PL163899B1

PL163899B1 - Sposób wytwarzania nowych pochodnych 1-oksa-2-keto-3,8-diazaspiro[4,5] dekanu PL PL PL

Info

Publication number: PL163899B1
Application number: PL90286443A
Authority: PL
Inventors: Edit Toth; Jozsef Torley; Sandor Gorog; Laszlo Szporny; Bela Kiss; Eva Palosi; Dora Groo; Istvan Laszlovszky; Erzsebet Lapis; Ferenc Auth; Laszlo Gaal
Original assignee: Richter Gedeon Vegyeszet
Priority date: 1989-08-10
Filing date: 1990-08-10
Publication date: 1994-05-31
Also published as: NZ234846A; JPH0381277A; CA2023018C; KR940002826B1; ES2052179T3; IL95325A0; EP0412821A2; CN1049349A; IN170979B; HU206677B; AU621238B2; AU621771B2; NO903511L; EP0413516B1; NO903511D0; DK0413516T3; PL291648A1; JPH0383985A; PL164662B1; AU6080390A

Abstract

1-oksa-2- keto-3,8-diazaspiro[4,5]dekanu, o wzorze 1, w którym R oznacza atom w odoru, grupe C 1-12alkilow a, C3-6cy- kloalkilow a, karbocykliczna C6- 10arylow a lub karbocy- kliczna C 6- 10ary lo -C 1-4alkilow a, przy czym dwie o stat- nio w ym ienione grupy sa ew entualnie podstaw ione w ich czesci arom atycznej jednym lub kilkom a, takim i sam ym i lub róznym i atom am i chlorow ca lub jedna lub kilkom a grupam i C 1-4alkilow ym i lu b C 1-4alkoksylow ym i; je d e n z R 1 i R2 oznacza grupe hydroksylow a, podczas gdy drugi oznacza grupe m etylow a; R3 i R4 takie sam e lub rózne oznaczaja atom w odoru, jeden lub kilka atom ów chlo- row ca, grup C 1-4alkilow ych, C 1-4alkoksylow ych, trójch- lorow com etylow ych lub grupe hydroksylow a ew entual- nie zestryfikow ana kwasem C 1 - 4alkanokarboksylow ym zas n jest rów ne 1 lub 2, ich izom erów , solw atów , hydra- tów , soli addycyjnych z kw asam i i czw artorzedow ych soli am oniow ych, znamienny tym, ze uw adnia sie pochodna 4-m etyleno-2-keto-3,8-diazaspiro[4,5]-dekanow a o wzo- rze 4, w którym R, R3, R4 i n maja znaczenie podane powyzej, w srodow isku kwasnym a nastepnie ew entual- nie przeksztalca sie grupy funkcyjne w tak otrzym anym zw iazku o wzorze 1, w którym R, R1 , R2 , R3 , R4 i n maja znaczenie podane dla wzoru 1, w inne grupy funkcyjne znanym sposobem i/lu b poddaje sie reakcji tak otrzy- m any zwiazek o wzorze 1, w którym R, R 1, R2, R3, R4 i n m aja znaczenia podane powyzej, z kwasem w celu otrzy- m ania soli addycyjnej z kwasem i/lu b traktuje sie zwia- zek o wzorze 1, w którym R, R 1, R2, R3, R4 i n o znacze- niach podanych powyzej, . . . . WZÓR 1 PL PL PL

Description

Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania nowych pochodnych 1-oksa-2-keto3,8-diazaspiro[4,5]dekanu.

Wynalazek dotyczy sposobu wytwarzania nowych, terapeutycznie czynnych, pochodnych 1-oksa-2-keto-3,8-diazaspiro[4,5]dekanu o wzorze 1, w którym R oznacza atom wodoru, grupę C1-12alkilową, C 3-6cykloalkilową, karbocykliczną grupę Ce-warylową lub karbocykliczną grupę C6-10arylo-C1 - 4alkilową, przy czym dwie ostatnie wymionione grupy są ewentualnie podstawione w ich części aromatycznej jednym lub kilkoma, takimi samymi lub różnymi atomami chlorowców lub jedną lub kilkoma grupami C1-4alkilowymi lub C1- 4alkoksylowymi, jeden z R1 i R 2 oznacza grupę hydroksylową, podczas gdy inny oznacza grupę metylową, R a i R⁴, które są takie same lub różne, oznaczają atom wodoru, jeden lub kilka atomów chlorowca, grupę Cwalkilową, C1- 4alkoksylową, trójchlorowcometylową lub grupę hydroksylową ewentualnie zestryfikowaną kwasem C1-4alkanokarboksylowym, zaś n jest równe 1 lub 2, ich izomerów, solwatów, hydratów, soli addycyjnych z kwasem i czwartorzędowych soli amonowych.

Otrzymywane sposobem według wynalazku związki służą do wytwarzania kompozycji farmaceutycznych. Metoda leczenia polega na podawaniu terapeutycznie skutecznej ilości związku o wzorze 1 lub jego farmaceutycznie dopuszczelnej soli addycyjnej z kwasem lub czwartorzędowej soli amonowej do organizmu pacjenta w celu wywarcia wpływu na etapy niedotlenienia krwi, niedotlenienia tkankowego i niedokrwistości.

Związki o wzorze 1, mogą istnieć w różnych postaciach stereoizomerycznych takich jak izomery geometryczne jak również racematy, rozdzielone izomery optyczne lub ich mieszaniny, przy czym wszystkie one mogą występować w postaci różnych solwatów i hydratów. Wszystkie te związki i mieszaniny wchodzą w zakres wynalazku.

W literaturze opisno liczne terapeutycznie przydatne pochodne 2-keto-1-oksa-3,8-diazaspiro[4,5]dekanu. Związki takie przedstawiono np. w następujących publikacjach: C. A. 78, 719668t, C. A. 71,91359d, (1969); C. A. 78.23876Q (1973); C. A. 81,33153c i 10536b(1974), C. A. 95,161765e (1981) jak również w zgłoszeniach patentowych DE nr nr 2 013 729,2013 6681 2 163 000

163 899 oraz w opisach patentowych BE nr nr 775984, 774 170, 786 170, 78(6631 i 825444, w brytyjskim opisie patentowym 1 100 281; w opublikowanym opisie patentowym NL nr 7 214 689jak również w opisach patentowych St. Zjedn. Am. nr nr 3 555033, 3 594386, 4244961 i 4255432.

Istotna różnica między związkami o wzorze 1 według wynalazku a podobnymi związkami znanymi dotychczas wynika z charakteru podstawnika przyłączonego w pozycji 4 i ewentualnie w pozycji 3 szkieletu spirodekanowego.

Sposób wytwarzania związków o wzorze 1, jak również ich soli addycyjnych z kwasem oraz czwartorzędowych soli amoniowych polega na tym, że uwadnia się 4-metyleno-2-keto-3,8diazaspiro[4,5]-dekanową pochodną o wzorze 4. w którym R, R³, R⁴, i n ma znaczenie podane powyżej, w środowisku kwaśnym, po czym ewentualnie przekształca się grupę funkcyjną tak otrzymanego związku o wzorze 1, w którym R, R¹, R², R³, R⁴ i n mają znaczenie podane powyżej dla wzoru 1, w inną grupę funkcyjną znanym sposobem, i/lub poddaje się tak otrzymany związek o wzorze 1, w którym R, R\ r2, R³, r4 i n mają znaczenie podane powyżej, reakcji z kwasem dla otrzymania soli addycyjnej z kwasem i/lub zadaje się związek o wzorze 1, w którym R, R\ r2, R³, R 4 i n mają znaczenie podane powyżej, otrzymany w postaci soli, z zasadą w celu uwolnienia jego wolnej postaci zasadowej i/lub przekształca się tak otrzymany związek o wzorze 1, w którym R, R i, R2, R³, r4 i n mają znaczenie podane powyżej, w jego czwartorzędową sól amoniową.

Uwadnianie według wynalazku prowadzi się w środowisku zawierającym wodę w obecności kwasów mineralnych i/lub organicznych. Odpowiednimi kwasami są np. chlorowcowodory, kwas siarkowy, kwas fosforowy, kwas mrówkowy, aromatyczny kwas sulfonowy, kwas szczawiowy i podobne. Reakcję tę korzystnie prowadzi się pomiędzy 5°C a temperaturą wrzenia mieszaniny reakcyjnej.

Ewentualnie otrzymane związki o wzorze 1 można przekształcić znanym sposobem w inne związki wchodzące w zakres wzoru 1.

Związki o wzorze 1 mogą być ewentualnie przekształcone w sole addycyjne z kwasami lub w czwartorzędowe sole amoniowe za pomocą znanych sposobów. Do wytwarzania soli addycyjnych z kwasami można stosować kwasy nieorganiczne lub organiczne takie jak chlorowcowodory np. chlorowodór i bromowodór, kwas siarkowy, kwasy fosforowe jak również kwas mrówkowy, octowy, propionowy, szczawiowy, glikolowy, maleinowy, fumarowy, bursztynowy, winowy, askorbinowy, cytrynowy, jabłkowy, mlekowy, benzoesowy, cynamonowy, asparaginowy, glutaminowy, N-acetyloasparaginowy, lub N-acetyloglutaminowy, jak również kwasy alkanosulfonowe takie jak kwas metanosulfonowy lub kwasy arenosulfonowe np. kwas p-toluenosulfonowy i podobne.

Tworzenie soli można przeprowadzić np. w taki sposób, że odpowiadający kwas dodaje się do roztworu związku o wzorze 1 sporządzonego w rozpuszczalniku obojętnym np. etanolu, po czym utworzoną sól wytrąca się przez dodanie rozpuszczalnika niemieszającego się z wodą np. eteru etylowego.

W celu wytworzenia czwartorzędowych soli amoniowych można stosować halogenek niższego alkilu, akenylu lub benzylu lub siarczan alkilu. Czwartorzędowanie zwykle przeprowadza się w rozpuszczalniku organicznym, takim jak aceton, acetonitryl, etanol lub ich mieszaniny w temperaturze w zakresie od temperatury pokojowej, aż do temperatury wrzenia rozpuszczalnika.

Otrzymane sole addycyjne lub czwartorzędowe sole amoniowe można wyodrębnić np. przez odsączenie a następnie w razie potrzeby oczyszczać przez rekrystalizację.

Na odwrót, odpowiadające wolne zasady można uwolnić z ich soli przez traktowanie alkaliami.

Substancje wyjściowe stosowane w sposobie według wynalazku są częściowo znane lub mogą być sporządzone znanymi sposobami.

Związki o wzorze 4 można otrzymać przez reakcję 2-keto-3,8-diazaspiro[4,5]dekanowych pochodnych o wzorze 2, w którym Ri i R² razem oznaczają grupę metylenową a R ma znaczenie podane powyżej, z pochodnymi dwufenyloalkenowymi o wzorze 3.

Nowe związki o wzorze 1 według wynalazku i ich sole posiadają cenne właściwości farmakologiczne: wykazują np. selektywne dopaminergiczne działanie na ośrodkowy układ nerwowy i wykazują efekt przeciw niedotlenieniu krwi, przeciw niedotlenieniu tkankowemu, przeciw nie4

163 899 dokrwieniu i przeciw zanikowi pamięci, inhibitują ośrodkowe receptory dopaminy (nazywane dalej DA) w rdzeniowych i podrdzeniowych regionach mózgu. Są one zdolne do ochrony przeciw początkowym uszkodzeniom powodowanym przez niedotlenienie krwi mózgowej, niedokrwistość różnego pochodzenia np. obrzęk mózgowy, uszkodzenia pamięci wywołane niedotlenieniem krwi i przedłużone przeżycie ssaków w warunkach ostrego nieodtlenienia. Związki o wzorze 1 mogą być szeroko stosowane w terapii w celu zapobiegania i leczenia różnych chorób takich jak psychoza, pobudzenia różnego pochodzenia, niepokój psychomotoryczny, nadruchliwość, demencja starcza i wielo zawałowa, choroba Alzheimera, zaburzenia funkcji świadomości, szkody wywołane niedokrwieniem i podobne.

Działnie farmakologiczne nowych związków o wzorze 1 według wynalazku badano za pomocą metod opisanych poniżej.

1. Inhibitowanie wywołanej apomorfiną lokomotorycznej nadruchliwości i stereotypii.

Apomorfina wzbudza charakterystyczny syndrom u szczurów i różnych gatunków zwierząt, który manifestuje się nadczynnością i stereotypowym zachowaniem zwierząt (J. Pharm. Pharmacol. 19, 627 (1957); J. Neurol. Transm. 40, 97 (1977); J. Psychiat. Res. 11, 1 (1974); J. Pharm. Pharmacol. 25, 1003 (1973) oraz Nature 263, 338 (1976).

Badanie prowadzono na samcach szczurów Hannover-Wistar o wadze 160—180 g. Badane związki zawieszono w 2% roztworze Tween 80 i rozcieńczono wodą destylowaną do pożądanego stężenia. Odpowiadającą dawkę podawano szczurom w objętości 5 ml/kg. Grupę kontrolną traktowano powyższym roztworem nie zawierającym badanej substancji.

Jedną godzinę po podaniu doustnie dawki 2,5 mg/kg badanego związku, podskórnie podano szczurom 1 mg/kg chlorowodorku apomorfiny.

W 15 minut po podaniu apomorfiny zwierzęta umieszczono w 5-kanałowym urządzeniu do obserwacji zachowania kontrolowanego za pomocą mikroprocesora i koordynowanego i stereotypowy ruch zwierząt mierzono po 15 minutach. Jako lek porównawczy stosowano chlozapine (nazwa chemiczna 8-chloro-11-(4-metylo-1-piperazynylo)-5H-dibenzo[b, e][1,4]diazepina) w dawce 2,5 mg/kg. Wyniki podano w % w stosunku do próby kontrolnej dla obu typów ruchu.

Dalej, działanie kataleptogeniczne (wzbudzające katalepsję) związków badano za pomocą metody G. Stille'a i H. Launera (Arzneim.-Forsch. 21, 252 (1971). Badania te prowadzono na szczurach Wistar, samcach o wadze 90-11 g, którym doustnie podawano różne dawki badanych substancji. Liczbę zwierząt kataleptycznych rejestrowano co godzinę przez 6 godzin po podaniu. Zwierzęta uważane były za kataleptyczne, gdy nie były w stanie w ciągu 30 sekund skorygować swojej dziwacznej pozycji ciała spowodowanej podniesieniem górnych kończyn na poziomy pręt umieszczony na wysokiści 8 cm. Wartość ED 50 obliczono z %% zwierząt kataleptycznych. Wyniki zestawiono w tabeli 1.

W tabeli zastosowano następujące skróty: LMA - czynność lokomotoryczna; n - liczba zwierząt; p. o. - podanie doustne; S. E. - błąd standardowy przeciętnej wartości.

A. -8-[4,4-bis(4-fluorofenylo)-3-butynylo]-3,4-dwumetylo-4-hydroksy-2-keto-1-oksa-3,8-diazaspiro[4,5]dekan w postaci chlorowodorku.

B - 3-benzylo-8-[4,4-bis(4-ifuorofenylo)-3-bu tenylo]-4-hydroksy-4-metyIo-2-keto-1-oksa-3,8diazaspiro[4,5]dekan w postaci chlorowodorku.

a b e l a 1

Związek _	Inhibicja wywołana apomorfiną	Działanie kataleptyczne ED₅0 mg/kg p. o	n
LMA % wobec pr	stereotypia óby kontrolnej
A	-40	0	>300	5
B	-25	+ 15	>300	5
Clozapine	-25	+ 11	31,9	5

Próba kontrolna LMA 100%(433,9±54,7sek + S E ), Stereotypia 100%(105,0± 13,7sek±S.E ).

Z tabeli 1 oczywiste jest, że 2,5 mg/kg dawka doustna związków o wzorze 1 według wynalazku obniża nadczynność lokomotoryczną wywołaną apomorfiną z taką samą lub znacznie wyższą skutecznością niż lek porównawczy, podczas gdy podobnie jak clozapine, nie inhibitują stereotypii. Ich efekt kataleptogeniczny był co najmniej 10-krotnie tak sprzyjający jak leku porównawczego. Tak więc, należy oczekiwać, że uboczne efekty ekstrapiramidalne nowych związków o wzorze 1 według wynalazku powinny być rzadsze lub nieobecne.

163 899

Związki według wynalazku mogą być przekształcone do kompozycji farmaceutycznych. Kompozycje te mogą być podawane doustnie, doodbytniczo i/lub pozajelitowo. Do podawania doustnego kompozycję można sporządzać w postaci takiej jak tabletki, drażetki lub kapsułki. Przy sporządzaniu kompozycji doustnych można stosować jako nośniki np. laktozę lub skrobię. Odpowiednimi środkami zlepiającymi lub granulującymi są żelatyna, karboksymetyloceluloza sodowa, metyloceluloza, poliwinylopirolidon lub skrobia. Jako środki dezintegrujące dodaje się głównie skrobię ziemniaczaną lub mikrokrystaliczną celulozę, chociaż przydatne są również ultraamylopektyna lub formaldehydo-kazeina. Odpowiednimi środkami antyadhezywnymi i poślizgowymi są talk. koloidalny kwas krzemowy, stearyna, stearynian wapnia lub magnezu i podobne. Doustne kompozycje ciekłe powinny być sporządzane w postaci np. zawiesin, syropów lub eliksirów, które mogą zawierać wodę, glikole, oleje, alkohole jak również środki barwiące i aromatyzujące.

Tabletki można sporządzić np. przez sprasowanie następujących wilgotnych granulatów. Mieszaninę składnika aktywnego z nośnikami i ewentualnie z częścią dodatku dezintegrującego granuluje się z wodnym, alkoholowym lub wodno-alkoholowym roztworem środka zlepiającego w odpowiednim urządzeniu, po czym granulat suszy się. Następnie po zmieszaniu innych dodatków dezintegrujących, poślizgowych i antyadhezywnych z wysuszonym granulatem mieszaninę sprasowuje się na tabletki. Tabletki można ewentualnie zaopatrzyć w nacięcia w postaci rowków w celu ułatwienia podawania. Tabletki można również sporządzić bezpośrednio z mieszaniny zawierającej składnik aktywny i odpowiednie dodatki. Tabletki można ewentualnie przekształcić w drażetki poprzez zastosowanie powszechnie stosowanych dodatków farmaceutycznych np. środków ochraniających, aromatyzujących lub barwiących takich jak cukier, pochodne celulozy (metylo- lub etyloceluloza, karboksymetyloceluloza sodowa i podobne), poliwinylopirolidon, fosforan wapnia, węglan wapnia, barwniki spożywcze, lakiery barwiące, środki aromatyzujące, tlenek żelaza, pigmenty i podobne. Kapsułkowane kompozycje sporządza się przez napełnienie kapsułek mieszaniną składnika aktywnego z substancjami pomocniczymi.

Do podawania doodbytniczego, kompozycję sporządza się w postaci czopków zawierających masę nośnika, tak zwany „adeps pro suppositorio jako dodatek do składnika aktywnego. Jako nośniki można stosować tłuszcze roślinne takie jak utwardzone oleje roślinne lub trójglicerydy kwasów tłuszczowych C12-18 (korzystne nośniki występują pod nazwą handlową Witepsol). Składnik aktywny równomiernie rozprowadza się w stopionej masie nośnika, po czym czopki sporządza się przez odlewanie.

Do stosowania pozajelitowego, kompozycję sporządza się w postaci roztworów do iniekcji. W celu sporządzenia roztworów do iniekcji, składniki aktywne rozpuszcza się w destylowanej wodzie i/lub różnych rozpuszczalnikach organicznych np. eterach glikolowych, ewentualnie w obecności środków solubilizujących takich jak monolaurynian lub monooleinian lub monostearynian polioksyetylenowo-sorbitowy (Tween 20, Tween 60 lub Tween 80), odpowiednio. Roztwory do iniekcji mogą dalej zawierać różne środki pomocnicze np. środki konserwujące takie jak czterooctan etylenodwuaminy jak również substancje modyfikujące pH i buforujące, lub ewentualnie środek lokalnie znieczulający taki jak lidokaina. Przed napełnieniem ampułek, roztwór do iniekcji zawierający kompozycję według wynalazku przesącza się i po napełnieniu ampułek poddaje się sterylizacji.

Sposób leczenia zaburzeń funkcji świadomości u ssaków (w tym ludzi) obejmuje podawanie terapeutycznie skutecznej ilości składnika aktywnego o wzorze 1 lub jego farmaceutycznie dopuszczalnej soli addycyjnej z kwasem lub czwartorzędowej soli amonowej, pacjentowi. Zależnie od typu lub ostrości choroby oraz od stanu pacjenta, dawki dzienne mogą wynosić od 0,1 do 40 mg/kg i mogą być podawane raz dziennie lub w kilku poddawkach drogą doustną, doodbytniczą lub pozajelitową.

Bardziej szczegółowo wynalazek zilustrowany jest za pomocą następujących przykładów.

Przykład I. 8-[4,4-bis(4-fluorofenylo)-3-butenylo]-4-metyleno-1-okso-3-fenylo-1-oksa-3,8-diazaspiro[4,5]dekan.

Mieszaninę zawierającą 8,4 g 4-metyleno-2-okso-3-fenylo-1-oksa-3,8-diazaspiro[4,5]dekanu, 18,4 g 4,4-bis(4-fluorofenylo)-3-butenylowego chlorku, 0,3 g jodku potasowego, 9,2 g bezwodnego węglanu potasowego i 81 ml metyloizobutyloketonu ogrzewa się łagodnie do wrzenia pod argonem, podczas mieszania w ciągu 12 godzin. Po schłodzeniu i odsączeniu soli nieorganicznych osad

163 899

2. Inhibitowanie uszkodzeń pamięci wywołanych niedotlenieniem krwi (efekt nootropowy).

Badania te prowadzono na samcach szczurów spontanicznie (genetycznie) nadciśnieniowych, o wadze 210-230 g. Aktywne unikające zachowanie rozwinięto w 6-kanałowym zautomatyzowanym pudle Shuttle'a przez trening składający się z 30 cykli w ciągu 3 dni. W każdym pojedynczym cyklu stosowano bodziec światła przerywanego o częstotliwości 1 Hz na okres 15 sekund jako bodziec uwarunkowany i bodziec elektryczny 0,8 mA na 10 sekund jako bodziec nieuwarunkowany z odstępem czasowym pomiędzy sygnałami 15 sekund.

Czwartego dnia, na godzinę przed eksperymentem zwierzętom podano 10 mg/kg dawkę doustną z badanych związków. W próbkach tych stosowano dwie grupy kontrolne, z których jednej podano placebo podczas gdy drugiej podano placebo i wystawiono na działanie warunków niedotlenienia krwi. Jako leki porównawcze stosowano piracetam (nazwa chemiczna amid kwasu 2-keto-1-pirolidynooctowego) oraz dihydroergotoksynę. Zachowanie się zwierząt badano w warunkach niedotlenienia krwi w taki sposób, że przez pudła przedmuchiwano z szybkością 200 ml/min/pudło mieszaninę gazową zawierającą 6 % objętościowych tlenu i 94% objętościowych azotu. Liczbę uwarunkowanych reakcji unikania (w skrócie: CAR) zliczano. Działanie ochronne związków przeciw uszkodzeniom pamięci na skutek niedotlenienia krwi obliczono za pomocą następującego wzoru:

Działanie ochronne % = (traktowane CAR x) - (placebo + niedotlenienie CAR x) (placebo CAR x) - (placebo + niedotlenienie CAR x) x 100 w którym działanie ochronne oznacza działanie inhibitujące uszkodzenia pamięci wyrażone w %%; zaś CAR x oznacza przeciętną wartość liczby uwarunkowanych reakcji w danej grupie zwierząt.

Działanie ochronne związków przeciw uszkodzeniom pamięci na skutek niedotlenienia krwi wyrażono jako % w stosunku do grupy kontrolnej przedstawiono w tabeli 2.

3. Inhibitowanie niedotlenienia krwi na skutek: obniżonego ciśnienia barycznego.

Badanie prowadzono na samcach szczurów o spontanicznie wysokim ciśnieniu, o wadze 200-220 g. Grupy zwierząt po 3 sztuki umieszczono w eUsykatbrach o objętości 6 litrów, ciśnienie bbhiżoho do 170Hg mm (22,66 kPa) w ciągu 20 sekund i w sposób ciągły utrzymywano na tym samym poziomie. Na 1 godzinę przed badaniem, zwierzęta traktowano różnymi dawkami doustnymi badanych związków. Oznaczono wartości ED 50 (tj. dawki przedłużające przeżycie badanych zwierząt o kres czasu wynoszący 50% w porównaniu z grupą kontrolną traktowaną placebo) i zestawiono w tabeli 3.

W tabelach 2 i 3 stosowano następujące skróty: C : chlorowodorek 3-tnre-butcl^-8-[4,4-bik(4^ fluorofenylb)-3-butenylo]-4-hy0rbksy-4-metylb-2-keto-1-oUsa-3,8-diazaspirb[4,5]0ekαhu, PIR : piracetam, DHE : 0ihydroerootbksyna.

Tabela 2

Związek	Dawka mg/kg p. o	Ochrona przeciw zanikowi pamięci, %	n
C	10	64	6
PIR	500	85	6
DHE	10	63	6

Tabela 3

Związek	Ochrona przeciw niedotlenieniu krwi przez obniżenie ciśnienia, ED50 mg/kg, p. o	n
C	23,76	10
PIR	293,0	10
DHE	50,^	10

* Przeżycie wynosiło jedynie 40% przy powyższej wysokiej dawce DHE.

4. Ihhiaitbwahie obrzmienia mózgu.

Działanie ihhiaitujące barzemieeie mózgu związków badano za pomocą następującej metody (Ann. Pharm. Fr. 42,431 (1984)).

163 899

Grupę składającą się z 7 samców szczurów Hannover-Wistar o wadze 180-200 g codziennie traktowano 2,5 mg/kg chlorku trójetylocyny (nazywanym dalej TET przez 5 dni w celu wywołania obrzęku mózgu). TET?/ Merck-Schuchardt, Darmstadt, RFN (rozpuszczono w wodzie destylowanej mieszając i zwierzętom doustnie podawano raz dziennie mieszany roztwór o godzinie 7 rano).

Związki porównawczy i badany homogenizowano w 0,5% wagowo roztworze karboksymetylocelulozy przy użyciu mieszadła Ultra Turrax i mieszanie kontynuowano również w trakcie podawania. Związki podawano doustnie pierwszy w 1 godzinę a następnie 6 godzin po podaniu TET w objętości 0,5 ml/100 g wagi ciała w obu przypadkach. Grupa kontrolna otrzymała rozpuszczalnik z TET (tj. wodę destylowaną) i nośnik związków (tj. 0,5% wagowo roztwór karboksymetylocelulozy) w tych samych przedziałach czasowych i objętościach co podano powyżej.

W piątym dniu traktowania, 2 godziny po ostatnim podaniu badanego związku, zwierzętom obcięto głowy i szybko wyjęto cały mózg, przemyto zimnym, 0,9% wagowo roztworem chlorku sodu i wilgoć usunięto zpomocą bibuły filtracyjnej. Wilgotną masę mózgu zważono z dokładnością do dziesiątych mg i umieszczono na folii aluminiowej uprzednio zważonej. Następnie mózg suszono w temperaturze 90°C przez 92 godziny, po czym oznaczono całą masę (gross/ tj. masę suchego mózgu wraz z masą folii aluminiowej. Zawartość wody w mózgu i jej zmianę, odpowiednio, obliczono z różnicy wagi mokrego i suchego mózgu. Różnicę wyrażono jako % ochrony jak następuje:

_n , (TET-Ko)-(TET-V) % ‘O·¹’™·' = KET - Ko) - (Veh - Ko) * ¹⁰⁰ gdzie; (TET - Ko) oznacza przeciętną zawartość wody (%) w mózgu zwierzęcia traktowanego TET i nośnikiem; (TET - V) oznacza przeciętną zawartość wody (%) w mózgu zwierząt traktowanych TET i badanym związkiem; (Veh - Ko) oznacza przeciętną zawartość wody (%) w mózgu zwierząt traktowanych wodą destylowaną i nośnikiem.

Odchylenia zmian w zawartości wody i suchej masie mózgu porównano za pomocą próby Studenta „t“. Wyniki zestawiono w tabeli 4. W tabeli 4 stosowano następujące skróty: TET : chlorek trójetylocyny; dw: woda destylowana; Veh : nośnik (0,5% wagowych karboksymetylocelulozy w roztworze); D: maleinian 8-[4,4-bis(4-fluorofenylo)-3-butynylo-4-hydroksy]-3-[2-(3,4dwumetoksyfenylo)Etylo]-4-metylo-2-keto-1-oksa-3,8-diazaspiro[4,5]dekiaiu; E: chlorowodorek 8-[4,4-bis-(4-fluorofenylo)-3-butenylo]-4-hydroksy-4-metylo-2-keto-1- oksa-3,8- diazaspiro [4,5] dekanu.

Tabela 4

Traktowanie	Dawka, pmol/kg	% ochrony
dw + Veh	-	-
TET + Veh	-	-
TET + związek C	25	97,9
TET + związek C	50	102,0
TET + związek C	100	88,1
TET + związek D	100	102,2
TET + związek E	100	114,3
TET + PIR	100	16,7
TET + DHE	30’	25,6

DHE podawano w dawce 30 mg/kg w powyższej próbie.

Na podstawie powyższych badań można stwierdzić, że związki według wynalazku są zdolne do ochrony z dobrym skutkiem przed zanikiem pamięci i uszkodzeniami pamięci w wyniku niedotlenienia oraz przedłużają w niskich dawkach czas przeżycia zwierząt cierpiących na ostre niedotlenienie krwi.

W ośrodkowym układzie nerwowym ostre obrzęki i wzrost zawartości wody w mózgu jak również znaczne szkody w aktywności metabilizującej mózgu są wywoływane a oddychanie komórek, utleniająca fosforylacja, utlenianie glutaminianu, bursztynianu i glukozy oraz podobnych są inhibitowane przez chlorek trójetylocyny. Te poważne zmiany obserwuje się również w niedotlenieniu krwi i niedokrwieniu; przejawia się to głównie w postaci obrzęku mózgowego i jego następstw takich jak zaburzenia funkcji świadomości, demencja i podobne. Związki według wynalazku zapewniają całkowitą ochronę od obrzęku mózgowego, podczas gdy leki porównawcze nie wykazując skutku zapobiegawczego.

163 899 przemywa się metyloizobutyloketonem, przesącz przemywa wodą do odczynu obojętnego, suszy bezwodnym siarczanem magnezu i następnie odparowuje rozpuszczalnik pod zmniejszonym ciśnieniem. Pozostałość po odparowaniu rozciera się z n-heksanem, osad odsącza i rekrystalizuje z etanolu uzyskując tytułowy związek z wydajnością 83,5%; temperatura topnienia 136,5— 137,5°C.

Analiza dla C 30H 2eF 2N 2O2:

Obliczono: C 74,05; H 5,80; F 7,81; N 5,76%;

Otrzymano: C 74,19 ; H 5,85; F 7,74; N 5,83%.

Przykład II. Wytwarzanie chlorowodorku 3-n-butylo-8-(3,3-dwufenylo-2-propenylo)-4hydroksy-4-metylo-2-keto-1 -oksa-3,8-diazaspir o[4,5]dekanu.

ml roztworu kwasu solnego o stężeniu 3 mole/litr wkroplono do roztworu 5,2 g 3-n-butylo8-(3,3-dwufenylo-2-propenylo)-4-metyleno-2-keto-1-oksa-3,8-diazaspiro[4,5]dekanu w 10,4 ml 99% kwasu mrówkowego podczas mieszania. Następnie mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze 0-5°C przez 30 minut. Po odsączeniu wytrącony krystaliczny osad przemyto wodą i osuszono otrzymując produkt tytułowy z 97% wydajnością, temperatura topnienia 104-106°C.

Analiza zasady dla C27H34N2O3:

Obliczono: C 74,62; Η Ί,Ζ9; N 6,45%;

Otrzymano: C 74,55; H 8,01; N 6,56%.

Przykład; II. Wytwarzanie chlorowodorku 8-[4,4-bis(«4-fluorofenylo)-3-butenylo]-4-hydroksy-3-izopropylo-4-metyIo-2-keto-1-oksa-3,8-diazaspiro[4,5]dekanu.

11,3 g 8-[4,4-bis(4-fluorofenylo)-3-butenylo]-3-izopropylo-4-metyleno-2-keto-1-oksa-3,8-diazaspiro[4,5]dekanu mieszano ze 100 ml kwasu solnego o stężeniu 1 mol/litr w temperaturze pokojowej przez 18 godzin, po czym krystaliczny osad odsączono, przemyto wodą, ochłodzono do temperatury 5°C i osuszono pod obniżonym ciśnieniem otrzymując tytułowy chlorowodorek z wydajnością 96%, temperatura topnienia 252-255°C (z rozkładem).

Zasadę uwolniono z chlorowodorku przez dodanie nasyconego wodnego roztworu wodorowęglanu sodu i wyekstrahowano do chloroformu. Warstwę organiczną przemyto wodą, osuszono nad bezwodnym siarczanem magnezu i rozpuszczalnik oddestylowano pod obniżonym ciśnieniem. Po rekrystalizacji pozostałości z benzenu, otrzymano tytułową zasadę z wydajnością 87%, temperatura topnienia 175-176°C.

Analiza dla C27H32F2N3O3:

Obliczono: C 68,91; H 6,86; F 8,08; N 5,95%;

Otrzymano: C 69,12; H 6,94; F 8,13; N 640%.

Przykład IV. Wytwarzanie chlorowodorku 8-[4,4-bis(4-fIuorofenylo)-3-butenylo]-3-etylo4-hydroksy-4-metylo-2-keto-1-oksa-3,8-diazaspiro[4,5]dekanu.

7,0 g 8-[4,4-bis(4-fluorofenylo)-3-butenylo]-3-etylo-4-metyleno-2-keto-1 -oksa-3,8-diazaspiro[4,5]dekanu gotowano ze 320 ml 0,1 mola/litr kwasu solnego mieszając przez 1 godzinę. Po schłodzeniu mieszaniny reakcyjnej do temperatury 5°C i przesączeniu, krystaliczny osad przemyto wodą, osuszono otrzymując tytułowy chlorowodorek z wydajnością 92,0%, temperatura topnienia 238-240°C (z rozkładem).

Zasadę uwolniono z chlorowodorku przez dodanie wodnego roztworu wodorotlenku sodu.

Analiza zasady dla C26H30F2N2OJ:

Obliczono: C 68,40; H 6,62; F 8,32; N6J4%;

Otrzymano: C 68,36; H 6,68; F 8,50; N 6,25%.

Analogicznie można sporządzić następujące związki stosując odpowiednie materiały wyjściowe.

8-[4,4-bis(4-fluorofenylo)-3-butenylo]-3-[2-(3,4-dwumetoksyfenylo)etylo]-4-hydroksy-4-metylo-2-keto-1-oksa-3,8-diazaspiro[4,5]dekan, t.t. 143-144°C, jego wodoromaleinian rozkłada się w temperaturze 129-132°C,

Chlorowodorek 8-[4,4-bis(4-fluorofenylo)-3-butenylo]-4-hydroksy-4-metylo-2-keto-3-propylo-1-oksa-3,8-diazaspiro[4,5]dekanu, t.t. 247-250°C (z rozkładem),

163 899

Chlorowodorek 8-[4,4-bis(4-ffuorofenylo)-3-butenylo]-3-cykloheksylo-4-hydroksy-4-metylo2-keto-1-oksa-3,8-diazaspiro[4,5]dekanu, t.t. 256-258°C (z rozkładem),

Chlorowodorek 8-[3,3-bis(4-ffuorofenylo)-2-propenylo]-3-butylo-4-hydroksy-4-metylo-2-keto-1-oksa-3,8-diazaspiro[4,5]dekanu, t.t. 228-230°C (z rozkładem),

Chlorowodorek 3-benzylo-8-[4,4-bis(4-fluorofenylo)-3-butenylo]-4-hydroksy-4-metylo-2-keto-1-oksa-3,8-diazaspiro[4,5]dekanu, t.t. 179-181°C (z rozkładem),

Chlorowodorek 8-[4,4-bis(4-fluoro)-3-butenylo]-4-hydroksy-4-metylo-2-keto-1-oksa-3,8-diazaspiro[4,5]dekanu, t.t. 155-157°C (z rozkładem),

Chlorowodorek 8-r4_!4-bis(4-ffuorofenylo)-3-butenylo]-4-hydroksy-4-metylo-3-{ł-naftylo)-2keto-1-oksa-3,8-diazaspiro[4,5]dekanu, t.t. 230-233°C (z rozkładem),

Chlorowodorek 3,4-dwumetylo'-8-(3,3-dwufenylo-2-propenylo)-4hydroksy-2-keto-1 -oksa3,8-diazaspiro[4,5]dekanu, t.t. 211-213°C (z rozkładem),

Chlorowodorek 8-[4,4-bis(4-fluorofenylo)-3-butenylo]-3-t-butylo-4-hydroksy-4-metylo-2-keto-1-oksa-3,8-diazaspiro[4,5]dekanu, t.t. 220-224°C (z rozkładem),

Chlorowodorek 8-[3,3-bis(4-fluorofenyIo)-2-propenylo]-3,4-dwumetylo-4-hydroksy-2-ketoloksa-3,8-diazaspiro[4,5]dekanu, t.t. 238-240°C (z rozkładem),

Chlorowodorek 8-[4,4-bis(4-ifuorofenylo)-3-biitenylo]-4-hydroksy-4-metylo-2-keto-3-fenylo1- oksa-3,8-diazaspiro[4,5]dekanu, t.t. 179- 181°C (z rozkładem),

8-[4,4-bis(4-ffuoΓofenylo))3-butenylo]-3,4-dwumetylo-4-hydroksy-2-keto-1-oksa-3,8-diazaspiro[4,5]dekanu, t.t. 144-144°C, chlorowodorek rozkłada się w temperaturze 144-145°C,

Chlorowodorek 8-[3,3-bis(3,5-dichlorofenylo)-2-propenylo]-3,4-dwumetylo-4-hydroksy-2-keto-1-oksa-3,8-diazaspiro[4,5]dekanu, t.t. 241-244°C (z rozkładem), oraz

Chlorowodorek 8-[4,4-bis(4-fluorofenylo)-3-butenylo]-4-butylo-4-hydroksy-4-metylo-2-keto^^oksa-3,8-dii^^;^:^]3iiro[4,5]i^^kanu, t.t. 229-231°C (z rozkładem).

Analogicznie można sporządzić następujące związki stosując odpowiednie substancje wyjściowe.

Chlorowodorek 8-3,3-dwufenylo-2-propenylo)-4-hydroksy-3-izopropylo-4-metylo-2-keto-1oksa-3,8-diazaspiro[4,5]dekanu, temperatura topnienia 219-221°C,

Chlorowodorek 8-[3,3-bis(4-nuorofenylo)-2-propenylo]-4-hydroksy-3~izopropylci-4-metylo2- keto-l-oksa-3,8-diazaspiro[4,5]dekanu, temperatura topnienia 255-260°C.

N-R

WZÓR 1

HN

N-R

WZÓR 2

163 899

P\ o⁷

C=CH- (CH

2^;n

WZÓR 3

Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 90 egz. Cena 1,00 zł

Claims

Zastrzeżenie patentowe

Sposób wytwarzania nowych pochodnych 1-oksa-2-keto-3,8-diazaspiro[4,5]dekanu, o wzorze 1, w którym R oznacza atom wodoru, grupę C1-,2alkilową, Ca-ecykloalkilową, karbocykliczną Ce-10arylową lub karbocykliczną Ce-i0arylo-C1-4alkilową, przy czym dwie ostatnio wymienione grupy są ewentualnie podstawione w ich części aromatycznej jednym lub kilkoma, takimi samymi lub różnymi atomami chlorowca lub jedną lub kilkoma grupami C1- 4alkilowymi lub C1- 4alkoksylowymi; jeden z R¹ i R² oznacza grupę hydroksylową, podczas gdy drugi oznacza grupę metylową; R³ i R4 takie same lub różne oznaczają atom wodoru, jeden lub kilka atomów chlorowca, grup C1- 4alkilowych, C1-4alkoksylowych, trójchlorowcometylowych lub grupę hydroksylową ewentualnie zestryfikowaną kwasem C^alkanokarboksylowym zaś n jest równe 1 lub 2, ich izomerów, solwatów, hydratów, soli addycyjnych z kwasami i czwartorzędowych soli amoniowych, znamienny tym, że uwadnia się pochodną 4-metyleno-2-keto-3,8-diazaspiro[4,5]-dekanową o wzorze 4, w którym R, R³, R4 i n mają znaczenie podane powyżej, w środowisku kwaśnym a następnie ewentualnie przekształca się grupy funkcyjne w tak otrzymanym związku o wzorze 1, w którym R, R1, R², R³, R 4 i n mają znaczenie podane dla wzoru 1, w inne grupy funkcyjne znanym sposobem i/lub poddaje się reakcji tak otrzymany związek o wzorze 1, w którym R, R\ R2, R³, R⁴ i n mają znaczenia podane powyżej, z kwasem w celu otrzymania soli addycyjnej z kwasem i/lub traktuje się związek o wzorze 1, w którym R, R1, r2, R³, R 4 i n o znaczeniach podanych powyżej, otrzymany w postaci soli, zasadą w celu uwolnienia postaci wolnej zasady i/lub przekształca się tak otrzymany związek o wzorze 1, w którym R, R\ r2, R³, R4 i n mają znaczenie podane powyżej, w jego czwartorzędową sól amonową.

* * *

Sposób wytwarzania nowych pochodnych l-oksa-2-keto-3,8-diazaspiro[4,5]dekanu.