Toplumbilim

Küreselleşme; günümüz dünyasında gelişen ekonomi, teknoloji, politika, kültür ile birlikte tek dünya düzeni haline gelen bir kavram olarak meydana gelmektedir. Son yıllarda küreselleşme konusu birçok ülke için detaylı şekilde incelenmekte ve hem ekonomi hem de siyasi açıdan yer kürede yaşayan tüm bireyler üzerinde tezahürü oldukça hissedilmektedir. Bugün herkesin konuştuğu küreselleşme bir dünya toplumu içerisinde bireyleri, grupları ve ulusların bir araya gelmesi ve siyasal, toplumsal, kültürel ve ekonomik bağlantıların etkenleri sayesinde ortaya çıkmıştır. Yeryüzünde yaşayan bütün toplumları ilgilendiren küreselleşme genellikle ekonomi ve siyasi boyutu tartışılagelse dahi küreselleşme kültürel boyutu da önemli etkenler arasında yer almaktadır. Anthony Giddens'a göre küreselleşme, dünyada herkesin karşılık olarak bağımlılıklarının gelişmesine istinaden bir sosyal sistem üzerine kurulu olan ve ülkeler arasında kesişen sosyal, politik ve ekonomik bağlamda dünyada artan karşılıklı bir bağımlılığı anlatan terimdir. Küreselleşme içinde bir çok temel etkeni barındırırken bu etkenler sayesinde de insanların birbirine olan bağlılığını artırıyor. Dost Kitabevi yayınlarından çıkan " Küreselleşme ve Eşitsizlik " kitabı, yukarıda değindiğimiz küreselleşme ile ilgili olarak önemli noktaların yanında küreselleşmenin doğurduğu eşitsizliğe ve bunun yanında eşitsizliğin kalkınma hedeflerini okuyuculara sunmaktadır. Kitap ile ilgili bu yazıda küreselleşmenin dünya pazarının etkisi, buna bağlı olarak küreselleşen dünyada katmanlaşan eşitsizliği ve küreselleşmenin bir etkisi olarak görünen uluslararası örgütler ile ilgili gelişmeleri ele alınıp değerlendirilecektir.

Türk Sineması’nda komedi filmleri tarihine bakıldığında, genellikle komik olanın erkek temsilleri olduğu görülmektedir. Bu önermeden yola çıkılarak Türk Sineması’nda komedi filmlerindeki kadın temsillerinin yeri incelenmiştir. Araştırmanın amacı; kadın temsilerine biçilen görevleri, ilişkilendirildikleri kavramları, cinsiyet bağlamında kadının yerini, erkek ve kadın temsillerinin rol dağılımını, toplumbilimsel kavramlar (sınıf, yaşam biçimi, rol ve statü) çerçevesinde yaşadıkları değişimi ve toplumsallaştırma karşısındaki tepkilerini ortaya koymaktır.
İncelenen filmler seçilirken her yıl için bir film olması, en çok izlenen komedi filmi olması, kadın yönetmenlerin yönettiği filmler olması ve komedi türünün baskın olması göz önüne alınmıştır. Bu doğrultuda; 2010-2015 yılları arasındaki altı film (Off Karadeniz-2010, Eyvah Eyvah 2-2011, Sen Kimsin?-2012, Hükümet Kadın 2-2013, Gülcemal-2014, Kocan Kadar Konuş-2015) Arthur Asa Berger’in toplumbilimsel çözümleme yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Berger’in on altı ayrı kavram kullandığı yöntemden film içeriklerine uygun altı kavram (sınıf, yaşam biçimi, rol, cinsiyet, toplumsallaşma ve statü) seçilmiştir. Bu altı kavram etrafında incelenen kadın temsillerinin 2010-2015 yılları arasındaki Türk komedi sinemasında komediyi üstlendikleri, erkek temsilleriyle birlikte komediyi paylaştıkları ve geçmişle karşılaştırıldıklarında daha görünür oldukları sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Kadın, Komedi, Tür, Toplumbilimsel Yöntem, Türk Sineması

Danışman: Prof. Dr. Rengin Ozan

Sosyoloji bilimi ortaya çıkarken üzerinde yükseldiği ana ayaklarından birisinin, kırdan kente kitlesel göç olgusuyla birlikte hızla büyüyen kentlerdeki sorunlara odaklanmak olduğu söylenebilmektedir. Aldığı kitlesel göçler ile çehresi tanınamayacak şekilde değişen şehirlerden olan Chicago’da kurumsal anlamda ilk kent çalışmalarının ortaya çıkması ise tesadüf değildir. Fakat bu noktada dikkat çekici olan Chicago Sosyoloji Okulu’nun önde gelen ismi olan Robert E. Park’ın akademik kariyeri öncesi yaklaşık yirmi sene boyunca gazeteci olarak çalışması ve bu sayede kentin nabzını tutabilmesidir. Muckraker ismi yakıştırılan ve özellikle kentlerdeki sorunlar ve çarpıklıkları ortaya koyan; şehirdeki dezavantajlı kesimler ile etnik grupları da gündemine alarak çalışan gazeteciler, bilhassa kente ilişkin sosyolojik bilginin belki de ABD’deki ilk nüvelerini oluşturmuşlardır. Bu çerçevede, sosyolojik muhayyileyi içerisinde barındıran izlerin dönemin kimi gazetecilerinde görülebileceği ifade edilebilmektedir.
Bizde de bir noktada benzer bir durumun gözlendiği söylenebilir. İmparatorluğun son dönemlerinde gerek halk gerekse aydınlar arasındaki temel soru “devletin nasıl kurtulacağı?”dır. Bu soruya verilen cevabın çeşitliliği ve zenginliği aslında o dönemde yeşeren fikir akımlarının da mecrasını belirlemiştir. Bu durumun bir yansıması olarak 19.yy sonları ve 20.yy başlarındaki ilk sosyolojik üretim aynı temel sorun etrafında filizlenmiştir. Fakat daha erken dönemde memleketin nasıl kurtulacağına dair görüş ve cevapların gazetelerde tartışıldığı ve gazetenin adeta bir fikir oluşturma odağı olarak bireylerin sosyolojik tahayyülüne etki ettiği söylenebilmektedir. Bu bağlamda dönemin gazetelerinin sosyolojik tartışmalara etki ettiği savunulabilir. Öte yandan gazetenin ortak bir dil oluşturma ve aynı sorun etrafında kamuoyu tesis etme vasıtasıyla okuyucularının düşünce dünyalarına etki edebileceği de gözden kaçırılmamalıdır.