Goti

Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa orientàl unificàda.

Mauzolèo de giü dei rè Gòti piö famùs Teodorico el Grant a Ravenna

I Goti (en latì Gothones) i éra 'na federasiù de tribù germaniche orientài che g'ha 'nvadìt l'Europa centro-meridiunala endel öltem perìot de l'Imper Romano de Ucidènt, che, a stà a le sò stèse tradisiù, i éra uriginàrie de l'ìzola de Gotland e de la regiù del Götaland en Svesia. En divèrse ondàde i è sbarcàcc sö le còste del Mar Baltich e de ché le s'è müìde envers sud e le g'ha sotamitìt töte le popolasiù che le s'è troàde denacc. Dò tribù emparentàde strète, i Gutar e i Götar, che i è restàcc en Scandinavia, i è ach lüminàde 'ntra chèle che fàa part dei Goti coi nòm de Gotlandi e Geati.

'Na ólta riàcc a contàt col mónt romàno romà endèla zòna endóche el Danubio el se sböta en del Mar Négher e del Regn del Bosfor Cimerio entùren al 230, i éra cunsideràcc dei storiògrafi de chèl tép là come piö arènt ai Sciti che nó ai Germani, e i è stacc en divèrse ocaziù nemìci dei divèrsi emperadùr e sèrte ótre ólte aleàcc cutra dele ótre popolasiù bàrbare endel córs de töt el sècol III e IV. Se sà che la prìma südiviziù interna de chèsta federasiù de tribù, l'è stàda 'ntra le dò tribù piö grànde (se pènsa che 'n töt le födès mìa de meno de dùdes): chèla dei Tervingi a ucidènt e chèla dei Grutungi a oriènt.

La diviziù e la denominasaiù piö tàrda de Visigoti (ram ucidentàl; del todèsch Westgoten) e Ostrogoti (ram orientàl; del tedèsch Ostgoten) la risal apéna envers la fì del IV sècol, aisebé che 'l sàpe deentàt de üzo normàl mèter en relasiù i prim ai Tervingi e i segóncc ai Grutungi. Endel sècol IV e V i è stacc spuciacc envèrs ucidènt de l'avansàda dei Uni e, dòpo la fì de l'Imper Romà de Ucident (476), i g'ha fondàt i regn romano-barbarich dei visigoti, presapóch entra la Francia e la Spagna del dé d'encö, e 'l Regn Ostrogoto, che 'l tülìa dét l'Italia e la Penìzola balcànica norducidentàla.