Ponice
49°34′31″N 19°58′37″E/49,575278 19,976944| wieś | |
 Kościół Matki Bożej Królowej Polski | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
1210[2] |
| Strefa numeracyjna |
18 |
| Kod pocztowy |
34-700[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KNT |
| SIMC |
0463579 |
Położenie na mapie gminy Rabka-Zdrój  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu nowotarskiego  | |
| 49°34′31″N 19°58′37″E/49,575278 19,976944[1]
| |
Ponice – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim, w gminie Rabka-Zdrój[4][5], w dolinie potoku Poniczanka, w zachodniej części Gorców.
1 września 1977 część Ponic (44,47 ha) włączono do Rabki[6].
| części wsi | Bacówka, Bączkówka, Bydłoniówka, Cuptówka, Dolańskówka, Filasówka, Gajdówka, Gawłówka, Gładyszówka, Gwiżdżówka, Kapłonówka, Katrynówka, Kordon, Kowalówka, Krupówka, Kubikówka, Kuśmierka, Leśniówka, Liszkówka, Luberdówka, Mardułówka, Pankówka, Polana, Pstrągówka, Ryplówka, Sępówka, Skawskówka, Sołtysówka, Sperkówka, Świdrówka, Twarogówka, Worwówka |
Historia
[edytuj | edytuj kod]Ponice jako już uformowana wieś pojawiają się w XVI wieku, kiedy to wraz z Chabówką, Olszówką, Skomielną (Białą) i Rokicinami wchodziły w skład dóbr rabczańskich o powierzchni 11 827 morgów, a których właścicielem był Spytek Jordan z Zakliczyna, stolnik krakowski pochodzący z uboższej linii myślenickich Jordanów. Rejestr poborowy z 1581 r. podaje, że Ponice posiadały wtedy: „dwóch zagrodników z rolą, czterech bez roli, czterech na wolniźnie, pięciu, którym wyszła wolnizna, dwóch nowoosiadłych, jednego rzemieślnika i pół łana sołtysiego”. Po śmierci Spytka w 1596 r. Ponice wraz z całym kluczem rabczańskim przeszły w ręce rodziny Zebrzydowskich. W 1621 r. Jan Zebrzydowski, starosta lanckoroński, odstępuje je Marianowi Przyłęckiemu. Po nim ziemie te dziedziczą Komorowscy, potem zaś Wielkopolscy. Ostatni z Wielkopolskich sprzedał dobra rabczańskie z Ponicami Józefowi Wieniawie Zubrzyckiemu, ten zaś przekazał je w 1855 r. swemu synowi Julianowi. Ostatecznie w 1895 r. właścicielem została rodzina Kadenów, która posiadała je aż do czasu ich upaństwowienia w 1948 r.[7]
Na przełomie XVIII i XIX wieku powstaje kościółek na Sołtysówce, zbudowany ze zwykłego kamienia rzecznego. Umieszczony w nim obraz Matki Bożej Częstochowskiej darzony był przez miejscowych szczególnym kultem[8].
W 1854 r., jak wynika z zachowanych dokumentów, przy parafii w Rabce istniało 7 szkół parafialnych, w tym także szkoła w Ponicach. W 1912 r. wybudowano nowy budynek szkolny, a szkoła stała się etatową. Patronem został św. Kazimierz Królewicz. Na początku lat 50. szkoła posiadała jedynie trzy izby lekcyjne i musiała stale wypożyczać dodatkowe pomieszczenie, często bardzo odległe od budynku szkolnego. Jesienią 1954 r. rozpoczęła się we wsi akcja zbierania podpisów pod wnioskiem o rozbudowę szkoły. Mieszkańcy zobowiązali się do dostarczenia drzewa i ofiarowali robociznę. Prace ruszyły rok później. W 1956 r. jeszcze wynajęto pomieszczenie na Kuśnierce, ale w roku następnym dzieci uczyły się już w nowych salach, mimo że nie były one jeszcze gotowe[9].
U schyłku XIX wieku spędził tu kilka lat dla podratowania zdrowia Bronisław Malinowski. Pobyt ten na tyle znacząco wpłynął na kształtowanie się jego osobowości, że będąc już światowej sławy antropologiem, Malinowski opisał swoje doświadczenia z tej podrabczańskiej wsi w książce Kultura jako doświadczenie osobiste[10].
10 lutego 1929 w Ponicach odnotowano temperaturę - 46 stopni Celsjusza[11], jednakże pomiar ten jako nieautoryzowany, nie jest uwzględniany w oficjalnych rekordach temperatur Polski.
Przed 1970 rokiem arcybiskup Karol Wojtyła ustanowił w Ponicach ośrodek duszpasterski. W istocie był to wikariat parafii św. Magdaleny w Rabce. Posługę w nim objęli księżą marianie, a w 1984 r. księża salwatorianie. 7 kwietnia 1985 r. kardynał Franciszek Macharski erygował w Ponicach parafię pod wezwaniem Matki Bożej Królowej Polski. Rozpoczęto budowę nowego kościoła, który został poświęcony w 1996 r. Powstał przy nim cmentarz parafialny[12].
W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.
W 1999 r. patronką szkoły podstawowej w Ponicach została poetka Antonina Zachara–Wnękowa, pochodząca z pobliskiej Olszówki[13].
W dniach 22–25 maja 2008 w miejscowości odbyła się "Konferencja Wikimedia Polska 2008" pod patronatem honorowym burmistrza Rabki Ewy Przybyło[14].
W 2012 r. odbyły się uroczystości z okazji 100-lecia szkoły w Ponicach, w czasie których przekazano szkole sztandar[15].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Szkoła Podstawowa w Ponicach
- Parafia pw. MB Królowej Polski w Ponicach
- Stowarzyszenie Po...nice do kłębka/
- Ochotnicza Straż Pożarna w Ponicach
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 108011
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 953 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Dz.U. z 1977 r. nr 27, poz. 117
- ↑ Ponice zarys dziejów miejscowości [online], www.ponice.rabka-net.pl [dostęp 2022-10-14].
- ↑ Ponice [online], it.rabka.pl [dostęp 2022-10-14].
- ↑ Szkoła Podstawowa im. Antoniny Zachara-Wnękowej w Ponicach, Historia [online].
- ↑ Ewa Zamorska-Przyłuska, Przewodnik literacki po Krakowie i województwie małopolskim, Kraków: Wydawnictwo WAM, 2010, s. 351.
- ↑ Tomasz Sowa: Zima stulecia w 1929 roku. Polska była sparaliżowana. 2023-01-07. [dostęp 2023-01-09].
- ↑ Historia Parafii Ponice [online], Parafia Ponice [dostęp 2022-10-14] (pol.).
- ↑ Szkoła Pamięta [online], lo2rabka.nowotarski.edu.pl [dostęp 2022-10-14].
- ↑ Stowarzyszenie Wikimedia Polska: Konferencja Wikimedia Polska 2008. 1999-01-17. [dostęp 2008-05-18]. (pol.).
- ↑ Szkoła Podstawowa im. Antoniny Zachara-Wnękowej w Ponicach, dz. cyt.
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Integralne części wsi |
|
