PL186314B1 - Zastosowanie środków czyszczących, zawierających odstraszający owady ester etylowy kwasu 3-(N-butyloacetamino)-propionowego, oraz zastosowanie estru etylowego kwasu 3-(N-butyloacetamino)-propionowego, do odstraszania karaluchów i/lub mrówek - Google Patents

Abstract

1. Zastosowanie srodków czyszczacych, zawierajacych odstraszajacy owady ester etylo- wy kwasu 3-(N-butyloacetamino)-propionowego do odstraszania karaluchów i/lub mrówek. 5. Zastosowanie estru etylowego kwasu 3-(N-butyloacetamino)-propionowego do od- straszania karaluchów i/lub mrówek. PL PL PL PL PL

Description

Przedmiotem wynalazku jest zastosowanie wszelkiego rodzaju środków czyszczących, zawierających środek odstraszający owady - ester etylowy kwasu 3-(N-butyloacetamino)propionowego, do czyszczenia i jednoczesnego zabezpieczenia czyszczonych powierzchni i pomieszczeń przed karaluchami i/lub mrówkami.

Obecność mrówek i karaluchów w gospodarstwie domowym jest z wielu względów niepożądana lub nawet stanowi zagrożenie dla ludzi. Owady te mogą zarazić środowisko człowieka wieloma organizmami chorobotwórczymi, w tym salmonellą, gronkowcem i paciorkowcem; mogą też przyczyniać się do infekcji i przenoszenia groźnych chorób.

Główną bronią przeciw owadom są insektycydy. Nie zawsze jednak problemy związane z ich zastosowaniem i profilem toksykologicznym są łatwe do rozwiązania. Trucizny te wywierają często u człowieka i zwierząt niepożądane efekty, tak więc ich zastosowanie jest ograniczone lub wręcz zabronione.

Do zwalczania obecności owadów nie jest jednak wcale bezwzględnie konieczne używanie środków owadobójczych o działaniu wyniszczającym. Wytępienie niektórych owadów, jak na przykład karaluchów jest i tak bardzo trudne, tak więc zmierza się bardziej w kierunku ochrony pomieszczeń niż wyniszczenia owadów.

Ponadto ze względu na istotne w dzisiejszych czasach znaczenie ochrony środowiska podejmowane są raczej działania profilaktyczne.

Z powyższych względów do zwalczania owadów preferowane są tylko te środki, tak zwane repelenty, które odstraszają owady, ograniczając ich gnieżdżenie i utrzymując je na określonych powierzchniach lub przestrzeniach.

Na rynku dostępne są środki chemiczne do ochrony lub niszczenia owadów na przykład karaluchów, much, komarów lub mrówek, jednak wiele z nich jest niebezpiecznych dla człowieka i zwierząt lub posiada bardzo nieprzyjemny zapach, co znacznie ogranicza ich użycie.

186 314

Ze względu na stosunkowo niewielką liczbę nieszkodliwych z toksykologicznego punktu widzenia środków odstraszających przeciwko karaluchom lub mrówkom, których działanie jest efektywne, podjęto wysiłek opracowania odpowiednich środków.

Celem badań było opracowanie repelentu owadziego, który byłby efektywnym środkiem ochrony przed karaluchami lub mrówkami, a jednocześnie łatwy w użyciu i pod względem toksykologicznym nieszkodliwy dla ludzi i zwierząt.

Z opisu patentowego US 4127672 znany jest repelent owadzi zawierający ester etylowy kwasu 3-(N-butyloacetamino)-propionowego, który wykazuje silne działanie odstraszające przeciwko owadom ssącym krew.

Ponieważ substancja ma też znakomite właściwości względem skóry i błony śluzowej i nie wykazuje działań toksycznych, alergologicznych lub uczulających była stosowana dotychczas w preparatach kosmetycznych przeznaczonych do nacierania w celu zabezpieczania ludzi przed komarami lub muchami.

Niespodziewanie stwierdzono, że ester etylowy kwasu S-(N-butyloacetamino)-propionowego ma bardzo dobre własności odstraszające także wobec karaluchów i mrówek, dlatego też może być wprowadzony do wszelkiego rodzaju środków czyszczących dla ochrony czyszczonych powierzchni przed karaluchami i mrówkami lub pozbycia się zasiedlających je owadów. Czyszczone powierzchnie mogą mieć charakter twardy lub miękki.

Z literatury (opis patentowy US 3,018,217) znany jest środek ochrony przed owadami wprowadzany do środka polerującego posadzki domowe, przy czym dodawanym repelentem jest bursztynian dibutylu. Także w opisie patentowym EP 0 525 893 opisano środek do czyszczenia, zawierający różne repelenty owadzie, jak na przykład N,N-dietylo-m-toluenoamid (DEET).

Istotą wynalazku jest zastosowanie środków czyszczących, zawierających efektywną ilość odstraszającego owady estru etylowego kwasu 3-(N-butyloacetamino)-propionowego do odstraszania karaluchów i/lub mrówek.

Ponadto istotą wynalazku jest zastosowanie estru etylowego kwasu 3-(N-butyloacetamino)-propionowego do odstraszania karaluchów i/lub mrówek.

Środki czyszczące według wynalazku zawierają korzystnie od 0.1 do 20% wagowych estru etylowego kwasu 3-(N-butyloacetamino)-propionowego, szczególnie korzystnie od 0.1 do 10% wagowych, najkorzystniej od 0.1 do 6% wagowych.

Repelent owadzi według wynalazku może być wprowadzany do wszelkiego rodzaju środków czyszczących, korzystnie środków używanych w gospodarstwie domowym. Takie środki używane w gospodarstwie domowym mogą ewentualnie zawierać dodatkowo obok opisanego wynalazkiem estru etylowego kwasu 3-(N-butyloacetamino)-propionowego jeden lub większą ilość środków ochrony przed owadami, każdy w ilości od 0.1 do 20% wag. Mogą nimi być substancje syntetyczne, jak na przykład dietylotoluenoamid, 2-etylo-l,3-heksanodiol, ftalan dimetylu lub bursztynian dibutylu, lecz także naturalne lub identyczne z naturalnymi olejki eteryczne o działaniu zabezpieczającym przeciw owadom, jak na przykład olejki mentolowy, cytronellowy lub cytrynowy.

Środek ochrony przed owadami, korzystnie w postaci roztworów (wodnych lub wodnoalkoholowych) lub dyspersji (lub dyspergowany w nośniku proszkowym) jest wprowadzany do preparatów środków czyszczących jak środki piorące, środki do czyszczenia posadzek i ścian, środki do mycia okien, środki do prania wykładzin lub dywanów także w formie szamponów, do stałych i płynnych mydeł, do wosków, do past lub aerozoli.

Może on być wprowadzony do każdego innego odpowiedniego preparatu, w którym może być użyty. Przykładowo do insektycydów lub środków przeciwbakteryjnych, politur meblowych, wosków do posadzek lub także do środków do czyszczenia określonych narzędzi, które stosowane są do pielęgnacji zwierząt domowych lub prac ogrodniczych.

Zastosowanie środka czyszczącego według wynalazku prowadzi do tego, że po czyszczeniu twardej lub miękkiej powierzchni owady unikają kontaktu z oczyszczoną powierzchnią, która w trakcie procesu czyszczenia pokryła się cienką warstwą środka czyszczącego, zawierającego repelent owadzi.

Dodatkowo zapach środka utrzymuje owady z dala od oczyszczonej powierzchni.

186 314

I tak na przykład mrówki i/lub karaluchy kuchenne mogą być powstrzymywane przed dostawaniem się do magazynów, w których czyszczenie regałów, ścian i posadzek wykonuje się środkiem czyszczącym według wynalazku.

Podobnie pranie wykładzin i dywanów odpowiednim szamponem powstrzymuje owady przed gnieżdżeniem się w takich miejscach i znoszeniem tam jaj.

Ponadto proszki do prania mogą powstrzymywać owady przed dostawaniem się do szaf, i ubrań.

Z powyższego opisu wynika, że skład środków do czyszczenia według wynalazku może być różnego rodzaju, a środki do czyszczenia mogą być stosowane do wielu różnych celów.

Jednakże środki według wynalazku szczególnie korzystnie mogą być stosowane w gospodarstwie domowym.

Środki czyszczące tego typu zestawiane są z wielu składników.

Przykładowo zawierać mogą organiczne (mydła) lub korzystnie syntetyczne organiczne, środki powierzchniowo aktywne, które mogą mieć charakter anionowy, amfoteryczny, amfolityczny, zwiterrjonowy, niejonowy lub kationowy, lub także ich mieszaniny. Powierzchniowo czynne związki anionowe są przy tym najważniejsze. Wiele detergentów tego typu opisanych jest w monografii Schwartza, Perrego i Bercha „Surface Active Agents and Detergent” Vol. II (1958 Interscience Publisher, Inc.). Także chemiczna literatura przeglądowa (Rompp, Beilstein, itp.) pozwala odnaleźć wiele substancji powierzchniowo czynnych.

Ponadto środki te zawierają wypełniacze, ewentualnie substancje wybielające, zapachowe i pomocnicze.

Jako amonowy środek powierzchniowo czynny może być zastosowany każdy nadający się do tego detergent. Zwykle środki powierzchniowo czynne na bazie anionów obejmują na przykład siarczany alkoholi tłuszczowych, sulfoniany parafin, produkty kondensacji kwasów tłuszczowych i sulfoniany i fosforany alkilobenzenów lub tez sulfoniany i fosforany alkilowe. Anionowe środki powierzchniowo czynne są korzystnie solami sodowymi, lecz także do niektórych płynnych preparatów dodawane są sole potasowe, amoniowe i sole trietanoloaminy. Reszty alkilowe są korzystnie prostołańcuchowe i zwierają korzystnie 12 do 16 atomów węgla.

Dobrą bazą wielu preparatów okazują się synergiczne zestawy z przede wszystkim eterami poliglikoli i alkoholi tłuszczowych.

Odpowiednimi surowcami niejonowymi są produkty kondensacji komponentów lipofilowych i niższych tlenków alkenów lub jednostek tlenków polialkenów. Korzystne własności posiadają na przykład poliglikolowy eter alkoholu tłuszczowego, poliglikolowy eter alkilowofenolowy lub także alkiloamidy kwasów tłuszczowych.

Stosowane mogą być także kationowe środki powierzchniowo czynne, takie jak na przykład alifatyczne czwartorzędowe sole amoniowe.

Tak zwane wypełniacze aktywne są powszechnie znane i mogą mieć charakter nieorganiczny lub organiczny i być rozpuszczalne lub nierozpuszczalne w wodzie. Korzystne są takie substancje jak polifosforany na przykład tripolifosforan sodowy, węglany lub wodorowęglany, na przykład soda lub wodorowęglan sodowy, zeolity, na przykład zeolit A, poliwęglany, na przykład sól sodowa kopolimeru otrzymanego z kwasu akrylowego i maleinowego lub także borany i krzemiany, na przykład krzemian sodowy.

Jako dalsze dodatki i substancje pomocnicze mogą być stosowane substancje zapachowe i barwniki, środki wybielające lub rozjaśniające, antystatyki, środki przeciwbakteryjne, fungicydy, substancje pianotwórcze lub odpieniacze, antyutleniacze lub enzymy.

Wymienione powyżej substancje powinny być traktowane jako przykładowe składniki środków czyszczących i nie stwarzają żadnych ograniczeń dla preparatów według wynalazku.

Wszystkie substancje znane w dzisiejszym stanie techniki, opisującym tego typu środki czyszczące, mogą według wynalazku być mieszane z estrem etylowym kwasu 3-(N-butyloacetamino)-propionowego według wynalazku.

Środki czyszczące według wynalazku mogą występować w formie stałej, jako proszki, jako tabletki, w formie kawałkowej, jako pasty, jako żele, w formie płynnej, jako woski, jako emulsje, jako dyspersje lub jako aerozole (w formie aerozoli) lub w innych formach przystosowanych do odpowiednich potrzeb.

186 314

Zawartość estru etylowego kwasu 3-(N-butyloacetamino)-propionowego w odnośnych preparatach wynosi według wynalazku 0.1 do 20% wag., korzystnie 0.1 do 10% wag., szczególnie korzystnie 0.1 do 6% wag.

Środki czyszczące według wynalazku są korzystnie roztworami wodnymi lub wodnoalkoholowymi, proszkami do prania, woskami, żelami, emulsjami, pastami, szamponami, aerozolami, dyspersjami lub preparatami stałymi.

Metody wytwarzania produktów tego typu znane są w branży mydlarskiej i w branży środków detergentowych i nie są tutaj bliżej omawiane.

Celem uzyskania wodnego lub wodno-alkoholowego roztworu korzystnie rozpuszcza się repelent owadzi w odpowiednim rozpuszczalniku jak woda (przy czym zwykle termin ten oznacza wodę demineralizowaną), niższe alkohole jak etanol lub ich mieszaninę. Oczywiście do mieszanin tych mogą być dodawane także inne substancje, jak na przykład estry, aldehydy, ketony, węglowodory lub także halogenowane węglowodory. Jako przykład tych ostatnich wymienić należy izobutan, dichlorofluorometan, monofluorotrichlorometan i inne chlorowane i/lub fluorowane metany, etany lub propany. Substancje takie obejmują możliwe do skroplenia gazy, które utrzymują zgromadzone pod ciśnieniem składniki w stanie ciekłym, umożliwiając ich zastosowanie w formie aerozoli.

Szczególnie korzystne środki czyszczące według wynalazku zawierają jako syntetyczny organiczny środek powierzchniowo czynny anionowy lub niejonowy środek powierzchniowo czynny, lub ich mieszaninę, wypełniacze aktywne i/lub wypełniacze i repelent owadzi.

Korzystne szampony do czyszczenia wykładzin lub dywanów zawierają również rozpuszczalne w wodzie mydła i syntetyczne środki powierzchniowo czynne, wypełniacze aktywne w postaci soli, repelent owadzi i nadmiar wody jako ciekłego medium. Szampony takie mogą także występować jako preparaty żelowe, proszkowe lub w postaci past.

Produkty stałe według wynalazku mogą być również wytwarzane w formie bloków, płytek lub kostek (kostki mydła), które mogą być stosowane do prania oraz czyszczenia dywanów i/lub powierzchni twardych, jak na przykład posadzki i ściany.

We wszystkich preparatach zawartość mydeł lub syntetycznych organicznych substancji powierzchniowo czynnych, czynnych wypełniaczy i substancji pomocniczych i repelentu jest podobna i może być zmieniana w szerokim zakresie. Korzystna jest zawartość 1 do 40% środków powierzchniowo czynnych lub mydeł, 10-90% czynnych wypełniaczy i wypełniaczy i 0.1 do 20% estru etylowego kwasu 3-(N-butyloacetamino)-propionowego (ilości podano w% wag.). Jako dopełnienie do 100% dodawana jest w większości woda, alkohole, środki pomocnicze i/lub substancje emulgujące.

Różne opisane środki czyszczące mogą być wytwarzane według znanych metod. Metody te obejmują suszenie rozpyłowe, mieszanie na sucho, rozpuszczanie i/lub dyspergowanie i/lub emulgowanie, mielenie lub także tłoczenie.

W wypadku zastosowania środków czyszczących według wynalazku poprzez rozpylanie, ścieranie, nacieranie (czyszczonych powierzchni) lub inne metody, repelent owadzi zawarty w środku nanoszony jest w odpowiednio wysokim stężeniu lub ilości na tę powierzchnię, tak że działa ochronnie przeciw owadom.

Szczególnie korzystne własności posiada taki środek czyszczący według wynalazku, który występuje w formie ciekłej.

Preparaty, które są środkami czyszczącymi ogólnego przeznaczenia posiadają szczególnie korzystne właściwości.

Do środków czyszczących ogólnego przeznaczenia wprowadzane są korzystnie amfoteryczne środki powierzchniowo czynne na przykład na bazie kokoamidoalkilobetain, także w postaci mieszanin z anionowymi, kationowymi i niejonowymi środkami powierzchniowo czynnymi. Stąd też obok kwaśnych i zasadowych mogą być wytwarzane również preparaty obojętne.

Innym amfoterycznym środkiem powierzchniowo czynnym dodawanym do preparatów wysokoalkalicznych lub silnie kwaśnych jest korzystnie dipropionian kapryloiminy wolny od soli.

186 314

Dalszymi szczególnie korzystnymi grupami środków powierzchniowo czynnych są tlenki amin i poliglikozydy alkilowe, które są szczególnie chętnie mieszane z betainami i laurylpolioksyetylenosiarczanami.

Środki czyszczące ogólnego przeznaczenia są, jak wskazuje ich nazwa, uniwersalne. Są to w większości preparaty obojętne do lekko zasadowych.

Preparaty tego typu według wynalazku wykazują również szczególnie korzystne właściwości z dodatkowymi środkami przeciwbakteryjnymi.

Środki czyszczące według wynalazku działają szczególnie dobrze przeciw mrówkom i karaluchom.

Środki czyszczące według wynalazku są, ze swego założenia, preparatami nietoksycznymi i stąd są one przyjazne dla środowiska, a przy tym działają w sposób efektywny.

Zastosowanie środków czyszczących według wynalazku może doprowadzić w praktyce do na przykład istotnego obniżenia liczby karaluchów znajdowanych pod szafami lub pod lodówkami.

Regularne stosowanie środka czyszczącego według wynalazku do pielęgnowania posadzek, ścian, zlewozmywaków, drzwi lub szaf w domu lub mieszkaniu redukuje praktycznie do zera występowanie owadów, w szczególności karaluchów lub mrówek.

Przedstawione przykłady zastosowań należy traktować jedynie jako wskazanie korzystnych możliwości, w żadnym zaś przypadku nie jako zestawienie czynników ograniczających zastosowanie wynalazku.

Poniżej podano przykłady środków czyszczących do zastosowania według wynalazku.

Przykład 1

Środek czyszczący do zwalczania karaluchów i/lub mrówek o dobrych właściwościach czyszczących i działaniu zabezpieczającym przeciw tym owadom

Skład:	Producent	%
ester etylowy kwasu 3-(N-butyloacetamino)-propionowego (art. nr 111887)	(1)	3.000
Tego®Betain F50 (kokoamidopropylobetaina)	(2)	7.500
Ammonyx LO (amidotlenek kwasu laurynowego)	(2)	10.000
Texapon N 28 (ester monodecylowy kwasu siarkowego, sól sodowa)	(3)	15.000
dwuwodny cytrynian trójsodowy (art. nr 106446)	(1)	4.000
węglan sodu (art. nr 106392)	(1)	3.000
etanol 96% (art. nr 100971)	(.1)	3.000
woda demineralizowana		ad 100.000

Węglan sodu i cytrynian trójsodowy rozpuszczono w wodzie. W dalszym etapie dodano mieszając pozostałe składniki zachowując przedstawioną kolejność.

Pochodzenie odczynników:

(1) Merck KGaA, Darmstadt, (2) Th. Goldschmidt AG, Essen, (3) Henkel KGaA, Dusseldorf Przykład 2

Alkaliczny środek czyszczący do zwalczania karaluchów i/lub mrówek

Skład:	Producent	%
ester etylowy kwasu 3-(N-butyloacetamino)-propionowego (art. nr 111887)	(1)	3.000
Tegotain 485 (środek bakteriobójczy)	(2)	10.000
Lutensol A 8 (alkohol alifatyczny C12-C14, etoksylowany 8EO)	(3)	9.000
dwuwodny cytrynian trójsodowy (art. nr 106446)	(1)	3.000
woda demineralizowana		ad 100.000

186 314

Rozpuszcza się w wodzie cytrynian trójsodowy. W dalszym etapie dodaje się mieszając pozostałe składniki zachowując przedstawioną kolejność.

Pochodzenie odczynników:

(1) Merck KGaA, Darmstadt, (2) Th. Goldschmidt AG, Essen, (3) BASF, Ludwigshafen Przykład 3

Przeciwbakteryjny środek czyszczący do zwalczania karaluchów i/lub mrówek

Skład:	Producent	%
ester etylowy kwasu 3-(N-butyloacetamino)-propionowego (art. nr 111887)	(1)	3.000
Tego®Betain F5O	(2)	5.000
BTC 50 (50% chlorek benzalkoniowy)	(2)	5.000
dwuwodny cytrynian trójsodowy (art. nr 106446)	(1)	4.000
węglan sodu (art. nr 106392)	(1)	3.000
woda demineralizowana		ad 100.000

Węglan sodu i cytrynian trójsodowy rozpuszczono w wodzie. W dalszym etapie dodano mieszając pozostałe składniki zachowując przedstawioną kolejność. Otrzymuje się środek czyszczący do zwalczania karaluchów i/lub mrówek działający przeciwbakteryjnie i chroniący przed tymi owadami.

Pochodzenie odczynników:

(1) Merck KGaA, Darmstadt, (2) Th. Goldschmidt AG, Essen.

186 314

Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 50 egz Cena 2.00 zł.

Claims (5)

1. Zastrzeżenia patentowe

   1. Zastosowanie środków czyszczących, zawierających odstraszający owady ester etylowy kwasu 3-(N-butyloacetamino)-propionowego do odstraszania karaluchów i/lub mrówek.
2. 2. Zastosowanie według zastrz. 1, znamienne tym, że środki czyszczące bazują na roztworach wodnych lub wodno-alkoholowych lub mają formę detergentów, wosków, żeli, szamponów, aerozoli, produktów stałych, emulsji, past lub dyspersji.
3. 3. Zastosowanie według zastrz. 1, albo 2, znamienne tym, że środki czyszczące zawierają od 0.1 do 20% wagowych estru etylowego kwasu 3-(N-butyloacetamino)-propionowego, i opcjonalnie jedną lub większą liczbę dodatkowych substancji odstraszających owady w ilości od 0.1 do 20% wagowych.
4. 4. Zastosowanie według zastrz. 3, znamienne tym, że środki czyszczące zawierają jeden lub większą liczbę substancji odstraszających owady z grupy składającej się z dietylotoluenoamidu, 2-etylo-1,3-heksanodiolu, ftalanu dimetylu, bursztynianu dibutylu i/lub jeden lub większą liczbę olejków eterycznych działających jako repelenty, korzystnie z grupy składającej się z olejków cytronellowych, mentolowych lub cytrynowych.
5. 5. Zastosowanie estru etylowego kwasu 3-(N-butyloacetamino)-propionowego do odstraszania karaluchów i/lub mrówek.