues related to the protection of an employee as the weaker party in a cross-border individual employment relationship: the legal basis for the application of the minimum wage as in force in the legal system of the country in which the work is habitually performed (lex loci laboris), as well as the issue of the parties’ choice of law applicable to the individual employment contract. The Court explained how to apply the law chosen as applicable to the individual employment contract pursuant to Article 8(1) of the Rome I Regulation, bearing in mind the reservation, in favour of the employee, of the effectiveness of the universally applicable provisions of law which would be the governing law in the absence of a choice. It is worth noting that the law chosen by the parties is not applied to the individual employment contract only to the extent that it offers the employee a lower standard of protection than the law applicable on the basis of an appropriate objective connecting factor. Hence, the comparison as regards this standard takes place in concreto, and not in abstracto, also when it comes to the provisions on the minimum wage, which, according to the law of the EU Member States, usually have a unilaterally binding character. The judgment goes on to analyse how to assess standard clauses suggesting the choice of law by the parties, the wording of which was beyond the employee’s control. The Court of Justice emphasized the primacy of the principle of autonomy of will of the parties to an employment contract under Article 8 of the Rome I Regulation, which is neither a priori limited by normative standard contract forms in accordance with the national labour law, nor invalidated by the fact that the employee – even implicitly – accepts such a standard contract submitted to him/her. However, the judgment cannot be understood as ordering a derogation from the principle that the will of the parties to choose the law applicable has to be real, also as regards the implied choice. It is therefore for the domestic courts to verify, on the basis of the evidence collected, whether the parties have reached a meeting of minds in this respect.

The judgment of the Court of Justice of the European Union in the case of Brian Andrew Kerr v Pavel Postnov and Natalia Postnova has established the understanding of matters of cross-border claims of housing communities against the owners of apartments as regards financial contributions to maintaining the common parts of a building for as 'contractual' for the need of both the courts' jurisdiction and designation of law applicable. The autonomous characterization of such claims within the scope of Article 7 (1) of Regulation No 1215/2012 and Article 4 of Regulation No 593/2008 is favored by the case law of the Court of Justice on the obligations arising between a legal person and its members (especially in 34/82, Peters), nonetheless it seems to be largely inconsistent. The result of such an interpretation in terms of provisions on jurisdiction and law applicable could have been avoided if, within the framework of the present judgment, the Court of Justice decided to characterize the claims for payment of the disputed contributions as a ‘contract’ other than ‘provision of services’ within the meaning of Article 4 (1)(b) of the Regulation No 593/2008. Irrespective of the voluntary nature of an obligation to pay such contributions, which is a consequence of purchasing an apartment and acquiring by the operation of law of the status of the housing community’s member, it is hardly possible to point out any characteristic performance within its structure. Still, the very determination of jurisdiction and law applicable in favour of the place of location of the location of the real estate is correct from the point of view of the objectives of both interpreted EU Regulations.

W ramach tegorocznego cyklu pt. "Kamienie milowe orzecznictwa" zostaje podjęta problematyka szeroko pojętego prawa prywatnego międzynarodowego. Ta dziedzina, być może z uwagi na swoją metodologiczną hermetyczność, bywa często, acz niesłusznie, bagatelizowana w dyskursie nad orzecznictwem unijnym. W pierwszym odcinku serii powracamy do jednego z klasycznych orzeczeń prawa swobód rynku wewnętrznego-wyroku Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-208/00, Überseering. Położono szczególny nacisk na wykazanie jego przełomowego znaczenia dla prawa wewnętrznego państw członkowskich, w tym dla wykładni art. 17-19 polskiej ustawy z 4.02.2011 r.-Prawo prywatne międzynarodowe.
---
Within the framework of this year’s series entitled the „Milestones of the Case Law” the issues of broadly understood private international law will be dealt with. This area of law, perhaps due to its methodological hermeticity, is often, albeit wrongly, downplayed in the discourse on EU jurisprudence. As the first episode of the series, we return to one of the classic judgments of the law of the freedoms of the internal market: the judgment of the Court of Justice in case C-208/00, Überseering. Particular emphasis was put on demonstrating its ground-breaking importance for the domestic law of the Member States, including the interpretation of Articles 17 to 19 of the Polish Act of 4 February 2011 on Private International Law.

The issue of international protection of personality rights has become important in the recent public debate taking place in Poland and other European countries. Because of failed attempts to introduce an appropriate conflicts rule to the EU Regulation on the law applicable to non-contractual obligations (Rome II), the Polish lawgiver has decided to establish Article 16 of Polish Private International Law Act of February 4, 2011, which specifies the law applicable to both the rights of personality (paragraph 1) and to the protection of such rights (paragraph 2). Additional conflicts rule in the paragraph 3 of the above-mentioned Article relates to the law applicable to the right of the reply, correction, and other similar means provided by the press laws. The article is devoted to a detailed analysis of the regulation in the context of the comparative law (taking into account esp. the Italian, French, German, and Swiss private international law). The author argues that the distinction between the law applicable to personality rights as a kind of the “preliminary question” and the law applicable to the protection of the said rights has been unnecessary and it only makes the use of private international law rules more complicated. Moreover, the structure of Article 16 (2) of Polish PIL Act, granting the choice between the law of the State in which the threat or violation of personality rights takes place and the law of the State in which the effects of that event occurred, is silent on the cases where the victim did not express any such will as to the applicable law. The analysis is focused on the interpretation of the rules and their practical application. The author analyses also the prospects for the future amendment to the Rome II Regulation concerning the law applicable to the violations of privacy and rights of personality. He is of the opinion, that in spite of the initiative of the European Parliament of the year 2012, such an amendment seems to be rather uncertain because of the deep institutional crisis of the European Union.
---
Kwestia międzynarodowej ochrony dóbr osobistych nabrała ostatnio znaczenia w debacie publicznej toczącej się w Polsce i innych krajach europejskich. Ze względu na nieudane próby wprowadzenia odpowiedniej normy kolizyjnej do unijnego rozporządzenia w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań pozaumownych (Rzym II), polski prawodawca zdecydował się na ustanowienie art. 16 ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. - Prawo prywatne międzynarodowe, który określa prawo właściwe zarówno dla dóbr osobistych (ust. 1), jak i dla ochrony tych praw (ust. 2). Dodatkowa norma kolizyjna w paragrafie 3 ww. artykułu dotyczy prawa właściwego dla prawa do odpowiedzi, sprostowania i innych podobnych środków przewidzianych przez prawo prasowe. Niniejszy tekst został poświęcony szczegółowej analizie regulacji w kontekście prawa porównawczego (z uwzględnieniem m.in. włoskiego, francuskiego, niemieckiego i szwajcarskiego prawa prywatnego międzynarodowego). Autor argumentuje, że rozgraniczenie między zakresem prawa właściwego dla dóbr osobistych, jako swego rodzaju „kwestią wstępną”, a prawem właściwym dla ochrony tych dóbr było zbędne i skomplikowało jedynie stosowanie norm prawa prywatnego międzynarodowego. Ponadto konstrukcja art. 16 ust. 2 ppm, dopuszczająca opcję między prawem państwa, w którym następuje zagrożenie lub naruszenie dóbr osobistych, a prawem państwa, w którym nastąpiły skutki tego zdarzenia, przemilcza przypadki, w których ofiara nie zdecydowała się wskazać prawa właściwego. Analiza koncentruje się na interpretacji zasad i ich praktycznym zastosowaniu. Autor analizuje także perspektywy przyszłej nowelizacji rozporządzenia Rzym II dotyczącego prawa właściwego dla naruszeń prywatności i dóbr osobistych. Jest zdania, że ​​wbrew inicjatywie Parlamentu Europejskiego w roku 2012, taka nowelizacja wydaje się niepewna ze względu na głęboki kryzys instytucjonalny Unii Europejskiej.

Wyrok TS z 20.12.2017 r., C-372/16, Soha Sahyouni przeciwko Raji Mamischowi, dotyka problemu kwalifikacji spraw o praktycznie ogromnym znaczeniu dla państw członkowskich UE, które już są lub niemal na pewno wkrótce staną się celem imigracji, a mianowicie tzw. rozwodów prywatnych, rozumianych jako rozwiązanie małżeństwa bez konstytutywnego udziału organu władzy publicznej. Wypowiedź Trybunału, mimo pozornie „technicznej” materii, która dotyczy zakresu stosowania rozporządzenia Rady (UE) nr 1259/2010 z dnia 20 grudnia 2010 r. w sprawie wprowadzenia w życie wzmocnionej współpracy w dziedzinie prawa właściwego dla rozwodu i separacji prawnej, trafia aż do samego jądra problemu granic tolerancji dla transgranicznej skuteczności deklaratoryjnych orzeczeń sądów wyznaniowych, które stwierdzają rozwiązanie małżeństwa. Z jednej strony znany prawu islamskiemu rozwód przez talaq („odrzucenie” małżonki mocą jednostronnej czynności prawnej męża) opiera się na aksjologicznie nieakceptowalnym dla europejskiej kultury prawnej założeniu o nierównej pozycji stron w małżeństwie; z drugiej jednak strony trudno oprzeć się wrażeniu, że TS wybrał „drogę na skróty”: zamiast udzielenia sądom państw członkowskich wskazówek, czy i ewentualnie w jaki sposób zastosować szczegółową klauzulę porządku publicznego przewidzianą w art. 10 rozporządzenia rzymskiego III, za najwłaściwsze uznał postawienie rozwodów deklarowanych przez sądy religijne całkowicie poza ramami wspólnego, unijnego międzynarodowego prawa rozwodowego. Niezależnie od założeń prawno-dogmatycznych, które uzasadniają takie rozwiązanie, to rozstrzygnięcie godzi w efektywność przepisów prawnych ustanowionych w ramach wzmocnionej współpracy i tym samym nieodparcie prowokuje na nowo debatę na temat zasadności podejmowania wysiłków na rzecz stworzenia wspólnego prawa prywatnego międzynarodowego dla transgranicznych spraw rodzinnych. Władze uczestniczących państw członkowskich są w pewnym sensie bezradne wobec luki w unijnej regulacji prawnej, jakie stworzył omawiany wyrok. Reszta będzie zaś miała kolejny dobry powód do nieprzyjęcia rozporządzenia Rzym III.
-----
The judgment of the Court of Justice of 20 December 2017, C-372/16, Soha Sahyouni v. Raji Mamisch, touches on the prob-lem of characterization of matters of great practical importance for EU Member States, which already are, or almost certainly will soon become, a target of immigration, i.e. so-called private divorce, understood as dissolution of a wedlock without the constitutive participation of a public authority. The statement of the Court, in spite of the apparently ‘technical’ subject mat-ter, which concerns only the scope of application of Council Regulation (EU) No. 1259/2010 of 20 December 2010 on the implementation of enhanced cooperation in the area of the law applicable to divorce and legal separation, goes to the very core of the problem of limits of tolerance for cross-border effectiveness of declaratory judgments of religious bodies pertaining to the dissolution of marriage. On the one hand, the ‘talaq’ divorce practiced in accordance with Islamic law (the repudiation of the wife by the husband’s unilateral act) is based on the assump-tion, axiologically unacceptable to the European legal culture, of the parties’ unequal position in marriage; on the other hand, however, it is hard to resist the impression that the Court of Justice chose a ‘shortcut’: instead of advising the Member States’ courts whether and, if so, how to apply the specific public policy exception provided for in Article 10 of the Rome III Regulation, it considered as the most appropriate to place private divorces declared by religious courts completely outside the framework of the common EU international divorce law. Regardless of the legal-dogmatic assumptions that may well justify such a solution, this decision undermines the effectiveness of the legal provisions established under the enhanced cooperation and thus irresistibly provokes a new debate on the legitimacy of efforts to create a common private international law for cross-border family matters. The authorities of the participating Member States are, in a sense, helpless in the face of the lacuna in the provisions of EU law that was created by this judgment. The other Member States will have just another good reason not to adopt the Rome III Regulation.

Doniosłość wyroku TS z 28.06.2018 r., C-512/18, Postępowanie zainicjowane przez HR, wynika z bodaj najbardziej wyczerpującego w dotychczasowej judykaturze wyjaśnienia pojęcia zwykłego pobytu małego dziecka. W transgranicznych stosunkach między rodzicami a dziećmi pełni ono w szerokim zakresie funkcję łącznika norm jurysdykcyjnych (art. 8 ust. 1 rozporządzenia nr 2201/2003) oraz kolizyjnych, przy czym jedynie te pierwsze stanowią przedmiot regulacji omawianego rozporządzenia. Szeroko nawiązując do swojego wcześniejszego orzecznictwa, w omawianej sprawie Trybunał dokonał precyzyjnego rozgraniczenia okoliczności faktycznych dotyczących dziecka na istotne i nieistotne dla celów ustalenia, gdzie zlokalizować jego zwykły pobyt. Omawiane orzeczenie stanowi z tego punktu widzenia bardzo istotny głos w dyskusji na temat zobiektywizowania tego pojęcia, tzn. jego zasadniczego uniezależnienia z jednej strony od woli rodziców, z drugiej zaś strony — od względnie przemijających wyjazdów z dzieckiem do państwa członkowskiego pochodzenia tego rodzica, który bezpośrednio sprawuje pieczę nad dzieckiem.
********
The significance of the judgment of the Court of Justice of 28 June 2018, C 512/18, Proceedings initiated by HR, results from perhaps the most comprehensive explanation of the concept of the habitual residence of a small child in the case law so far. In cross-border relations between parents and children, the child’s habitual residence largely serves as a connecting factor in the provisions on both jurisdiction (Article 8 (1) of the Regulation No 2201/2003) and the conflict of laws, even though only the former belong to the sphere of the aforementioned EU Regulation. Referring widely to its previous jurisprudence, the Court precisely distinguished in the present case between the facts concerning the child essential or irrelevant for the purposes of determining the location of her habitual residence. From this point of view, the discussed judgment constitutes a very important voice in the discussion on the objectification of this concept, which means its principal independence, on the one hand, from the will of the parents and, on the other hand, from occasional sojourns in the Member State of origin of the parent directly exercising care over the child.

The object of this study is an analysis of the present tendencies of the requirements imposed  on arbitration tribunals in Poland with respect to the law applicable to the substance of the  dispute in the absence of a choice made by the parties. In 2005, Polish arbitration law (fifth part of the Civil Procedure Code) was significantly modified. One of the provisions added by  the legislator–Article 1194, paragraph 1 CPC–imposes a general obligation to settle the dispute in accordance with the “applicable law,” which might possibly be interpreted as imposing the
obligation to apply international private law. The author finds, however, that such an interpretation is not supported by the Code itself nor by the present tendencies in the law of  arbitration. At the level of arbitration doctrine and jurisprudence, there are two major  approaches practicable with respect to the problem: the “indirect method” (application of conflict rules by the arbitrators) or the “direct method” (designation of applicable law without the use of such mechanism). Neither Article 1194 (1) of the Polish CPC nor the other provisions of the Code are an obstacle to the application of these two methods.

Prezentowany poniżej wyrok TS z 16.07.2020 r., C-80/19, Postępowanie zainicjowane przez E.E., stanowi najbardziej kompleksową i wyczerpującą analizę rozporządzenia nr 650/2012 w dotychczasowym orzecznictwie unijnym. Podjęto w nim ważny wątek wykładni pojęcia zwykłego pobytu zmarłego (spadkodawcy) w chwili śmierci. Trybunał ustalił zasadę, że może ono zostać ulokowane tylko w jednym państwie członkowskim oraz generalnie usystematyzował wytyczne dla sądów i organów państw członkowskich odnośnie do głównego łącznika rozporządzenia, zawarte w motywach 23 i 24. Ponadto szerzej naświetlono charakter krajowego poświadczenia dziedziczenia sporządzonego przez notariusza; podążając tropem wyznaczonym przez wcześniejsze orzeczenie w sprawie C-658/17, WB, TS orzekł, że notariusze nierozstrzygający spornych kwestii co do faktu i prawa nie mogą być uważani za "sądy" i nie są związani normami jurysdykcyjnymi rozporządzenia, wydawane przez nich akty stanowią zaś dokumenty urzędowe, przyjmowane i wykonywane zgodnie z art. 59 i 60 rozporządzenia spadkowego. Wreszcie wyrok wyjaśnia ważne zagadnienia stosowania przepisów przejściowych art. 83 ust. 2 i 4 rozporządzenia spadkowego, które pozwalają utrzymać w mocy rozrządzenia dokonane przez spadkodawców przed datą rozpoczęcia stosowania interpretowanego aktu normatywnego, tj. przed dniem 17.08.2015 r. Jak wynika z rozważań Trybunału, do zastosowania prawa ojczystego spadkodawcy w takim przypadku wystarczy ustalenie, że sporządził on rozrządzenie spadkowe przed notariuszem w swoim państwie pochodzenia.
----
The judgment of 16 July 2020, in case C-80/19, Proceedings brought by E.E., discussed below, is the most comprehensive and exhaustive analysis of Regulation No. 650/2012 (the so-called Succession Regulation) in EU case law. It deals with an important issue in the interpretation of the concept of habitual residence of the deceased at the time of death. The Court decided that it may be in only one Member State and generally systematized the guidelines for Member States’ courts and authorities as regards establishing the main connecting factor of the Regulation, which guidelines are included in its recitals 23 and 24. In addition, the nature of the national certificate of succession drawn up by a notary has been further elucidated; following the path set by the earlier judgment in case C-658/17, WB, the CJEU ruled that notaries, who do not resolve disputes as to fact and law, cannot be considered ‘courts’ and are not bound by EU provisions on jurisdiction, while the acts they issue are official documents, adopted and enforced pursuant to Articles 59 and 60 of the Succession Regulation. Finally, the judgment clarifies important issues concerning the application of transitional provisions of Article 83(2) and (4) of the Succession Regulation, which allow for maintaining the succession dispositions made by the deceased before the date of application of the interpreted legal instrument, i.e. before 17 August 2015. As can be figured out from the con-siderations of the Court of Justice, in order to apply the law of the deceased’s jurisdiction of nationality, it should be sufficient that the deceased has drawn up a succession disposition before a notary in the country of origin.

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-272/18, TVP , można uznać za prawdziwy kamień milowy orzecznictwa w sprawach transgranicznych zobowiązań umownych. Dookreśla on granice wyłączenia z przedmiotowego zakresu stosowania rozporządzenia rzymskiego I dotyczącego prawa właściwego dla zobowiązań umownych zawartego w jego art. 1 ust. 2. W szczególności w wyroku prawidłowo ustalono, że nie było podstaw do zakwalifikowania umów powierniczych dotyczących zarządzania udziałami w spółce jako „kwestii z zakresu prawa spółek i innych podmiotów posiadających osobowość prawną lub jej nieposiadających” w rozumieniu art. 1 ust. 2 lit. f rozporządzenia nr 593/2008. Typowy dla zobowiązań umownych jest schemat stosunku prawnego, jaki powstaje między inwestorami prywatnymi a powiernikiem zarządzającym udziałami we własnym imieniu, choć na rachunek tych pierwszych; kwestia tego, kto uczestniczy w spółce kapitałowej lub osobowej i wykonuje prawa korporacyjne, jest tu nieistotna. Ponadto Trybunał Sprawiedliwości położył kres wątpliwościom co do podstawy wskazania prawa właściwego dla umów konsumenckich o świadczenie usług na odległość. W świetle art. 6 ust. 4 lit. a rozporządzenia nr 593/2008 nie należy uważać takich usług za świadczone konsumentowi wyłącznie w państwie innym niż to, w którym ma on miejsce zwykłego pobytu, co oznacza, że znajdzie zastosowanie art. 6 ust. 1 i 2 rozporządzenia. Wreszcie wyrok potwierdza i dalej rozszerza tezy wyroku C-191/15, Amazon, dotyczące kontroli abuzywności klauzul wyboru prawa w umowach konsumenckich. W konsekwencji trzeba uznać za ostatecznie rozstrzygnięty pogląd, że standardowa klauzula wyboru prawa nienegocjowana indywidualnie z konsumentem, która nie informuje go o stosowaniu prawa kraju zwykłego pobytu konsumenta zgodnie z art. 6 ust. 2 rozporządzenia nr 593/2008, może zostać uznana za „nieuczciwą” w rozumieniu dyrektywy 93/13/EWG w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich.
----
The judgment of the Court of Justice in case C-272/18, TVP, can be considered a true milestone in the case law pertaining to cross-border contractual obligations. It specifies some limits of the exclusions from the material scope of Regulation 593/2008 on the law applicable to contractual obligations (Rome I Regulation) contained in its Article 1(2). In particular, the judgment correctly established that there were no grounds for characterizing fiduciary contracts for the management of shares in a company as ‘questions governed by the law of companies and other bodies, corporate or unincorporated’ within the meaning of Article 1(2)(f) of said Regulation. The model of the legal relationship arising between private investors and the trustee who manages their shares in its own name, albeit for the account of the former, is typical for contractual obligations; the issue of who is a member of a company or a partnership and exercises corporate rights is irrelevant here. Furthermore, the Court of Justice put an end to doubts as to the basis for identifying the law applicable to consumer contracts for remote provision of services. It should be accepted that in the light of Article 6(4)(a) of the Rome I Regulation, such services should not be deemed to be supplied to the consumer exclusively in a country other than that in which he has his habitual residence, which means that Article 6(1) and (2) of the Regulation should apply. Finally, the judgment confirms and further elaborates on the operative part of judgment C-191/15, Amazon, regarding the review of unfairness of choice-of-law clauses for consumer contracts. As a consequence, it should be considered as definitively settled that a standard choice-of-law clause, not negotiated individually with the consumer, which does not inform the latter about the application of the law of the consumer’s country of habitual residence, may be construed as ‘unfair’ within the meaning of Directive 93/13/EEC of 5 April 1993 on unfair terms in consumer contracts.

Wyrok C-25/18, Kerr, przesądza, że w przypadku transgranicznego dochodzenia przeciwko właścicielom lokali roszczeń o zapłatę na rzecz wspólnoty mieszkaniowej składek w celu pokrycia kosztów utrzymania części wspólnych budynku należy stosować przepisy jurysdykcyjne i kolizyjne prawa UE dotyczące „umów”. Autonomicznej kwalifikacji tego rodzaju spraw do zakresu art. 7 ust. 1 rozporządzenia nr 1215/2012 oraz art. 4 rozporządzenia nr 593/2008 niewątpliwie sprzyja dotychczasowe orzecznictwo TS w sprawach zobowiązań wewnętrznych między osobą prawną a jej członkami (zwłaszcza wyrok 34/82, Peters). Widocznej na pierwszy rzut oka niespójności pomiędzy wykładnią przepisów wyznaczających jurysdykcję i wskazujących prawo właściwe można byłoby uniknąć, gdyby w omawianym wyroku Trybunał zdecydował się zakwalifikować roszczenia o zapłatę spornych składek jako „umowę” inną niż „świadczenie usług” w rozumieniu art. 4 ust. 1 lit. b rozporządzenia nr 593/2008. Nie ulega bowiem wątpliwości, że niezależnie od dobrowolności zobowiązania do zapłaty składek, które jest konsekwencją nabycia lokalu i nabycia ex lege statusu członka wspólnoty, w jego strukturze brakuje jakiegokolwiek świadczenia charakterystycznego. Sam jednak skutek rozstrzygnięcia odnośnie do właściwości sądów i prawa, które faktycznie prowadzi do przyjęcia łączników zbieżnych z miejscem położenia nieruchomości, jest prawidłowy z punktu widzenia celów obu interpretowanych rozporządzeń UE.
---
The judgment of the Court of Justice in case C-25/18, Kerr has established the ‘contractual’ characterization of matters of cross-border claims of housing communities against the owners of apartments for the payment of contributions covering the costs of maintaining the communal areas of the building for the purposes of both jurisdiction and the choice of law. There is no doubt that an autonomous character of such claims within the scope of Article 7(1) of Regulation No. 1215/2012 and Article 4 of Regulation No. 593/2008 is favoured in the case law of the Court of Justice on the obligations arising between a legal person and its members (especially in case 34/82, Peters). The evident inconsistency of interpretation of provisions on jurisdiction and provisions on applicable law could have been avoided if, in the present judgment, the Court decided to classify the claims for payment of the disputed contributions as a ‘contract’ other than ‘provision of services’ within the meaning of Article 4(1)(b) of Regulation No. 593/2008. Irrespective of the voluntary nature of the obligation to pay such contributions, which is a consequence of purchasing an apartment and acquiring, by operation of law, the status of member of an association of property owners, it is hardly possible to point out any characteristic performance within its structure. However, the very effect of the decision on jurisdiction and applicable law, which actually leads to the adoption of connecting factors coinciding with the location of the immovable property, is correct from the point of view of the objectives of both interpreted EU regulations.

A commentary on the ECJ judgment in the Joint Cases C-585/08 Pammer v Reederei Karl Schlüter GmbH & Co. KG and C-144/09 Hotel Alpenhof GmbH v Heller.

The main objective of the ECJ in its judgment on the joint cases C-585/08 Pammer v Reederei Karl Schlüter GmbH & Co. KG and C-144/09 Hotel Alpenhof GmbH v Heller was to resolve the jurisdictional issues in consumer contract cases. This task, however, seems not wholly successful. On the one hand, the Court rightly assumes that the readiness of the trader to conclude contracts with consumers domiciled in one or more Member States, including the Member State of the given consumer’s domicile, does constitute a necessary precondition of the jurisdiction. Yet on the other hand, a closer look at the criteria used by the Court to delimit jurisdiction leads to the conclusion that the “international character” of the business activity and “directing” of such an activity are treated to some extent as synonyms. This viewpoint seems hard to be approved; the author believes that the proper way of interpreting Article 15(1)(c) of the Brussels I Regulation always requires the court to examine whether the trader is striving for an opportunity to enter into distance contracts with consumers in one or more particular Member States, including the home country of the given consumer. The mere fact that the commercial or professional activity has an abstract “international” character is itself devoid of legal relevance.

Problematyka macierzyństwa zastępczego (gestational surrogacy) stanowi nie od dzisiaj poważne wyzwanie dla polskiej i zagranicznej nauki prawa. Artykuł podejmuje niełatwe zagadnienie przesłanek i zakresu stosowania klauzuli porządku publicznego w sprawach przed polskimi sądami i organami - szczególnie w procedurze transkrypcji zagranicznych aktów urodzenia oraz potwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego dziecka urodzonego w ramach wykonania umowy z matką zastępczą, które jest genetycznie spokrewnione z rodzicami socjologicznymi. Liczne niekonsekwencje rozumowania w polskiej judykaturze i doktrynie międzynarodowego prawa rodzinnego każą wątpić w prawidłowość zastosowania klauzuli w większości spraw ostatnich lat.

The issue of gestational surrogacy is a serious challenge to Polish and foreign law. The article deals with the difficult questions of the assumptions and the scope of application of the public policy exception in cases before the Polish courts and authorities - especially in the procedure of the transcription of foreign birth certificates and certifying the Polish nationality acquired by a child born of a surrogate mother and genetically related to his or her sociological parents. Numerous inconsistencies of reasoning in Polish case law and the doctrine of international family law rise doubts about the correctness of the application of the 'ordre public' in most cases of recent years.

The present paper, delivered to the conference held at the Supreme Court of Poland on the 26th of April 2019 in Warsaw, deals with issues of the rule of law as the principle of international law. As the matter of fact, international legal instruments do not refer to this notion in an unequivocal way. There are at least two different meanings of the rule of law: the one, addressed to the states as members of the international community ('truly international' rule of law), and the other one, which is aimed at the restriction of the arbitral power of sovereign rulers within states themselves through international commitments. The paper is actually devoted only to the latter. The most important aspect of the international rule of law so understood appears to consist in enforcement of the powers of international organizations, making their member states legally liable for the infringement of the duty to contribute to the common aims, including the peaceful cooperation. The latter is not available, unless states secure more or less the same level of the respect for principles of legality, equality before the law, and the right of fair trial, all being encompassed by the rule of law.