Page 1 of 20

Week 2: LESSON 1

1: Sikolohiyang Pilipino: Perspektibo at Direksyon (Virgilio G. Enriquez)

2: Ang kabuluhan ng Sikolohiya: Isang pagsusuri (Ma. Carmen C. Jimenez)

ILO: Talakayin ang iba’t-ibang perspektibo ng sikolohiyang Pilipino

Maintindihan ang kahalagahan ng Sikolohiyang Pilipino.

BACKGROUND
SIMULA NG SIKOLOHIYANG PILIPINO?
• How applicable are the western
theories and ▪ Virgilio Enriquez a.k.a Doc E.
methods in understanding the Filipino ▪ Ama ng Sikolohiyang Pilipino
personality, ▪ nag-aral ng post-graduate studies sa
situation, and environment? – ibang bansa
question that Filipino scholars wanted ▪ 1970s ng bumalik sa Pilipinas
to answer at the turn of the 20th ▪ Born: November 24, 1942 in Santol,
century. Balagtas, Bulacan
▪ Father of Filipino Psychology
• In the late 1960’s , the discontent
▪ Died: August 31, 1994 at the age of 51
Filipino scholars
started to take shape.

• The UP Department of Psychology, What is SIKOLOHIYANG PILIPINO?

through the
initiative of Virgilio Enriquez, It is an Indigenous Psychology.
introduced the
concept of Sikolohiyang Filipino The scientific study of the ethnicity, society
and culture of a people and the application
Nakaraan to psychological practice of indigenous
▪ 1970’s a group of eminent knowledge rooted in the people’s ethnic
academician pioneered the use of a heritage and consciousness.
Filipino perspective in Social Sciences.
Ito ay ang siyentipikong pag-aaral ng
▪ Dr. Zeus Salazar, History kahulugan ng lahi, lipunan, kultura ng mga
▪ Dr. Virgillio Enriquez, Psychologist tao,at aplikasyon sa makasikolohiyang
pagsasanay ng kaalaman sa ugat,
▪ Dr. Prospero Covar, Anthropologist kamalayan, at pamana ng ating lahi.
▪ Together, they developed a Filipino
perspective and methodology to study
of Philippine Society and culture.

▪ Adopted by the UNICEF (UNITED

NATION INTERNATIONAL CHILDREN’S
EMERGENCY FUND)
 Page 2 of 20
PAMBANSANG SAMAHAN SA SIKOLOHIYANG
PILIPINO (PSSP) or National Organization of KASAYSAYAN
Filipino Psychology
PAGDATING NG MGA AMERIKANO—IBINAHAGI
Isang panlipunan at propesyonal na NILA ANG EDUKASYON.
organisasyong itinatag noong 1975 sa
layuning isulong at itaguyod ang sikolohiyang From the beginning of the periods when the
pilipino bilang disiplina at kilusan para sa Philippines was colonized by Spain, and then the
makabuluhan at makatuturang pag-aaral , USA, academic psychology, or the psychology
pagsusuri at pag unawa ng diwa at pagkataong taught in schools, was predominantly Western in
pilipino mula sa oryentasyon at perspektibong theory and in methodology. Many Filipino
Pilipino patungo sa pagpapalawak ng intellectuals, notably the two Philippine heroes
pambansang kamalayan ata kamulatan ng Jose Rizal and Apolinario Mabini, expressed
sambayanang pilipino. dissatisfaction at the pejorative interpretations
of Filipino behavior by Western observers.

TWO KINDS OF INDIGENIZATION: Why Sikolohiyang Pilipino?

1. INDIGENIZATION FROM WITHOUT-Refers “Application of concepts and measurements

to research studies applying western which are not appropriate in a particular culture
theoretical models and methodologies to the (or context) may result to an incorrect
local setting. interpretation of one’s behavior and thinking”

2. INDIGENIZATION FROM WITHIN- refers to Konteksto – kultura (culture);

the research studies utilizing the local own’s lipunan (society)
method to elicit and study culture specific
behaviors. ANG MGA PAGPAPAHALAGA AT
PINAHAHALAGAHAN SA ISANG KULTURA AY
SIKOLOHIYANG PILIPINO? MAARING MAKITA SA WIKA.

Sikolohiyang Pilipino is anchored on Filipino Bigas – Rice

thought and experience as understood from Palay – Rice Grain
a Filipino perspective. (Enriquez, 1975) The Kanin – Cooked Rice
most important aspects of this definition is Bahaw – Cold Rice
the FILIPINO ORIENTATION. Tutong – Burnt Rice
Suman – Rice Cake
ENRIQUEZ (1985) Lugaw – Porridge
Later defined SIKOLOHIYANG PILIPINO As the
STUDY OF DIWA (PSYCHE) which in Filipino
directly refers to the wealth of ideas referred
to by the philosophical concept of ‘ESSENCE’
and an entire range of psychological concepts
from awareness to motives to behaviors.
 Page 3 of 20

“Meron” tayong sariling sikolohiya bilang 3 DIFFERENT PERSONS/SELVES

mga Pilipino!
▪ What he thinks he is
DISTINCTIONS AMONG THE FORMS OF ▪ What others think he is and
PSYCHOLOGY IN THE PHILIPPINES ▪ what he really is
1. Sikolohiya sa Pilipinas (Psychology in the
Philippines) refers to a series of events Basic orientation and context
related to the field of psychology in the
Philippines. (e.g. number of degree Filipino psychology is usually thought of as a
programs and journals, the amount of branch of Asian psychology, the placement,
research conducted). Ito ang determined primarily on culture. However,
pinakamalaki o kabuuang anyo ng there is an ongoing debate on the make-up of
sikolohiya sa kontekstong Pilipino. Philippine culture, because this will generally
determine whether Philippine Psychology is to
2. Sikolohiya ng mga Pilipino (Psychology be placed under the realms of either Asian
of Filipinos) refers to any theories or psychology or Western psychology. The vast
knowledge of Filipino nature regardless majority of Philippine psychologists seem to
of source, Western or local. Ito ang
prefer to classify this field as Asian, but there is
palasak na anyo sapagkat
a steadily growing body that attempts to place
pinakakaraniwan o madaling makita.
the field as Eurasian.

3. Sikolohiyang Pilipino (Filipino

March 25, 2022
Psychology) refers to a psychology based
on the Filipino’s true thoughts, feelings,
behaviors and must be derived from
indigenous Filipino sources, language,
and methods. Ito ang nilalayong anyo,
sikolohiyang bunga ng karanasan,
kaisipan at oryentasyong Pilipino.

Buod ng pagkakaiba

▪ Sikolohiya sa pilipinas- BISITA SA

BAHAY

▪ Sikolohiya ng mga Pilipino-TAO SA

BAHAY

▪ Sikolohiyang Pilipino- MAYBAHAY

 Page 4 of 20

Week 3: LESSON 2

1: Kailangan ba ang Sikolohiyang Filipino?

2: Ilang Batayan para sa Sikolohiyang Filipino?

Pinagmulan ng Sikolohiya Pwede ba na ang lahat ng tao ay magkatulad

•Sikolohiya ay nagmula sa mga Griyegong anuman ang kulay, lahi at kultura?
Pilosopo. Hindi masasabi agad-agad na ang teoryang ito
• Lumago ng lumago ay angkop sa mga Pilipino samantalang wala ni
• Dumami ng dumami isang Pilipinong nakasama sa pagbuo ng
• Hanggang sa nabuo ang sikolohiya bilang teoryang ito.
agham.
Hindi maka-pilipino ang maraming sitwasyon sa
Pagdating ng mga Amerikano mga Panukat na ginagamit -pati metodo, hindi
angkop
•Dinala ang edukasyon upang maka-agapay sa • Interview – private at “one on One”
hinihingi ng sibilisasyon. • Ang mga Pilipino ay hindi sanay sa
• Nakuha ng mga Pilipino ang pagkahumaling ng experimentasyon – sapagkat hindi ito natural
mga Amerikano sa mga agham kabilang na ang • Testing – kapag may interes sa pananaliksik
Sikolohiya, tumulong tayo sa paglinang nito. Bakit nagkaganito?

Ang Sikolohiya ay isa na ring matatag na • Ang problema ng sikolohiya sa Pilipinas

disiplina sa Pilipinas kaugnay ng problema ng edukasyon, sa
ekonomiya at ang pakikipangtunggali ng
PAP - Psychological Association of the Amerika sa daigdig para sa kapangyarihang
Philippines or Pambansang Samahan ng political.
Sikolohiyang Pilipino
• Edukasyon –hindi makabuluhan sa
Ipag-iba ang Sikolohiyang Pilipino nakararaming Pilipino

1. inilalayo ang mag-aaral sa nayong

• Kailangang Isa-alang alang na ang Sikolohiya sa
pinanggalingan at sa masang dapat
Pilipinas ay dapat ipag-iba sa Sikolohiyang
Pilipino. pagsilbihan
• Ang larawan ng Sikolohiya ay may malaking 2. Pagsakop sa kaisipan
bahid ng impluwensiya ng kanluranin. 3. Pagpapahalaga nila ang pumasok sa ulo
natin
Ang Sikolohiyang Pinaglandakan 4. “standards nila ang natutuhan nating
batayan ng pagsusuri at pagsukat.
• Sigmund Freud – Psychoanalysis, ID, Ego, 5. “little brown americans”-Kaisipang
Superego kolonyal
• Burrhus Frederic Skinner – Operant 6. Lahat ng galing sa Amerika ay mahusay,
Conditioning (Rat) tunay, ay mapagkakatiwalaan
• Ivan Pavlov – Classical Conditioning (Dog)
• Rorschach test- (Rorschach Inkblot test)
Projective Techinque at malalaman mo ang
personalidad ng isang tao based dun sa image
na makikita niya
 Page 5 of 20

PAGTAKDA NG SARILING KASAYSAYAN NG Kwestyon sa Unibersalidad

SIKOLOHIYA
• Nabubuo lamang ang sikolohiyang unbersal
May dahilan kung bakit kailangan ng kung nagpag-aralan na ang sikolohiya ng iba’t
sariling kasaysayan ng sikolohiya ibang grupo ng tao, at mapagsama-sama ito
• SP – hakbang tungo sa pagbuo ng sikolohiyang
• Panahon ng mga ninuno natin – unibersal
katalonan, babaylan, arbolaryo atbp. • Habang nalilinaw ang mga particular, lalong
• ang kamalayan ay kaisipan ng mga unang tumitibay ang pagkilala sa kabuuan.
panahon at hanggang sa kasalukuyang ay
naghihintay na matuklasan at masuri. Isang kross-kultural na pananaw at
Pamamaraan
IBA ANG SIKOLOHIYANG PILIPINO
• Antas ng pagkakatulad at pagkakaiba ng isang
• Iba ang ating kultura konsepto sa iba’t ibang kultura.
• Iba ang karanasang nakuha natin sa • Sa pagtatakda ng kahulugan ng isang paksa ng
pagiging bansa sa ikatlong daigdig pag-aaral ang depenisyon ng problema ay
• Iba ang kasaysayan at kamulatan kailangang mag-ugat sa kulturang pag-aaralan
at hindi batay sa isang modelong banyaga.
Krisis sa Identidad • Makabuluhan sa lipunan at kailangang
• Bakit mainit ang isyu ng identidad? hanapan agad ng kalutasan
Sapagkat tayo ay napailalim sa maraming
bansa sa loob ng maraming taon Ang
Metodolohiya
karanasan ng mga Pilipino ay mas malapit sa
karanasan ng mga tao sa mga bansang
Asyano ng ikatlong daigdig Mali rin kung tuluyan nang itaboy ang mga
kanluranin modelo porke ito’y kanluranin.
• Sinha (1977) India Ex. Interbyu – gawing angkop sa sitwasyon at
lugar
• Diaz-Guerrero (1977) Mexico- ang
• experimentong participatory
sikolohiyang natutunan nila ay walang
• hindi inihihiwalay ang kalahok sa mananaliksik
kaugnay sa suliranin ng lipunan na dapat
• survey- haluan ng Pagtatanong at gagawing
nitong matulungan
mas personal
• Malaki ang pagkakaiba ng kalagayan ng
Asya at Amerika Angat patong
Landas Tungo sa pag-unlad ng Bansa • “Iwasan ang pag-angat patong”
• -iaangat mo mula sa ibang kultura at
Ito ang landas patungo sa sariling pagunlad
ipapatong mo sa realidad sa isang
ng bansa:
kultura(Mangulabnan, 1978)
• tumayo sa sariling paa • Ang Sikolohiya ay kailangang makatulong sa
• kilalanin ang kahalagahan ng sariling higit na pag-unawa ng pilipino sa mga pilipino at
kakanyahan sa lipunang ito.
• Ang laging isinisigaw ngayon
 Page 6 of 20

Ilang batayan para sa sikolohiyang Pilipino • Bawat kultura ay may Sistema ng

(Zeus A. Salazar) pakahulugan, pagtutukoy, at simbolismo
• Kung ano man ang Sistema na umiiral sa
Ang batayan para sa isang Sikolohiyang isang kaisipan, hindi ito kakagat sa
Pilipino ay maaring nakasalalay sa dalawang lipunan ng basta –basta
layunin:
Ex. Ang sikoanalisis ni Sigmund Freud sa mga
1. Sikolohiyang Pilipino bilang agham- isang komunidad na “matriyarkal” at kolektibo”
kabuuan ng kaalaman na maaaring taguriang • Sa adaptasyon, hindi dapat ito gawin sa
Pilipino o may patutunguhang Pilipino at may diwa ng pagpapatunay na ang teorya ay
katuturan para sa mga Pilipino; Nakatuon sa mailalapat sa pamamagitan ng pagkalap
agham bilang tagapagtanda, ng datos mula sa Pilipinas.
tagapagpaliwanag o taga lutas ng mga • Sentral ang pag-konsidera sa kulturang
suliraning di-pisikal o ibayong-pisikal ng bawat Pilipino (buhay-kapaligiran)
indibidwal na Pilipino. • mas madaling itakwil ang teorya kaysa
sariling kultura
2. Sikolohiyang Pilipino bilang katangiang • sa ganitnong pag-aangkop, mahalaga ang
kultural pagsisiyasat, paglalarawan at proseso ng pagsasalin
pagpapaliwanag ng sikolohiyang Pilipino; ang
pagkataong Pilipino bilang indibidwal at Sikolohiya Bilang Agham ng Pilipino Nilalaman
bayan. ng Sikolohiya

Sikolohiyan Bilang Agham ng Pilipino • Kailangan na maging Pilipino at

Maisasagwa ang alinmang pagpapasa-Pilipino mapasawikang Pilipino ang korpus
ng Sikolohiya sa tatlong larangan: (katawan) ng mga kaalaman ng Sikolohiya
1. teorya-metodolohiya • dapat tiyakin na ang pag-aangkin ng
2. Nilalaman ng sikolohiya kaalaman mula sa labas ay pareho ng pag-
3. Sa praktis o paggamit ng agham aangkin ng kaalaman mula sa loob ng
-maging bahagi ng kulturang Pilipino ang karanasang Pilipino.
Sikolohiya , • Dahil ditto, tiyak ang paglaganap ng
-maiwasan na manatili ang sikolohiya na nasa tradisyong sikolohiyal, ipakita, at ilapat sa
kamay ng mga “dalubhasa” at magamit ayon kamalayang Pilipino.
sa kanilang gusto. • Kaakibat nito ang paggamit ng wikang
-umisahan ang malawakang tradisyon ng Pilipino sa Sikolohiyang Pilipino
sikolohiya sa sariling kulturang Pilipino.

Sikolohiya Bilang Agham ng Pilipino Teorya-

Metodolohiya

• Tiyak na hindi mailalapat nang buo ag

alinmang teorya o pamamaraang
sikolohikal sa Pilipinas, sa ating
realidad.
 Page 7 of 20

Sikolohiya Bilang Agham ng Pilipino Praktika/Paggamit ng Agham

Mga Kahulugan nito sa Praktika:

1.Dapat malaman kung nasaaan na ngayon ang Sikolohiya s pilipinas at kung anong bahagi nito
ang Pilipino at maaring maging Pilipino
2. Kailangan isawikang-Pilipino ang malaking bahagi ng sikolohiyang may katuturan sa ating
Panlipiunan kalagayan.
3. Ang pagtatag ng pambansang terminolohiya sa sikolohiya:
-kailangan ng mga pagtitipon
-magkaroong disiplina na magsulat ng pananaliksik sa wikang Pilipino

Sikolohiyang Pilipino Bilang Katangiang Kultural Tinutukoy din ng Sikolohiyang Pilipino ang
“pagkataong Pilipino”
• naka-batay ito sa katangiang kultural ng mga Pilipino.
• kaparehas nito ang batayng-konsepto ng “culture personality”, na kung saan ang
pagtatakda ng karakter ng isang grupo ng tao sa pamamagitan ng katutubong wika,
relihiyon, at gawi.
• nakasalalay din ito sa katangian kultural

Mga pamamaraan ng Siklohiyang Pilipino upang pag-aralan ang katangian kultural

1.Pagtuunan ang wika

• maraming kaisipan ang “tinatanggap” agad dahil gamit nito ang wikang Pilipino ngunit
dapat pag aralan (hal.ningas-kugon, bahala na)

2.Pagtiyak sa katutubong pilosopiyang Pilipino

• mga katutubong ideya hinggil sa sikolohiya at sa iba’t ibang larangan sa buhay
• hinahon sa pagtanggap ng nakasanayan sa pilosopiya hinggil sa ain, sa dahilan na ito
ay:
1. maaring may katumbas sa ibang bayan, khit may pagka pilipino ang anyo at ekspresyon (hal.
bahala na)
2. kabaligtaran sapilosopiyang banyaga (hal. indibidwal VS kolektibo)

Reference: Ilang Batayan para sa Isang Sikolohiyang Pilipino (2018,May 4) Course Hero/Make
every study hour

April 08, 2022

 Page 8 of 20

Week 4: LESSON 3
Mayroon ba na Sikolohiyang Pilipino?

• Maunawaan ang kahalagahan ng kasaysayan ng Sikolohiya Pilipino

• Talakayin ang mga batayan sa Sikolohiyang Pilipino

TEXTBOOK para sa Sikolohiyang Pilipino HOW DO WE ELIMINATE THE PROBLEM

OF OUTLINING UNIVERSAL
What are the difficulties in attempting to CHARACTERISTICS AMONG FILIPINOS?
write a book about Filipino Psychology? sampling research, experimentation
1.KAKULANGAN ng mga PAG-AARAL na • Researchers must CAUTION
isinasagawa themselves against “ATTRIBUTING
kailangan gamitin ang mga metodo ng SP sa to the WHOLE what is actually only
pag-unawa , otherwise, walang PINAGKAIBA TRUE to a PART”
ito sa mga LIBRONG SINUSULAT ng mga • Anu-ano ang mga pagkakakilala
DAYUHAN tungkol sa mga Pilipino natin sa ibang mga Pilipino?
Halimbawa ng mga pag-aaral:
2.EXPOSING DEFECTS without raising national 1. Totoo bang kuripot ang mga
INDIGNATION Ilocano?
Anu-ano ang mga katangian ng mga PILIPINO 2. Ang driver ba ay talagang sweet
lover?
na hindi maganda? O hindi maiiwasan ang
pagpuna sa mga kamalian. 3. Matatapang nga ba ang mga
Batangueno?
-bad enough that we assign NEGATIVE 4. Nakakatakot ba talaga ang mga
ATTRIBUTES to people, worse that we taga-Tondo
GENERALIZE what is actually a LOCAL
INCIDENCE Threefold Division of Individual and Social
Traits
3. The term “PSYCHOLOGY OF FILIPINOS” (Jose A. Samson)
implies the APPLICABILITY of behavior traits
and characteristics to ALL the natives 1. Native

-mayroong mga PINAGKAIBA sa • traits ROOTED in INDIGENOUS

paniniwala/pag-uugali at pagkilos ang iba’t TRADITION, practice and mode of
ibang NATIVES thinking

Ex.Paniniwala sa mga kababalaghan;

animism
 Page 9 of 20

2. Dominantly Native but colored by foreign 4. Propensity to give grandiose parties at

influences the sacrifice of the family financial security
• traits INFLUENCED by foreign entities EX: fiesta; pangungutang sa tindahan para
Ex. contemporary artist (bands: OPM); Filipino may maihanda sa bisita
artist and musicians as a manifestation of the • manifestation of hospitality[?]
fusion between the East and the West [?] walang bahid ng pagmamayabang
3. Dominantly Foreign-adapted characteristics ang konsepto ng hospitality para sa
or traits mga Pilipino
• collective orientation
• the Elite; ACCULTURATED people
5. Offering of best delicacies to visitors and,
-lantarang pagsunod ng kanluraning paraaan ng at the same time, of denying the same
pag iisip delicacies to the children of the home
Common Incidence of Traits in the Tagalog • nakalaan talaga ang mga masasarap
Region para sa bisita
1. Tendency to excuse oneself for the • desire to gain recognition through
humbleness or poverty of one's abode offering and giving[?]
2. Tendency to “feel out of place” hindi ba't 6. Filipino Time
natural lamang ang ganitong pakiramdam
sa paligid ng mga di kilalang tao?Spotlight 7. Mañana habit
effect nationwide prevalence[?]
• makikita ang pagiging pesimismo ng
manifestation of inferiority complex[?]
oryentasyon ng manunulat
3. Inclination to admit to fault when no one
offers criticism, but to feel slighted when
another points out the fault. How
accurate?; Di ba't mas madalas ang
pagpapalusot?
 Page 10 of 20

Batayan ng Sikolohiyang Pilipino sa Kultura at Kasaysayan

(Virgilio Enriquez)

Talakayin:

• Ilahad ang bawat buod ng mga konsepto.

• Ipahayag ang mga napagtanto sa pagbabasa.
• Ibahagi ang mga tiyak na makatototohanang tugon sa mga isyu at suliraning pangwika na
tinatalakay sa mga artikulo.

MGA BATAYAN NG SIKOLOHIYANG • Tomasikong pananaw sa

PILIPINO pinapakalat ng Tomasiko (UST):
1. Batayan sa kinagisnang sikolohiyang rasyonal na nagmula
Sikolohiya kina Aristotle at Decartes.
• Kinagisnang Sikolohiyang • Ayon samanunulat na si Slazar
Pilipino-paniniwala sa mga (1974) dapat bigyan ng
babaylan, catalonan, mga pagpapahaga ang pagtuturo ng
dalangin at bulong ng ibat’ ibang Sikolohiyang Pilipino kagaya na
etnikong grupo, paglaganap at lamang ng dalawang kaluluwa na
pagkilos ng mga Pulahanes. pinaniniwalaan sa Pilipinas (diwa at
• Sikolohiya sa literaturang katambal)
Pilipino-mga salawikain, epiko, 3.Batayan sa panahon ng Pagbabagong-
alamat, kwentong bayan, awit, isip
sawikain, at korido.
• Kugaliang minana ng mga • Pedro Serrano Laktaw; Isabelo de
Pilipino-ugali at paniniwala los Reyes; Antonio Luna.
tungkol sa pag-aaruga sa mga • “Sobre la Indolencia de los
bata, dasal, at orasyon. Filipinos” (Hinggil sa katamaran ng
mga Pilipino)-Rizal
2. Batayan sa Tao at sa kanyang • “El Cristianismo y la Antigua
Diwa Civilization Tgala” ni Paterno.
• Dapat linawin na ang • “Ninay” bilang isang nobelang
Sikolohiyang Pilipino ay bahagi panlipunan
at kabahagi ng sikolohiya sa • “Liwanag at Dilim” ni Jacinto
daigdig. • “El Cristianismo y la Antigua
Civilizacion Tagala” ni Paterno
 Page 11 of 20

• Emilio Aguinaldo ”psicologos del • Kabilang dito ang Gawain nina Isidro
verbo Tgalog.”.. “Ito’y isang patibay Panlasigui (1952), Sinforoso Padilla (1961,
na hindi dala ng mga Amerikano at 1963) at Alfredo Lagmay (196y4) na
Kastila ang sikolohiya sa bansa natin pawing nagpapahalaga sa kilos at
na para bang hungkag ang isipan at kakayahan ng tao.
walang ginagawa ang katutubong • Ang mga kalakarang ito ay makikita sa
dinatnan dito.” kasalukuyang panahon hindi lamang sa
kamynilaan kundi maging sa iba’t ibang
4. Batayan sa panahon ng
dako ng Pilipinas.
pagpapahalaga sa kilos at kakayahan ng
tao
5. Batayan sa panahon sa pagpapahalaga
• Ang mga pag-aaral nila Agustin sa suliranin ng Lipunan
Alonzo (kauna-unahang
nakapagtapos ng Master sa sinig • Aldaba-Lim-marahil ang pinakamadalas
ng Sikolohiya sa Unibersidad ng humikayat sa mga sikolohistang Pilipino
Pilipinas ay nag aral sasikolohiya na manaog mula sa knilang Toreng
sa damdamin at may Gareng at making sa mga suliranin ng
impluwensya ng dayuhang bayan.
sikolohista na si Thorndike. • Hindi sapat ang kaalamang teoretikal.
• Kalaunan si Hartendorp ay Kinakailangang subukin sa obhetibong
kauna-unahang Amerikanong kalagayan ng reyalidad ang resulta ng
nagpakita ng interes sa ating eksperimento.
sikolohiyang Negrito. • Ang paksa ng pananaliksik ay dapat laging
• Ang teorya ni Osias (1940) matakdaan hindi lamang ng kontribusyon
tungkol sa kaugnayan ng wika sa nito sa pangkahalatang kaalaman kundi
lipunan ay ang halimbawa ng maging sa praktikal na kabutihang
pag-uugnay kaalamang maidudulot nito sa lipunan. Ang ating
panglinggwistika sa kilos ng tao. kaalaman at pananaliksik ay lagging
• Sa ganitong dahilan ang dapat na tungo sa paglilingkod sa kapwa.
Sikolohiyang Pilipino ay tiyak na
may mapanghahawakan mga
tuwirang batayan.
 Page 12 of 20

6. Batayan sa Wika, Kultura at Pananaw ng Pilipino

• Ang pinakapundamental na saligan ng mga batayang ito ay ang pagpapahalaga sa wika,

kultura, at pananaw ng Pilipino
• Isang napakahalagang batayan ng Sikolohiyang Pilipino ang wikang Pilipino at ang mga
wikang katutubo sa Pilipinas
• Ang Sikolohiya ay isang unibersal na agham, samakatuwid, ang mga prinsipyong natuklasan
sa agham na ito ay walang kinikilalang bayan.

Pagninilay

• Ang anim (6) na batayan g Sikolohiyang Pilipino ay nilinang ng kanyang nakaraan, karanasan, at
oryentansyon. Bagamat may mga dayuhang paniniwala umaangkop o niyakap ng mga Pilipino,
ito ay patuloy na humahalo sa kung sino nga ba ang mga Ppilipino bago pa dumating ang mga
mananakop. Ang mga batayn na ito ay makikita parin sa kasalukuyang panahon at patuloy na
hinuhubog ang ugali, asal at diwa ng mga Pilipino.

April 22, 2022

 Page 13 of 20

Week 5: LESSON 4
Ang Kamalayan at Kaluluwa

PAGKATAO AT KAMALAYAN isang paglilinaw Bait-Malay

ng ilang Konsepto sa kinagisnang sikolohiya
• ang diwa ng isang tao ay binubuo rin
ng KALAGAYAN ng kanyang PAG-
• Paglilinaw sa panloob at panlabas na
aspeto ng pagkataong IISIP at ang kanyang PERSEPSYON sa
Pilipino/kaluuwa. mga NANGYAYARI ○ bait
• Pagbibigay ng daan sa mga maaring • sintido, isip, sintido komon
gawing mga pananaliksik tungkol sa • mga panloob na katangian ng diwa
pagkataong Pilipino at mga katutubong ○ malay (malay-tao)
konsepto. • nakatuon sa panlabas sa realidad
• nasasabing “may malay” ang isang
Kaluluwa – Diwa : Ang diwa ay kaparehas ng tao kapag nagagawa niyang
gamit ng salitang kaluluwa ng mga Kristiyano MARANASAN ang panlabas na
ESSENCE, buod (summary) ng pagkatao; saysay
realidad o EXTERNAL STIMULI
ng pagkatao.
• kamalayan ng isang taong
• nasa kaloob-loban ng isang tao ang
nagmamasid EX: ang isang taong
kanyang buod; kaibuturan
• magkatambal na konsepto ang nawalan ng malay ay hindi nawalan
kaluluwa at diwa dahil tinitingnan ang ng bait, vice versa [so?
kaluluwa na dahilan ng “PAGIGING” o
EXISTENCE ng isang tao Budhi
EX: ang taong walang kaluluwa ay nawawalan • Sumasakop sa naunang mga
ng silbi; wala ang “essence” kaugnayan ng diwa
• may dalawang aspeto
MGA KAHULUGAN NG DIWA Buod-Haka 1. isang nakatuon sa MORAL, tiyak at LOOB -
KONSENSIYA
Ang essence ng KATAUHAN ay BINUBUO ng
2. isang nakatuon sa di-tiyak, INTELLECT,
kanyang mga KARANASAN na NAGMUMULA sa
OBJECTIVE, LABAS o realidad - UNAWA
kung PAPAANO niya TINATANGGAP ang mga
NANGYAYARI sa kanyang BUHAY; how they • sinasabing ang isang bagay ay
MAKE SENSE of the WORLD "The essence of a “nabubudhian” kapag ito ay
human being makes us different from every nawawari o natatanto.
other mammal." (Pschologydictionary.org) ○ (NAUUNAWAAN) Unawa (discernment)
Buod (summary o conclusion) • tungo sa LABAS
• tiyak • nakakabit sa budhi ang paggamit ng
• observations, KONKLUSYON tungkol sa unawa, samakatuwid, nakakabit din
KAPALIGIRAN ang diwa o
• mga LOHIKAL na EKSPLANASYON o • kaluluwa ng isang tao sa kung
konklusyon ○ haka paano niya nauunawaan ang
• di tiyak kanyang karanasan
• ideya, haka-haka; hula; assumptions; Buod-haka
hypothesis
• intelektwal na pagtatantiya at pag-
unawa
 Page 14 of 20

Konsensiya (conscience) kaginhawahan Damdam (feelings) ○ NAG-

UUGNAY SA NARARAMDAMANG
• moral na aspeto ng budhi; nakatuon
GINAHAWA dahil ito ang PERSEPSYON
sa loob
saLAHAT ng NANGYAYARI sa loob at labas ng
• HINDI LAMANG ang panlabas na tao ○ nahahati pa mula sa loob; ang ANDAM
aspeto at ang OBHEKTIBO ang at DAMA
MAHALAGA
• moral na pagtatantiya at pag-unawa Andam-Dama

Ulirat (sanity) • Andam (AWARENESS of one's

INTERNAL STATES and the GUT-
• MAS MALAWAK kaysa sa MALAY-TAO FEELINGS ASSOCIATED with external
○ malay-tao = tinutukoy lamang ang STIMULI) ○ tumutukoy sa
PARTIKULAR sa isang tao ○ kamalayan persepsyon ng mga bagay na mula
= mas KOLEKTIBO; bahagi lamang nito sa labas patungo sa loob ○
ang malay-tao EX: parang conscious at pagkabahala sa maaring maging
collective unconscious ni Jung. epekto ng panlabas na pangyayari sa
• Ang ulirat ang NAGDURUGTONG sa panloob na kalagayan (damdam)
BAIT, DAMDAM, PAKIRADAM, at • Loob (sumasaklaw sa lahat ng
PANDAMA EX: “ang mawalan ng ulirat internal states ng isang tao ○ kaiba
ay hindi lamang “hinihimatay” ito sa budhi (may aspetong moral)
(unconscious o nawawalan ng malay- • ang budhi ay tungo sa unawa
tao), maaaring sabihin na NAGUGULO
• ang LOOB ay TUNGO SA GAWA
ANG PERSEPSYON NIYA MISMO
(actions)
• napuputol ang pakikipag-ugnayan ng
isang tao sa panlabas na realidad; split EX: malakas at buo ang loob = dipende
in one's psyche sa kinalabasang gawa o kilos ○ tinutukoy
ang emosyonal na aspeto ng isang tao
Ginhawa-Damdam EX: mabigat ang loob; magaan ang loob
• nakatali din sa diwa,dahil ito ang ○ kalagayan ng damdamin; aspeto ng
NAGDIDIKTA sa kung anong damdamin na isang panloob na reaksyon
NARARAMDAMAN ng isang TAO sa panlabas na karanasan EX: sama ng
tungkol sa KANYANG KALAGAYAN loob
Ginhawa (peace, calmness) ○ Batayan
ng KAAYUSANG PANDAMDAMIN at
PANDAMA ng tao
• EX: magaan ang pakiramdam;
maginhawa;
 Page 15 of 20

6 na mungkahi ng kategorya sa pag-aaral ng SP:

1. Kamalayan – tumutukoy sa damdami’t kaalamang nararanasan.

2. Ulirat – tumutukoy sa pakiramdam sa paligid.
3. Isip – tumutukoy sa kaalaman at pag-unawa.
4. Diwa – tumutukoy sa ugali, kilos, o asal.
5. Kalooban – tumutukoy sa damdamin.
6. Kaluluwa – daan upang mapag-aralan ang tungkol sa budhi ng tao.

“ the supreme good and that the goal of life is to attain happiness.” Aristotle

“Mahirap ka na nga, Malulungkot ka pa…Mas mahirap ‘yon.”

“Pagka-masayahin sa Harap ng Hirap.” Roberto Javier Jr

 Page 16 of 20

Week 6: LESSON 5
Filipinization of Personality Theory

Bakit kailangang magkaroon ng sariling teorya • “The token use of indigenous vocabulary
ang SP tungkol sa pagkataong Pilipino? should not be confused with the forming
• Ang PAGKAKAKILALA ng mga Pilipino sa of appropriate theory” for Filipino
kanyang SARILI ay base lamang sa personality.

ORYENTASYON ng mga DAYUHAN Pagkatao vs Personality

• pinaghalong SPANISH at US na mga • Ginagawan ng mga PAG-AARAL ang

salita ang ginagamit para i-DESCRIBE PAGKATAO ng mga PILIPINO mula sa
ang KATAUHAN ng mga Pilipino PANANAW ng isang taong MULA SA
LABAS – VIEW from the OUTSIDE;
EX: Mañana Habit; delikadesa, amor
propio, Filipino Time; • ang tingin sa personality ay PANLABAS
• LIMITADO ang paggamit ng katutubong na ASPETO lamang
pananaw o wika sa TAGALOG REGION • ○ personality as defined by outward
EX: Bahala na, Ningas Kugon, balato traits: mañana habit, tamad, ningas
kugon, etc...
• hindi napapag-aralan, o naisasama sa
pagbuo ng “National Character” ang • persona - mask na sinusuot at ma-
konsepto at tingin ng IBANG REGIONS – oobserbahan o makikita mula sa labas
bakit?
• the western orientation can be seen in
• Concentrated sa Maynila ang mga pag- the attempt to define personality itself
aaral at unibersidad.
• pagkatao – personhood; essence
Saan nanggagaling ang ganitong uri ng
pananaw? • makikita ang panloob na aspeto at
pagtingin sa konsepto
• Dahil ang oryentasyon mismo ng mga
taong gumagawa ng pag-aaral ay base Basic orientation and context
sa oryentasyon ng mga dayuhan
• Filipino psychology is usually thought of
Ang HINDI PAGGAMIT NG WIKA sa as a branch of Asian psychology, the
pagsasagawa ng mga pag-aaral placement, determined primarily on
• NILALAPAT lamang ang mga katutubong culture.
konsepto sa mga PRE-EXISTING
• However, there is an ongoing debate on
• WESTERN CONCEPTS o definitions
the make-up of Philippine culture,
• MAKIKITA ang KAKULANGAN ng SAKOP
because this will generally determine
ng dayuhang wika sa pag-INTINDI o
whether Philippine Psychology is to be
PAGLALARAWAN ng katauhan ng mga
placed under the realms of either Asian
Pilipino
psychology or Western psychology.
 Page 17 of 20

• The vast majority of Philippine psychologists seem to prefer to classify this field as Asian, but there is a steadily
growing body that attempts to place the field as Eurasian

Four traditions
De La Salle University-Manila was one of the few universities in the country to first offer Philippine Psychology as a
course.
Zeus Salazar (1985), a historian, identified four traditions upon which Philippine psychology is rooted:

• Academic Scientific Psychology or Akademiko-siyentipikal na Sikolohiya: Western Tradition: This follows the
tradition of in 1876 and is essentially the American-oriented Western psychWilhelm Wundt ology being studied in
the Philippines.

• Academic Philosophic Psychology or Akademiko-pilosopiya na Sikolohiya: Western Tradition: This was started by
priest-professors at the University of Santo Tomas. This tradition is mainly focused on what is called'Rational
psychology'.

• Ethnic Psychology or Taal na Sikolohiya: This is the tradition on which Philippine psychology is primarily based. This
refers to the indigenous concepts that are studied using indigenous psychological orientation and methodologies.

Psycho-medical Religious Psychology or Sikolohiyang Siko-medikal: The tradition that fuses native healing
techniques and explains it in an indigenous religious context.

Basic Tenets and Key Concepts in Sikolohiyang Filipino

Sikolohiyang Pilipino could be summed up us an approach using the figure below. It could be seen
that there are five primary variables that are interrelated.

Accomodative Values (colonial): Hiya (Proprierity/ Dignity)

Utang na loob (Gratitude/Solidarity)
Pakikisama (esteem/ companionship)

Pivotal interpersonal value: Linking Social-personal value:

Pakikiramdam Core Value: kapwa Kagandahang loob
(shared inner perception) (shared identity) (shared humanity)

Confrontative values (surface)

Bahala na (determination)
Lakas ng loob (guts/ courage)
Pakikibaka (resistance)
 Page 18 of 20

Core value or Kapwa (Togetherness) shared • The practice of bayanihan entails the
identity participation of the community on a task that is
meant to improve the quality of life and
1. Kapwa, meaning 'togetherness', is the core
livelihood of the members of the locality
construct of Filipino Psychology. Kapwa
has two categories, Ibang Tao (other 3. Accommodative Surface Values
people) and Hindi Ibang Tao (not other
•Hiya (Propriety)
people).
•Utang na loob (Debt of gratitude)
Ibang Tao ("outsider") Tao sa Bahay: There are five
domains in this construct: •Pakikisama (Esteem/Companionship)
• Pakikitungo: civility 4. Confrontative Surface Values
• Pakikisalamuha: act of mixing • Bahala Na (Determination)
• Pakikilahok: act of joining • Lakas ng Loob (Guts/Courage)
• Pakikibagay: conformity • Pakikibaka (Resistance) Exhibited by Filipinos
• Pakikisama: being united with the group. when confronted by adversity.
Hindi Ibang Tao ("one-of-us")Taong Bahay: There 5. Societal Values
are three domains in this construct:
• Pagpapahalagang Panlipunan
• Pakikipagpalagayang-loob: act of mutual trust
• Karangalan (Honor)
• Pakikisangkot: act of joining others
• Katarungan (Justice)
• Pakikipagkaisa: being one with others
• Kalayaan (Freedom) Essentials in to the
1. Pivotal Interpersonal Value
preservation of Filipino societal harmony
•Pakikiramdam (shared inner perception)
Psychopathology
•Filipino use their inner perception of the other in
order to efficiently interact with them. Filipino psychopathology, or sikopatolohiya in
Filipino, from Spanish psicopatologia, is the study
• Filipino use damdam, or the inner perception of of abnormalpsychology in the Filipino context.
other’s emotion. Enriquez named this emotional Several 'mental' disorders have been identified
quality “shared perception” that can be found only in the Philippines or in
other nations with which Filipinos share racial
2. Linking Socio-personal Value
connections.
• Kagandahang Loob(shared humanity)

• This value allows charity toward others, based on

the ideal that we belong to the same community.
 Page 19 of 20

AMOK- mood disorder, called 'Austronesian • Kulam: The use of voodoo of a

Mood Disorder', in which a person suddenly mambabarang to conjure up a
loses control of himself and goes into a killing spell, which she is to recite while
frenzy, after which he/she hallucinates and falls piercing the body of a ragdoll,
into a trance. After he/she wakes up, he has supposedly representing that of
absolutely no memory of the event. the person she is to cause
sickness.
BANGUNGOT- A relatively common occurrence
in which a person suddenly loses control of his • Lihi: An intense craving for
respiration and digestion, and falls into a coma something or someone during
and ultimately to death. The person is believed pregnancy. Faith healers or
to dream of falling into a deep abyss at the manghihilot testify that if the
onset of his death. This syndrome has been craving is not satisfied,
repeatedly linked to Thailand's Brugada abnormality of the child may
syndrome and to the ingestion of rice. result.
However, no such medical ties have been
proven • Pasma: A concept that explains
how init (heat) and lamig (cold)
Filipino psychopathology also refers to the together can result in illness,
different manifestations of mental disorders in especially rheumatism
Filipino people. One example of such is the
manifestation of depression and Schizophrenia • Susto: Soul-flight. Derived from
in Filipinos, which are for the most part, less Latin American traditions.
violent. • Pagtatawas: A method of
Psycho-medicine diagnosing illness wherein alum
(called tawas) is ritualistically
• Filipino psychomedicine, or sikomedikal used by the albularyo or
na sikolohiya in Filipino, is the medicine man for diagnosis of a
application of basic psychology to variety of health conditions. The
native healing practices loosely tawas is used to 'cross' (sign of
considered as 'medicine'. These the cross) the forehead and
practices are closely tied to the faith other suspicious or ailing parts of
healers, as well as to the native pagan the body as prayers are being
priestesses like the babaylan or whispered (bulong or oracion). It
katalonan, who were suppressed by the is then placed on glowing
Spaniards during their colonization of embers, removed when it starts
the Philippines. Examples of such to crack, then transferred to a
practices include: small receptacle of water.
• Hilot: The use of massage to aid a
pregnant mother in the delivery of her
child.
 Page 20 of 20

As it cools, its softened form spreads on the water surface and assumes a shape that may suggest the
cause of the illness, often one of several indigenous forces: dwarfs, devils or other evil spirits (nanuno,
na-kulam, na-demonyo). The water in the vehicle is then used to anoint the ailing part or parts of the
body to counteract the evil forces or illness. The tawas is then discarded and thrown westward,
preferably into the setting sun.

• Usog: A concept that explains how a baby who has been greeted by a stranger acquires a
mysterious illness. Apparently derived from the Spanish tradition of Mal de Ojo.

• Gabâ or gabaa: The Cebuano concept of negative Karma.

May 14, 2022