9 Brygada Jazdy

9 Brygada Jazdy
	Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1920
Rozformowanie	1921
	Tradycje
Kontynuacja	IX Brygada Jazdy
	Działania zbrojne
	wojna polsko-bolszewicka; Bitwa pod Żurominkiem
	Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych	Wojska lądowe
Rodzaj wojsk	Jazda
Podległość	DJ („północna”); 2 Dywizja Jazdy

9 Brygada Jazdy (9 BJ) – wielka jednostka jazdy Wojska Polskiego II RP.

Sformowana w pierwszej połowie sierpnia 1920 roku. Brygada walczyła w składzie 1 p.szwol. 201 p.szwol.^[a], 203 puł^[b] i 1 bateria 7 dak. Brygada weszła w skład 2 DJ płk. Gustawa Dreszera. Do września 1920 działała w pasie 5 Armii, a następnie w składzie dywizji i korpusu jazdy na Wołyniu. Po zakończeniu działań wojennych w przebywała w rejonie Chełm – Włodzimierz Wołyński^[2].

W maju 1921 roku, na bazie wojennej 9 Brygady Jazdy, w DOK IX sformowana została IX Brygada Jazdy z miejscem postoju dowództwa^[c] w Baranowiczach^[1].

Formowanie

W okresie największego nasilenia walk na przedpolach Warszawy generał Józef Haller rozkazem organizacyjnym nr 3826/III z 14 sierpnia 1920 dokonał reorganizacji kawalerii Frontu Północnego i nakazał zorganizowanie dwóch dywizji jazdy. Istniejąca już dywizja północna miała podlegać dowódcy 5 Armii, a jej zadaniem była osłona lewego skrzydła i tyłów ugrupowania obronnego. Tym samym rozkazem wyznaczony został na stanowisko dowódcy dywizji jazdy („północnej”) płk. Gustawa Orlicza-Dreszera^[d]. Dysponując 1. i 201 pułkiem szwoleżerów, 2., 108., 115. i 203 pułkiem ułanów, płk Dreszer przydzielił je brygadom: 8. – mjr. Zygmunta Podhorskiego^[e] i 9 BJ mjr. Jana Głogowskiego. Większość żołnierzy tych pułków stanowili ochotnicy, słabo wyszkoleni i nie obyci w działaniach bojowych^[3].

Działania zbrojne

Działania zbrojne brygada na froncie północnym rozpoczęła latem 1920 w strukturze Dywizji Jazdy gen. Dreszera. W jej skład wchodziły: 1 pułk szwoleżerów, 201 pułk szwoleżerów, 203 pułk ułanów.

17 sierpnia 203 pułk otrzymał rozkaz frontowego natarcia na Marcelin i Baboszewo. 1 pszwol obchodził lewe skrzydło Rosjan i miał uderzyć na Baboszewo od północy.

Piechota sowiecka zaatakowała w kierunku na Płońsk i w ciężkich walkach zaczęła spychać 201 pszw. Wtedy to, na lewe skrzydło rosyjskiego natarcia, ruszyło pod dowództwem mjra Grobickiego uderzenie 1pszwol. Nieprzyjaciel wycofał się w kierunku na Skarbiewo.

Wynikiem szarży było zdobycie 2 dział, 21 km, 800 jeńców i taborów całej dywizji rosyjskiej.

Struktura organizacyjna w październiku 1920

dowództwo
203 pułk ułanów
1 pułk szwoleżerów
201 pułk szwoleżerów^[4]
dak mjr. Wąsowicza (1/4 dak i 1/2 dak)^[5]
1/9 dak^[6].

Obsada personalna

Dowódcy brygady:

mjr Jan Głogowski (był 1 X 1920)^[7]
płk kaw. Władysław Mosiewicz (do 14 X 1920^[8])

Obsada personalna dowództwa brygady w październiku 1920^[9]
Stanowisko	Stopień, imię i nazwisko
Dowódca brygady	mjr Jan Głogowski
Zastępca dowódcy brygady	mjr Witold Ciechomski
Szef sztabu	rtm. Kazimierz Czerwiński
Adiutant	ppor. Edward Goetl
I oficer sztabu	rtm. Mikołaj Wisznicki
Oficer gospodarczy	pchor. Mieczysław Sydry

Uwagi

↑ Późniejszy 3 pułk szwoleżerów
↑ Późniejszy 27 pułk ułanów
↑ Miejscem postoju dowództwa do lipca 1921 był Kalisz, następnie krótko Nieśwież i ostatecznie Baranowicze<
↑ Poprzednik płk. Gustawa Orlicza-Dreszera, gen. Karnicki, po przekazaniu dowództwa miał udać się do Kutna w celu objęcia nowo formowanej Dywizji Jazdy tworzonej z Grupy Jazdy Ochotniczej mjr. Jaworskiego.
↑ Major Zygmunt Podhorski nie objął dowodzenia 8 Brygadą jazdy, bowiem do 17 sierpnia dowodził nią gen. Karnicki, a następnie ppłk Stablewski^[3].

Przypisy

↑ ^a ^b Henryk Wielecki: Wojsko Polskie 1921-1939. s. 25.
↑ Henryk Wielecki: Wojsko Polskie 1921-1939. s. 19.
↑ ^a ^b Wyszczelski 2006 ↓, s. 134.
↑ Strukturę organizacyjną podano za: Henryk Wielecki: Wojsko Polskie 1921-1939. s. 21.
↑ Łubieński 1929 ↓, s. 21.
↑ Zarzycki 2001 ↓, s. 3.
↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 345.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 50 z 29 grudnia 1920 roku, s. 1441.
↑ Tuliński 2020 ↓, s. 956.

Bibliografia

Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
"Księga jazdy polskiej", pod protektoratem marsz. Edwarda Śmigłego–Rydza. Warszawa 1936. Reprint, Bellona Warszawa 1993
MirosławM. Giętkowski MirosławM., Artyleria konna Wojska Polskiego 1918-1939, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001, ISBN 83-7174-823-X, OCLC 69505837 .
Władysław Łubieński: Zarys historji wojennej 4-go dywizjonu artylerii konnej. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko – rosyjskiej 1919 – 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
Arkadiusz Tuliński: 6 Armia Wojska Polskiego w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 r. T. 1 i 2. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2020. ISBN 978-83-8229-062-2.
Lech Wyszczelski: Wojsko Polskie w latach 1918-1921. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2006. ISBN 83-89729-56-3.
Piort Zarzycki: 5 Dywizjon Artylerii Konnej. Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej, zeszyt 124. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 2001. ISBN 83-88773-29-1.

[2] Późniejszy 3 pułk szwoleżerów

[3] Późniejszy 27 pułk ułanów

[5] Miejscem postoju dowództwa do lipca 1921 był Kalisz, następnie krótko Nieśwież i ostatecznie Baranowicze<

[6] Poprzednik płk. Gustawa Orlicza-Dreszera, gen. Karnicki, po przekazaniu dowództwa miał udać się do Kutna w celu objęcia nowo formowanej Dywizji Jazdy tworzonej z Grupy Jazdy Ochotniczej mjr. Jaworskiego.

[8] Major Zygmunt Podhorski nie objął dowodzenia 8 Brygadą jazdy, bowiem do 17 sierpnia dowodził nią gen. Karnicki, a następnie ppłk Stablewski^[3].

[autonazwa1-1] Henryk Wielecki: Wojsko Polskie 1921-1939. s. 25.

[4] Henryk Wielecki: Wojsko Polskie 1921-1939. s. 19.

[CITEREFWyszczelski2006134-7] Wyszczelski 2006 ↓, s. 134.

[9] Strukturę organizacyjną podano za: Henryk Wielecki: Wojsko Polskie 1921-1939. s. 21.

[CITEREFŁubieński192921-10] Łubieński 1929 ↓, s. 21.

[CITEREFZarzycki20013-11] Zarzycki 2001 ↓, s. 3.

[CITEREFOdziemkowski2004345-12] Odziemkowski 2004 ↓, s. 345.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_50_z_29_grudnia_1920_roku,_s._1441-13] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 50 z 29 grudnia 1920 roku, s. 1441.

[CITEREFTuliński2020956-14] Tuliński 2020 ↓, s. 956.

[1]

[a]

[b]

[2]

[c]

[d]

[e]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Korpus, dywizje, GO Jazdy	KJ DJ 1 DJ 2 DJ DJ WLŚ GOJ
Brygady jazdy (wojenne)	1 BJ 2 BJ 3 BJ 4 BJ 5 BJ 6 BJ 7 BJ 8 BJ 9 BJ
Brygady jazdy	I BJ II BJ III BJ IV BJ V BJ VI BJ VII BJ VIII BJ IX BJ X BJ
Dywizje kawalerii	1 DK 2 DK 3 DK 4 DK
Samodzielne brygady kawalerii	2 SBK 3 SBK 5 SBK 6 SBK 8 SBK 9 SBK
Brygady kawalerii	I BK IV BK VII BK VIII BK X BK XI BK XII BK XIII BK XIV BK XV BK XVI BK XVII BK XVIII BK
Brygady kawalerii (1929–1937)	Brygady 2 DK BK „Brody” BK „Wilno” BK „Kraków” BK „Stanisławów” BK „Rzeszów” BK „Hrubieszów” BK „Baranowicze” BK „Białystok” BK „Poznań” BK „Równe” BK „Suwałki” BK „Toruń” 10 BK
Grupy Operacyjne Kawalerii 1939	GOKaw. nr 1 GOKaw. nr 2
Brygady kawalerii 1939	Mazowiecka BK Kresowa BK Wileńska BK Suwalska BK Krakowska BK Podolska BK Wielkopolska BK Pomorska BK Nowogródzka BK Wołyńska BK Podlaska BK
Jednostki improwizowane w 1939	DK „Zaza” Zbiorcza BK Rezerwowa BK Kombinowana BK BK „Edward” BK „Plis” Zgr. kaw. ppłk. K. Halickiego Grupa Kawalerii Spieszonej ppłk. E. Wani
Pułki ułanów (szwoleżerów)	1 pszw 2 pszw 3 pszw 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27
Pułki strzelców konnych (dragonów)	1 pd 2 pd 3 pd 4 pd 1 psk 2 psk 3 psk 4 psk 5 psk 6 psk 7 psk 8 psk 9 psk 10 psk
Dywizjony artylerii konnej	1 dak 2 dak 3 dak 4 dak 5 dak 6 dak 7 dak 9 dak 10 dak 11 dak 12 dak 13 dak (8)14 dak 15 bak
szwadrony pionierów	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
szwadrony łączności	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 10 BK WBPM
Inne	pułk jazdy tatarskiej 1 szwadron tatarski 1 p kaw. KOP
Kawaleria zmotoryzowana	24 p.uł 1 psk 10 psk dppanc 10 BK dr 10 BK dr WBPanc.-Mot.
Ośrodki zapasowe kawalerii	OZ Suw. i Podl. BK OZ Wkp. BK OZ Krak. BK OZ Maz. BK OZ Pom. BK OZ Woł. BK OZ Now. BK OZ Pod. BK OZ Wil. BK OZ Kres. BK
Improwizowane (rezerwowe) oddziały kawalerii (1939)	101 puł. 102 puł. 110 puł. 103 pszw. p kaw. osłonowej „Wołkowysk” Warszawski puł. p marszowy Kresowej BK p marszowy Podolskiej BK p zbiorczy Pomorskiej BK 1 psk (spieszony) dyw. kaw. KOP „Niewirków”