Przedmiotem wynalazku jest zawór tarczowo-obrotowy otworów oprózniajacych zbiorników metalurgicznych, zwlaszcza kadzi odlewniczych.Znany jest z opisu patentowego USA nr 35 11 471 za¬ wór tarczowy obrotowy wylewu dennego kadzi metalur¬ gicznych, w którym na metalowej plycie mocujacej jest za¬ mocowana ognioodporna obrotowa plyta zawieradlowa, oparta obwodem na nieruchomym pierscieniu lozyskuja¬ cym. Pierscien ten jest usytuowany na plycie mocujacej i zamocowany sprezyscie za pomoca sprezyn, które prze¬ nosza sile dociskajaca z obrotowej plyty zawieradlowej poprzez pierscien lozyskujacy na plyte mocujaca.Ognioodporna obrotowa plyte zawieradlowa stanowi ceramiczna ksztaltka, której zarys górnej powierzchni od¬ powiada zarysowi powierzchni ksztaltki otworu wylewo¬ wego kadzi. Ksztaltka ma otwory albo otwór tak usytuo¬ wane wzgledem jej osi obrotu, ze jej obrót o odpowiedni kat powoduje zamkniecie otworu wylewowego kadzi.Srodki nadajace ruch obrotowy, tak poprzez przekladnie zebata, jak i za pomoca skladanej dzwigni recznej, sa bez¬ posrednio sprzezone z plyta mocujaca.Kazda wymiana w czasie eksploatacji ognioodpornych czesci zaworu na nowe czesci — zwlaszcza plyty mocujacej i plyty zawieradlowej, które jest konieczne, jest skompli¬ kowane przy tego rodzaju zaworach i moze okazac sie tez niewystarczajaca w przypadku zwiekszonych wymagan odnosnie pewnosci pracy.Kazdorazowo konieczny jest demontaz wraz z plyta mo¬ cujaca równiez i samego pierscienia lozyskujacego oraz sprezyn podtrzymujacych oraz odlaczenie srodków, na- 10 15 20 25 30 pedzajacych aby mozliwy byl dostep do czesci ognioodpor¬ nych. Przy ponownym montazu wystepuja przede wszyst¬ kim problemy zwiazane z uzyskaniem ponownie równo¬ miernego rozkladu nacisku powierzchniowego plyty mocu¬ jacej na plyte zawieradlowa, koniecznego dla calkowitego i pewnego uszczelnienia zamkniecia.Jest tp trudne do uzyskania, poniewaz sily oddzialywa¬ nia sprezyn, dzialajace promieniowo na obrzezu pierscie¬ nia lozyskujacego, powoduja dzialanie duzych momentów przechylajacych na powierzchnie uszczelniajaca, wzglednie powoduja powstawanie zbyt duzych i lokalnie zróznicowa¬ nych nacisków w obszarze krawedzi. Ponadto bezposred¬ nie ulozyskowanie obrotowe plyty mocujacej jest nieko¬ rzystne ze wzgledu na intensywne i wysoce zmienne obcia¬ zenie cieplne tej czesci zamkniecia, wywolane dzialaniem cieklej kapieli metalowej.W innym rozwiazaniu zaworu tarczowo-obrotowego wylewu dennego kadzi metalurgicznych znanego z austriac¬ kiego opisu patentowego nr 322 753 ognioodporna wklesla glowicowa plyta uszczelniajaca — izolujaca styka sie z wy¬ pukla czescia górna ognioodpornej plyty zawieradlowej mocujacej tuleje, przy czym powierzchnia styku stanowi powierzchnie uszczelniajaca w postaci kulistej. Plyta za¬ wieradlowa zamocowana jest obrotowo w centralnym otwo¬ rze metalowej tarczy, która polaczona jest na swoim obwo¬ dzie srubami z wiencem obrotowym i uksztaltowana w pos¬ taci sprezyny talerzowej. Sprezyna talerzowa przenosi momenty napedzajace na plyte zawieradlowa i równoczes¬ nie sily dociskajace.W warunkach, w których w srpezynie wystepuja zarówno 133 008133 008 3 naprezenia jak i poddana jesl dzialaniu wysokich tempe¬ ratur, problematycznym staje sie uzyskanie niezawodnosci pracy zaworu oraz jego zawartosci gwarantujacej szczel¬ nosc. Ponadto podczas dokrecania srub mocujacych nie mozna obserwowac stanu naprezenia sprezyny talerzowej 5 i nie jest mozliwe w tym ukladzie dobre wycentrowanie i prowadzenie plyty zawieradlowej.Celem wynalazku jest skonstruowanie zaworu tarczo¬ wego obrotowego otworów oprózniajacych zbiorników metalurgicznych, w których mozliwa jest szybka i nieskom- 10 plikowana wymiana elementów ognioodpornych, ulega¬ jacych zuzyciu, zwlaszcza zas plyty zawieradlowej i glowi¬ cowej plyty uszczelniajaco-izolujacej, który po kazdora¬ zowej wymianie tych elementów powinien byc w pelni sprawny, to znaczy pracowac tak samo jak przed wymiana 15 elementów ognioodpornych oraz powinien byc bezpiecz¬ ny w obsludze.Cel wynalazku osiagnieto przez skonstruowanie zawo¬ ru tarczowo-obrotowego otworów oprózniajacych zbior¬ ników metalurgicznych, zwlaszcza kadzi odlewniczych, za- 20 wierajacego nieruchoma czesc skladajaca sie z kolowej plyty mocujacej, majacej wspólsrodkowe gniazdo glowi¬ cowej plyty uszczelniajaco-izolujacej gniazda zaworu z mimosrodowym otworem przeplywowym, mimosrodowy otwór na wypustke otworu oprózniajacego zbiornika me- 25 talurgicznego i obrzeze pierscieniowe od strony gniazda, na którym jest osadzony i przykrecony pierscien slizgowy, obracanego wienca obrotowej czesci oraz obrotowa czesc skladajaca sie z wienca z pierscieniowym gniazdem, którym jest luzno osadzony na wystajacym obrzezu nieruchone- 30 go pierscienia slizgowego, ognioodpornej plyty zawieradlo¬ wej, dociskanej sprezyscie do glowicowej plyty ogniotrwa¬ lej uszczelniajaco — izolujacej gniazda zaworu, w którym zgodnie z wynalazkiem ruchoma czesc zawiera obudowe, majaca sztywna pokrywe odchylna, zamocowana rozlacz- 35 nie na obrotowym wiencu, przy czym wewnatrz obudowy usytuowana jest dociskowa plyta z zamocowana w niej plyta zawieradlowa, zas dociskowa plyta jest zazebiona bezposrednio z wiencem i jest podparta sprezyscie w obu¬ dowie za pomoca dociskaczy sprezynowych. Pokrywa 40 odchylna usytuowana jest z odstepem wzgledem wienca, tworzac na calym obwodzie szczeline powietrzna, z wy¬ jatkiem punktów styku powierzchni przylegania pokrywy do wienca.Pomiedzy plyta dociskowa a wiencem i pokrywa oraz 45 plyta mocujaca i pierscieniem slizgowym jest luz, za wy¬ jatkiem miejsc sprzegniecia zabieraków z nasadkami oraz miejsc styku podkladek z trzpieniami kolnierzowymi do¬ ciskaczy sprezynowych. Wieniec ma dwa zabieraki usytuo¬ wane przeciwlegle wzgledem siebie na obwodzie wienca. 50 Plyta dociskowa ma dwie nasadki usytuowane przeciwlegle na obwodzie plyty dociskowej, przy czym nasadka jest dokladnie spasowana z zabierakiem, zas druga nasadka jest sprzezona z odpowiednim zabierakiem, z zachowaniem luzu w kierunku srednicy. 55 Dociskacze sprezynowe sa zamocowane w pokrywie, przy czym pokrywa jest sztywno polaczona z wiencem za pomoca srub oczkowych. Dociskacze owe zamocowane sa w tulejach mocujacych, osadzonych w pokrywie i sa równomiernie rozmieszczone wokól osi obrotu obrotowej $0 czesci zasuwy, promieniowo w obszarze krawedzi plyty zawieradlowej, korzystnie na okregu kola w wewnetrznym obszarze krawedzi plyty zawieradlowej.Dociskacze sprezynowe zawieraja korpus z gwintem zewnetrznym, majacy czolo-oporowa powierzchnie, przy 55 4 czym na przeciwleglym koncu korpusu usytuowany jest leb, wewnatrz korpusu usytuowany jest trzpien kolnierzo¬ wy, zamocowany osiowo przesuwnie, wystajacy ponad powierzchnie oporowa, zas pomiedzy trzpieniem kolnie¬ rzowym a korousem zamocowana jest co najmniej jedna sprezyna talerzowa w polozeniu naprezonym. Sprezyny talerzowe sa zamocowane pomiedzy kolnierzem oporo¬ wym trzpienia kolnierzowego a wkretka wkrecona w leb korpusu.Odchylna pokrywa polaczona jest z wiencem za pomoca zawiasy, której os usytuowana jest równolegle do osi na¬ sadek. Zawiasa usytuowana jest na obwodzie wienca, tak aby uzyskac najwieksza odleglosc od otworu oprózniaja¬ cego w polozeniu calkowitego otwarcia pokrywy.Plyta dociskowa ma co najmniej jedna tuleje gniazdowa do mocowania ognioodpornej tulei wyplywajacej, przyle¬ gajacej od spodu do plyty zawieradlowej.Plyta mocujaca i kolnierz tulei kolnierzowej sa polaczo¬ ne za pomoca wypustu plyty mocujacej w przekroju po¬ przecznym majacego zarys kolowy, usytuowanego wspól- srodkowo wzgledem otworu na wypustke otworu opróz¬ niajacego, przy czym na obwodzie kolnierza tulei kolnie¬ rzowej usytuowane sa otwory na sruby mocujace, centru¬ jace plyte mocujaca wzgledem tulei kolnierzowej. Wypust pierscieniowy ma rozmieszczone na obwodzie otwory na sruby mocujace.Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przykladach wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia po¬ lowe zaworu tarczowego obrotowego w widoku od dolu, fig. 2 — polowe zaworu jak na fig. 1 ze zdjeta pokrywa w widoku od dolu, fig. 3 — zawór zamocowany na wylewie dennym kadzi odlewniczej w polozeniu otwartym w prze¬ kroju wzdluz linii III — m z fig. 1, fig. 4 — zawór jak na fig. 3 w przekroju wzdluz linii IV—IV na fig. 1, fig. 5 — po¬ jedynczy dociskacz sprezynowy w przekroju wzdluz linii V — V na fig. 1 w znacznym powiekszeniu, fig. 6 — zawór z otwarta pokrywa w widoku perspektywicznym.Na fig. 3 i 4 uwidoczniono fragment kadzi odlewniczej do odlewania stali z wylewem dennym, na którym zamoco¬ wany jest zawór tarczowo-obrotowy wedlug wynalazku, polaczony ze stalowym plaszczem 1 kadzi, majacej cera¬ miczna ogniotrwala wykladzine 2. W otworze w dennicy plaszcza 1 kadzi wspawana jest tuleja kolnierzowa 7 do cen¬ trowania i mocowania ksztaltki muflowej 3, kadzi 2 i wy¬ pustki 4 otworu oprózniajacego 5. Elementy te stanowia ogniotrwale czesci skladowe, polaczone z ceramiczna wykladzina 2 kadzi odlewniczej. Zawór zawiera stala ply¬ te mocujaca 10, polaczona za pomoca srub 8 z kolnie¬ rzem 6 tulei 7 wspawanej w otwór do plaszcza 1 kadzi, w której osadzona jest plyta ogniotrwala uszczelniajaco— -izolujaca 12. Plyta mocujaca 10 polaczona jest srubami z pierscieniem slizgowym 14, na którym ulozyskowana jest obrotowa czesc zaworu, zawierajaca wieniec 16, pokrywe 30, plyte dociskowa 20, ogniotrwala plyte zawieradlowa 24 oraz tuleje wyplywajace 26, umieszczone w odpowied¬ nim otworze w plycie zawieradlowej 24.W otwartym polozeniu zaworu ogniotrwale czesci 4, 12, 24, 26, tworza przelotowy, przemieszczany promieniowo wzgledem osi obrotu 9 obrotowej czesci zaworu otwór oprózniajacy 5 cieklego metalu z kadzi. Na skutek przesu¬ wu obrotowej czesci zaworu, przy czym zwrócone sa ku sobie wzajemnie gladkie powierzchnie plyt 12 i 24, slizga¬ ja siejedna po drugiej, otwór oprózniajacy 5 zostaje czescio¬ wo albo calkowicie zamkniety.Plyta zawieradlowa 24 moze miec jeden otwór wyply-133 008 5 wowy — jak to zostalo uwidocznione na rysunku — albo tez dwa albo wiecej takich otworów o róznych srednicach, przy czym do kazdego z tych otworów przylegaja od dolu tuleje wyplywowe 26, 26', osadzone w tulejach oslonowych 28, 28 V polaczonych bagnetowo z tulejami gniazdowymi 27 plyty dociskowej 20. Wypustka 4 otworu oprózniajacego jest uszczelniona wzglzedin ksztaltki muflowej 3 wymu- rówki kadzi, tulei 7, plyty mocujacej 10 i plyty uszczel- niajaco — izolujacej 12 za pomoca zaprawy ogniotrwalej.Pomiedzy plyta zawieradlowa 24 a wymiennymi tuleja¬ mi wyplywowymi 26, 26' osadzony jest ognioodporny piers¬ cien uszczelniajacy. Plyta uszczelniajaco-izolujaca 12, plyta zawieradlowa 24 maja w przekroju taki sam zarys i sa osa¬ dzone w odpowiednich otworach 13, 23 plyty mocujacej 10 i plyty dociskowej 20 oraz umocowane sa za pomoca mimosrodowych sworzni 15, 25. Zabezpieczenie przed obróceniem sie plyt, majacych zwykle ksztalt kola, uzysku¬ je sie dzieki odpowiednim scieciom segmentowym na ob¬ wodzie plyty mocujacej 10 i przez odpowiednie uksztal¬ towanie wglebien 13 i 23.Obrotowa czesc zaworu napedza sie za posrednictwem zebów 17, wykonanych na obwodzie wienca 16 i lancucha napedowego 18 (fig. 1 do 4). Mozliwe jest tez rozwiazanie (fig. 6) gdy wieniec majacy zeby 17' napedzany jest za po¬ moca kola zebatego czolowego za pomoca innej dowolnej, znanej przekladni. Korzystnie obrotowa czesc zaworu moze byc obracana w obu kierunkach o dowolny kat.W zaworze wedlug wynalazku wieniec 16, z którym po¬ laczona jest rozlacznie sztywna pokrywa 30 tworza obu¬ dowe, wewnatrz której umieszczona jest plyta dociskowa 20, na której umieszczona jest ognioodporna plyta za¬ wieradlowa 24. Plyta dociskowa 20 jest bezposrednio sprzeg¬ nieta z wiencem 16, a przez dociskacze sprezynowe 40 opie¬ ra sie o pokrywe 30.Wieniec zebaty 16 stanowi obudowe boczna zaworu i jest osadzony swym gniazdem obrotowo na pierscieniu slizgowym 14, ograniczajacym jego ruch w kierunku pro¬ mieniowym, tworzac stala baze dla przenoszenia nacisku pomiedzy plyta glowicowa plyta uszczelniajaco-izolujaca 12. Plyta dociskowa 20 ma plywajace ulozyskowanie w obu¬ dowie, a momenty obrotowe z jednej strony i sily docisku z drugiej strony dzialaja zupelnie niezaleznie jedne od dru¬ gich na plyte dociskowa 20.Na wiencu 16 zamocowana jest za pomoca srub zawia¬ sa 31, na której sworzniu 32 zamocowana jest przegubowo pokrywa 30. Naprzeciw zawiasy 31 usytuowane sa dwa ucha 33 do zamocowania w nich srub oczkowych 34, 35, za pomoca których laczy sie pokrywe 30 z wiencem 16.Kazdy z wystepów 36 obok wyciec na sruby oczkowe two¬ rzy czolowa powierzchnie przylegania na pokrywie 30, dzieki czemu pokrywa 30 przylega scisle do wienca 16, stad istnie¬ je calkowicie sztywne polaczenie. W pozostalych jednak miejscach pomiedzy pokrywa 30 a wiencem 16 jest szcze¬ lina powietrzna 37, która jest przerywana tylko wystepa¬ mi36.Dla umozliwienia obsadzania w tulejach gniazdowych 27 tulei wyplywowych 26 26' wzglednie pokrywa 30 ma otwór 38. Plyta dociskowa 20 wraz z tulejami gniazdowymi 27 nie wykonuje zadnego ruchu obrotowego wzgledem pokry¬ wy 30, stad otwór 38 moze zostac utrzymany jako odpo¬ wiednio maly, zapewniajac uzyskanie sztywnej konstrukcji pokrywy 30.Cztery dociskacze sprezynowe 40 (fig. 5) sa wkrecone kazdy w odpowiednia tulejowa obsade 52, usytuowana w pokrywie 30. Dzieki takiemu dobrze przwodzacemu 6 cieplo polaczeniu unika sie szkodliwego gromadzenia sie ciepla w cociskaczach sprezynowych 40. Dociskacze spre¬ zynowe 40 sa rozmieszczone korzystnie symetrycznie wzgle¬ dem osi obrotu 9, promieniowo w obszarze krawedzi plyty 5 zawieradlowej. Korzystnie miejsca przylegania — jak to uwidoczniono na fig. 1 i 2 — znajduje sie na okregu kola, rozmieszczone symetrycznie promieniowo wewnatrz ob¬ szaru krawedzi plyty zawieradlowej 24. Dzieki tym zabiegom unika sie powstawania momentów nachylajacych podczas regulacji sily docisku poszczególnych dociskaczy sprezy¬ nowych i uzyskuje sie dzieki temu pewne i mocne przyle¬ ganie wzglednie równomierny nacisk powierzchniowy pomiedzy plytami ogniotrwalymi.Dla umozliwienia manipulowania pokrywa 30 podczas otwierania i zamykania — przeciwlegle wzgledem zawiasy 31 umieszczony jest wystep uchwytu 39.W miejscach, w których osadzone sa hartowane podklad¬ ki 29 plyta dociskowa 20 przylega do dociskaczy sprezy¬ nowych 40. Dla bezposredniego przenoszenia ruchu obro^ towego z wienca 16 na plyte dociskowa 20, w wiencu 16 osadzone sa dwa zabieraki 19, usytuowane naprzeciw sie¬ bie. Plyta dociskowa 20 ma umieszczone radialnie nasad¬ ki 21, 22, które zachodza nad zabieraki 19, z których je¬ den jest scisle pasowany w otworze nasadki 21, natomiast druga nasadka 22 jest rozwidlona na swoim koncu, wzgled¬ nie ma pewien luz w kierunku srednicy usytuowania prze¬ ciwleglych zabieraków 19.Dzieki temu z jednaj strony zapewnione jest centrowa¬ nie plyty dociskowej 20 wzgledem osi obrotu 9. z drugiej zas strony — rozszerzenia cieplne plyty, nastepujace pod¬ czas pracy, moga byc przejmowane nie powodujac dodatko¬ wych naprezen. Nasadka 21 sluzy ponadto jako lacznik zaczepowy dla podwieszania plyty dociskowej 20, gdy dla wymontowania i ponownego wmontowania czesci ognio¬ trwalych pokrywa 30 jest otwarta (fig. 6). Przy tym korzyst¬ nie jest, jezeli srednica wienca 16, na której usytuowane sa zabieraki 19, przebiega równolegle wzgledem osi sworz¬ nia zawiasy 31. Wymiana ognioodpornych czesci, zwlasz¬ cza plyt 12 i 24 nastepuje przy polozonej kadzi, wzglednie przy ustawionym pionowo dnie kadzi. Pokrywe 30 mozna po odkrecaniu srub oczkowych 24, 35 otwierac albo odchy¬ lac (fig. 6). Dla swobodnego przepalania otworu opróz¬ niajacego 5 przy uzyciu lancy tlenowej, korzystnym jest jesli — jak to uwidoczniono na rysunku —r zawiasa 31 jest umieszczona na obwodzie wienca 16, zas jego odleg¬ losc od otworu oprózniajacego 5 przy calkowicie otwar¬ tym polozeniu pokrywy 30 jest najwiekszza.W takim przypadku mozna dokonywac operacji przy otworze oprózniajacym 5 z zachowaniem mozliwie jak naj¬ wiekszej odleglosci od otwartej, goracej pokrywy 30. Od¬ laczanie ukladu napedu obrotowego zamocowanego na wiencu 16 oczywiscie nie jest potrzebne.Przy otwartej pokrywie mozna latwo vWyjac plyte docis¬ kowa 20, po czym staja sie dostepne ogniotrwale pfrty 12 i 24 i mozna dokonac ich wymiany wraz z wypustka 4.Po dokonaniu wymiany plyte dociskowa 20 osadza sie po¬ nownie, pokrywe 30 zamyka sie i dokreca sie za pomoca srub oczkowych 34 i 35. Dociskacze sprezynowe 40 po¬ zostaja nadal w tulejowych obsadach 52 w pokrywie 30.Jedynie musza one byc — ze wzgledu na tolerancje gru¬ bosci plyt ognioodpornych — za kazdym razem po do¬ kreceniu srubami pokrywy — na nowo nastawionena od¬ powiedni moment obrotowy wzglednie na potrzebna sile docisku.Plyta dociskowa 20 styka sie jedynie swoimi nasadkami 15 20 25 30 35 40 45 50 ^ 55 60133 008 8 okresu czasu podkladki 29 przylegaja juz calkowicie do powierzchni oporowych 43.Ma miejsce wtedy w pelni stabilne mocowanie pokry¬ wy 43, przy czym wskutek oparcia plyty dociskowej 20 5 na obudowie jej wieniec 16 jest dociskany w kierunku osio¬ wym do pierscienia slizgowego 14, stad uzyskuje on do¬ datkowa stabilizacje w stosunku do ruchów pochylania wy¬ wolywanych dzialaniem napedu obrotowego.Na skutek sztywnego polaczenia pokrywy z wiencem 16 10 za pomoca zawiasu 31 i srub 34, 35 oraz powierzchni opo¬ rowych 36, a równoczesnie przy nastawianych za kazdym razem na nowo dociskaczach sprezynowych 40 uzyskuje sie w wymuszony sposób zawsze takie same warunki docisku powierzchni uszczelnienia pomiedzy plytami 12 i 24 rów- 15 niez i w przypadku wystepowania ewentualnych róznic w grubosci tych plyt, co wiaze sie z sama produkcja plyt.Poniewaz wielkosc odcinka wystepowania trzpienia kol¬ nierzowego 45 ponad czolowa powierzchnie oporowa 43 a tym samym poczatkowy luz S (fig. 5) —jest korzystnie 20 nieco niniejszy od zakladanej wielkosci cieplnego powiek¬ szenia grubosci plyt 12 i 24, nastepuje twarde oparcie ply¬ ty dociskowej 20, spowodowane skasowaniem luzu, co nas¬ tepuje s2ybko i w sposób niezawodny. Lecz nawet wtedy, gdy istnieje jeszcze z poczatku niewielki luz S, zapobiega sie 25 w sposób pewny niebezpieczenstwu rozpadniecia sie plyt 12 i 24, wzglednie dostawaniu sie cieklego metalu pomiedzy te plyty — dzieki sztywnym powierzchniom oporowym 43.To pozwala na zastosowanie niewielkiej ilosci, korzystnie czterech dociskaczy sprezynowych 40, przy czym plyta 30 dociskowa 20 zapewnia dobrze rozlozenie nacisku tych elementów na plyte zawieradlowa 24.Jak juz wspomniano, mozliwe jest równiez zastosowanie innej ilosci oraz innego rozmieszczenia otworów wyply¬ wowych w plycie zawieradlowej wraz z przylegajacymi do 35 nich tulejami wyplywowymi, przy czym w takim przypad¬ ku nalezy odpowiednio dobrac rozmieszczenie dociskaczy sprezynowych 4* wokól osi obrotu 9. W zasadzie mozliwa bylaby równiez irma konstrukcja obudowy, przy czym w takim przypadku wieniec i pokrywa bylyby zamocowane 40 za pomoca nastawianych dociskaczy sprezynowych, a ply¬ ta dociskajaca bylaby oparta bezposrednio na pokrywie.Do napedu obrotowego obracanej czesci zaworu mozna zastosowac przykladowo silnik elektryczny albo naped hydrauliczny, nie uwidocznione na rysunku.Zastrzezenia patentowe 7 21 i 22 z zabierakami 19, oraz poprzez miejsca przylegania podkladki 29 z dociskaczami sprezynowymi 40. W pozos¬ talych przypadkach plyta dociskowa 20 zachowuje odpo¬ wiedni luz w stosunku do obracajacych ja czesci metalo¬ wych.Na skutek tego zapewnione jest stosunkowo niewielkie odprowadzenie ciepla do otoczenia, a tym samym obcia¬ zenie cieplne przede wszystkim wienca 16 i pokrywy 30, jak równiez dociskaczy sprezynowych 40 — pozostaje niewielkie.Dzialanie ciepla ogranicza sie tym samym do tych czesci, które moga byc z kolei latwo i szybko wymienione, nato¬ miast jest zapewniona wytrzymalosc i stabilnosc ksztal¬ tów pozostalych czesci.Widoczne na rysunku, rozlaczne polaczenia kolnierza 6 'tulei 7 z plyta mocujaca 10 zaworu powoduje, ze wystepu¬ jace podczas pracy odksztalcenia plaszcza kadzi sa prze¬ noszone w mozliwie niewielkim stopniu na czesci nosne zaworu, zwlaszcza na plyte mocujaca 10.Polaczenie rozlaczne tego rodzaju nastepuje za pomoca przebiegajacego kolowo, umieszczonego koncentrycznie wzgledem otworu oprózniajacego 5, wypustu 11, przy czym wchodzi on w pierscieniowy rowek w kolnierzu 6, przez które przechodza sruby mocujace 8. Tego rodzaju polacze¬ nie stanowi równoczesnie uklad centrujacy, powodujacy przyleganie do siebie nawzajem czesci.Oznacza to, ze plyta mocujaca 10 jest na zewnatrz wy¬ pustu 11 samonosna.Korzystny przyklad wykonania dociskacza sprezynowego 40 uwidoczniono na fig. 5, przedstawiajacej dociskacz w przekroju podluznym, Dociskacz 40 ma cylindryczny kor¬ pus 41 z gwintem zewnetrznym 42, który jest wkrecony W tutejowe obsady 52 w pokrywie 30. Korpus 41 ma najed¬ nym koncu powierzchnie operowa 43 a na drugim, zwróco¬ nym ku zewnetrznej stronie pokrywy 30 ma leb 44 szescio¬ katny z szy#L* oporowa.Wewnatrz korpusu 41 prowadzony jest w kierunku osiowym trzpien kolnierzowy 45, którego górny, zaokraglo¬ ny koniec wystaje ponad powierzchnie oporowa 43, co umozliwia jego przyleganie do podkladki 29 plyty do¬ ciskowej 2t. Trzpien kolnierzowy 45 ma kolnierz oporowy 46. Wkretka49 wkrecana jest w leb 44. Pomiedzy wkretka 4& akolnierzem oporowym 46 umieszczonyjest pakiet spre¬ zyny talerzowych 47. Wkretka 4t sluzy do nastawiania na¬ piecia wstepnego sprezyn 47 dzialajacych na trzpien 45 i jest w swoim poloieniu nastawienia ustalona w kieru¬ nku osiowym za pomoca pierscienia rozpreznego 49 i zabezpieczona wciskana pokrywka 50.Kazdorazowo po zamknieciu i dokreceniu srubami pokrywy 30 dociskacze sprezynowe 40 ustawia sie przez dokrecanie lba 44 na ustalona uprzednio wielkose momen¬ tu obrotowego. Korzystnie napiecie wstepne sprezyn 47 jest wieksze od sily docisku, wywieranej przy wspomnia¬ nym momencie obrotowym przez trzpien kolnierzowy 45 na podkladke 29 jest wtedy luz S.Tego rodzaju sytuacja istnieje przy stosunkowo zimnym zaworze, co- ma miejsce podczas uruchamiania zamkniete¬ go dorycfrefcas zaworu. JesH nastepnie aa/wór zostaje otwar¬ ty i ciekly metal wplynie otworem oprózniajacym 5, ognio¬ trwale plyty 12 i 24 ukgaa przede wszystkim gwaltownemu, rntettsywnermt ogrzaniu i nastapi lufcizer Menie sie mate- iialu tych plyt powodujace zwiekszenie ich grubosci. Wsku¬ tek tego napiecie wstepne sprezyn 47 zostaje przezwycie¬ zone i luz S ulega skasowaniu, stad po uplywie krótkiego 1. Zawór tarczowo-obrotowy otworów oprózniajacych zbiorników metalurgicznych, zwlaszcza kadzi odlewniczych, zawierajacy nieruchoma czesc skladajaca sie z kolowej plyty mocujacej, majacej wspólsrodkowe gniazdo glowi¬ cowej plyty uszczelniajace — izolujacej gniazda zaworu z mknosrodowym otworem przeplywowym, mtmosrodowy otwór na wypustke otworu oprózniajacego zbiornika me¬ talurgicznego i obrzeze pierscieniowe od strony gniazda, na którym jest osadzony i przykrecony pierscien slizgowy, obracanego wienca czesci obrotowej oraz obrotowa czesc skladajaca sie 2 wienca z pierscieniowym gniazdem, któ¬ rym jest luzno osadzony na wystajacym obrzezu nieru¬ chomego plersdeoitt slizgowego, ognioodpornej plyty za¬ wieradlowej, (terhkanej sprezyscie da glówkowej plyty ogniotrwalej usaczelmajaso — izolujacej gniazda zaworu, znamienny tym, ze ruchoma czesc zawiera obudowe, ma¬ jaca sztywna pokrywe odchylna (30), zamocowana roz¬ lacznie na obrotowym wiencu (16), przy czym wewnatrz obudowy usytuowana jest dociskowa plyta (20) z zamoco- 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60133 008 9 wana w niej plyta zawieradlowa (24), zas dociskowa plyta (20) jest zazebiona bezposrednio z wiencem (16) i jest pod¬ parta sprezyscie w obudowie za pomoca dociskaczy sprezy¬ nowych (40). 2. Zawór wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze pokrywa odchylna (30) usytuowana jest z odstepem wzgledem wien¬ ca (16) tworzac na calym obwodzie szczeline powietrzna (37) punktów styku powierzchni z wyjatkiem wystepów, (36), którymi przylega pokrywa (30) do wienca (16). 3. Zawór wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze pomiedzy plyta dociskowa (20) a wiencem (16) i pokrywa (30) oraz plyta mocujaca (10) i pierscieniem slizgowym (14) jest luz, za wyjatkiem miejsc sprzegniecia zabieraków (19) z nasad¬ kami (21, 22) oraz miejsc styku podkladek (29) z trzpie¬ niami kolnierzowymi (45) dociskaczy sprezynowych (40). 4. Zawór wedlug zastrz. 3, znamienny tym, ze wieniec (16) ma dwa zabieraki (19) usytuowane przeciwlegle wzgle¬ dem siebie na obwodzie wienca (16). 5. Zawór wedlug zastrz. 3, znamienny tym, ze plyta do¬ ciskowa (20) ma dwie nasadki (21, 22) usytuowane przeciw¬ legle na obwodzie plyty dociskowej (20), przy czym jedna nasadka (21) jest dokladnie spasowana z zabierakiem (19), zas druga zapadka (22) jest sprzezona z odpowiednim za¬ bierakiem (19) z zachowaniem luzu w kierunku srednicy. 6. Zawór wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze dociska- cze sprezynowe (40) sa zamocowane w pokrywie (30), przy czym pokrywa (30) jest sztywno polaczona z wiencem (16) za pomoca srub oczkowych (34, 35). 7. Zawór wedlug zastrz. 6, znamienny tym, ze dociska¬ cze sprezynowe (40) zamocowane sa w tulejach mocuja¬ cych (52) w pokrywie (30). 8. Zawór wedlug zastrz. 7, znamienny tym, ze dociskacze sprezynowe (40) sa równomiernie rozmieszczone wokól osi obrotu (9) obrotowej czesci zasuwy, promieniowo w obszarze krawedzi plyty zawieradlowej (24), korzystnie na kregu kola promieniowo w wewnetrznym obszarze krawedzi plyty zawieradlowej (24). 9. Zawór wedlug zastrz. 8, znamienny tym, ze dociskacze 10 sprezynowe (40) zawieraja korpus (41) z gwintem zew¬ netrznym (42), majacy czolowa oporowa powierzchnie (43), przy czym na przeciwleglym koncu korpusu (41) usytuowany jest leb (44), wewnatrz korpusu (41) usytuowa- 5 ny jest trzpien kolnierzowy (45) zamocowany osiowo prze¬ suwnie, wystajacy ponad powierzchnie oporowa (43), zas pomiedzy trzpieniem kolnierzowym (45) i korpusem (41) zamocowana jest co najmniej jedna sprezyna talerzowa (47) w polozeniu naprezonym. 10. Zawór wedlug zastrz. 14, znamienny tym, ze sprezy¬ ny talerzowe (47) sa zamocowane pomiedzy kolnierzem oporowym (46) trzpienia kolnierzowego (45) a wkretka (48) wkrecona w leb (44). 11. Zawór wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze odchylna pokrywa (30) polaczona jest z wiencem (16) za pomoca zawiasy (31), której os usytuowana jest równolegle do osi nasadek (21, 22). 12. Zawór wedlug zastrz. 11, znamienny tym, ze zawia¬ sa (31) usytuowana jest na obwodzie wienpa (16), aby uzys¬ kac najwieksza odleglosc od otworu oprózniajacego (5) w polozeniu calkowitego otwarcia pokrywy (30). 13. Zawór wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze plyta dociskowa (20) ma co najmniej jedna tuleje gniazdowa (27) do mocowania ognioodpornej tulei wyplywowej, przy¬ legajacej od spodu do plyty zawieradlowej (24). ; 14. Zawór wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze plyta mocujaca (10) i kolnierz (6) tulei kolnierzowej (7) polaczo¬ ne za pomoca wypustu (11) plyty mocujacej (10), majacego w przekroju poprzecznym zarys kolowy, usytuowanego wspólsrodkowo wzgledem otworu na wypustke (4) otworu oprózniajacego (5), przy czym na obwodzie kolnierza (6) tulei kolnierzowej (7) usytuowane sa otwory na sruby (8) mocujace, centrujace plyte mocujaca (10) wzgledem tulei kolnierzowej (7). 15. Zawór wedlug zastrz. 14, znamienny tym, ze wypust pierscieniowy (11) ma rozmieszczone na obwodzie otwory na sruby mocujace (8). 15 20 25 30133 008 17 *i 21 19 26 26 Fig.1 16 11133 008133 008 \XX4/ /)/^g 29 40 49 50 48 44 Fig.5 Fig. 6 LDD Z-d 2, z. 731/1400/85/13, n. 90+20 egz.Cena 100 zl PL PL PL