Prizren

U dosad objavljenim radovima,period Drugog svjetskog rata,naročito administrativna podjela i stanovništvo Dragaša i Prizrenske Župe i Podgora, nije detaljno obrađen. Kraljevina Albanijaje tokom 1943. godine na teritoriji „Oslobođenih oblasti“uz pomoć uspostavljene administracije i službenih matičara (imama) sprovela popis stanovništva.

20’nci yüzyılın başından günümüze Arnavutların Osmanlı, Türkiye ve Türk algısı mevcut literatür taranarak tespit edilmeye çalışılmıştır. Yazılı kaynaklar yanında yazarın Kosova’da 2007 yılında Türk Kıdemli Subayı ve 2009-2010 yıllarında Türk Temsil Heyeti Başkanı sıfatıyla görev yaptığı dönemdeki kişisel gözlem, tespit ve değerlendirmeleri de bu çalışmada kullanılmıştır. Arnavutluk ve Kosova’da Türkler ve Türkiye için gayet olumlu algı sahipleri yanında, hemen her türlü karmaşık problemlerinin sebebi olarak Balkanlardaki Osmanlı asırlarını gören farklı sosyal sınıflara mensup etkili kişilikler de bilinmektedir. Zıt uçlara savrulan bu algıların nedenleri anlaşılmaya çalışılmış, mevcut algının Türkiye’nin Kosova ve Arnavutlukla sosyal, kültürel, ekonomik ve siyasi ilişkilerine muhtemel etkilerine işaret edilmiştir.

Bu makalede Birinci Dünya Harbi’nde imparatorluğun 1877-1878 Rus ve Balkan harplerinde kaybettiği Avrupa topraklarından Osmanlı ordusuna gönüllü olarak katılmış olan Müslüman gençler Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) ve Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Daire Başkanlığı (ATASE) arşivi belgelerine dayalı olarak incelenmiştir. İncelemede gönüllülerin hangi bölgelerden, ne kadar yoğunlukta geldikleri, Osmanlı Devleti’nin bu gönüllüleri hangi şartlarda, nasıl kabul ettiği ve hangi cephelerde kullandığı açıklanmaya çalışılmıştır. Gönüllülerin yoğun olarak toplandığı toprakları kontrol eden Bulgaristan ve Avusturya-Macaristan’ın konuya dair politika değişikliklerinin katılım miktarına etkileri ortaya konulmuştur. Ayrıca bu gönüllülerin harekete geçmesinde dönemin padişahı Sultan Reşad’ın “cihad” ilânının ne derecede etkili olduğu belgelerin diliyle okunmaya gayret edilmiştir. Bunun yanında sayılarının 50 binden fazla olduğu anlaşılan Müslüman gönüllülerin ilgili kaynaklarda hak ettiği derecede yer almaması ve o tarihten günümüze tarih yazımı ve popüler kültürde hemen hemen gündeme getirilmeyişinin muhtemel sebepleri üzerinde de durulmuştur.

The widespread abuse of socially owned apartments and a perennial housing shortage in Yugoslavia prompted the campaign “You have a house, return the flat” in 1982. This article traces the development (and the ultimately lacklustre results) from its beginnings in Prizren, Kosovo, to its Yugoslav-wide adoption. Throughout the campaign trade unions and sympathisers were unable to systematically rein in the abuse of privilege on the part of elites and ordinary citizens alike and the campaign was frequently ridiculed as an empty party slogan. The anti-elite sentiment evident in discussions of housing abuse would however find expression just a few years later during the 1988-1989 Anti bureaucratic revolution.

The paper aims to sketch the basic role that the Theological Seminary if St. Cyril and Methodius had in the survival of Serbs in Kosovo and Metohija from June 10, 1999 to March 17, 2004, as an institution of the Serbian Orthodox Church with its facilities and the individuals who served it. Namely, in terms of scientific research, domestic professional and laic literature do not pay enough attention to the victims of the Serbian and other non-Albanian peoples who survived the violence in Kosovo and Metohija during the first five years of the United Nations mission. Foreign scientific and other publications, especially those produced in international relations and peace studies, place emphasis on researching the practices of the Albanian people, while non-Albanian communities remain on the margins of research projects during the first years of UNMIK administration. Based on the available memoirs, some periodically printed publications and published documents, we will try to show some of the roles of the Theological Seminary of St. Cyril and Methodius in connection with the survival of the Serbs in Kosovo and Metohija during the mentioned period. We hope that the work will encourage colleagues and researchers form the social sciences and humanities to direct their research towards somewhat neglected, but significant, topic of the survival of Serbs in Kosovo and Metohija.

Prizrenli Şem’î, 16.yüzyılın ilk yarısında yetişmiş bir şairdir. Doğum yılı
bilinmeyen şair, H.936 (M.1529-1530) yılında vefat etmiştir. Şairin bilinen tek
eseri Dîvân’ıdır. Dîvânının, İstanbul, Kahire ve Manchester olmak üzere üç
nüshası bulunmaktadır. Prizrenli Şem’î’nin divanı incelendiğinde şairin, atasözü
ve deyimleri sıkça kullandığı görülmektedir. Şairin divanında bulunan gazel,
kaside, kıt’a, mesnevi, murabba, muhammes gibi türlerde yazılan şiirlerde
toplam 220 adet atasözü ve deyim, 353 kez kullanılmıştır. Klasik Türk
Edebiyatı’nın olgunluk evresi diyebileceğimiz 16. yüzyılda yaşayan şairin bu
üslubu, dönemi için ilgi çekici bulunmaktadır. Hatta Prizenli Şem’î, divanında yer
alan bir gazelde kendini; 15. yüzyılın üstad şairi, şiirlerinde atasözü, deyim ve
mahalli söyleyişlere yer veren Necâtî Bey’in yerine koymaktadır. Çalışmamızda
Prizrenli Şem’î’nin, divanında yer alan atasözü ve deyimlerin kullanımı
incelenerek hangilerini daha çok tercih ettiği tespit edilmiş ve şiirlerindeki anlam
çerçevesi ortaya konulmak istenmiştir. Ayrıca şiirlerinden örneklerle, şairin
üslubu ve yaşadığı dönemdeki yeri hakkında değerlendirmelerde bulunulmuştur.

Tokom poslednjeg rata na Kosovu i Metohiji uništavana su mnoga svedočanstva minulog vremena jer nisu bila deo poželjne slike prošlosti niti željene slike sadašnjosti. Jedan od istorijsko-umetničkih spomenika koji je delimično stradao tokom rata je i Crkva Bogorodice Ljeviške u Prizrenu, reprezentativan primer umetničkih dostignuća srednjovekovne Srbije i svedok različitih društvenih stvarnosti grada Prizrena kroz dug period trajanja. Kako je hram tokom rata pretrpeo evidentne promene u materijalnom smislu, postavlja se pitanje neophodnosti ukazivanja i na nastale promene i štetu u semantičkom smislu. U radu će se predstaviti geneza procesa obnove Bogorodice Ljeviške nakon rata 1999. godine, analizirati njena savremena percepcija u albanskoj zajednici na Kosovu i Metohiji, ali i razmatrati pitanje celovite zaštite ovog spomenika, odnosno očuvanja njegovog svedočanstva.

OBLIVION AND MODELS OF CARE AND PROTECTION:
CHURCH OF THE HOLY VIRGIN OF LJEVISA IN PRIZREN
Summary
During and after the war in Kosovo in 1999, Serbian medieval monuments were recognized as symbols
and bearers of Serbian identity. This led to the fact that among the Albanian population in Kosovo,
they were seen as an undesirable legacy - a reflection of centuries of existence of the Serbs in Kosovo. One
of the historical monument which was partially destroyed during the war in 1999. and later in 2004. was the
Church of the Holy Virgin of Ljeviš in Prizren, a representative example of artistic achievements of medieval
Serbia and witness of different social realities of the city of Prizren through a long period of its duration. As
the church during the war suffered evident changes in the material sense, we emphasize the need to point out
the changes and damage made in semantic terms. Although the scientific truth about this monument is not
disputed in the Albanian society in Kosovo and Metohia, the popular publications allow baseless debate and
are used in order to forget historical identity of place and promote it in their distorted interpretation. The
monument, being on the UNESCO List of World Heritage in Danger, haven‘t had its own curator since 1999,
so local Albanian tourist guides, printed and internet touristic publications have the primary role in informing
tourists. Through them, this monument is often pushed into oblivion, wrongly interpreted, construed
and used to create a desirable image of the newly-established state and its new, ‘pure’ identity. In this paper
we present the genesis of the reconstruction process of this monument after the 1999, analyze its contemporary
perception in the Albanian community in Kosovo and Metohija, but also consider the issue of comprehensive protection of monuments, preserving its testimony potential.

Gjatë gjithë këtij rrugëtimi, regjisorja tregohet e kujdesshme të mos bjerë në grackën e një feminizmi postmodern të politikave identitare që do ta përkufizonte Venerën si një subjekt në vete ose një problem i izoluar shoqëror, por këtë e zhvillon në mënyrë strukturore duke e ndërlidhur me problemet politike dhe ekonomike të shtresave tjera sociale.

After the death of King Dusan which resulted with the fall of Raska, the economically advanced cities in Kosova: Novobërda, Trepça, Prishtina, Prizreni, Peja etc., remained partially under the Slavic reign of Stefan Lazar and Gjergj Brankoviq, whereas the western cities remained under the reign of Albanian aristocratic families such as Balshaj and Dukagjini. After the successful campaigns of Ottomans in 1427-1428 and 1441, the territory of Kosova was conquered by the Ottomans. The successful Hungarian and Polish campaigns against the Ottomans in the Battle of Nish in 1443, managed to overthrow the Ottomans from the Balkans. However, after the Battle of Varna in November of 1444, the Ottomans regained reign on the territory of Kosova. Seeing that Gjergj Brankoviq resurfaced as an Ottoman ally during this time, the Ottomans acknowledged him the right to reign over a large part of the Kosovar territory, as a vassal. After the fall of Constantinople on the 19th of May 1453, Sultan Mehme...

Suggestions for copying old frescoes and placing copies in museums occurred mainly because this appeared to be the only solution for preserving some of the permanently endangered wall paintings. Such
initiatives were encouraged during the 19th century in Serbian environment, to be officially accepted in museum practice as a part of preventive protection in the early 20th century. In the period after 1950, and
immediately after the revealing of the wall paintings in the Church of the Holy Virgin of Ljeviš in Prizren, over a hundred copies of frescoes were created. The copies have been intended to record some of the properties
of the monument, and by using and presenting them to the public the protection institutions have carried out education and promotion of the national heritage. In contemporary theory of heritage, which has expanded the narrow disciplinary boundaries of researching the past, this copying process has been recognised as an important part of organised heritage documentation. The process of making, using and presenting these copies over time highlights their documentary functions and qualities. They testify about the properties of the original because they display the condition of frescoes in the moment of their creation. When a monument is endangered, like in the case of the Church of the Holy Virgin of Ljeviš in Prizren,
they can be more informative bearers of data than the damaged frescoes insitu. They are also the source for studying the relation to the original, since many copies do not show only the precise state, but also the current knowledge of the original. Being such complex testimonies, copies of frescoes are the subject of research in various scientific disciplines.

Keywords: copies of frescoes, original, heritage protection, Orthodox Church of the Holy Virgin of Ljeviš in Prizren, document.

Предлози за копирање старих фресака и чување копија у музеју јављали су се углавном онда када се то указивало као једино решење за очување од заборава живописа који је трајно угрожен. Будући да су такве иницијативе у српској средини охрабриване у XIX веку, почетком XX века су у музејској пракси прихваћене као део превентивне заштите. У периоду након 1950. године, а одмах по откривању живописа Богородице Љевишке, настало је преко стотину копија фресака ове призренске цркве. Стварање копија имало је за циљ бележење неких својстава споменика, а њиховом употребом тј. излагањем, установе заштите су спроводиле едукацију и промоцију националне баштине. У савременој теорији баштине која је проширила уске дисциплинарне оквире истраживања прошлости, тај процес копирања је препознат као важан део организованог документовања баштине. Процес израде, употреба и презентација ових копија кроз време наглашава њихову документарност. Оне сведоче о својствима оригинала јер приказују затечено стање у тренутку израде, а онда када је споменик вишеструко угрожeн, као што је то Црква Богородице Љевишке у Призрену, могу бити носилац већег броја података него оштећене фреске in situ. Такође, извор су за проучавање односа према оригиналу, будући да многе не приказују само верно стање већ и сазнање о оригиналу. Као тако комплексна сведочанства, копије фресака могу бити предмет истраживања различитих научних дисциплина.
Кључне речи: копије фресака, оригинал, заштита наслеђа, црква Богородице Љевишке, документ

1389 yılında gerçekleşen Kosova Savaşı sonunda Kosova yüzyıllar boyunca Osmanlı İmparatorluğu yönetimi altında yer almıştır. Osmanlı İmparatorluğunun 1912 yılında bölgeden çekilmesiyle çalkantılı on yıllar sonrası Yugoslavya’nın bir parçası olmuştur. Yugoslavya’nın
dağılması sonrası Sırbistan’ın muhalefetine rağmen 17 Şubat 2008 tarihinde Kosova bağımsızlığını ilan etmiştir. Geçmişten gelen tarihsel bağların da etkisiyle Türkiye, Kosova’nın bağımsızlığını ilk tanıyan ülkeler arasında olmuştur. Kosova’nın başkenti Priştine olmakla birlikte Prizren kültür başkenti denilebilir. Prizren çok kültürlü ve etnisiteli bir kenttir. Kentte, çoğunluğu Arnavutlar olmak üzere Türkler, Boşnaklar, Roman toplumu, Goralılar, Torbeşler ve az sayıda Sırp yer almaktadır. Kosova’da Türkler Priştine, Prizren, İpek, Mitroviça, Gilan, Vuçitırın gibi şehirlerde yer alırken yoğun olarak Prizren şehrinde bulunmaktadırlar. Bunlara
ek olarak Prizren’e yaklaşık olarak 20 km mesafede bulunan Mamuşa köyü de Türklerin yoğun olarak yaşadığı yerlerden birisidir. Arnavutça, Türkçe ve Sırpça Prizren belediyesinin kabul ettiği resmi diller arasındadır. Kent merkezinde Türkçe birçok kişi tarafından bilinmekte ve
konuşulmaktadır. Kentte Türk nüfusun olması ve Türkçe’nin gündelik yaşamda kullanılmasının yanı sıra Türkiye’de bazı bilinen önemli futbol kulüplerinin dernekleri ve temsilcilikleri de kent merkezinde yer almaktadır. Fenerbahçe, Galatasaray, Beşiktaş takımlarına ait taraftarlar
tarafından kurulan ve kullanılan dernek binaları kentin farklı yerlerinde yer almaktadır. 2018 yılı Ocak ve Nisan ayları içerisinde Prizren’de bir araştırma çalışması kapsamında yapılan saha çalışmalarında farklı kişilerle görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Bu görüşmelerde görüşülen
kişiler yukarıda belirtilen futbol takımları taraftarlığı konusunda da bilgiler vermişlerdir. Söz konusu takımların maçları kimi zaman dernek üyelerinin katılımıyla dernek binasında gruplar halinde izlenmektedir. Takımların birbirleri ile olan ezeli rekabeti Prizren’de de yankı
yapmaktadır. Bunlara ek olarak Türk milli takımının başarılarının da Prizren’deki futbolseverler tarafından ilgiyle takip edildiği anlaşılmaktadır. Saha görüşmelerinden elde edilen etnografik bilgiler değerlendirilmiş ve futbol takımı taraftarlığı üzerinden Prizren ile Türkiye arasındaki kültürel ve tarihi bağlar sosyal ve kültürel antropolojinin bakışıyla incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Kosova, Prizren, Türkiye, Türk, Futbol

Osmanlı Devleti XIV. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Balkanlarda fetihler yapmaya başlamıştır.
Fetihlerin akabinde takip ettiği iskân politikasıyla birlikte stratejiler geliştirmiştir. Bu çerçevede
devlet, fetih sonrasında burasının içerisinde bulunduğu sosyal, ekonomik ve kültürel şartları
kendi idarî yapısına uygun hale getirebilmek için pragmatik bir politika takip etmiştir. Balkanlarda
tesis ettiği yapıyı güçlendirmek için birçok enstrüman kullanmıştır. Vakıf müessesesi de
bunların en önemlilerinden birisi olmuştur. Bu çalışmada Osmanlı Devleti’nin önem verdiği
bölgelerden Kosova’nın önemli bir şehri olan Prizren seçilmiştir. Uzun bir dönem boyunca Rumeli
Beylerbeyliği’nin merkezi olan şehrin Osmanlı Devleti’nin Orta Avrupa’ya açılma düşüncesinde
önemli bir rol oynadığı düşünülürse yapılan seçimin ne denli haklı olduğu anlaşılacaktır. Şehrin
gelişmesini sürekli destekleyen Osmanlı devlet adamları ve vakıf kuran hayırseverler, kurdukları
vakıflarla Prizren’de sağlam bir yapı oluşturmaya çalışmışlardır. Bu vakıflar arasında para vakıfları
da önemli bir yere sahip olup, bölgenin imar ve ihyasına, hayrın ve hayratın sürekliliğine katkı
sağlamıştır. Bu çalışmada Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün Kültür Tescil Dairesi Başkanlığı Arşivi’nde
bulunan Prizren’e ait para vakıfları ele alınmış, genel bir değerlendirmeye tabi tutulmuştur.

Në dy dekadat e para të modernizmit socialist, në Kosovë është realizuar një numër shumë i ulët i filmave dhe dokumentarëve, në krahasim me vendet tjera të ish-Jugosllavisë. Nga 2977 prodhime (filma dhe dokumentarë) sa janë realizuar në tërë territorin ish-Jugosllav (1945-1966), vetëm 32 filma dhe 9 dokumentarë janë realizuar në Kosovë. Në prodhimin e tyre nuk ka kontribuar asnjë regjisor vendor dhe nuk hasim në asnjë film në gjuhën shqipe.

After the death of King Dusan which resulted with the fall of Raska, the economically advanced cities in Kosova: Novobërda, Trepça, Prishtina, Prizreni, Peja etc., remained partially under the Slavic reign of Stefan Lazar and Gjergj Brankoviq, whereas the western cities remained under the reign of Albanian aristocratic families such as Balshaj and Dukagjini. After the successful campaigns of Ottomans in 1427-1428 and 1441, the territory of Kosova was conquered by the Ottomans. The successful Hungarian and Polish campaigns against the Ottomans in the Battle of Nish in 1443, managed to overthrow the Ottomans from the Balkans. However, after the Battle of Varna in November of 1444, the Ottomans regained reign on the territory of Kosova. Seeing that Gjergj Brankoviq resurfaced as an Ottoman ally during this time, the Ottomans acknowledged him the right to reign over a large part of the Kosovar territory, as a vassal. After the fall of Constantinople on the 19th of May 1453, Sultan Mehmet II in the spring of 1455 initiated a strong military operation, and managed to ultimately include a large part of the Balkans, including Kosova, under the Ottoman reign. In 1455, the Ottomans conquered: Novobërda, Trepça, Prishtina, Janjeva, Vuçitërna and Lipjan. After the conquest of Novobërda, Bellasica and Klina were conquered as well. Prizren was initially conquered in 1455, but thereafter an insurgency against the Turkish conquest erupted and as a result the Ottomans only managed to ultimately conquer it in 1459. The Turkish conquest of Peja as well as a large part of Dukagjini Plain occurred in 1462. After these events, Kosova fell under the Turkish reign which lasted until 1912.

Scientific studies of many researchers show that Prizren during the developed feudal period was among the most economically developed territory in the Balkans. Kjo vije edhe si rezultat edhe i infrastruktures rrugore, sidomos Rruga e Zetes, “Via de Zenta”. Nga aktdhurata e Nemanjideve, e vitit 1348, leshuar per manastirin e Shen Arkangjelit Mihail dhe Gabriel, mesohet se ne Prizren dhe rrethin ushtroheshin disa veprimtari ekonomike si: Zejtari, bujqesia, blegtoria etj.This also comes as a result of the road infrastructure, especially road of Zeta, "Via de Zenta". From the gift act of Nemanjideve of 1348, issued for the monastery of St. Arkangjel Mikhail and Gabriel, it is known that in Prizren and adjacent area some economic activities such as handicraft, agriculture, livestock, etc were exercised. Nder veprimtarit ekonomike dalloheshin lekurepunues, kepucetar, endes te tekstilit, prodhimi i kallajte, prodhimi i dyllit dhe kultivimi i bletarise, etj.The economic activities...

Apstrakt: U radu se analizira i naučno valorizuje metodološki pristup koji su kroz istraživačku praksu zastupali i razvijali arhitekti Zoran B. Petrović (1925-2000) i dr Branislav V. Milenković (1926-2020) u svojim proučavanjima graditeljskog nasleđa tokom pedesetih i šezdesetih godina 20. veka na osnovu dve studije slučaja urbanističkih celina u Srbiji – starog gradskog tkiva Prizrena i prostorne kulturno-istorijske celine Кosančićev venac u Beogradu. Podstaknuti delovanjem svog profesora a kasnijeg saradnika, akademika Branislava Кojića, te vođeni novim principima i smernicama u zaštiti nasleđa utvrđenih početkom pedesetih godina, arhitekti Z. Petrović i B. Milenković su bili uključeni u prve projekte istraživanja autentičnih regiona Jugoslavije, a potom i drugih predela, mesta i istorijskih celina koje su istraživali na sebi svojstven način polazeći od arhitektonsko-urbanističkih vrednosti i kulturnog identiteta građene sredine koji su trebalo da budu osnov za promišljanje novih intervencija.
Кljučne reči: Zoran B. Petrović, Branislav V. Milenković, proučavanje i zaštita graditeljskog nasleđa, Prizren, Кosančićev venac u Beogradu.

Abstract: The paper analyzes and scientifically valorizes the methodological approach that was advocated and developed by architects Zoran B. Petrović (1925-2000) and Dr. Branislav V. Milenković (1926-2020) through their studies of architectural heritage during the 1950s and 1960s on the basis of two case studies of urban wholes in Serbia – the old city structure of Prizren and the spatial cultural and historical ensemble Kosančićev venac in Belgrade. Encouraged by the work of his professor and later associate, academician Branislav Kojić, and guided by new principles and guidelines in the protection of heritage established in the early fifties, architects Z. Petrović and B. Milenković were involved in the first research projects of authentic regions of Yugoslavia, and then other landscapes, places and historical wholes, which they explored in their own way, starting from the architectural and urban values and cultural identity of the built environment which were to be the basis for considering new interventions.
Keywords: Zoran B. Petrović, Branislav V. Milenković, study and protection of architec-tural heriage, city of Prizren, Kosančićev venac in Belgrade.

Yıl: 1389 idi, günlerden 20 Haziran… Hava sıkıntılı ve rüzgârlıydı. Zira havaya, Türk tarihi ve talihi ile ilgili kutlu bir doğumun sancısı hâkimdi. Tarih sahnesine çıktığı günden bu yana, kader bağlamındaki bir ilahi buyruk gereği, daima Batı'ya akan bir nehir gibi ve gittiği her coğrafyada adeta bir hidayet çağlayanına dönen büyük Türk milletinin kaderi, bu kez de Kosova Ovası'nda tecelli etmek üzereydi. Sırpsındığı yenilgisinin intikamını almak için yanıp tutuşan Sırp Kralı Lazar ve dehşetli ordusu; o gün Kosova Ovası'na kara bir bulut gibi çökmüş ve Batı'ya akan o mübarek nehrin akışını durdurmak ve yatağını değiştirmek üzere, devasa bir baraj misali öylece durmaktaydı. Sırp, Hırvat, Çek, Macar, Bosna, Arnavut ve Eflaklar ile diğer milletlerden oluşan ve atları dâhi zırhlı olan Haçlı ordusu, Kosova Ovası'nda adeta bir demir denizini andırıyordu… Hemen karşılarında ise, yeni bir fethe daha hazırlanan Edirne Fatihi Murat Bey ve onun komutasında, sadece i'la-yı kelimetullah için cenk meydanına çıkmış kahraman Türk ordusu vardı. Yan yana dizilmiş vurulmayı bekleyen kösler, birbirinden süslü tuğlar, birbirinden gösterişli küheylanlar, oradan oraya koşuşturan kaytan bıyıklı iman erleri ve çıkan rüzgârda nazlı nazlı salınan Türk gaza sancakları… O mübarek komutan Murat Bey ki; Hüdavendigar namıyla tam 27 yıl hüküm sürmüş, devletinin gücüne güç, adaletine adalet, topraklarına topraklar katmış büyük bir devlet adamı idi. Adeta at üstünde geçirdiği ömründe tam 36 büyük gazaya çıkmış ve hepsinden de galip çıkmayı başarmış muzaffer bir komutan ve nur yüzlü bir gaziydi. Şimdi ise, Kosova'da karşısına çıkan ve neredeyse 72 milletten oluşan kalabalık bir Haçlı ordusu karşısında yeni bir cenge hazırlanıyordu. Aslında hazırlandığı şey, sadece bu da değildi. 36 olan zaferleri serisine 37'nci büyük zaferini eklemeye, gazilik olan rütbesini de rütbelerin en yücesi olan şehitlik rütbesi ile taçlandırmaya ve fani olan bu dünyadan, ölümsüzleşerek ayrılmaya hazırlanıyordu. Ölümsüzlüğün adı ise Şehit Hüdavendigar Sultan Murat idi. Lakin ordugâhta ters giden bir şeyler ve cenk vaktini bekleyen Murat Bey'i tedirgin eden olumsuz bir durum söz konusuydu.

Ky grup njerëzish të vetëshpallur ‘Elita e Kosovës’, që mendojnë se përfaqësojnë modelin më të pastër të qytetarit Evropian në Kosovë dhe që mendojnë se mbajnë në dorë bajrakun e kulturës urbane, janë në fakt kategoria më false, kontra-produktive dhe oportuniste e shoqërisë kosovare.

The paper deals with the phenomenon of cultural heritage through recognizing the
semantic changes of a heritage object and its uses over time. is is examined through the case of the Church of Holy Virgin of Ljevisa in Prizren. is church is seen as a living organism whose meanings are changing in accordance with the context in which it is communicated, interpreted and used. is object functioned as a church, mosque, church again, and nowadays it has the status of cultural and historical monument. In 2006 it was inscribed on UNESCO World Heritage in Danger List as the representative of Serbia, due to its values of universal signicance, but also due to postwar political instrumentalization. To understand semantic changes of this church and monument through time, and to dene its testimonial potential, all the names the church has had shall be analysed, following the Latin phrase Nomen est omen.

ÖZ Beslenme ve tüketim alışkanlıkları, bir toplumun düşünüş biçimlerine, bireyler arası ilişkilere ve aynı zamanda iktisadi yaşamına dair bilgileri barındırır. Bir tüketim malzemesi ya da beslenmeyle ilgili bir nesnenin toplum içerisindeki kullanımı ve değişimi üzerinden o toplumla ilgili detaylı bilgiler edinilebilir. Besin payla-şımı toplum içerisindeki kolektif örüntülerin görünür olmasını sağlayacaktır. Yiyecek hazırlanması, besinlerin yenilebilir hale gelmesini içeren bir dönüşüm sürecini gerektirir. Ayrıca, besin vücuda güç verdiği gibi haz da vermektedir. Hem bir zaman harcanması hem de haz vermesi bakımından besinler anıların inşa edilmesine de katkı sağlarlar. Bir tüketim davranışı olarak beslenme toplum içerisindeki sınıfsal farklılıkların görünmesine de aracılık eder. İçecekler de yiyeceklerde olduğu gibi bireysel ve kolektif benzerliklerin ve farklılıkların görün-mesi için bize bilgiler verir. Tüketim malzemesi olarak kahve de sıcak içecekler kategorisinde neredeyse tüm dünyada önde gelen tüketim maddelerinden birisidir. Anadolu'da olduğu gibi Balkanlarda da kahve hazırlan-ması ve sunumu sosyal ve kültürel açıdan önemli bir yer tutmaktadır. Kosova'nın önemli kültürel şehirlerinden Prizren'de, Türk kahvesi tüketimi ve kahve içme kültürü de hem kent kültürüne hem de gündelik yaşama dair pek çok örüntüyü barındırmaktadır. Arnavutların, Boşnakların, Romanların (Romların), Sırpların ve Türklerin bir arada yaşadığı çokkültürlü bir kent olan Prizren kentinde kahve içme kültürü de buna paralel olarak çeşitli-likler göstermektedir. Kahve hazırlama ve sunumu, yazılı olmayan kültürel pratikler üzerinden Prizren'de bi-reyler ve gruplar arası ilişkilere ve kültürel kimliğe dair bilgiler vermektedir. Düğünlerde, kız isteme törenle-rinde ve ölüm merasimlerinde kahve sunumu belirli ritüller eşliğinde yapılmaktadır. 'Din gayreti kahvesi' ya da yerel dille 'celin yani kahvesi' ve fincan kahvesi Prizren'e özgü kültürel bilgiler vermektedir. Ayrıca, 1998-1999 yılları arasında ülkede yaşanan savaş sonrası iktisadi yaşamdaki değişikliklerle birlikte kent yaşamında kahve tüketim kültüründe de bazı değişimler gözlenmektedir. Kentteki ekonomik değişimin tüketicilerin tüke-tim alışkanlıklarında değişiklikler oluşturduğu gözlenmektedir. Savaş sonrası kentte birçok yeni ve modern gö-rünümlü kafe açılmış ve tüketicilerin birlikte yeni ürünleri deneme isteğiyle birlikte espresso ve macchiato gibi ürünler de kullanıma girmiştir. Çalışma kapsamında, Prizrenlilerin kahve satın alma pratikleri de incelenmiştir. Satın alma pratikleri ve tercihleri bireylerin yaşam şekli, dünya görüşü ve kimliği hakkında bilgiler verir. Prizren genelinde hazır ve paketlenmiş ürünler yerine açıkta satılan ve farklı derecelerde kavrulmuş kahve ürünleri tercih edilmektedir. Bu kapsamda kahve satın alırken kahvenin içerisine eklenen nohut ve yulaf gibi diğer ürün-ler de incelenmiştir. Bu çalışma genelinde, gündelik yaşamda Türk kahvesi ve kahve tüketimi üzerinden Priz-ren'de sosyal, kültürel ve iktisadi yaşama dair bilgiler ele alınmaktadır. Çalışma, katılımlı gözlem ve kent sa-kinleriyle gerçekleştirilen detaylı görüşmelerden oluşan etnografik çalışmayı ve literatür çalışmasını kapsamak-tadır. Anahtar Kelimeler Tüketim, kahve, beslenme antropolojisi, Prizren, çok kültürlülük. ABSTRACT Eating and other consumption habits embrace the information related to the way of thinking, interper-sonal relations and economic structure of a society. We may have detailed information related to the society via the usage and exchange of a consumption or eating objects. Food sharing reveals the collective patterns of a society. Preparing food requires a transformation process to make it edible. Besides, food not only gives power but also taste for humans. In point of both spending time to prepare and giving taste, food makes contribution * Geliş tarihi: 2 Haziran 2019-Kabul tarihi: 16 Mayıs 2020 Cengiz, Alim Koray; Brina Lopar, Elsev. "Tüketim ve Beslenme Antropolojisinin Bakışıyla Prizren'de Kahve ve Türk Kahvesi İçme Kültürü" Millî Folklor 126 (Yaz 2020): 210-222

Apstrakt: U radu se govori o putopisima Miloša S. Milojevića i Ivana S. Jastrebova iz druge polovine XIX vijeka, sa posebnim osvrtom na zapise o Gori. Ovi radovi su unijeli najviše zbrke o prošlosti stanovništva Gore, jer su kroz pisanu etno-historijsku literaturu istraživača, kao i kroz kasniju usmenu komunikaciju naučnika i drugih, kojima je nauka bila samo izgovor a ciljevi bili drugačiji. Stanovništvo je ove " naučne rezultate " prihvatilo djelimično i sa rezervom jer je smatralo da dolaze od " učenih ljudi ". Trotomni putopis Milojevića iznosi podatke o stanovništvu i naseljima na Kosovu i prvi je takve vrste koji spominje Goru. Milojević je dio postupnog pomicanja srpske historiografije pod uticajem megalomanskih etnografskih i nerealnih percepcija stvarnog stanja u jugostočnoj Evropi. Ivan Stepanovič Jastrebov, ruski konzul u Prizrenu, u drugoj polovini XIX vijeka obišao je Goru i u nekoliko svojih radova opisao ovo područje. Jastrebov je začetnik teze o srpskom porijeklu stanovnika Gore, koju će kasnije, gotovo bez izuzetka, prihvatiti većina srpskih autora koji su istraživali i pisali o Gori. U radu su hronološki i u manjem obimu izloženi njihovi argumenti, koji u nekom budućem radu mogu poslužiti kao dobra osnova i podsticaj za obimnija naučna istraživanja.

In its almost fifty years of operations (1866-1915), with some temporary breaks, the Russian Consulate in Prizren had an important role not only in diplomatic activities, but particularly among the Serbian population, looking up to it with hopeful eyes. When in August 1866 Yevgeny Timayev arrived, the Prizren Russian mission finally started with its activities.