Muhacirler

Kadınların dinsel cemaatler içerisindeki yeri belli ve sınırlıdır. Pek
çok siyasal ideolojide, kadının, coşkuyla başlattığı inanç silsilesi
çerçevesinde belli bir siyasal yönsemeye katılan erkeğin yol haritası,
daha sonra bu yönelimin içini doldurup, siyasetin eril bir bağlama
yerleştirilmesiyle son bulur. Eril akıl ardından oluşturulan söylem
üzerinden hegemonik üstünlüğünü derinleştirir. Tıpkı siyasal
ideolojilerde olduğu gibi dinsel hareketlerde de kadının rolü,
taşıyıcılık- duyuruculuk ekseniyle kısıtlanmış, ajitasyona (kışkırtı)
dayalı yardımcı işleve sahip kılınmıştır. Siyasal ve dinsel gelenek
içerisinde, bu kısırdöngüyü kırabilmiş kadın önder sayısı, bilindiği
üzere hayli kısıtlıdır. Bu bağlamda tasavvuf geleneği içinden yetişen,
Sâmiha Ayverdi, aynı tarikat içerisindeki bir- iki yol arkadaşıyla
beraber, “kadın dini liderlik’’ mertebesine ulaşabilmiş, önemli bir
figürdür.
Sâmiha Ayverdi, eserlerinde geçmişe özlemi dile getirerek,
Osmanlı’nın ve İstanbul’un en güzel özelliklerini anlatır. Fakat onun
özlemi, salt muhafazakâr bir yazar olmasından kaynaklanmaz. Çünkü
Ayverdi aynı zamanda büyük bir milliyetçidir. Dünyada tevhit inancı
ile Müslümanların birlik olup cahillikten kurtulmasını isterken, ülkesi
için ise Müslümanlık ile Türkçülüğün bir sentezini savunur. Bu
bağlamda Ayverdi muhafazakâr bir Türkçü’dür.

Özet
Mübadele ile Türkiye’ye gelen göçmenlerin ikamet edilmesi, Osmanlı döneminden başlayarak, Cumhuriyet’in ilk yıllarında da devam eden çözüm gerektiren bir konu olmuştur. Çözüm önerileri arayışlarına “Örnek Köyler Projesi” bir son vermiştir. 1924 yılında kabul edilen “Köy Kanunu”nda ortaya koyulan modern bir köyün ve köy halkının günlük yaşantısının nasıl olması gerektiği ile ilgili maddeleri hayata geçirmek için sözkonusu proje bir fırsat teşkil etmekteydi. Atatürk’ün önerisi olan ve bizzat ilgilendiği bu proje, Kurtuluş Savaşı sonrasında ülkenin durumu göz önünde bulundurulduğunda hem diğer köylere örnek oluşturması açısından, hem de göçmenlerin yerleştirilmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Bu kapsamda ülkemizde 69 tane Örnek Köy yapılmıştır.
“Örnek Köyler Projesi”nin ilk uygulaması, Atatürk’ün “Ahimesut Örnek Köyü”dür. Atatürk, Köy Kanunu’nda yer alan maddeleri bu köye birer birer uygulamıştır. Evler belli bir plan dâhilinde yapılmış, köyün ilk sakinleri Bulgaristan’dan gelen göçmenler, bu evlere yerleştirilmiştir. Köyün sosyal tesisleri hızlı bir şekilde inşa edilmiş, modern yöntemler kullanılmasına imkân verilerek köylülere bağ yerleri ve tarlalar verilmiştir.
Ahimesut Köyü’nde böylelikle bir yaşam başlamıştır. Peki, bu yaşam nasıl devam etmiştir? Atatürk’ün ilgisiyle inşa edilen evler ve sosyal tesisler nasıl kullanılmıştır? Örnek Köy, mahalle olana kadar bu mekânlara hangi yeni mekânlar eklenmiştir? Belediye olana kadar Ahimesut Örnek Köyü’nde bu alanlarda yaşam nasıl olmuştur? Bu mekânlarda neler yaşanmıştır ve mekânların akıbetleri ne olmuştur? Bu sorular bu çalışmanın çıkış noktasını oluşturmaktadır.
Bu soruların cevaplanması amacıyla nitel veri toplama yöntemlerinden olan sözlü tarih yöntemi kullanılmıştır. Örnek Köy, 1968 yılında İstasyon Mahallesi olmadan önce hâlihazırda burada yaşayan kişilerle yarı yapılandırılmış derinlemesine mülakat yapılmıştır. Yani en az 50 yıldır Etimesgut’ta yaşayan göçmen torunları, civar köylerden göçenler ve esnafla görüşülmüştür. Bu kişilere ulaşmak için kartopu örnekleme yöntemi kullanılmıştır. On kişi ile birer saat süren yarı yapılandırılmış derinlemesine mülakat yapılmış, üç kişi ile yine birer saat süren ikinci derinlemesine mülakat gerçekleştirilmiştir.
Yaşayan mekânlar olarak ele alınan bu yapılar hakkında mülakat yapılan kişilerin anımsadıkları, hatıraları ve yapıların bugünkü durumu ile ilgili düşünceleri çalışmada ortaya koyulmuştur.