Skip to main content
  • Savas Patsalidis is a Professor Emeritus in Theatre Studies at Aristotle University of Thessaloniki, where he has ta... moreedit
Ως έχουν τα πράγματα σήμερα, με την οικονομία να τρεκλίζει και την κουλτούρα στο σύνολό της να σκαρφίζεται ολοένα και πιο μαζικούς και θεατρόμορφους τρόπους διακίνησης αγαθών (από φεστιβάλ σαρδέλας μέχρι φεστιβάλ πατάτας και ντομάτας),... more
Ως έχουν τα πράγματα σήμερα, με την  οικονομία να τρεκλίζει και την κουλτούρα στο σύνολό της να σκαρφίζεται ολοένα και πιο μαζικούς και θεατρόμορφους τρόπους διακίνησης αγαθών (από φεστιβάλ σαρδέλας μέχρι φεστιβάλ πατάτας και ντομάτας), είναι δύσκολο να πει κανείς με κάποια βεβαιότητα ποια κατεύθυνση θα πάρει και το φεστιβαλικό τοπίο του θεάτρου από δω και πέρα, πώς θα μπορέσει να αντισταθεί στις μεθοδεύσεις μιας «θεαματικής» αγοράς που διαρκώς του κλέβει ιδέες και πρακτικές  προκειμένου να επιτύχει τις εμπορικές της στοχεύσεις. Μέσα σε αυτό το κοινωνικό και οικονομικό πλέγμα, εξετάζεται στο παρόν άρθρο η εισαγωγή και χρησιμότητα  του θεσμού του  showcase στο Φεστιβάλ Αθηνών.
Η εισαγωγή του showcase στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ Αθηνών/Επιδαύρου (2023) ήταν, κατά τη γνώμη μου, μια πολύ σημαντική κίνηση εμπλουτισμού τόσο της φυσιογνωμίας, του ρόλου και της γενικότερης φιλοσοφίας του, καθώς επίσης και της ενίσχυσης... more
Η εισαγωγή του showcase στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ Αθηνών/Επιδαύρου (2023) ήταν, κατά τη γνώμη μου, μια πολύ σημαντική κίνηση εμπλουτισμού τόσο της φυσιογνωμίας, του ρόλου και της γενικότερης φιλοσοφίας του, καθώς επίσης και της ενίσχυσης της εξωστρέφειας του ελληνικού θεάτρου στο σύνολό του. Αρκεί να αντέξει στον χρόνο ώστε να γίνει ευρύτερα γνωστό και να αποφερει τους επιθυμητους  καρπούς. Και πρέπει να αντέξει. Το  ελληνικό θέατρο το έχει απόλυτη ανάγκη.
Μια από τις  πολυαναμενόμενες παραστάσεις ενταγμένες στο  showcase ήταν η "Taverna Miresia – Mario, Bella, Anastasia/Ταβέρνα : Η Καλοσύνη" του Μαριο Μπανούσι. Δεν μπορώ να πω ότι ήταν μια παράσταση απαλλαγμένη προβλημάτων. Είχε τα θεματάκια της. Όμως, τα όποια προβλήματά της δεν διαγράφουν τις αρετές και τις υποσχέσεις της.
Μολονοτι αφθονουν τα θεατρικα φεστιβαλ δεν υπαρχει καποιος κοινα αποδεκτος ορισμος που να αφορα τον ρολο και τη φυσιογνωμια τους. Στο δικο μου μυαλο ενα φεστιβαλ ειναι σαν μια "βιτρινα" φιλοξενιας και προβολης των θεατρικων... more
Μολονοτι αφθονουν τα θεατρικα φεστιβαλ  δεν υπαρχει καποιος κοινα αποδεκτος ορισμος που να αφορα τον ρολο και τη φυσιογνωμια τους.
Στο δικο μου μυαλο ενα φεστιβαλ ειναι σαν μια "βιτρινα" φιλοξενιας και προβολης  των  θεατρικων κατακτησεων και διεθνων αναζητησεων,  των ανησυχιων, των απογοητευσεων, των ονειρων, των προσδοκιων, της κοινοτητας που το φιλοξενει, οπως και της επιθυμιας της κοινοτητας για διαλογο και εξωστρεφεια.
Με αλλα λογια, ενα συγχρονο φεστιβαλ για να επιβιωσει σε μια εποχη διασυνδεσεων  (connect) οπως η σημερινη,  καλειται  να σκεφτεται παγκοσμια και να δρα τοπικα. Δηλαδη να εχει τις ανησυχιες του πολιτη και τη φιλοσοφια του κοσμοπολιτη.
Σκεψεις με αφορμη ενα απο τα αγαπημενα μου φεστιβαλ στην Αλμαδα (Πορτογαλια)
Σύντομο σχόλιο με αφορμή τους διασκευασμένους αριστοφανικούς "Σφήκες". Σεισμός εν μέσω καύσωνα.
Scattered thoughts about the use (and misuse) of the mask between the actor on stage and the politician in the public sphere. To be or not to be. This is the question. The answer depends on how each one understands "the illusion of... more
Scattered thoughts about the use (and misuse) of the mask between the actor on stage and the politician in the public sphere. To be or not to be. This is the question. The answer depends on how each one understands
"the illusion of truth". Από τη μάσκα του ηθοποιού στη μάσκα του πολιτικού.  Από τις"ψευδαισθήσεις"  της σκηνής στις ψευδαισθήσεις  της πολιτικής. Συγκρίσεις, ομοιότητες και διαφορές,  αλήθειες και ψέματα.
Σε μια (μεταπανδημική) εποχή έντονης απομόνωσης, είναι απόλυτα λογικό το θέατρο να αναζητεί εναλλακτικούς τρόπους ενίσχυσης/σύσφιξης των σχέσεων θεατή/θεάματος, με στόχο μια ολιστική εμπειρία που θα υπερβαίνει τους περιορισμούς που... more
Σε μια (μεταπανδημική) εποχή έντονης απομόνωσης, είναι απόλυτα λογικό το θέατρο να αναζητεί εναλλακτικούς τρόπους ενίσχυσης/σύσφιξης των σχέσεων θεατή/θεάματος, με στόχο  μια ολιστική εμπειρία που θα υπερβαίνει τους περιορισμούς που επιβάλλει η καθιερωμένη ιεράρχηση των σχέσεων αυτών, όπου το κοινό παρακολουθεί από μια απόσταση τα σκηνικά δρώμενα χωρίς άλλη δυνατότητα συμμετοχής.
Στο άρθρο αυτό εξετάζονται οι ιδιαιτερότητες αυτού του συμμετοχικού μοντέλου: κατά πόσο η συμμετοχή διασφαλίζει περισσότερη "δημοκρατία" ή είναι μια συμμετοχή κατευθυνόμενη άρα όχι και τόσο "δημοκρατική" όπως συχνά υποστηρίζεται.
Who has the authority to call a play "dead" or "alive"? Reflections, in brief, on cancel culture, biopolitics, necropolitics and biopower and their impact on theatre. Με αφορμή την ακύρωση της (ολλανδικής) παράστασης του έργου... more
Who has the authority to call a play "dead" or "alive"? Reflections, in brief, on cancel culture, biopolitics, necropolitics and biopower and their impact on theatre.
Με αφορμή την ακύρωση της (ολλανδικής) παράστασης του έργου "Περιμένοντας τον Γκοντό", με την αιτιολογία ότι στη διανομή ήταν μόνο άντρες, μοιράζομαι μαζί σας κάποιες σκέψεις που αφορούν την καθοδηγητική βιοπολιτική, τη νεκροπολιτική  και τις επιπτώσεις τους επάνω στο θέατρο, ένα χώρο από τη φύση του πρωτεΪκό, ανήσυχο και ονειροπόλο. Ποιος ορίζει τελικά τα όρια (και το " ιδιοκτησιακό καθεστώς") της "αλήθειας" και της "εγκυρότητας"; Ποιος έχει το δικαίωμα ζωής ή θανάτου μιας παράστασης ή ενός έργου; Σε μια εποχή όπου αναπτύσσεται ραγδαία  μια "γραφειοκρατία" συναισθημάτων και δημιουργίας, ποιος είναι ο ρόλος ενός ελεύθερου καλλιτέχνη;
Σύντομο πορτρέτο του ηθοποιού Τζων Μάλκοβιτς, με αφορμή την παράσταση του έργου του Κολτές "H μοναξιά των κάμπων με βαμβάκι" που παρουσιάστηκε στην κεντρική σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση στις 9 Φεβρουαρίου μέχρι τις 12... more
Σύντομο πορτρέτο του ηθοποιού Τζων Μάλκοβιτς,  με αφορμή την παράσταση του έργου του Κολτές  "H μοναξιά των κάμπων με βαμβάκι" που παρουσιάστηκε στην κεντρική σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση στις 9 Φεβρουαρίου μέχρι τις 12 Φεβρουαρίου 2023, σε σκηνοθεσία του Τ. Κουλιάμπιν.
Κριτική της παράστασης του σπάνια παιγμένου έργου του Θόρντον Γουάιλντερ, "Με νύχια και με δόντια", από την ομάδα ΑΤΟΝΑΛ, σε σκηνοθεσία Σοφίας Μαραθάκη
Το βασικό ερώτημα που απασχολεί το άρθρο αυτό είναι ο ρόλος των δύο μεγάλων κρατικών σκηνών της χώρας, σε μια εποχή όπου όλα αλλάζουν ιδεολογικά, πληθυσμιακά, θρησκευτικά, γεωγραφικά.
Ο ανελέητος βομβαρδισμός με προβλέψεις που απαριθμούν τις θεατρικές επιτυχίες της σεζόν, πριν καλά-καλά αυτή αρχίσει, έχει πάρει τη μορφή υστερικού διαγωνισμού ή μάλλον ανταγωνισμού. Λες και όποιος σκαρφαλώσει πιο ψηλά στα νούμερα... more
Ο  ανελέητος βομβαρδισμός με προβλέψεις που απαριθμούν τις θεατρικές επιτυχίες της σεζόν, πριν καλά-καλά αυτή αρχίσει, έχει πάρει τη μορφή υστερικού διαγωνισμού ή μάλλον ανταγωνισμού. Λες και όποιος σκαρφαλώσει πιο ψηλά στα νούμερα κερδίζει. Το σύντομο αυτό άρθρο καταθέτει ορισμένα κριτήρια τα οποία ο γράφων πιστεύει ότι βοηθούν στην ασφαλέστερη αξιολόγηση της ποιότητας των παραστάσεων
Ένα σύντομο κείμενο που υποστηρίζει την άποψη ότι η κωμωδία είναι ένα είδος παρεξηγημένο και αξίζει καλύτερης επιστημονικής αντιμετώπισης από τους ειδικούς.
Η νέα καλλιτεχνική διεύθυνση του ΚΘΒΕ πρότεινε ένα πλούσιο πρόγραμμα με 21 παραγωγές που προφανώς φιλοδοξεί να προσελκύσει ένα όσο γίνεται μεγαλύτερο και αντιπροσωπευτικότερο, ως προς την ετερογένειά του, κοινό. Tο ερωτημα είναι, πού θα... more
Η νέα καλλιτεχνική διεύθυνση του ΚΘΒΕ πρότεινε ένα πλούσιο πρόγραμμα με 21 παραγωγές που προφανώς φιλοδοξεί να προσελκύσει ένα όσο γίνεται μεγαλύτερο και αντιπροσωπευτικότερο, ως προς την ετερογένειά του, κοινό. Tο ερωτημα είναι, πού θα βρει αυτό το μεγάλο κοινό και τι αντίκτυπο θα έχει το προτεινόμενο  πρόγραμμα στο σύνολο της θεατρικής κοινότητας της πόλης. Πώς θα αντιδράσει το ελεύθερο θέατρο; Έχει κάτι να αντιπροτείνει; Αυτά είναι ορισμένα μόνο από τα θέματα που πραγματεύεται το άρθρο αυτό.
How can one present in few pages an inclusive portrait of an artist like Peter Brook, the director, the innovator, the visionary, the researcher, the showman, the experimentalist, the shaman, the cosmopolitan, the humanist? An impossible... more
How can one present in few pages an inclusive portrait of an artist like Peter Brook, the director, the innovator, the visionary, the researcher, the showman, the experimentalist, the shaman, the cosmopolitan, the humanist? An impossible task. In this article I highlight what I consider as the most telling elements of Brook's 75-year career.
Ο Brook ήταν ένας κοσμοπολίτης στην πράξη και όχι στα λόγια, ένας  παθιασμένος περιηγητής πολιτισμών και τολμηρός θιασώτης της πολυσυζητημένης και εν πολλοίς παρεξηγημένης και υπεραπλουστευμένης, ένεκα της ανεξέλεγκτης εμπορευματοποίησής της, θεατρικής διαπολιτισμικότητας. Ένας καλλιτέχνης για τον οποίο το θέατρο δεν έχει κάποιο σταθερό πλαίσιο, κάποια αμετακίνητα όρια, υπό την έννοια ότι μπορεί να υλοποιηθεί οπουδήποτε, χωρίς σκηνικά, χωρίς φωτισμό, χωρίς κάποιο εθνικό στίγμα να το πλαισιώνει και να το νοηματοδοτεί.
Tο μόνο πράγμα που κληροδοτεί το λείψανο μιας κριτικής ή μιας παράστασης είναι η ποιότητα που αφήνει σε αυτούς που ακολουθούν. Οι προθέσεις μπορεί να ποικίλουν και να είναι όλες εξαιρετικές. Όμως δεν παύουν να είναι προθέσεις. Το... more
Tο μόνο πράγμα που κληροδοτεί το λείψανο μιας  κριτικής ή μιας  παράστασης είναι η ποιότητα που αφήνει σε αυτούς που ακολουθούν. Οι προθέσεις μπορεί να ποικίλουν και να είναι όλες εξαιρετικές. Όμως δεν παύουν να είναι προθέσεις. Το αποτέλεσμα ενδιαφέρει.
ABOUT THE PERSIANS (Aeschylus) Reflecions on the lastest production of ΤHE PERSIANS, dir. by Dimitris Karantzas. In this review I explain the reasons why I have many reservations about this production, depite the promising intentions of... more
ABOUT THE PERSIANS (Aeschylus)
Reflecions on the lastest production of ΤHE PERSIANS, dir. by Dimitris Karantzas. In this review I explain the reasons why I have many reservations about this production, depite the promising intentions of the director. Intentions do not count unless they are realized on stage
What are the future prospects of Epidaurus Festival, in the face of all the radical changes our era experiences? This is the question this brief article tackles. Ποιες οι μελλοντικές προοπτικές του Φεστιβάλ Επιδαύρου; Αυτό είναι το βασικό... more
What are the future prospects of Epidaurus Festival, in the face of all the radical changes our era experiences? This is the question this brief article tackles.
Ποιες οι μελλοντικές προοπτικές του Φεστιβάλ Επιδαύρου; Αυτό είναι το βασικό ερώτημα στο σύντομο αυτό κείμενο.
My thoughts about the Future of Epidaurus Festival. What has to be done to meet the challenges of the New Age, the horizon of expectations of the new viewer and the "curiosity" of tourists of cultures? How does it manage the burden of its... more
My thoughts about the Future of Epidaurus Festival. What has to be done to meet the challenges of the New Age, the horizon of expectations of the new viewer and the "curiosity" of tourists of cultures? How does it manage the burden of its own historicity and its performative potential? These among others, are questions I try to tackle in this short essay, first published in Hartis mag (August 2022).
Αυτό που καλείται να κάνει από δω και πέρα το Φεστιβάλ μέσα από τις επιλογές του είναι να διαμορφώσει ένα σύστημα αξιών και ποιοτήτων που να φέρουν το δικό του ξεχωριστό και μοναδικό αποτύπωμα σε ό,τι αφορά τον άνθρωπο. Το δικό του παγκοσμίως αναγνωρίσιμο  trade mark. Και για να το πετύχει οφείλει διαρκώς να διερωτάται συστηματικά και προβληματισμένα, για την επικαιρότητα αλλά και για το ανεπίκαιρο του λόγου και της πράξης του, και σίγουρα της γεωγραφίας και της ιστορικότητάς του.
Ποια είναι η θέση ενός κριτικού όταν έχει απέναντί του ένα κοινό με διαφορετική άποψη ως προς την αξία μιας παράστασης; Το κείμενο αυτό αφορά πιο πολύ τον ρόλο της κριτικής παρά την αξιολόγηση της ίδιας της παράστασης "Η δημοκρατία του... more
Ποια είναι η θέση ενός κριτικού όταν έχει απέναντί του ένα κοινό με  διαφορετική άποψη ως προς την αξία μιας παράστασης; Το κείμενο αυτό αφορά πιο πολύ  τον ρόλο της κριτικής παρά την αξιολόγηση της ίδιας της παράστασης  "Η δημοκρατία του μπακλαβά" που ήταν και το ερέθισμα να γραφτεί.
Έγραψα αυτό το κείμενο για τον πόλεμο στην Ουκρανία με όρους θεατρικούς (δεν ήξερα πώς αλλιώς) και με πρωταγωνιστή τον Θάνατο (όπως συμβαίνει σε κάθε τραγωδία), σε μια προσπάθεια να καταλάβω τι γίνεται, τι παρακολουθώ κάθε μέρα στις... more
Έγραψα αυτό το κείμενο για τον πόλεμο στην Ουκρανία με όρους θεατρικούς (δεν ήξερα πώς αλλιώς)  και με πρωταγωνιστή τον Θάνατο (όπως συμβαίνει σε κάθε τραγωδία), σε μια προσπάθεια να καταλάβω τι γίνεται, τι παρακολουθώ κάθε μέρα στις ειδήσεις. Στην πορεία της γραφής του κειμένου σκεφτόμουνα: πώς αλήθεια προσεγγίζει  κανείς τον ανθρώπινο πόνο όταν οι ίδιες οι λέξεις αδυνατούν  να τον συλλάβουν και να τον εκλογικεύσουν; Πώς μπορούμε να μιλάμε για τον θάνατο-πρωταγωνιστή του ανθρώπινου δράματος, όταν κανείς πεθαμένος  (στρατιώτης) δεν πρόκειται να  επιστρέψει να μας πει πώς είναι; Ένα κείμενο που ματαίως αναζητεί τρόπους να περιγράψει το απερίγραπτο.
Πώς θα είναι άραγε το θεατρο μετά την πανδημία; Πόσο θα το επηρεάσει η οικονομική κρίση; Ποιοι παράγοντες θα διαμορφώσουν τη φυσιογνωμία του; Αυτά και πολλά άλλα ερωτήματα απασχολούν το άρθρο αυτό στην προσπάθειά του να χαρτογραφήση την... more
Πώς θα είναι άραγε το θεατρο μετά την πανδημία; Πόσο θα το επηρεάσει η οικονομική κρίση; Ποιοι παράγοντες θα διαμορφώσουν τη φυσιογνωμία του; Αυτά και πολλά άλλα ερωτήματα απασχολούν το άρθρο αυτό στην προσπάθειά του να χαρτογραφήση την Επόμενη Μέρα.
Στο  κείμενο που ακολουθεί θα ασχοληθώ με το φαινόμενο του franchise στο θέατρο, τη δυναμική του, τη γοητεία που ασκεί  αλλά και τους πιθανούς κινδύνους που εγκυμονεί.
ΤΙ είναι θεατρικότητα και τι πραγματικότητα; Πού σταματά η θεατρικότητα και πού αρχίζει η βία (της ζωής); Αυτό είναι το βασικό θέμα που απασχολεί στο άρθρο αυτό, που έχει ως αφορμή την όλο και πιο ακραία έκφραση της βίας σε όλους τους... more
ΤΙ είναι θεατρικότητα και τι πραγματικότητα; Πού σταματά η θεατρικότητα και πού αρχίζει η βία (της ζωής); Αυτό είναι το βασικό θέμα που απασχολεί  στο άρθρο αυτό, που έχει ως  αφορμή την όλο και πιο ακραία έκφραση της βίας σε όλους τους τομείς της ζωής.
Σάτιρα: λογοτεχνικό είδος σε έμμετρο ή πεζό λόγο, στο οποίο διακωμωδούνται, παρωδούνται, χλευάζονται, καυτηριάζονται ή αναδεικνύονται δημόσια ή ιδιωτικά ήθη, χαρακτήρες, καταστάσεις, πρόσωπα κ.ά. Είναι η πλέον απροκάλυπτα πολιτική εκδοχή... more
Σάτιρα: λογοτεχνικό είδος σε έμμετρο ή πεζό λόγο, στο οποίο διακωμωδούνται, παρωδούνται, χλευάζονται, καυτηριάζονται ή αναδεικνύονται δημόσια ή ιδιωτικά ήθη, χαρακτήρες, καταστάσεις, πρόσωπα κ.ά. Είναι η πλέον απροκάλυπτα πολιτική εκδοχή της κωμωδίας. Δεν έχει σχέση με το σατυρικό δράμα. Με αφορμή την επιθεώρηση "1821", μια τοποθέτηση γύρω από το σατιρικό ύφος.
Ο Σαίξπηρ ήταν σίγουρος (η σχεδόν σίγουρος) ως προς την πραγματικότητα που ζούσε. Γι' αυτό είχε εκτόπισμα ο μεταφορικός του λόγος. Σήμερα όμως μια μεταφορά του τύπου "όλος ο κόσμος μια σκηνή" κινδυνεύει να γίνει κυριολεξία, οπότε και το... more
Ο Σαίξπηρ ήταν σίγουρος (η σχεδόν σίγουρος) ως προς την πραγματικότητα που ζούσε. Γι' αυτό είχε εκτόπισμα ο μεταφορικός του λόγος. Σήμερα όμως μια μεταφορά του τύπου "όλος ο κόσμος μια σκηνή" κινδυνεύει να γίνει κυριολεξία, οπότε και το θέατρο, πολλώ δε μάλλον το θέατρο που φιλοδοξεί να πρωτοπορεί σε ένα κόσμο όπου η μόνη βιώσιμη πρωτοπορία είναι το ίδιο το Σύστημα,  πρέπει να ξανασκεφτεί εκ βαθέων τα υλικά του, τόσο τα κατασκευαστικά/αισθητικά όσο και τα οντολογικά, τα ιδεολογικά και τα επικοινωνιακά.
Μια συζήτηση εφ' όλης της σύγχρονης θεατρικής ύλης για λογαριασμό της διαδικτυακής εφ. thessculture ( Μαϊου 2021). Το σήμερα και το αύριο του θεάτρου, του θεατρικού έργου και της κριτικής. Υποσχέσεις. Αδιέξοδα. Οι δύσκολες προκλήσεις... more
Μια συζήτηση εφ' όλης της σύγχρονης θεατρικής ύλης  για λογαριασμό της διαδικτυακής εφ. thessculture ( Μαϊου 2021).
Το σήμερα και το αύριο του θεάτρου, του θεατρικού έργου και της κριτικής. Υποσχέσεις. Αδιέξοδα. Οι δύσκολες  προκλήσεις αυτών που έρχονται. Κερδίζουν όσοι δημιουργούν τις ευκαιρίες και όχι όσοι τις περιμένουν.
Μy response to the idea of introducing tweet theatre seats, which, Ι argue,, will disarm further the already deteriorating state of theatre criticism Το πορτρέτο του μοναχικού και όσο γίνεται πιο αντικειμενικού και «cool» κριτικού που... more
Μy response to the idea of introducing tweet theatre seats,  which,  Ι argue,, will disarm further the already deteriorating state of theatre criticism

Το πορτρέτο του μοναχικού και όσο γίνεται πιο αντικειμενικού και «cool» κριτικού που παρακολουθεί μια παράσταση, μετά πηγαίνει  στο σπίτι του και μέσα από τη γραφή προσπαθεί να εκλογικεύσει τα συναισθήματα που του έχει προκαλέσει, φαίνεται πως  δεν είναι πια «καλοδεχούμενη» μέσα στη νέα τάξη θεατρικών πραγμάτων. Τώρα ένας νέος τύπος κριτικού γεννιέται, τον οποίο δεν φαίνεται να συγκινούν οι αρχές της προηγούμενης γενιάς.
Σκέψεις, προτάσεις, προβληματισμοί για όλα αυτά που συμβαίνουν στο θέατρο. Και κυρίως κάποιες σκέψεις για το θέατρο της Επόμενης Μέρας. Στέκομαι πιο πολύ στους Νέους, γιατί όλα όσα γίνονται τους αφορούν και τους επηρεάζουν πιο άμεσα από... more
Σκέψεις, προτάσεις, προβληματισμοί για όλα αυτά που συμβαίνουν στο θέατρο. Και κυρίως κάποιες σκέψεις για το θέατρο της Επόμενης Μέρας. Στέκομαι πιο πολύ στους Νέους, γιατί όλα όσα γίνονται τους αφορούν και τους επηρεάζουν πιο άμεσα από κάθε άλλο. Όλοι αυτοί είναι το αύριο του θεάτρου. Δεν είμαι σίγουρος αν μπορώ να τους δώσω μια καθαρή απάντηση τι περιμένω ως θεατής από το θέατρο της Επόμενης Μέρας, της δικής τους Μέρας. Θα τους έλεγα, εάν ονειρεύονται να χαράξουν τα δικά τους δρομολόγια, τότε το να μας πάνε  όλους εμάς στην πλατεία «από εδώ ως εκεί», και από το «εδώ και τώρα» στο «εκεί και τότε» και πίσω πάλι, δεν λέει τίποτα. Αυτό το κάνουν, και το έκαναν, όλα τα θέατρα. Ταξίδι στον χώρο και τον χρόνο. Το ζητούμενο είναι να ανακαλύψουν ένα δικό τους «εκεί» και να βρουν τρόπους να μας πάρουν μαζί τους σ’ αυτό το ταξίδι. Ένα ταξίδι στη δική τους «ευ-τοπία». Ταξίδι μακρινό και δύσκολο, γεμάτο εκπλήξεις και κινδύνους, γι' αυτό και γοητευτικό
Ένα σύντομο κείμενο με σκέψεις που αφορούν το θέατρο της κρίσης και μετά την κρίση. Παρατήρηση πρώτη: Στο θέατρο η μόνη ηλικία που μετράει είναι οι ίδιες οι ιδέες και οι πρακτικές και όχι το πιστοποιητικό γέννησης του καθενός και της... more
Ένα σύντομο κείμενο με σκέψεις που αφορούν το θέατρο της κρίσης και μετά την κρίση.
Παρατήρηση πρώτη:
Στο θέατρο η μόνη ηλικία που μετράει είναι οι ίδιες οι ιδέες και οι πρακτικές και όχι το πιστοποιητικό γέννησης του καθενός και της καθεμιάς. Με το πιστοποιητικό γέννησης βγάζουμε διαβατήριο, όχι θέατρο.
Παρατήρηση δεύτερη:
Όσο πιο πολύ κοιτά κάποιος το ρολόι τόσο πιο πολύ μεγαλώνει και  η απόστασή του από την πραγματική τέχνη, εκείνη την τέχνη που έχει κάτι ουσιαστικό να πει και να δώσει.  Όποιος βιάζεται κάνει αυτό  ακριβώς που θέλει η κοινωνία της υψηλής τεχνολογίας: μεγαλύτερη ταχύτητα και λιγότερη σκέψη.
Παρατήρηση τρίτη:
Εφόσον θέλουμε ένα καλύτερο και φωτεινότερο θέατρο για το αύριο πρέπει να εντοπίσουμε και να αποβάλουμε τα καρκινώματα, τα έλκη και τις παθογένειές του, και να επενδύσουμε σε αυτό ανθεκτικά και πρωτίστως υγιή υλικά, φτιαγμένα με  έγνοια, βαθειά γνώση, καντάρια μεράκι, αγάπη, τόλμη, εξωστρέφεια και, εννοείται, όραμα.
AN INTERVIEW WITH PATRICE PAVIS The state of contemporary theatre, the idea of (and passion for) "newness", of festivalism and the logic of neo-liberal market are among the issues discussed. In the latest issue of CRITICAL STAGES, the... more
AN INTERVIEW WITH PATRICE PAVIS
The state of contemporary theatre, the idea of (and passion for) "newness",  of festivalism and the logic of neo-liberal market are among the issues discussed. In the latest issue of CRITICAL STAGES, the journal of the International Association of Theatre Critics.
DOCUMENTARY THEATRE What is all about? If we accept the idea that illusion in all its manifestations is what makes reality, is there any kind of performative expression that can exist outside or beyond illusion? When the lights go out... more
DOCUMENTARY THEATRE
What is all about? If we accept the idea that illusion in all its manifestations is what makes reality, is there any kind of performative expression that can exist outside or beyond illusion?  When the lights go out and the events  that have inspired a documentary performance  enter history's archive, what's left for coming generations? When one deals with a slippery term like this, no answer is  inclusive  enough to exclude all other answers. My talk with Martha Bouziouri, a talented artist who deeply believes in the power of documentary theatre to reach the "real" by penetrating,  defamiliarizing the surface and the given semantics of signs.
In the latest issue of Critical Stages (#22), the journal of the International Association of Theatre Critics (IATC)
To wnat extend the 20 theatre productions named by francophone critics as the most important of the last twenty years represent the multiple layers of (mainly) European theatre? Are they a reliable indicator of what is really happening?... more
To wnat extend the 20 theatre productions named by francophone critics as the most important of the last twenty years represent the multiple layers of (mainly) European theatre? Are they a reliable indicator of what is really happening? This, among other related questions, are examined in the present article.
Σε ποιο βαθμό oι είκοσι επιλεγμένες ως καλύτερες παραστάσεις της εικοσαετίας αντιπροσωπεύουν το σύνολο των σύγχρονων τάσεων στο ευρωπαϊκό (κυρίως) θέατρο; Αυτό μεταξύ άλλων ερωτημάτων απασχολεί το παρόν άρθρο.
Thoughts about theatre the Day After. Who will make things different? Where do we go from here? What are the options? Η πανδημία, πέρα από επώδυνη εμπειρία ήταν και αποκαλυπτική της θέσης του ανθρώπου στον κόσμο. Για πρώτη φορά ένας... more
Thoughts about theatre the Day After. Who will make things different? Where do we go from here? What are the options?

Η πανδημία, πέρα από επώδυνη εμπειρία ήταν και αποκαλυπτική της θέσης του ανθρώπου στον κόσμο. Για πρώτη φορά ένας ολόκληρος πλανήτης, κοντά στα οκτώ δισεκατομμύρια ψυχές, οδηγήθηκε να παίξει τον ίδιο ρόλο, την ίδια στιγμή, στην ίδια σκηνή. Μια απίστευτη ενορχήστρωση σωμάτων από έναν αόρατο σκηνοθέτη, μια εμπειρία  απόλυτης όσο και επικίνδυνης σύγκλισης και ομοιογένειας, που πρέπει να βάλει σε σκέψεις ειδικά τον κόσμο του θεάτρου, τουλάχιστο εκείνο τον κόσμο που πιστεύει ότι μια από τις βασικές θέσεις  του θεάτρου είναι η ανυπακοή στην ισοπεδωτική ομοιομορφία. Αυτό άλλωστε δεν μας δίδαξαν με το έργο τους οι σπουδαίοι του χώρου, από τον Ευριπίδη στον Σαίξπηρ και από κει στον Μπύχνερ,  στον Ίψεν, στον Ζαρί, στον  Βέτεκιντ, στον Μπρεχτ, στον Ο’ Νηλ, στον Ζενέ, στον Μπέκετ; Όλοι δημιουργικοί και «αναιδείς» παραβάτες του Ορθού Λόγου.Τι μαθαίνουμε από αυτούς; Ότι τo θέατρο που γράφει ιστορία δεν μπορεί να είναι νεροκουβαλητής της όποιας «ορθής»  ντιρεκτίβας, και του όποιου συρμού. Το θέατρο για να είναι αληθινό πρέπει να αρχίζει από τα μέσα προς τα έξω και όχι ανάποδα.
Απλά διατυπωμένο: «Κάνω θέατρο όπως το αισθάνομαι  και το καταλαβαίνω και όχι όπως ‘πρέπει’ να το κάνω, κι ας μην το καταλαβαίνω» . Αυτό ειδικά για τους νέους που τρέχουν ασθμαίνοντας να προλάβουν τις καινοτομίες και τα ιδεολογικά και αισθητικά "πρέπει" που κομίζει ο χρόνος. Όμως αυτό είναι αδύνατο. Ο χρόνος πάντα κέρδιζε και θα συνεχίσει να  κερδίζει, ειδικά στις μέρες μας όπου η υψηλή  τεχνολογία μας  έχει μονίμως στην πρίζα  να τρέχουμε όλο και πιο γρήγορα. Και για να μας διευκολύνει, να μας απαλλάξει δηλαδή από τη διαδικασία του σκέπτεσθαι,  μας τα έχει όλα έτοιμα, αρκεί ένα απλό  κλικ στον υπολογιστή.  Όμως με το κλικ  και το delivery  δεν κάνεις θέατρο, αλλά διεκπεραίωση και αποδελτίωση.  Ο καλλιτέχνης που τρέχει να προλάβει τον χρόνο δεν θα βρει ποτέ τον χρόνο να σκεφτεί σοβαρά και σε βάθος αυτά που κάνει.
Λόγοι ανησυχίας Ένα πολύ σύντομο σχόλιο με αφορμή ένα άρθρο που διάβασα στην αγγλική εφημερίδα Ντέιλι Μέιλ (13/09/2020), και αφορούσε το αίτημα των φοιτητών της γνωστής λονδρέζικης Βασιλικής Ακαδημίας Δραματικής Τέχνης να διαγραφεί το... more
Λόγοι ανησυχίας
Ένα πολύ σύντομο σχόλιο με αφορμή ένα άρθρο που διάβασα  στην αγγλική εφημερίδα Ντέιλι Μέιλ (13/09/2020), και αφορούσε το αίτημα των φοιτητών της γνωστής λονδρέζικης Βασιλικής Ακαδημίας Δραματικής Τέχνης  να διαγραφεί το όνομα του Μπέρναρντ Σω από το  θέατρο της Σχολής τους, με την αιτιολογία ότι  ήταν "ρατσιστής". Ενα αλλο αιτημα ζητουσε να μην ανεβαινει στη σκηνη το εργο του Οσμπορν Οργισμενα νιατα γιατι κανει ορισμενους φοιτητες να αισθανονται αποκλεισμενοι. Η ολη κατασταση δειχνει να ξεφευγει. Και νομίζω μας αφορά όλη αυτή η διαμάχη γύρω από τα "πρέπει και δεν πρέπει" του θεάτρου, τα οποία πυκνώνουν ολοένα και πιο πολύ δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα πολύ περίεργη και συναμα απειλητικη.
Και διερωτώμαι  (ως κατακλείδα) κατά πόσο  η επώδυνη εμπειρία του εγκλεισμού και της απομόνωσης  θα επηρεάσει και το θέατρο, υπό την έννοια ενίσχυσης της  επιθυμίας απεγκλωβισμού από ντιρεκτίβες, υποδείξεις και κανόνες, με ορίζοντα τον άγνωστο δρόμο της ψυχής και της εσωτερικής ανάγκης. Γιατί, κακά τα ψέματα, όσα "πρέπει ή δεν πρέπει" και να επιβληθούν στο θέατρο όταν δεν υπάρχει η εσωτερική ανάγκη, το αποτέλεσμα θα είναι πάντα ψεύτικο. Στην καλύτερη περίπτωση:  comme il faut. Ο  χρόνος θα δείξει. Και δεν θα αργήσει.
ONE DEATH, TWO COMMENTS AND A POST SCRIPTUM Thoughts about the state of contemporary theatre criticism, following the death of Eric Bentley, one of the great names of theatre criticism and theatre scholarship. Kάποιες σκέψεις που αφορούν... more
ONE DEATH, TWO COMMENTS AND A POST SCRIPTUM
Thoughts about the state of contemporary theatre criticism, following the death of Eric Bentley, one of the great names of theatre criticism and theatre scholarship.
Kάποιες σκέψεις που αφορούν την κριτική, με αφορμή τον θάνατο του σπουδαίου κριτικού 'Έρικ Μπέντλεϋ.
Εκείνο που υποστηρίζω στο κείμενο αυτό είναι ότι η θεατρική κριτική και η θεατρική τέχνη γενικότερα που θέλουν να υπηρετήσουν το όραμα της ανατροπής θέσεων, θεσμών ή καταστάσεων,  δεν μπορούν να βασίζονται πλέον σε μια αντιπαραθετική λογική αλά Μπρεχτ (της ιστορικής αβάνγκαρντ), η οποία αποδομούσε τα ιδεολογήματα και τις πρακτικές του καπιταλισμού προκειμένου να ανακαλύψει και να προβάλει την πραγματικότητα που εντέχνως καλύπτουν οι μύθοι του Συστήματος.
Αυτά που έκανε ο Μπρεχτ ήταν σημαντικά και αποδοτικά για μια άλλη εποχή, το κλίμα της οποίας τα επέτρεπε και τα είχε ανάγκη. Έκτοτε πολλά έχουν αλλάξει. Και εκείνο που φαίνεται πως δεν έχουν καταλάβει (ή κι αν έχουν καταλάβει αρνούνται ή διστάζουν να το δεχτούν)  όσοι υπηρετούν τον χώρο των εναλλακτικών προτάσεων (κριτικών, θεωρητικών και πρακτικών)  είναι ότι η ακύρωση (ελέω τεχνολογίας) της έννοιας του «πραγματικού» και της «παρουσίας/εδώ και τώρα» έχει διαφοροποιήσει πολύ τα δεδομένα και έχει πολλαπλασιάσει τα ζητούμενα. Οι γνώριμες και συχνά απλουστευτικές αντιπαραθέσεις του τύπου "είτε αυτό είτε το άλλο" έχουν εδώ και κάποια χρόνια περιθωριοποιηθεί. Η παγκοσμιοποίηση έφερε στην επιφάνεια μιαν άλλη λογική που απαιτεί άλλα εργαλεία ανάγνωσης, αποκωδικοποίησης και αντιμετώπισης της ίδιας και των τεχνών της.
Το  μετανεωτερικό κοινό  του θεάτρου γνωρίζει ότι αυτό που φαίνεται πραγματικό είναι στην ουσία ένα ομοίωμα, μια "κατασκευή". Δεν χρειάζεται τον αριστερό Μπρεχτ για να του το υπενθυμίσει. Ή τουλάχιστο δεν τον χρειάζεται όπως τον γνωρίζει. Τον χρειάζεται με άλλο οπλοστάσιο, "μετα-μπρεχτικό" (όπως εύστοχα το είχε επισημάνει προ πολλού ο σπουδαίος Χάινερ Μίλερ) που θα το οδηγήσει, μέσα από αποδομητικές διαδικασίες, να δει ότι  "το ομοίωμα  δεν αποκρύβει την αλήθεια αλλά το γεγονός ότι δεν υπάρχει αλήθεια», όπως λέει ο Baudrillard, εννοώντας τη  μία και αμετακίνητη αλήθεια.
Στο άρθρο αυτό προσπάθησα να συγκεντρώσω τις ερωτήσεις που κυριαρχούν σήμερα στις συζητήσεις και τα συγγράμματα που αφορούν το θέατρο αλλά και τον πολιτισμό γενικότερα. Ερωτήσεις που, όπως θα δείτε, δεν υποστηρίζονται από κάποια... more
Στο άρθρο αυτό προσπάθησα να συγκεντρώσω  τις ερωτήσεις που κυριαρχούν σήμερα στις συζητήσεις και τα συγγράμματα  που αφορούν το θέατρο αλλά και τον πολιτισμό γενικότερα. Ερωτήσεις που, όπως θα δείτε,  δεν υποστηρίζονται από κάποια απάντηση, γιατί καμιά απάντηση δεν είναι τόσο περιεκτική ώστε να αποκλείει άλλες απαντήσεις.  Απλώς η απαρίθμησή τους μας δίνει μια, θέλω να πιστεύω, περιεκτική εικόνα  της  πολυσύνθετης φυσιογνωμίας  της πραγματικότητας που σήμερα όλοι βιώνουμε καθώς και των καλλιτεχνικών της δημιουργημάτων.
Παράλληλα, όλα αυτά τα ερωτήματα που ακολουθούν θα μπορούσαν να λειτουργήσουν  ως πρακτικός πλοηγός έρευνας αλλά και δημιουργίας για συγγραφείς ή σκηνοθέτες που θέλουν να αναμετρηθούν με τα πολλά αδιέξοδα της εποχής.
Πρέπει όλοι να το καταλάβουν και πρωτίστως η πολιτεία, ότι η εξωστρέφεια δεν είναι επιλογή αλλά αναγκαιότητα. Οφείλουμε να είμαστε εκεί όπου διαμορφώνονται οι νέοι κανόνες του παιχνιδιού. Και οφείλουμε να είμαστε εκεί με ένα δικό μας... more
Πρέπει όλοι να το καταλάβουν και πρωτίστως η πολιτεία, ότι η εξωστρέφεια δεν είναι επιλογή αλλά αναγκαιότητα. Οφείλουμε να είμαστε εκεί όπου διαμορφώνονται οι νέοι κανόνες του παιχνιδιού. Και οφείλουμε να είμαστε εκεί με ένα δικό μας υποψιασμένο, ανήσυχο, τολμηρό και βασανιστικά δουλεμένο θεατρικό φορτίο ώστε στο τέντωμα του χρόνου να βρει μιμητές από όλο τον κόσμο. Aυτό είναι το συμπέρασμα του άρθρου που είχε ως αφορμή την παράσταση των Περσών στην Επίδαυρο και την αναμετάδοσή της διαδικτυακά.
Παντού πλανάται σαν φάντασμα πάνω από τα κεφάλια μας μια διάχυτη αίσθηση κάποιου τέλους, που γίνεται πιο έντονη σε ιδιαίτερες στιγμές, όπως λ.χ. η πρόσφατη (για πρώτη φορά κυριολεκτικά παγκόσμια) πανδημία η οποία πυροδότησε, μεταξύ... more
Παντού  πλανάται σαν φάντασμα πάνω από τα κεφάλια μας μια διάχυτη αίσθηση κάποιου τέλους, που γίνεται πιο έντονη σε ιδιαίτερες στιγμές, όπως λ.χ. η πρόσφατη (για πρώτη φορά κυριολεκτικά παγκόσμια) πανδημία η οποία πυροδότησε, μεταξύ άλλων, και έναν έντονο διάλογο με αφορμή τις διαδικτυακές  προβολές θεατρικών παραστάσεων (και δράσεων). Ωφελούν ή ζημιώνουν την υπόθεση θέατρο; Ακυρώνουν ή προαναγγέλλουν την άφιξη ενός άλλου θεάτρου;  Πού πάει τελικά το γνώριμό μας δραματικό θέατρο; Η οντολογία του; Το "εδώ και τώρα" του. Μήπως σε ένα καινούργιο "Μετά" το "Μεταδραματικό", που τόσο εύστοχα το προσδιόρισε ο Γερμανός θεωρητικός Λέμαν; Και αν "ναι", πού μπορεί να είναι αυτό; "Μετά" το θέατρο ή "πριν" από το θέατρο ή σε "άλλο" θέατρο;
Το θέατρο είναι πολιτικό γιατί «ανήκει» στην πόλη. Γι’ αυτό άλλωστε και καμία εξουσία δεν το αγνόησε, ακόμη και σή- μερα, που υποτίθεται υπάρχουν σαφώς πιο αποτελεσμα- τικά μέσα επικοινωνίας με την κοινότητα. Ο λόγος που με ώθησε να... more
Το θέατρο είναι πολιτικό γιατί «ανήκει» στην πόλη. Γι’ αυτό
άλλωστε και καμία εξουσία δεν το αγνόησε, ακόμη και σή-
μερα, που υποτίθεται υπάρχουν σαφώς πιο αποτελεσμα-
τικά μέσα επικοινωνίας με την κοινότητα. Ο λόγος που με
ώθησε να ασχοληθώ με το θέμα έχει να κάνει με τις αλλαγές
που βιώνει η σύγχρονη πόλη-κράτος, ο τόπος δηλαδή. Το
ερώτημά μου εξαρχής είναι κατά πόσο η σταδιακή συρρί-
κνωση του έθνους ως τόπου και η αντικατάστασή του από
έναν πλανητικό χώρο που λέγεται Γη, μοιραία οδηγεί και
το τοπικό θέατρο
προς μια απο-εδαφικοποίηση και ανα-
πόφευκτα προς μια απο-εθνικοποίηση και απο-φυλετικο-
ποίηση του στόχου και του λόγου του, με τερματικό την Αν-
θρωπότητα. Και εάν αυτό αφορά όλα τα κράτη, τι μπορεί
να πει κανείς για ένα μικρό κράτος, όπως είναι και η περί-
πτωση της Κύπρου; Αντέχει σε τέτοιες βίαιες αναταράξεις;
Αντέχει να έχει το θέατρό της μονίμως σε χωρική (και, κατά
συνέπεια, ιδεολογική και εθνική) διαθεσιμότητα; Ή μήπως,
μπροστά στην αδυναμία της να διαπραγματευτεί τη θέση
του στα πράγματα, είναι αναπόφευκτο, για να περισώσει
ό,τι μπορεί, να στραφεί προς τα έσω, αμυνόμενη;
Τελικά ποιος όρος είναι ο σωστός (ή ο πιο αποδεκτός); Διαβάζοντας τα εκτενή ρεπορτάζ με αφορμή τη δολοφονία του Τζωρτζ Φλόυντ, είναι προφανές πως στη χώρα μας συνεχίζει να κυριαρχεί ο όρος Αφροαμερικανός. Δεν είναι λάθος. Δεν είναι όμως... more
Τελικά ποιος όρος είναι ο σωστός (ή ο πιο αποδεκτός); Διαβάζοντας τα εκτενή ρεπορτάζ με αφορμή τη δολοφονία του Τζωρτζ Φλόυντ, είναι προφανές πως στη χώρα μας συνεχίζει να κυριαρχεί  ο όρος Αφροαμερικανός.  Δεν είναι λάθος. Δεν είναι όμως και ο πολιτικά ορθότερος, καθώς εδώ και πολλά χρόνια, τουλάχιστο τριάντα, έχει αντικατασταθεί από τον όρο  African American (Αφρικανο Αμερικανός).
Research Interests:
Να το πω ωμά, χωρίς περιστροφές και περικοκλάδες: προτιμώ να βλέπω έργα που για ποικίλους λόγους με εκνευρίζουν ή με βάζουν απέναντί τους ή με προκαλούν, παρά έργα-LEXOTANIL που με κοιμίζουν, γιατί απλούστατα εκείνα που με εκνευρίζουν με... more
Να το πω ωμά, χωρίς περιστροφές και περικοκλάδες: προτιμώ να βλέπω έργα που για ποικίλους λόγους με εκνευρίζουν ή με βάζουν απέναντί τους ή με προκαλούν, παρά έργα-LEXOTANIL που με κοιμίζουν, γιατί απλούστατα εκείνα που με εκνευρίζουν με αναγκάζουν ταυτόχρονα να προβληματιστώ, να σκεφτώ πράγματα που αφορούν την καλή και την κακή, την αληθινή και την ψεύτικη τέχνη και, όπως στην προκειμένη περίπτωση με την Κιτσοπούλου, να σκεφτώ κι εγώ με τη σειρά μου τις σχέσεις μου, και υποθέτω όλων μας, –επώνυμων και ανώνυμων- με το Σύστημα: πού ανήκουμε, πώς ανήκουμε και πού θα θέλαμε να ανήκουμε; Ουδείς στο απυρόβλητο, ουδείς αναμάρτητος, ουδείς υπεράνω.
Στην άλλη περίπτωση, των έργων-LEXOTANIL που δυστυχώς κυριαρχούν, τίποτα δεν μένει στη μνήμη για να θυμάται κανείς. Είτε γίνονται είτε όχι, είναι αδιάφορο. Ούτε θυμός ούτε ενθουσιασμός, ούτε δεύτερες σκέψεις. Όλα τα «σφάζει» η λήθη. Αυτά τα έργα, λοιπόν, θεωρώ ότι κάνουν πραγματική ζημιά στον χώρο του θεάτρου (αλλά και αλλού) κι όχι η Κιτσοπούλου με τα αμφιλεγόμενα σφαχτάρια της και τις εξίσου αμφιλεγόμενες σχέσεις της με το Σύστημα.
Research Interests:
Εκείνο που βρίσκω ανησυχητικό είναι η ολοένα και πιο έντονη ριζοσπαστικοποίηση του κριτικού λόγου, μια μεροληπτική όσο και επικίνδυνη αντιμετώπιση της τέχνης που περίπου καταλήγει στη γνωστή ρήση: ο σκοπός αγιάζει τα μέσα – κάθαρση και... more
Εκείνο που βρίσκω ανησυχητικό είναι η ολοένα και πιο έντονη ριζοσπαστικοποίηση του κριτικού λόγου, μια μεροληπτική όσο και επικίνδυνη αντιμετώπιση της τέχνης που περίπου καταλήγει στη γνωστή ρήση: ο σκοπός αγιάζει τα μέσα – κάθαρση και αποκατάσταση παντί τρόπω.  Ο Ουμπέρτο Έκο μιλά για διαφαινόμενο «Φονταμενταλισμό», για εκτροπή του Λόγου και συμμόρφωση στις απαιτήσεις ομάδων πίεσης. To αρθρο αυτό με αφορμή μια παράσταση στον Καναδά από Αυτόχθονα καλλιτέχνιδα εξετάζει τους κινδύνους που κρύβει ο κερματισμός του κριτικού λόγου.
Σκέψεις για το θέατρο του "αύριο", το θέατρο της υψηλής τεχνολογίας, της νέας γενιάς, των νέων θεατών. Πώς θα είναι, άραγε; Δικαιολογούνται οι φόβοι που εκφράζουμε σήμερα σε ό,τι αφορά το μέλλον του;
Research Interests:
Η κωμωδία δεν είναι μόνο ένα είδος που διαφέρει και από την τραγωδία και το ρομάντζο, αλλά ένα συγκεκριμένο είδος το οποίο, σε ένα βαθμό, «ξεκλειδώνει» τον τρόπο που είναι οργανωμένος (και κλειδωμένος) ο κόσμος. Προκαλεί ρωγμές στο... more
Η κωμωδία δεν είναι μόνο ένα είδος που διαφέρει και από την τραγωδία και το ρομάντζο, αλλά ένα συγκεκριμένο είδος το οποίο, σε ένα βαθμό, «ξεκλειδώνει» τον τρόπο που είναι οργανωμένος (και κλειδωμένος) ο κόσμος. Προκαλεί ρωγμές στο γραμμικό αφήγημα που κουβαλάμε γύρω από τη ζωή. Ταράζει τις σχέσεις ανάμεσα στις προσδοκίες μας και την πραγματικότητα, προτάσσοντας μιαν άλλη «άτακτη» πραγματικότητα.  Με σημείο αναφοράς την  πανδημία του κορωνοϊού, το κείμενο που ακολουθεί δείχνει πώς λειτουργεί το χιούμορ και γενικά η κωμωδία μέσα σε μια ατμόσφαιαρα κάθε άλλο παρά ευχάριστη.
Research Interests:
Το θέατρο δεν είναι πλέον μόνο «εδώ και τώρα» αλλά «εδώ και τώρα και παντού». Διαλεγόμενο με στοιχεία της σύγχρονης τεχνολογίας και των εικονικών της παραγώγων, δοκιμάζει ξανά τις δικές του ικανότητες αναπαραγωγής μιας ψευδαίσθησης. Και... more
Το θέατρο δεν είναι πλέον μόνο «εδώ και τώρα» αλλά «εδώ και τώρα και παντού». Διαλεγόμενο με στοιχεία της σύγχρονης τεχνολογίας και των εικονικών της παραγώγων, δοκιμάζει ξανά τις δικές του ικανότητες αναπαραγωγής μιας ψευδαίσθησης. Και εδώ προκύπτει και μια ενδιαφέρουσα παράμετρος. Και στις δύο περιπτώσεις, εννοώ στη συνάντηση τεχνολογίας και ζωντανού θεάτρου, εκείνο που απουσιάζει είναι το αυθεντικό. Στην μεν περίπτωση του ζωντανού θεάτρου αυτή την ετερότητα την υπηρετεί πρωτίστως ο ηθοποιός στην δε άλλη περίπτωση η τεχνολογία. Πάντως ένθεν κακείθεν έχουμε να αντιμετωπίσουμε κάποιο ψέμα. Το κατά πόσο είναι ένα καλό ψέμα ή όχι εξαρτάται πάντοτε σε ποιες αλήθειες οδηγεί και πώς.
Research Interests:
Είναι προφανές πως όσο πιο κοντά βρίσκονται οι προσδοκίες του θεατή και ο κόσμος της σκηνής τόσο πιο εύκολα, ανώδυνα και γρήγορα «καταναλώνεται» η αισθητική εμπειρία. Όσο απομακρύνονται τόσο αυξάνονται και οι πιθανότητες εκτροπής. Στο... more
Είναι προφανές πως όσο πιο κοντά βρίσκονται οι προσδοκίες του θεατή και ο κόσμος της σκηνής τόσο πιο εύκολα, ανώδυνα και γρήγορα «καταναλώνεται» η αισθητική εμπειρία. Όσο απομακρύνονται τόσο αυξάνονται και οι πιθανότητες εκτροπής. Στο κείμενο αυτό απασχολεί το δεύτερο "σενάριο". Τι γίνεται όταν ανατρέπεται ο ορίζοντας των προσδοκιών του δέκτη;
Research Interests:
Tο θέατρο ήταν και εξακολουθεί να είναι παιδί της κρίσης και των απειλών. Ο απόλυτος survivor. Δεν φοβάται τις προκλήσεις. Είναι όπως τα βαμπίρ: ζει από αυτές. Ναι, πολλά ναι, μόνο που σήμερα είναι η πρώτη φορά που το θέατρο έχει να... more
Tο θέατρο ήταν και εξακολουθεί να είναι παιδί της κρίσης και των απειλών. Ο απόλυτος survivor. Δεν φοβάται τις προκλήσεις. Είναι όπως τα βαμπίρ: ζει από αυτές. Ναι, πολλά ναι,  μόνο που σήμερα είναι η πρώτη φορά που το θέατρο έχει να αντιμετωπίσει μια «πραγματικότητα» (σκόπιμα τα εισαγωγικά)  άλλων προδιαγραφών, μια "πραγματικότητα" που είναι όπως τον κορωνα-ιό, ευέλικτη, μεταδοτική, άπιαστη και κυρίως "αόρατη", καθώς και μηχανισμούς αναπαραγωγής και ελέγχου επίσης αόρατους. Αυτό σημαίνει ότι το θέατρο  σταδιακά  κινδυνεύει να χάσει από το οπτικό του πεδίο τους ορατούς «αντιπάλους» του, εκείνους τους «δαίμονες» που πυρπολούσαν τα αντανακλαστικά του από την εποχή του Αισχύλου και δώθε.
Research Interests:
Μέρος του κείμενου αυτού δημοσιεύτηκε στην Παράλλαξη 5/03/2020 (https://parallaximag.gr/parallax-view/to-alaloum-tou-theatrikou-mas-topiou-mia-prosengisi). Η παρούσα εκδοχή περιλαμβάνει τα αποσπάσματα που είχαν αφαιρεθεί ώστε να... more
Μέρος του κείμενου αυτού δημοσιεύτηκε στην Παράλλαξη 5/03/2020 (https://parallaximag.gr/parallax-view/to-alaloum-tou-theatrikou-mas-topiou-mia-prosengisi). Η παρούσα εκδοχή περιλαμβάνει τα αποσπάσματα που είχαν αφαιρεθεί ώστε να περιοριστεί η έκταση του κειμένου. Και εδώ, όπως και στην πρώτη εκδοχή, το βασικό θέμα είναι το μεταμοντέρνο "Εγώ" και πώς επηρεάζει τη διαμόρφωση του θεατρικού τοπίου, κυρίως στην Αθήνα.
Research Interests:
Tα θεατρικά ρεπορτάζ μιλάνε για περίπου 2000 θεατρικές παραστάσεις στην Αθήνα μέσα στο 2020. Το πώς καταφέραμε από τις δεκάδες να περάσουμε στις εκατοντάδες και τώρα στις χιλιάδες είναι μεγάλη και σύνθετη ιστορία. Κάθε μέρα όλο και... more
Tα θεατρικά ρεπορτάζ μιλάνε για περίπου 2000 θεατρικές παραστάσεις στην Αθήνα μέσα στο 2020. Το πώς καταφέραμε από τις δεκάδες να περάσουμε στις εκατοντάδες και τώρα στις χιλιάδες είναι μεγάλη και σύνθετη ιστορία.  Κάθε μέρα όλο και κάποιο σχόλιο δημοσιεύεται σε μια προσπάθεια εκλογίκευσης του, εκ πρώτης όψεως, «αφύσικου» ελληνικού φαινομένου που, όπως θα δείξω αμέσως παρακάτω, ανοίγοντας λίγο τη  βεντάλια του προβληματισμού και προς τον χώρο της θεωρίας του πολιτισμού, δεν είναι ούτε απόλυτα ελληνικό ούτε «αφύσικο». Είναι μάλλον διεθνές (κυρίως Δυτικό) και εν πολλοίς αναμενόμενο.
Ως κριτικός και ως δάσκαλος αντιμετώπισα το θέατρο πιο πολύ με όρους που μου υποδείκνυε η λογική παρά το συναίσθημα. Επιλογή που φαίνεται να συγκρούεται πλέον με τις πολύ σύγχρονες τάσεις του νέου lifestyle που έχουν αναγάγει τη φράση... more
Ως κριτικός και ως δάσκαλος αντιμετώπισα το θέατρο πιο πολύ με όρους που μου υποδείκνυε η λογική παρά το συναίσθημα. Επιλογή που φαίνεται να συγκρούεται πλέον με τις πολύ σύγχρονες τάσεις του νέου lifestyle που έχουν αναγάγει τη φράση «Ζήσε την εμπειρία» (live the experience) σε πλοηγό και τρόπο ζωής.
Research Interests:

And 84 more

Ανεξάρτητα πώς θέλει να δει κάποιος τον Ibsen, είναι προφανές πως δεν μπαίνει εύκολα σε καλούπια. Δεν είναι ποτέ μόνο ένα πράγμα. Στο έργο του συγκατοικούν πολλές και ετερόκλητες τάσεις και σκέψεις που δύσκολα ομαδοποιούνται. Όπως λέει... more
Ανεξάρτητα πώς θέλει να δει κάποιος τον Ibsen, είναι προφανές πως δεν μπαίνει εύκολα σε καλούπια. Δεν είναι ποτέ μόνο ένα πράγμα. Στο έργο του συγκατοικούν πολλές και ετερόκλητες τάσεις και σκέψεις που δύσκολα ομαδοποιούνται. Όπως λέει και ο ίδιος, «ό,τι έχω γράψει, έχει άμεση σχέση με ό,τι έχω ζήσει». Η προσωπική εμπειρία είναι η ρίζα της δημιουργίας του, μόνο που, να διευκρινίσουμε εδώ, η εμπειρία αυτή δεν είναι όπως του Strindberg, για παράδειγμα, ο οποίος άντλησε από την ίδια τη βιογραφία του το υλικό του δράματός του. Στον Ibsen πιο πολύ έχουμε να κάνουμε με τις σκέψεις του, την πνευματική του ζωή, τον εσωτερικό του κόσμο και τα φιλοσοφικά του διλήμματα. Έχουμε να κάνουμε με ένα μοντέρνο δημιουργό που διαρκώς αυτοαναλύεται, κοιτιέται στον καθρέφτη, διερωτάται και όσο διερωτάται τόσο πιο πολύ συνειδητοποιεί ότι η αναζήτηση της απόλυτης αλήθειας οδηγεί απλά στην απόλυτη απελπισία.
Research Interests:
Table of Contents
Research Interests:
...With national boundaries relativised and national imaginaries and national subjects destabilized, it is only natural to wonder about the future of the classics, whether there is still any room left for them to step in and make their... more
...With national boundaries relativised and national imaginaries and national subjects destabilized, it is only natural to wonder about the future of the classics, whether there is still any room left for them to step in and make their presence felt, locally or globally. Whether they can accommodate the growing diversity of the planet, in which millions of people cross boundaries doing business or running away from war zones...
Research Interests:
Artistic phenomena cannot be easily contained by chronological arrangement. No matter how inclusive or exhaustive, there will always be something missing. At the same time, however, we need such points of departure and closure because... more
Artistic phenomena cannot be easily contained by chronological arrangement. No matter how inclusive or exhaustive, there will always be something missing. At the same time, however, we need such points of departure and closure because they provide us with the necessary frames for the closer and safer examination of periods and artistic phenomena. With this in mind, this special issue of Gramma concentrates on Greek theatre/performance since 1981, that is the year Greece joined the European Union, no doubt a turning point in the country’s history. A thirty-year period of big dreams and aspirations, of good places and other places (heterotopias) that suddenly, with the economic crisis of 2010, turned into no places (utopias) and then into ashes (dystopias). ...
Research Interests:
Key words and concepts that characterized theatre writing, theatre practice and viewing at the end of the 19th and the beginn ing of the 20th century (the years of Realism and early Modernity) and at the end of the 20th and the beginning... more
Key words and concepts that characterized theatre writing, theatre practice and viewing at the end of the 19th and the beginn ing of the 20th century (the years of Realism and early Modernity) and at the end of the 20th and the beginning of the 21st century (the years of Hyper-Naturalism and a New Modernity).
Research Interests:
Το "Προσδοκώ", το πιο πρόσφατο θεατρικό έργο του Γιώργου Βέλτσου (με τρεις παρεμβάσεις από την Ευγενία Βάγια) που είδαμε σε πανελλήνια πρώτη στο Φουαγιέ του ΚΘΒΕ, είναι μια περφόρμανς ιδιαίτερη, απαιτητική, ποικιλοτρόπως δύσκολη, όμως... more
Το "Προσδοκώ", το πιο πρόσφατο θεατρικό έργο του Γιώργου Βέλτσου (με τρεις παρεμβάσεις από την Ευγενία Βάγια) που είδαμε σε πανελλήνια πρώτη στο Φουαγιέ του ΚΘΒΕ, είναι μια περφόρμανς ιδιαίτερη, απαιτητική, ποικιλοτρόπως δύσκολη, όμως ταυτόχρονα δυνάμει προσιτή και ευανάγνωστη, οπότε, υπ' αυτή την έννοια, θα μπορούσε να την πει κανείς και "εύκολη", δηλαδή "φιλική" προς τον υποδοχέα της.
Μια κριτική της παράστασης του "Προμηθέα" του Άρη Μπινιάρη,  μια μάλλον απλοϊκή αλληγορία θυματοποίησης, παραδομένη στον στόμφο και τα κλισέ.
Η Νέκυια είναι μια συμβολική υπέρβαση των ορίων και συνόρων. Μια βουτιά στα σκοτεινά σπλάχνα ενός τόπου/ου-τόπου, άγνωστου και δυσπερίγραπτου. Και ακριβώς επειδή αναφερόμαστε σε κάτι που δύσκολα περιγράφεται, το ζήτημα που ζητά εξαρχής... more
Η Νέκυια είναι μια συμβολική υπέρβαση των ορίων και συνόρων. Μια βουτιά  στα σκοτεινά σπλάχνα ενός τόπου/ου-τόπου, άγνωστου και δυσπερίγραπτου. Και ακριβώς επειδή αναφερόμαστε σε κάτι που δύσκολα περιγράφεται, το ζήτημα που ζητά εξαρχής απάντηση είναι πώς αυτή η κατάδυση στο αθέατο μετατρέπεται σε δημόσιο θέαμα (και ακρόαμα), δηλαδή αποκτά χωρική υπόσταση, γίνεται τόπος; Με τι εργαλεία;
Όλα τα μεγάλα ζητήματα που ήδη διαμορφώνουν ραγδαία τη πολιτισμική, πολιτική, ανθρωπολογική, εθνολογική, ταυτοτική, και «ψυχροπολεμική» φυσιογνωμία του 21ου αιώνα βρίσκονται στο επίκεντρο του δράματος του Βρετανού συγγραφέα Robert Icke... more
Όλα τα μεγάλα ζητήματα που ήδη διαμορφώνουν ραγδαία τη πολιτισμική, πολιτική, ανθρωπολογική, εθνολογική, ταυτοτική, και «ψυχροπολεμική» φυσιογνωμία του 21ου αιώνα βρίσκονται στο επίκεντρο του δράματος του Βρετανού συγγραφέα Robert Icke (Ρόμπερτ Άικ), Τhe Doctor.
Με αφορμή την παράσταση του έργου στην Αθήνα , το παρόν κείμενο αναλύει τον τρόπο που ο συγγραφέας διαχειρίζεται την πολυπλοκότητα και την ολισθηρότητα των θεμάτων αυτών καθώς επίσης και τον τρόπο που η σκηνοθεσία της Κατερίνας Ευαγγελάτου τα αντιμετωπίζει.
Το κείμενο αυτό είναι ένας συνδυασμός κριτικής της παράστασης του έργου του Γoύντυ Άλλεν,  Play it Again Sam, και ταυτόχρονα ένα γενικό σχόλιο για το θέατρο στη Θεσσαλονίκη.
O θάνατος είναι το μόνο αξιόπιστο και αταξικό δεδομένο στη ζωή του ανθρώπου. Αρέσει δεν αρέσει όλοι υποκλινόμαστε μπροστά του γιατί είναι ο βέβαιος νικητής. Κι όμως, αν και το απόλυτο και αδιαπραγμάτευτο δεδομένο κάθε ζωντανού οργανισμού,... more
O θάνατος είναι το μόνο αξιόπιστο και αταξικό δεδομένο στη ζωή του ανθρώπου. Αρέσει δεν αρέσει όλοι υποκλινόμαστε μπροστά του γιατί είναι ο βέβαιος νικητής. Κι όμως, αν και το απόλυτο και αδιαπραγμάτευτο δεδομένο κάθε ζωντανού οργανισμού, είναι τόσο δύσκολο να γράψει κανείς για αυτόν, τόσο δύσκολο να τον υποτάξει με όπλο τη δυναμική της λέξης. Από πού να αρχίσει και πού να τελειώσει;  Σκέψεις με αφορμή την παράσταση της Νέκυιας στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση.
Θέατρο ντοκουμέντο από τη Μάρθα Μπουζιούρη  με αφορμή τις γυναικοκτονίες στην Ελλάδα. Δυνατά και αδύνατα σημεία στη δραματοποίηση του θέματος.
Με αφορμή παράσταση του έργου του Γούντι Άλεν  Play iy Again Sam, το άρθρο σχολιάζει τις δυσκολίες της κωμωδίας και παράλληλα τη σημασία που έχει ο θεσμός της ομάδας στην ανάπτυξη καινούργιων προτάσεων γύρω από το θέατρο.
ΒΙΡΑ ΤΙΣ ΑΓΚΥΡΕΣ: Μια παράσταση αντάξια του ονόματος του ΚΘΒΕ. Μια παράσταση που μόνο ένας μεγάλος θεατρικός οργανισμός θα μπορούσε να φέρει εις πέρας. Μια ευκαιρία να εκτιμήσουν και οι νεότεροι τις αρετές του είδους, που είναι πολλές... more
ΒΙΡΑ ΤΙΣ ΑΓΚΥΡΕΣ: Μια παράσταση αντάξια του ονόματος του ΚΘΒΕ. Μια παράσταση που μόνο ένας μεγάλος θεατρικός οργανισμός θα μπορούσε να φέρει εις πέρας. Μια  ευκαιρία να εκτιμήσουν και οι νεότεροι τις αρετές του είδους, που είναι πολλές και που αξίζει να τις επαναφέρουν.
Μια ανάλυση του τελευταίου έργου του Θανάση Τριαρίδη μέσα από το πρίσμα της πολιτικής φιλοσοφίας.
ΤΑΟ, το πρώτο θεατρικό έργο του Γιώργου Καφετζόπουλου, μπορεί να έχει τα αναμενόμενα "έλκη" πρωτάρη, όπως, για παράδειγμα, αχρείαστη φλυαρία, αχρείαστη επαναληπτικότητα, πλατειασμούς, κάποια αναφομοίωτα δάνεια (κυρίως από το in yr face... more
ΤΑΟ, το πρώτο θεατρικό έργο του Γιώργου Καφετζόπουλου, μπορεί να έχει τα αναμενόμενα "έλκη" πρωτάρη, όπως, για παράδειγμα, αχρείαστη φλυαρία, αχρείαστη επαναληπτικότητα, πλατειασμούς, κάποια αναφομοίωτα δάνεια (κυρίως από το in yr face theatre) , αρκετή επιφάνεια και λίγο βάθος, υπερβολικά decibel (άλλη μόδα κι αυτή --την πήραμε φαίνεται από τους Γερμανούς) και ελάχιστες στοχαστικές σιωπές, όμως θεωρώ ότι οι αρετές του υπερτερούν κατά πολύ και, το πιο σημαντικό, υπόσχονται.
Μια παράσταση μπορεί να ενθουσιάσει, να δυσαρεστήσει, να εκνευρίσει, να απογοητεύσει, να συναρπάσει, να αναστατώσει, να ανατρέψει, να ξεσηκώσει, να εμπλέξει, να μπερδέψει, να συγχύσει, να κοιμίσει και πάει λέγοντας. Ουκ έστιν τέλος στις... more
Μια παράσταση μπορεί να ενθουσιάσει, να δυσαρεστήσει, να εκνευρίσει, να απογοητεύσει, να συναρπάσει, να αναστατώσει, να ανατρέψει, να ξεσηκώσει, να εμπλέξει, να μπερδέψει, να συγχύσει, να κοιμίσει και πάει λέγοντας. Ουκ έστιν τέλος στις αντιδράσεις. Από τη στιγμή που κάθε θεατής υποδέχεται, όπως αυτός ξέρει, το "δικό του θέατρο", μπαίνει θέμα αξιολόγησης. Ποιος βάζει τον πήχη ώστε να ξεχωρίσει η ήρα από το στάρι. Ή μήπως δεν χρειάζεταιq Αυτά είναι κάποια θέματα που προέκυψαν μέσα από την κριτική της παράστασης  "This is not Romeo and Juliet", στο θέατρο Αυλαία, Θεσσαλονίκη (10/12/2023)
Kριτική της παράστασης "Γέρμα" (διασκευή από τον Σ. Στόουν), σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου. Μια παράσταση, με πολλά προβλήματα και ερμηνευτικά και επιτελεστικά. Υπήρχαν ορισμένες καλές στιγμές, αλλά μόνο επί μέρους. Όμως το όλον... more
Kριτική της παράστασης "Γέρμα" (διασκευή από τον Σ. Στόουν), σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου.  Μια παράσταση, με πολλά προβλήματα και ερμηνευτικά και επιτελεστικά.  Υπήρχαν ορισμένες  καλές στιγμές, αλλά μόνο  επί μέρους. Όμως το όλον είναι που μετράει.
Αντέχει η επαναφορά μιας πάλαι ποτέ πρωτοπορίας; Ποιο είναι το διακύβευμα; Πώς επικονωνεί ξανά τον αιχμηρό της λόγο; Το κεντρί της πώς επαναφορτίζεται; Αυτά ειναι ορισμένα από τα ερωτήματα που απασχολούν το κείμενο αυτό με ερέθισμα την... more
Αντέχει η επαναφορά μιας πάλαι ποτέ πρωτοπορίας; Ποιο είναι το διακύβευμα; Πώς επικονωνεί ξανά τον αιχμηρό της λόγο; Το κεντρί της πώς επαναφορτίζεται; Αυτά ειναι ορισμένα από τα ερωτήματα που απασχολούν το κείμενο αυτό με ερέθισμα την παράσταση του "Βασιλιά Υμπύ" στη Θεσσαλονίκη από την ομάδα Γκραν Γκινιόλ.
Μια παράσταση η οποία πριν ακόμη κάνει πρεμιέρα στην Επίδαυρο (Αύγουστος 2023) πολλοί έσπευσαν να την προϋπαντήσουν με διθυραμβικά σχόλια. Κυρίως τα ΜΜΕ. Στην παρούσα ανάρτηση καταθέτω τον δικό μου, δημοσιευμένο στο περιοδικό... more
Μια παράσταση η οποία πριν ακόμη  κάνει πρεμιέρα στην Επίδαυρο (Αύγουστος 2023)  πολλοί έσπευσαν να την προϋπαντήσουν με διθυραμβικά σχόλια. Κυρίως τα ΜΜΕ. Στην παρούσα ανάρτηση καταθέτω τον δικό μου, δημοσιευμένο στο περιοδικό  parallaxi, αντίλογο, που καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο Οιδίποδας δεν χάθηκε στον Κολωνό  αλλά  στη μετακόμισή του από τη σελίδα στο σανίδι.
Μια αγέραστη κωμωδία με την υπογραφή του Γκόγκολ, Ο "Επιθεωρητής",  παρουσιάστηκε στη σκηνή του Βασιλικού Θεάτρου (ΚΘΒΕ), σε μια ευφάνταστη και ευφρόσυνη σκηνοθεσία από τον Γiάννη Κακλέα.
Reflections on the meaning and function of the "Experimental stage" of the National Theatre of Northern Greece and a critique of an intercultural performance of good intentions but very poor stage results. Κάποιες σκέψεις γύρω από τον... more
Reflections on the meaning and function of the "Experimental stage" of the National Theatre of Northern Greece and a critique of an intercultural performance of good intentions but very poor stage results.
Κάποιες σκέψεις γύρω από τον ρόλο της πειραματικής στηνής του ΚΘΒΕ, με αφορμή μια διαπολιτισμική παράσταση καλών προθέσεων φτωχών όμως αποτελεσμάτων.
Πόσο αφορά την εποχή μας "Η ανθρώπινη φωνή" του Ζαν Κοκτώ, ένα έργο το οποίο εμφανίζει τη γυναίκα απόλυτα ηττημένη και παραδομένη; Συναντά ευήκοα ώτα; Και εάν ναι, γιατί; Αυτά τα ερωτήματα απασχολούν την κριτική της παράστασης που... more
Πόσο αφορά την εποχή μας "Η ανθρώπινη φωνή" του Ζαν Κοκτώ, ένα έργο το οποίο εμφανίζει τη γυναίκα απόλυτα ηττημένη και παραδομένη; Συναντά ευήκοα ώτα;  Και εάν ναι, γιατί; Αυτά τα ερωτήματα απασχολούν την κριτική  της παράστασης που σκηνοθέτησε ο ΝΙκορέστης Χανιωτάκης με πρωταγωνίστρια τη Λουκία Μιχαλοπούλου.
Το θέατρο, για τη γαλλική κοινωνία του 17 ου αιώνα, δεν ήταν μόνο μια Illusion comique, όπως την αποδίδει με δραματικούς όρους ο Πιέρ Κορνέιγ, αλλά ένα κυριολεκτικό theatrum mundi. Και η εποχή μας δεν υπολείπεται στον τομέα αυτό. Έχει να... more
Το θέατρο, για τη γαλλική κοινωνία του 17 ου αιώνα, δεν ήταν μόνο μια Illusion comique, όπως την αποδίδει με δραματικούς όρους ο Πιέρ Κορνέιγ, αλλά ένα κυριολεκτικό theatrum mundi. Και η εποχή μας δεν υπολείπεται στον τομέα αυτό. Έχει να επιδείξει άπειρους υποχόνδριους Αργκάν, όπως και άπειρα κέντρα εξουσίας (με απόλυτο και ανεξέλεγκτο άρχοντα-εξουσιαστή την υψηλή τεχνολογία), μα πιο πολύ έχει να επιδείξει, όπως και η Γαλλία του Λουδοβίκου 14ου, την ίδια  εξωφρενική αγάπη, σε βαθμό υστερίας, για τις επιτελεστικές εμφανίσεις (performances)  του σώματος. Εξού και η εμμονή, μεταξύ πολλών άλλων εμμονών, με το body building, τις εμφυτεύσεις μαλλιών, τα τατουάζ, και φυσικά τις πλαστικές επεμβάσεις που έχουν ως στόχο τη δημιουργία ενός «άλλου» σώματος, την ικανοποίηση μιας φαντασίωσης, δηλαδή μιας ετερότητας, σε σημείο πλέον απώλειας κάθε έννοιας του «πραγματικού». Στην "κοινωνία του θεάματος", όπως  είχε αποκαλέσει την εποχή μας πριν από κάποια χρόνια ο Guy Debord, όλα επιτρέπονταιι εκτός από το αληθινό, δηλαδή το πραγματικό θέατρο. Γι' αυτό και αντέχει ακόμη ο Μολιέρος: λέει αλήθειες.
Το θέμα βέβαια και συνάμα  η πρόκληση για κάθε σκηνοθέτη είναι πώς επιτυγχάνει την εξόρυξη των ουσιών/αληθειων ενός έργου, όπως  εν προκειμένω, "Ο κατά φαντασίαν ασθενής", πώς φτάνει στην πραγματικότητα που κρύβεται πίσω από τη μάσκα και τις παιγνιώδεις κοινωνικές συνευρέσεις. Δεν είναι διόλου εύκολη υπόθεση.
Δυο ταινίες τα σενάρια των οποίων υπογράφουν δύο θεατρικοί συγγραφείς. Δύο ταινίες με πολλά κοινά στοιχεία. Δύο ταινίες που κινούνται στην κόψη του ξυραφιού. Δύο ταινίες που σε αγγίζουν βαθιά: "Η Φάλαινα" και "Τα πνεύματα του Ινισέριν"... more
Δυο ταινίες τα σενάρια των οποίων υπογράφουν δύο θεατρικοί συγγραφείς. Δύο ταινίες με πολλά κοινά στοιχεία. Δύο ταινίες που κινούνται στην κόψη του ξυραφιού. Δύο ταινίες που σε αγγίζουν βαθιά: "Η Φάλαινα" και "Τα πνεύματα του Ινισέριν" δείχνουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο πόσο ευεργετική μπορεί να είναι η συνάντηση του θεάτρου με τον κινηματογράφο
Research Interests:
Σε μια παράσταση που δεν μου άρεσε ψάχνω πάντα να βρω και κάτι καλό για να σχολιάσω. Δεν μπορεί, λέω στον εαυτό μου, όλα να είναι στο "μείον", ολα στραβα. Κάτι πρέπει να υπάρχει και στο "συν". Αυτό το "συν", δυστυχώς, όσο και να... more
Σε μια παράσταση που δεν μου άρεσε ψάχνω πάντα να βρω και κάτι καλό για να σχολιάσω.  Δεν μπορεί, λέω στον εαυτό μου, όλα να είναι στο "μείον", ολα στραβα.  Κάτι πρέπει να υπάρχει και στο "συν". Αυτό το "συν", δυστυχώς, όσο και να προσπάθησα, δεν μπόρεσα να το βρω  στην παράσταση του "Αφανισμού" του Τόμας Μπέρνχαρντ που είδα στο θεατρο Αυλαία, με την Άννα Κοκκίνου σε ρόλο σκηνοθέτη και αφηγητή. Η Άννα Κοκκίνου είναι μια καλλιτέχνιδα που  χάρισε στο  ελληνικό θέατρο σημαντικες παραστάσεις όλα αυτά τα χρόνια. Καμιά αμφιβολία επ' αυτού. Δεν θα ΄λεγα όμως το ίδιο τώρα, με τον "Αφανισμό"  ένα έργο πραγματικός Γολγοθάς. Ένα έργο που απαιτεί τρομακτική σωματική και πνευματική ενέργεια και δυναμη για να μην σε "αφανίσει". Αντιλαμβάνομαι την αγάπη που τρέφει  για τον Μπέρνχαρντ. Όμως αυτό από μόνο του δεν αρκεί. Γιατί πέρα από την αγάπη είναι και η σκληρή πραγματικότητα που καραδοκεί και θέτει τα αμείλιχτα όριά της. Κοντολογίς: Μια παράσταση που κατά τη γνώμη μου δεν έπρεπε να είχε  γίνει
Acts of liberation. The story of a 16-year old author who finds himself in prison due to his ideological beliefs. On another level: From the prisonhouse of the printed page to the open space of the living peformance. Έχει ενδιαφέρον... more
Acts of liberation.
The story of a 16-year old  author who finds himself in prison due to his ideological beliefs.
On another level: From the prisonhouse of the printed page to the open space of the living peformance.

Έχει ενδιαφέρον να παρατηρήσει κανείς το εξής φαινόμενο:
τη στιγμή που η ιατρική καταβάλλει διαρκώς προσπάθειες να απομακρύνει όσο γίνεται περισσότερο το γήρας από την καθημερινότητα του ανθρώπου, και μέσα από αυτό την απειλητική εικόνα του θανάτου –είτε με τη βοήθεια πλαστικών επεμβάσεων είτε μέσω κάποιου ενημερωμένου συστήματος υγείας ή φαρμακευτικής υποστήριξης κ.λπ.–, στον χώρο του πολιτισμού, και των τεχνών ειδικότερα, συμβαίνει το διαμετρικά αντίθετο. Δεσπόζει η εικόνα του θανάτου  (που μπορεί να μεθερμηνευτεί και ως ο θάνατος της ιστορίας, του συγγραφέα, των λογοτεχνικών ειδών, των τύπων κ.λπ).
Ταυτόχρονα με τον θάνατο δεσπόζει και μια άλλη εικόνα:  της φυλακής (πχ. η φυλακή της γλώσσας, των συμβάσεων, της εκκλησίας, της οικογένειας, της παράδοσης κ.λπ).
Σε αυτές τις δύο σκέψεις στράφηκα προκειμένου να γραψω και να πλαισιώσω και θεωρητικά  την κριτική μου για τη θαυμάσια, άψογα κεντημένη  παράσταση (ή μήπως καλύτερα, περφόρμανς;)  "καλά, εσύ σκοτώθηκες νωρίς", που παίζεται στο θέατρο 104.
Μέσα από αυτές τις εικόνες προσπάθησα να δω αφενός τη φυλακή, με πραγματικούς όρους, του συγγραφέα Χρόνη Μίσσιου, και  τη "φυλακή," με όρους πιο πολύ συμβολικούς,  της ίδιας της  σελίδας που θέτει τα αμετακίνητα όριά της στον γραπτό λόγο που φιλοξενεί,  και  πώς τελικά επέρχεται η δραματουργική "αποφυλάκιση"  και επιτελεστική πραγμάτωση όλων αυτων στην ανοιχτωσιά της ζωντανής σκηνής "εδώ και τώρα". Και όλα αυτά μέχρι να κλείσουν τα φώτα, οπότε όλα θα επιστρέψουν διά της "θανάτωσής" τους στη σελίδα-φυλακή, μέχρι τη νέα παράσταση που θα γεννήσει, όπως κάθε γέννα, μαζί και τον θάνατό της.
Two interesting postdramatic stagings of ANTIGONE (by Anouilh) and ALCESTIS (by Euripides). Two stagings that turn the problematics of staging the classics into their subject matter. Δύο σκηνοθετικές προσεγγίσεις η καθεμιά με το δικό της... more
Two interesting postdramatic stagings of ANTIGONE (by Anouilh) and ALCESTIS (by Euripides). Two stagings that turn the problematics of staging the classics into their subject matter.

Δύο σκηνοθετικές προσεγγίσεις η καθεμιά με το δικό της αισθητικό και επικοινωνιακό ενδιαφέρον.
Μέσα σε ένα έξυπνα και χαλαρά οριοθετημένο επιτελεστικό πλαίσιο, τα δραματικά πρόσωπα μεταδίδουν  στην πλατεία το βάρος της γνώσης της κατασκευής και της καταγωγής τους και κατά συνέπεια και  της «ανοικτής» και «απροσδιόριστης»  κειμενικότητάς τους. Δείχνουν στους θεατές  ότι η τραγωδία είναι πιο πολύ μια χωρική παρά τοπική εμπειρία, ένα είδος χωρίς ιδιοκτήτες, είδος ελεύθερο, μονίμως in transit, που επιτελεί το έργο της σε «τρίτους χώρους» (third, liminal  spaces), εκεί όπου τέμνονται σύνορα, αξίες, χρόνοι, αλλαγές, λόγοι και παραλογισμοί. Δηλαδή, σε πυρίκαυστες ζώνες υψηλού κινδύνου, όπου δύσκολα μπορεί να την ακινητοποιήσει ή να την εγκλωβίσει κάποιος, είτε αισθητικά είτε  ιδεολογικά.
Αυτός  ο ατίθασος χαρακτήρας της είναι που  προκαλεί την αναμέτρηση μαζί της, λες και είναι στο  DNA κάθε Γενιάς, ανεξάρτητα από το χρώμα, το φύλο, την καταγωγή, να δοκιμάζει τις δικές της επιτελεστικές προτάσεις στο σώμα της αρχαίας γραμματείας, χωρίς τη βεβαιότητα κάποιου οριστικού τέλους..
Με αφορμή την κριτική μου για την παράσταση "Αναφορά για μια ακαδημία" (Νέος Χώρος-Άττις), καταθέτω και κάποιες λίγες σκέψεις που αφορούν τη σταδιακή μεταμόρφωση του θεάτρου από ένα (κυρίως) καλλιτεχνικό και διακριτό είδος σε ένα... more
Με αφορμή την κριτική μου για την παράσταση "Αναφορά για μια ακαδημία" (Νέος Χώρος-Άττις),  καταθέτω και  κάποιες λίγες σκέψεις που αφορούν τη σταδιακή μεταμόρφωση του θεάτρου από  ένα (κυρίως) καλλιτεχνικό και διακριτό είδος σε ένα (κυρίως) κοινωνικό γεγονός, και ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει  για τη γενικότερη φυσιογνωμία του και γι αυτούς που το υπηρετούν. Σχολιάζω επίσης πολύ σύντομα και τη μάστιγα των  trends που φυλακίζει τη δημιουργική φαντασία, κυρίως των νέων, οι οποίοι  αντί να αναζητούν την ουσια των πραγμάτων (το "ειναι") παραδίδονται στις ευπώλητες ευκολίες του "φαίνεσθαι".  Το αποτέλεσμα είναι παραστάσεις που δεν πατάνε πουθενά. ΌΜως, όπως μου αρέσει να λέω συχνά, μια παράσταση για να έχει νοημα πρέπει να μεγαλώνει από σκηνή σε σκηνή και από ατάκα σε ατάκα όπως ένα δέντρο: από κάτω προς τα πάνω κι όχι ανάποδα.
Ορισμένες παρατηρήσεις με αφορμή την παράσταση "Χαλεπάς" που σκηνοθέτησε  για λογαριασμό της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών η Αrγυρώ Χιώτη.
Το πιο βαθύ και ανομολόγητο τραύμα της Θεσσαλονίκης είναι η ιστορία της εβραϊκής της κοινότητας, οι περιπέτειες που οδήγησαν στο ξεκλήρισμά της. Τραύμα γεμάτο ενοχές και μνήμες.
Η επιτυχία ή αποτυχία μιας παράστασης, για να εκτιμηθεί σωστά, πρέπει να ιδωθεί και σε σχέση με ένα πλέγμα πραγμάτων που περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων: α) την περιοχή (και σκηνή) όπου παρουσιάζεται και β) το ίδιο το θέαμα, δηλ. τον βαθμό... more
Η επιτυχία ή αποτυχία μιας παράστασης, για να εκτιμηθεί σωστά, πρέπει να ιδωθεί και σε σχέση με ένα πλέγμα πραγμάτων που  περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων: α)  την περιοχή (και σκηνή) όπου παρουσιάζεται και  β) το ίδιο το θέαμα, δηλ. τον βαθμό δυσκολίας του. Και  θεωρώ ότι η σκηνή της Μονής Λαζαριστών, η οποία επελέγη από τον πρώην καλλιτεχνικό διευθυντή του ΚΘΒΕ Γιάννη  Αναστασάκη για να φιλοξενήσει  τη Μεγάλη πλατεία του Νίκου Μπακόλα, ήταν, κατά τη γνώμη μου, μια πολύ ενδιαφέρουσα, τολμηρή  όσο και αναμφίβολα υψηλού κινδύνου πρόκληση.
Research Interests:
Ο Τσέχοφ ξέρει να δημιουργεί πλάσματα πολύ ιδιαίτερα, που δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να μιλούν, για την ακρίβεια να μονολογούν λες και όπου να 'ναι θα πεθάνουν. Άτομα που παίζουν λες και δεν τα παρακολουθεί κανένας. Άτομα που ζουν το... more
Ο Τσέχοφ ξέρει να δημιουργεί πλάσματα πολύ ιδιαίτερα, που δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να μιλούν, για την ακρίβεια να μονολογούν λες και όπου να 'ναι θα πεθάνουν. Άτομα που παίζουν λες και δεν τα παρακολουθεί κανένας. Άτομα που ζουν το δράμα τους χωρίς κορυφώσεις ή απότομες μεταλλαγές. Στον μικρόκοσμό τους δεν υπάρχουν καταλυτικοί πρωταγωνιστές που θα μπορούσαν ενδεχομένως να δώσουν και τη λύση στα όποια προβλήματά τους. Αντί κυρίαρχους ήρωες και αντιήρωες, έχουμε ανθρώπινα σύνολα που δεν είναι ούτε απόλυτα καλά ούτε απόλυτα κακά. Κάπου στη μέση. Και αυτός είναι ένας από τους λόγους που ο Τσέχοφ συγκινεί και σήμερα: γιατί γράφει με ειλικρίνεια για πλάσματα της διπλανής πόρτας, ταπεινά και γνήσια, κοινά αλλά και βαθύτατα δραματικά. Πλάσματα που έχουν αίσθηση και της τραγωδίας και της κωμωδίας• πλάσματα που γελούν και πενθούν, που χαίρονται αλλά συνάμα απελπίζονται, που θέλουν να κινηθούν προς τα εμπρός και όμως παραμένουν στην ίδια θέση.
Research Interests:
Οι μεταφορές λογοτεχνικών έργων στη σκηνή συναγωνίζονται πλέον σε όγκο αλλά και σε αποδοχή τα δραματικά έργα. Και αυτό εγείρει μια σειρά από ερωτήματα. Για παράδειγμα: Πού οφείλεται αυτός ο έρωτας μεταξύ λογοτεχνίας και θεάτρου; Τι... more
Οι μεταφορές λογοτεχνικών έργων στη σκηνή συναγωνίζονται πλέον σε όγκο αλλά και σε αποδοχή τα δραματικά έργα. Και αυτό εγείρει μια σειρά από ερωτήματα. Για παράδειγμα: Πού οφείλεται αυτός ο έρωτας μεταξύ λογοτεχνίας και θεάτρου; Τι σπρώχνει άραγε τους καλλιτέχνες να αναζητήσουν λύσεις πέρα από τα όρια του σανιδιού; Μας τελείωσαν τα αξιόλογα δραματικά έργα; Δεν ικανοποιούν πια; Ή μήπως είναι  απλώς φαινόμενο της εποχής μας; Μια μόδα; Ή εντέλει μια πρόκληση; Η απάντηση σε όλα αυτά είναι κάτι παραπάνω από ένα απλό ναι ή ένα όχι. Aς επιχειρήσουμε να σχολιάσουμε το φαινομενο, με αφορμή την παράσταση της "Φόνισσας" στο θέατρο Τ, σε παραγωγή της Πειραματικής Σκηνής της Τέχνης.
Research Interests:
Η «Φιλονικία» είναι από τα πλέον πειραματικά έργα του Μαριβώ. Ενδεικτική και η άρνηση του κοινού της εποχής του να το δεχτεί. Κατέβηκε μετά από μία παράσταση το 1744 και δεν ξαναπαίχτηκε μέχρι το 1938. Ακόμη και σήμερα, αυτοί που δηλώνουν... more
Η «Φιλονικία» είναι από τα πλέον πειραματικά έργα του Μαριβώ. Ενδεικτική και η άρνηση του κοινού της εποχής του να το δεχτεί. Κατέβηκε μετά από μία παράσταση το 1744 και δεν ξαναπαίχτηκε μέχρι το 1938. Ακόμη και σήμερα, αυτοί που δηλώνουν θαυμαστές τού μεγάλου συγγραφέα του Διαφωτισμού, ενδεχομένως και να ξαφνιαστούν. Ίσως και να μην έχουν καν ακούσει για το έργο αυτό, στην καρδιά του οποίου δεσπόζει ένας πόλεμος των φύλων ή, αν προτιμάτε, δεσπόζει η προσπάθεια ενός καλλιτέχνη να μελετήσει συμπεριφορές, στερεότυπα και ρόλους διά της οδού του Ορθού Λόγου. Εξ ου και η μορφή πειράματος, ραντισμένη με άρωμα σανιδιού. Θέατρο μέσα στο θέατρο. Επιλογή που αμέσως-αμέσως βάζει σε δοκιμασία την ιδεολογία του βλέμματος, την έννοια των ορίων, τη ρουτίνα  της θέασης και των επιτελεστικών σωμάτων, προκειμένου να προκαλέσει, να αλλάξει, να μετατοπίσει δεδομένα.
Research Interests:
Οι "Πυρκαγιές" του Ουαζντί Μουάουαντ είναι άλλο ένα παράδειγμα (στις εκατοντάδες παραδειγμάτων) "μεταποίησης" ενός κλασικού μύθου, εν προκειμένω του "Οιδίποδα". Ανεξάρτητα εάν κάποιος συμφωνεί ή διαφωνεί με το αποτέλεσμα τέτοιων... more
Οι "Πυρκαγιές" του Ουαζντί Μουάουαντ είναι άλλο ένα παράδειγμα (στις εκατοντάδες παραδειγμάτων) "μεταποίησης" ενός κλασικού μύθου, εν προκειμένω του "Οιδίποδα". Ανεξάρτητα εάν κάποιος συμφωνεί ή διαφωνεί με το αποτέλεσμα τέτοιων δοκιμασιών ένα ήταν, και εξακολουθεί να είναι, το κρατούμενο: οι κλασικοί θα συνεχίσουν να είναι σύγχρονοι όσο θα επενδύονται σε αυτούς τα ερωτήματα και οι αγωνίες της ψυχής της εκάστοτε ιστορικής πραγματικότητας, όσο θα αναζητούνται τα αίτια του πόνου και της συμφοράς, το «γιατί» που εκστομίζει ο Οιδίποδας λίγο πριν από το τέλος, ένα γιατί που μπορεί να έχει να κάνει με κάποια πολεμική κατάσταση, με κάποια θεϊκή οργή, μια οικογενειακή κατάρα ή απλά κακή τύχη, δεν έχει σημασία. Εκείνο που έχει σημασία είναι πως κάθε επένδυση, είτε αρέσει είτε όχι, νομοτελειακά θα εξαρτάται κάθε φορά από άλλες ιδεολογικές και αισθητικές αναζητήσεις. Που σημαίνει ότι θα είναι διαρκώς απρόβλεπτη, ανυπάκουη σε «προ-ορισμούς», αλλά και σε αφετηρίες, άρα εκ των πραγμάτων θα είναι μια δημιουργική "μεταμοντέρνα παρερμηνεία ή παρανάγνωση". Όπως εύστοχα διατυπώνει το σκεπτικό αυτό ο Edward Bond, το θέατρο αρχίζει με την ανυπακοή της Αντιγόνης. Φανταστείτε εάν η Αντιγόνη έλεγε «υπακούω», τονίζει ο Άγγλος δραματικός. Τότε η ιστορία της ανθρωπότητας θα ήταν εντελώς διαφορετική∙ και θα ήταν πολύ επώδυνη για τους καλλιτέχνες του θεάτρου, των οποίων η βασική αποστολή είναι να στηρίζουν την ελεύθερη σκέψη και όχι το εκάστοτε σύστημα εξουσίας εφόσον τους βολεύει. Υπ' αυτή την έννοια, η διασκευή (ή προσάρτηση) ενός τραγικού έργου δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη και μια ανανέωση της γνωριμίας μας με την "ήττα" του ανθρώπου, αλλά κυρίως μια ανανέωση της δυνατότητας του ανθρώπου να (ξανα)δεί τον κόσμο του. Και αυτό το "ξανακοίταγμα", απαιτεί ένα νέο κοίταγμα και του ίδιου του θεάτρου, των τοπικών και ετεροτοπικών δυνατοτήτων του. Αυτά όλα πάνε μαζί. Φόρμα-περιεχόμενο-θεατής. Το κατά πόσο είναι επιτυχής αυτή η (κατ΄ευχήν) "ανυπάκουη" συνεύρεση μόνο η παράσταση μπορεί να μας το πει. Η παράσταση νομοθετεί και κανένας άλλος. Η παράσταση (και όχι το πρωτογενές υλικό) θέτει τους όρους πώς να διαβάσουμε τα δάνειά της.
Τα σύντομα αυτά σχόλια με αφορμή την παράσταση των "Πυρκαγιών" που σκηνοθέτησε η Ιώ Βουλγαράκη για λογαριασμό του ΚΘΒΕ
Research Interests:
Μια από τις βασικές διαφορές ανάμεσα στη θεατρική Αθήνα και στη θεατρική Θεσσαλονίκη, πέρα από τον προφανή όγκο των παραγωγών, είναι και το γεγονός ότι στην Αθήνα η διαμόρφωση της θεατρικής κίνησης δεν ορίζεται ούτε ρυθμίζεται ούτε... more
Μια από τις βασικές διαφορές ανάμεσα στη θεατρική Αθήνα και στη θεατρική Θεσσαλονίκη, πέρα από τον προφανή όγκο των παραγωγών, είναι και το γεγονός ότι στην Αθήνα η διαμόρφωση της θεατρικής κίνησης δεν ορίζεται ούτε ρυθμίζεται ούτε επηρεάζεται από κάποιο συγκεκριμένο φορέα. Είτε λειτουργεί το Εθνικό Θέατρο, για παράδειγμα, είτε όχι, η θεατρική ζωή θα συνεχίσει να είναι αυτή που είναι. Μπορεί να εμφανίζονται κατά καιρούς θεατρικές κυψέλες πιο έντονης δραστηριότητας, όχι όμως σε τέτοιο βαθμό ώστε να ρυθμίζουν και το σύνολο της θεατρικής φυσιογνωμίας της πόλης. Θα τολμούσα να πω πως τα τελευταία τριάντα περίπου χρόνια το Αμόρε ήταν ίσως το θέατρο-κυψέλη που επηρέασε πιο πολύ τη φυσιογνωμία αυτού που λέμε σήμερα σύγχρονο ελληνικό θέατρο, σε επίπεδο οργάνωσης όσο και ρεπερτορίου αλλά και αισθητικής. Το κείμενο που ακολουθεί  σχολιάζει τις επιπτώσεις που έχει η στάση εργασίας των ηθοποιών του Κρατικού Θεάτρου καθώς επίσης και ορισμένες από τις παραστάσεις που, για ποικίλους λόγους, σχολιάστηκαν στο πρώτο μισό της θεατρικής περιόδου 2018-19.
Research Interests:
Ο Λακάν είχε πει ότι ακόμη κι αν η ζήλεια που αισθάνεται ένας απατημένος σύζυγος είναι αληθινή, η ζήλεια εξακολουθεί να είναι παθολογική, γιατί ακριβώς η ερώτηση δεν είναι «εάν έχει κάθε λόγο να ζηλεύει» αλλά «γιατί χρειάζεται τη ζήλεια... more
Ο Λακάν είχε πει ότι ακόμη κι αν η ζήλεια που αισθάνεται ένας απατημένος σύζυγος είναι αληθινή, η ζήλεια εξακολουθεί να είναι παθολογική, γιατί ακριβώς η ερώτηση δεν είναι «εάν έχει κάθε λόγο να ζηλεύει» αλλά «γιατί χρειάζεται τη ζήλεια για να διατηρήσει την ταυτότητά του;» Πώς θυμήθηκα τον Λακάν; Μα γιατί την ίδια περίπου ερώτηση βάζει και ο Κέλι στο έργ του "Ορφαά". Το ζήτημα που θέτει  δεν είναι κατά πόσο ο φόβος για τους ξένους ή τους πρόσφυγες είναι βάσιμος, αλλά τι δείχνει ο φόβος για τους πρόσφυγες σε σχέση με το ποιοι είμαστε.
Research Interests:
Είναι πάρα πολύ δύσκολο για έναν κριτικό να σχολιάσει αρνητικά μια παράσταση την οποία λάτρεψε τόσος κόσμος (ακούμε για 100.000). Από την άλλη, είναι παντελώς ανέντιμο να μη δημοσιοποιεί την όποια διαφωνία του. Σημασία έχει η διαφωνία να... more
Είναι πάρα πολύ δύσκολο για έναν κριτικό να σχολιάσει αρνητικά μια παράσταση την οποία λάτρεψε τόσος κόσμος (ακούμε για 100.000). Από την άλλη, είναι παντελώς ανέντιμο να μη δημοσιοποιεί την όποια διαφωνία του. Σημασία έχει η διαφωνία να έχει επιχειρήματα ώστε να πείθει. Δεν ξέρω αν τελικά θα τα καταφέρω, αλλά θα προσπαθήσω να δικαιολογήσω γιατί δεν με συγκίνησε η πολυδιαφημισμένη "Μεγάλη Χίμαιρα", το πεζογράφημα του Μ. Καραγάτση, που είδαμε σε σκηνοθεσία του εγγονού του,  Δημήτρη Τάρλοου, στη Θεσσαλονίκη στο Μέγαρο Μουσικής.
Research Interests:
O Φάρος είναι ένα έργο βαθιά γλωσσοκεντρικό, από αυτά που γοητεύουν όλους τους αγγλοσάξονες οι οποίοι, σε πείσμα των καιρών και των ….Γερμανών, εξακολουθούν να θεωρούν το θέατρο πρωτίστως τέχνη του συγγραφέα και μετά του ηθοποιού. Ο... more
O Φάρος είναι ένα έργο βαθιά γλωσσοκεντρικό, από αυτά που γοητεύουν όλους τους αγγλοσάξονες οι οποίοι, σε πείσμα των καιρών και των ….Γερμανών, εξακολουθούν να θεωρούν το θέατρο πρωτίστως τέχνη του συγγραφέα και μετά του ηθοποιού. Ο σκηνοθέτης είναι γερμανική (και κεντροευρωπαϊκή) υπόθεση, γι αυτό δεν φαίνεται να τους απασχολεί ιδιαίτερα. Όπως και τους Αμερικανούς αλλά και τους Αυστραλούς.
Research Interests:
Όσο σκληρό και ν’ ακούγεται, ο άνθρωπος πάντα πλήρωνε, και θα συνεχίσει να πληρώνει, για να παρακολουθεί τη «δυστυχία» των άλλων. Δεν είναι θέμα κακίας ούτε διαστροφής ούτε κάποιας εκδικητικής διάθεσης. Από τη στιγμή που το «κακό» αφορά... more
Όσο σκληρό και ν’ ακούγεται, ο  άνθρωπος πάντα πλήρωνε, και θα συνεχίσει να πληρώνει, για να παρακολουθεί τη «δυστυχία» των άλλων. Δεν είναι θέμα κακίας ούτε διαστροφής ούτε κάποιας εκδικητικής διάθεσης. Από τη στιγμή που το «κακό» αφορά τους άλλους, δεν έχει πρόβλημα να το αντιμετωπίσει (ακόμη και με γοερό κλάμα) με την ιδιότητα του αποστασιοποιημένου θεατή.
Research Interests:
Σύντομος κριτικός σχολιασμός παραστάσεων που παρουσιάστηκαν στις σκηνές της Θεσσαλονίκης τον Φεβρουάριο του 2018
Research Interests:
Ο Τολστόι, με μαεστρία και πυκνότητα, υφαίνει μια οδύσσεια πέρα από τα υλικά αγαθά της ζωής, ένα οδοιπορικό στα έγκατα της ψυχής και της συνείδησης, ένα είδος stream of consciousness, όχι διαφορετικό από αυτά που γράφει ο Ντοστογιέφσκι... more
Ο Τολστόι, με μαεστρία και πυκνότητα, υφαίνει μια οδύσσεια πέρα από τα υλικά αγαθά της ζωής, ένα οδοιπορικό στα έγκατα της ψυχής και της συνείδησης, ένα είδος  stream of consciousness, όχι διαφορετικό από αυτά που γράφει ο Ντοστογιέφσκι και που θα γράψει κάποια χρόνια αργότερα ο Προυστ, η Γουλφ κ.ά. Σε αυτό το εσωτερικό ταξίδι δεν υπάρχουν δούλοι και αφέντες, φαίνεται να λέει. Υπάρχει η ουσία του Ανθρώπου. Η Φύση του. Καλή ή κακή.
Research Interests:
Η φόρμα που επέλεξαν οι δύο σκηνοθέτες (Κορίνα Βασιλειάδου και Χάρις Πεχλιβανίδης) είχε πολλά και καλά κρυμμένα μέταλλα μέσα της, όμως δεν έτυχαν και της ανάλογης εξόρυξης ώστε να κυρωθεί το παιχνίδι της ψυχρής εξουσίας, και να... more
Η φόρμα που επέλεξαν οι δύο σκηνοθέτες (Κορίνα Βασιλειάδου και Χάρις Πεχλιβανίδης)  είχε πολλά και καλά κρυμμένα μέταλλα μέσα της, όμως δεν έτυχαν και της ανάλογης εξόρυξης ώστε να  κυρωθεί το παιχνίδι της ψυχρής εξουσίας, και να ξεκαθαρίσει το τοπίο και τα όποια αισθητικά και ιδεολογικά του υλικά, τα οποία δεν παρεπιδημούν μέσα αλλά κάτω από αναγνωρίσιμα σχήματα.
Research Interests:
Είναι πραγματικά άξιον κοινωνιολογικής και ανθρωπολογικής μελέτης το ενδιαφέρον που δείχνουν πολλοί σύγχρονοι καλλιτέχνες μας (βλ. Κακάλας, Καραθάνος, Ζούλιας, Φασουλής κ.ά) για έργα που ανήκουν στην παράδοση του δραματικού ειδυλλίου. Και... more
Είναι πραγματικά άξιον κοινωνιολογικής και ανθρωπολογικής μελέτης το ενδιαφέρον που δείχνουν πολλοί σύγχρονοι καλλιτέχνες μας (βλ. Κακάλας, Καραθάνος, Ζούλιας, Φασουλής κ.ά) για έργα που ανήκουν στην παράδοση του δραματικού ειδυλλίου. Και το λέω αυτό γιατί πρόκειται για μια παράδοση «περίεργη», υπό την έννοια ότι ναι μεν άφησε κάποιες επιτυχίες στο διάβα της (και εννοώ τις επιτυχίες με όρους λαϊκής υποδοχής), όμως δεν άφησε πίσω της κάποια αξιόλογη (υγιή) πρόταση που να σχετίζεται με την πρόοδο του ελληνικού θεάτρου. Εκείνο που άφησε είναι μια παράδοση νόθα, που εμπορεύθηκε την έννοια της ελληνικότητάς,  σε μια εποχή που το θέμα του έθνους, των ριζών κ.λπ. κυριολεκτικά έκαιγε.
Research Interests:
Μια πολυσημαίνουσα παράσταση, σε ρυθμούς χορευτικού πατινάζ, αρκούντως ενδιαφέρουσα.
Research Interests:
Η τελευταία παράσταση του Λάκη Λαζόπουλου. Ξαναζεσταμένο φαγητό. Άνοστο. Πουθενά σκηνοθεσία. Πουθενά λόγος ουσίας. Εικόνες και στόρι ασπόνδυλα. Όλα στον αέρα και… στα πανιά τους και γιούργια για τη δύσμοιρη επαρχία. ..που όλα τα... more
Η τελευταία παράσταση του Λάκη Λαζόπουλου. Ξαναζεσταμένο φαγητό. Άνοστο. Πουθενά σκηνοθεσία. Πουθενά λόγος ουσίας. Εικόνες και στόρι ασπόνδυλα. Όλα στον αέρα και… στα πανιά τους και γιούργια για τη δύσμοιρη επαρχία. ..που όλα τα υποδέχεται και όλα τα αλέθει.
Research Interests:
Υπάρχει ποίηση σε αυτόν το γλωσσικό βόθρο. Μια ποίηση που αφηνιάζει μόλις ανοίγει το σπιρτόκουτό του (κάτι σαν magic box) ο Οικονομίδης. Καντάρια ποίηση. Κατευθείαν από την πραγματικότητα του πεζοδρομίου, της προφορικότητας, του... more
Υπάρχει ποίηση σε αυτόν το γλωσσικό βόθρο. Μια ποίηση που αφηνιάζει μόλις ανοίγει το σπιρτόκουτό του (κάτι σαν magic box) ο Οικονομίδης. Καντάρια ποίηση. Κατευθείαν από την πραγματικότητα του πεζοδρομίου, της προφορικότητας, του αυθορμητισμού, του ενστίκτου. Εκεί όπου οι λέξεις ούτε σημαίνουν κάτι ούτε παραπέμπουν κάπου. Εκεί όπου έχουν ακυρωθεί οι σχέσεις σημαίνοντος και σημαινομένου, όπως θα έλεγαν κάποτε οι σημειολόγοι. Λέξεις και πάλι λέξεις και φτου ξανά λέξεις, που το μόνο που έχουν να δώσουν είναι την ακουστική τους ορμή. Λέξεις που έχουν δικό τους σώμα. Λέξεις που δεν υπηρετούν κανένα νόημα παρά μόνο τον εαυτό τους. Είναι το κόμμα και η τελεία στο λόγο. Το θαυμαστικό. Όλα τα σημεία στίξης. Δίνουν τον ρυθμό. Καθορίζουν τις παύσεις. Ρίχνουν τις γέφυρες από τη μια ημιτελή πρόταση στην άλλη. Λέξεις που σε προκαλούν και σε προσκαλούν να τις ακούσεις.
Research Interests:
Ο «μεσαιωνικός» Ριχάρδος, στα μάτια του αναγεννησιακού Σέξπιρ, είναι ένας παρωχημένος πολιτικός νους. Οι σκέψεις του δεν συντρέχουν με τις πιο σύγχρονες απόψεις που λένε ότι ο κόσμος ελέγχεται από φυσικούς νόμους, από αίτια και αιτιατά.... more
Ο «μεσαιωνικός» Ριχάρδος, στα  μάτια του αναγεννησιακού Σέξπιρ, είναι ένας παρωχημένος πολιτικός νους. Οι σκέψεις του δεν συντρέχουν με τις πιο σύγχρονες απόψεις που λένε ότι ο κόσμος ελέγχεται από φυσικούς νόμους, από αίτια και αιτιατά. Η αφέλειά του σε ό,τι αφορά τις σχέσεις πνεύματος και ύλης τον κάνουν εύκολο αντίπαλο για τα δόντια του μακιαβελικού Μπόλινγκμπροκ, ο οποίος ανήκει σε μια νέα γενιά ηγεμόνων, πιο πραγματιστική.
Research Interests:
«Όποια παράσταση αγνοεί τις οδηγίες μου είναι απόλυτα απορριπτέα», είχε πει το 1984 ο Μπέκετ, αμέσως μετά την «απαράδεκτη» γι αυτόν επιλογή του American Repertory Theatre να παρουσιάσει το «Τέλος του παιχνιδιού» σε ένα εγκαταλελειμένο... more
«Όποια παράσταση αγνοεί τις οδηγίες μου είναι απόλυτα απορριπτέα», είχε πει το 1984 ο Μπέκετ, αμέσως μετά την «απαράδεκτη» γι αυτόν επιλογή του American Repertory Theatre να παρουσιάσει το «Τέλος του παιχνιδιού» σε ένα εγκαταλελειμένο σημείο του μετρό της Νέας Υόρκης. Ο Μπέκετ, αν και απών (έμαθε τα καθέκαστα από φίλους), θεώρησε ότι η παράσταση ήταν μια «παρωδία του έργου» (δική του η διατύπωση) κι όχι δικαίωσή του. Η συνέχεια δόθηκε στα δικαστήρια.
Research Interests:
Από τη στιγµή που ένας ηθοποιός µπει στο πλαίσιο µιας σκηνικής επιτέλεσης αποκτά αυτόµατα και τις ιδιότητες του φαντάσµατος. Και όπως όλα τα φαντάσµατα, έτσι κι αυτός έχει την πολυτέλεια να είναι παντού και πουθενά, να είναι τα πάντα και... more
Από τη στιγµή που ένας ηθοποιός µπει στο πλαίσιο µιας σκηνικής επιτέλεσης αποκτά αυτόµατα και τις ιδιότητες του φαντάσµατος. Και όπως όλα τα φαντάσµατα, έτσι κι αυτός έχει την πολυτέλεια να είναι παντού και πουθενά, να είναι τα πάντα και το τίποτα, να αλλάζει κατά το δοκούν χρώµατα, πόζες, φύλα. Τώρα το βλέπουµε τώρα όχι. Ή περίπου. Τίποτα δεν µπορεί να του αντισταθεί, τουλάχιστο µέχρις ότου κλείσουν τα φώτα και τραβήξει για το σπίτι του, αφήνοντας την εικόνα του φαντάσµατός του να περάσει στην αποθήκη της µνήµης του θεατή, για να ξαναζωντανέψει από την αρχή, µόλις ανάψουν πάλι. Πάντοτε. Στους αιώνες των αιώνων. Γιατί αυτό είναι το θέατρο: ένα στέγαστρο φαντασµάτων.
Research Interests:
Είναι περίεργη όσο και ενδιαφέρουσα η θέση της γυναίκας στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Από τη μια στερείται ίσων δικαιωμάτων σε σχέση με τον άνδρα —αφού δεν έχει πρόσβαση στην Αγορά, μα ούτε και στο δημόσιο Λόγο, καταδικασμένη να... more
Είναι περίεργη όσο και ενδιαφέρουσα η θέση της γυναίκας στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Από τη μια στερείται ίσων δικαιωμάτων σε σχέση με τον άνδρα —αφού δεν έχει πρόσβαση στην Αγορά, μα ούτε και στο δημόσιο Λόγο, καταδικασμένη να «διαφεντεύει» στο σπίτι ακονίζοντας την τεχνική του small talk, του κουτσομπολιού και της κρεβατομουρμούρας, μιας και τα μεγάλα και σοβαρά δεν της ανήκουν, και από την άλλη, εντυπωσιάζει με την παρουσία της στη δραματική λογοτεχνία της εποχής.
Research Interests:
Απορία θεατροφιλου: δεν βαρέθηκαν οι σκηνοθέτες να κοπιάρουν ο ένας τον άλλο; Δεν βαρέθηκαν οι σκηνοθέτες μας να δοκιμάζουν τις ίδιες συνταγές, τις ερμηνείες φασόν; Δεν νιώθουν την ανάγκη να δοκιμάσουν να κάνουν θέατρο σ’ ένα άλλο... more
Απορία θεατροφιλου: δεν βαρέθηκαν οι σκηνοθέτες να κοπιάρουν ο ένας τον άλλο; Δεν βαρέθηκαν οι σκηνοθέτες μας να δοκιμάζουν τις ίδιες συνταγές, τις ερμηνείες φασόν; Δεν νιώθουν την ανάγκη να δοκιμάσουν να κάνουν θέατρο σ’ ένα άλλο επίπεδο; Δεν βλέπουν ότι οι σκηνικές προκλήσεις που κόμισε η δυναμική είσοδος του μυθιστορήματος και του θεάτρου ντοκουμέντο (και όλων των συναφών) στον χώρο έχουν ξεθωριάσει, έχουν πια γίνει προβλέψιμες mainstream επαναλήψεις;
Research Interests:
FESTEN: ένα έργο σκηνοθετημένο με καθαρό μυαλό και «κατά κύματα»: τη μια άμπωτις την άλλη παλίρροια, τη μια σιωπή την άλλη φασαρία. Μια παρτιτούρα από ρυθμισμένες διακυμάνσεις σωμάτων και συναισθημάτων. Δράμα και κωμωδία σε μια περφόρμανς... more
FESTEN: ένα έργο σκηνοθετημένο με καθαρό μυαλό και «κατά κύματα»: τη μια άμπωτις την άλλη παλίρροια, τη μια σιωπή την άλλη φασαρία. Μια παρτιτούρα από ρυθμισμένες διακυμάνσεις σωμάτων και συναισθημάτων. Δράμα και κωμωδία σε μια περφόρμανς φεστιβαλικών προδιαγραφών.
Research Interests:
Αισθάνομαι πως φέτος άρχισαν να φαίνονται πολύ έντονα τα σημάδια της οικονομικής κρίσης. Όλα προδίδουν φτήνια. Και δεν την εννοώ μόνο με όρους οικονομικούς. Εννοώ δουλειές χωρίς φαντασία και χωρίς αύριο. Δουλειές χωρίς ψυχή. Χωρίς λόγο... more
Αισθάνομαι πως φέτος άρχισαν να φαίνονται πολύ έντονα τα σημάδια της οικονομικής κρίσης. Όλα προδίδουν φτήνια. Και δεν την εννοώ μόνο με όρους οικονομικούς. Εννοώ δουλειές χωρίς φαντασία και χωρίς αύριο. Δουλειές χωρίς ψυχή. Χωρίς λόγο ύπαρξης. Δουλειές που γίνονται απλά για να γίνονται. Δουλειές που πριν σηκωθεί η αυλαία έχουν ήδη ξεψυχήσει. Και σκέφτομαι: μα καλά, όλη αυτή η κρίση δεν μας ωρίμασε; Δεν μας έσπρωξε βαθειά στα άδυτα του θεάτρου να ανακαλύψουμε την οντοτολογία του, τους κρυμμένους μηχανισμούς του; Ίσως όχι ακόμη.
Research Interests:

And 9 more

ΜΙα συζήτηση γύρω από τη θεατρική κριτική, τα προβλήματα που αντιμετωπίζει και τις πιθανές προοπτικές της σε μια αγορά που αλλάζει ραγδαία. Υπάρχει χώρος να φιλοξενήσει τον κριτικό λόγο; Υπάρχουν αναγνώστες;
Συνέντευξη στο περιοδικό "Παράλλαξη", με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου μου Κωμωδίας Εγκώμιον: Η σοβαρότητα του γέλιου
My convrsation with Barbara Regondi who is  the project leader of VIE international Festival, which aims to cross contemporary theatre cultures and intercept new identities and subjectivities salient in the field of live performance.
Το έργο του Ισίδωρου απελευθερώνει μια έντονη δραματική αύρα γιατί εκμεταλλεύεται τη διπλή κωδικοποίηση που χαρακτηρίζει και την οντολογία του θεάτρου. Όλα είναι και δεν είναι. Οι τόποι, οι χρόνοι της αφήγησης, όλα βρίσκονται σε μια... more
Το έργο του Ισίδωρου απελευθερώνει μια έντονη δραματική αύρα γιατί εκμεταλλεύεται τη διπλή κωδικοποίηση που χαρακτηρίζει και την οντολογία του θεάτρου. Όλα είναι και δεν είναι. Οι τόποι, οι χρόνοι της αφήγησης, όλα βρίσκονται σε μια μόνιμη διαθεσιμότητα. Όλα υπακούουν στη δυναμική  μιας μεταμοντέρνας αφήγησης που διαρκώς γλιστρά από το ένα σημείο στο άλλο αβίαστα, με την άνεση του αυτονόητου, δημιουργώντας έναν κόσμο πολύ-εστιακό και διαρκώς διαφεύγοντα. Ακριβώς όπως και στο θέατρο: «Τώρα με βλέπετε τώρα όχι».  Η απουσία της παρουσίας και η παρουσία της απουσίας. "Οι ρετσίνες του βασιλιά": Μια έκτακτη μυθιστορηματική εκδοχή του βασικού αξιώματος της οντολογίας του θεάτρου.
Research Interests:
Εκτιμώ πως εκείνο που οδηγεί τον Αντρέα Σταίκο στον μεταμοντερνισμό, όπως τουλάχιστον τον αντιλαμβάνομαι εγώ, είναι το ένστικτό του, η ριζωμένη βαθιά μέσα του αίσθηση της θεατρικότητας καθώς και η έκθεσή του στον, από τη φύση του,... more
Εκτιμώ πως εκείνο που οδηγεί τον Αντρέα Σταίκο στον μεταμοντερνισμό, όπως τουλάχιστον τον αντιλαμβάνομαι εγώ, είναι το ένστικτό του, η ριζωμένη βαθιά μέσα του αίσθηση της θεατρικότητας καθώς και η έκθεσή του στον, από τη φύση του, παιγνιώδη γαλλικό πολιτισμό, έναν πολιτισμό που δεν χάνει την ευκαιρία να δείχνει την αγάπη του για τον Λόγο. Και ο Στάικος είναι ένας ακούραστος εραστής του Λόγου, μονίμως και οικειοθελώς παγιδευμένος στις στυλιστικές και εννοιολογικές του ταλαντεύσεις. Ένας συγγραφέας που πορεύεται εκστομίζοντας αλήθειες ενδεδυμένες την αύρα του ψέματος, έχοντας αποκούμπι  τους λαλίστατους μεταμοντέρνους και μονίμως θεατρινίζοντες ήρωές του.
Research Interests:
Ο 21ος αι., ήδη από τα πρώτα βήματά του δείχνει, ότι κανένας τόπος δεν είναι αμετάλλακτος, γιατί αμετάλλακτος σημαίνει έξω από τον χρόνο. Και η πρόκληση που έχει να αντιμετωπίσει το κάθε κρατικό θέατρο σε αυτήν τηνεποχή της πολλαπλότητας... more
Ο 21ος αι., ήδη από τα πρώτα βήματά του δείχνει, ότι κανένας τόπος δεν είναι αμετάλλακτος, γιατί αμετάλλακτος σημαίνει έξω από τον χρόνο. Και η πρόκληση που έχει να αντιμετωπίσει το κάθε κρατικό θέατρο σε αυτήν τηνεποχή της πολλαπλότητας των γεωγραφιών και των αφηγήσεων, είναι να ισορροπήσει το συγκεκριμένο των τόπων, των χαρακτήρων, των ιδεολογιών με
τις μακρο-εξαρτήσεις, χωρίς να κάνει εκπτώσεις, γιατί πολύ εύκολα μπορεί να οδηγηθεί σε υπεραπλουστεύσεις, γενικεύσεις, επιφανειακές εκτιμήσεις και ανόητους εντυπωσιασμούς.
Research Interests:
Aπό τα ομηρικά χρόνια και μετά όλες οι ιστορικές περίοδοι, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, έκαναν προσπάθειες είτε να αφηγηθούν τον θάνατο είτε να τον αναπαραστήσουν, εν γνώσει τους ότι το σημαινόμενό του θα υποχωρεί διαρκώς, δηλαδή θα... more
Aπό τα ομηρικά χρόνια και μετά όλες οι ιστορικές περίοδοι, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, έκαναν προσπάθειες είτε να αφηγηθούν τον θάνατο είτε να τον αναπαραστήσουν, εν γνώσει τους ότι το σημαινόμενό του θα υποχωρεί διαρκώς, δηλαδή θα παραμένει άπιαστο και άρα οποιαδήποτε απόπειρα αναπαράστασης ή περιγραφής της γεωγραφίας του, δεν θα μπορούσε παρά να είναι και μια καταδικασμένη απόπειρα, αφού κανείς ταξιδιώτης δεν υπήρχε περίπτωση να επιστρέψει να επαληθεύσει ή να διαψεύσει τις όποιες υποθέσεις και θανατολογικές περιπλανήσεις μας. Παρ' όλα αυτά ―ή ακριβώς για όλα αυτά― ο άνθρωπος συνεχίζει απτόητος την “κάτω βόλτα”, την ενασχόλησή του με τη μη παράστασιμη όψη της ύπαρξης.
Research Interests:
Εφτά γυναίκες-νομάδες∙ μακριά από τον γενέθλιο τόπο τους, εφτά «άλλες» γυναίκες, με άλλα όνειρα, σε έναν άλλο τόπο, σε μια ετεροτοπία η οποία, σε κάθε βήμα τους, μεριμνά να τους θυμίζει την ξενότητά τους, την ετερότητά τους, ότι δεν... more
Εφτά γυναίκες-νομάδες∙ μακριά από τον γενέθλιο τόπο τους, εφτά «άλλες» γυναίκες, με άλλα όνειρα, σε έναν άλλο τόπο, σε μια ετεροτοπία η οποία, σε κάθε βήμα τους, μεριμνά να τους θυμίζει την ξενότητά τους, την ετερότητά τους, ότι δεν ανήκουν στο συλλογικό «εμείς» αλλά στο διαφορετικό «αυτοί». Παντού τα όρια ανάμεσα στον τόπο και τον χώρο. Ο «τόπος μας» και ο «χώρος τους». Και λέω  ο χώρος τους, με την έννοια της απροσδιοριστίας. Του μη ανήκειν.
Research Interests: