Samiha Ayverdi

Tuğçe MEÇ  SÂMİHA AYVERDİ'NİN İBRAHİM EFENDİ KONAĞI ESERİNİ TARİHÎ ROMAN OLARAK OKUMAK Öz Sâmiha Ayverdi, Tercüman gazetesinde 1964 yılında neşrettiği ve aynı yıl İstanbul Fetih Cemiyeti İstanbul Enstitüsü Neşriyatı tarafından kitaplaştırılan eserinde meclis-i maliye reisi İbrahim Efendi ve çevresini konu edinmiş, olayların cereyan ettiği mekân olan konak ise Osmanlı Devleti'ni sembolize ederek devletin yıkılış süreci, konak ile özdeşleştirilerek verilmiştir. Biyografik nitelikleri ağır basan ve kurgusallığı asgarî seviyede bulunan roman, Ayverdi'nin kendisinden önceki döneme geniş yer vermesiyle tarihî roman, şahit olduğu devirleri her yönüyle ele almasıyla dönem romanı olarak değerlendirilmeye müsaittir. Yazarın beyanları doğrultusunda bir hâtıra niteliği taşıyan eser; üslûbu, gerçek kişilerin bir kurgu çerçevesinde verilmiş olması ve yazarın belli bölümlerde kendi görüşlerini aktarmasıyla roman niteliği taşır. Eserde toplumun kültürel hafızasında yer alan dinî günler, kutlamalar, geleneksel yaşayış tarzı ve edep dâiresi, toplumun yaşayış şekli canlı birer vesîka hâlinde sunulmuştur. Bu makalede İbrahim Efendi Konağı eseri, anlatılan dönemler ve yazarın tarihe bakış açısı etrafında değerlendirilmiştir.

Güllü is one of the stories in Mâbed’de Bir Gece (A Night in the Temple), a unique story book of Sâmiha Ayverdi. The story addressed the love experience of two women who had fallen in love with a man named Aslan. One of these women is Safiye who is the wife of Aslan, and the other one is Güllü who is his darling. The story has been built on the dialogue between these two women in the context of patriarchy. The aim of this study was to investigate women and men relationships based on gender-centered approaches such as patriarchy theory of Sylvia Walby, colors of love theory of John Alan Lee, care ethics of Carol Gilligan. In the analyses, three main themes and eleven sub-categories related to gender emerged in the text. The first one of these themes was glorification of masculinity, which was addressed in the framework of Aslan Bey’s ancestry, individual characteristics, romantic attitudes, and class. The second one was different facets of femininity, which were addressed in the context of Safiye and Güllü’s marital status, body, class, gender-based domestic division of labor, and care ethics. The third one was attitudes towards love, which emerged based on manic and agapic love. The findings showed that women’s love is experienced in the context of romantic ideologies produced by the patriarchal system.

Turks, one of the ancient nations of the world, encountered different cultures and religions in the course of history, and as a result, they accepted many religions from Buddhism to Islam. Religions have addressed people with the language of that tribe in which they emerged. Many communities have had great difficulties in understanding and interpreting the religion that appeals to them in a language other than their mother tongue. As a result, many people were needed to understand and explain the will of Allah correctly.
In order for the Turks, who met Islam in the steppes of Central Asia, to understand the religion addressed to them in Arabic; Hodja Ahmet Yesevi stepped in. The Islam that Yesevi understood and explained to his own community, namely the Turks, was carried to Anatolia by his followers; Yunus Emre emerged as the representative of Yesevi understanding against different religious groups in the new geography.
Yunus Emre, who appears as both a historical figure and an anonymous personality, has created a benevolent, affectionate and tolerant language, and this language has been used as the religious language of Anatolian Turks for centuries. With the Turks turning to the Balkans, Yunus's unifying language also influenced people of different religions in those geographies and contributed to the spread of Islam among them.
The places where religion is learned and worships are made appear in two forms as official and civil. Mosques are the official places of worship of Islam. The most famous work of music that developed in mosques is "Vesîletü'n-necât" written by Süleyman Çelebi and became famous as "mawlid" after a certain time. After Vesîletü'n-necât turned into a mawlid and started to be performed in a melodious way in mosques, Yunus hymns that had already been sung in dervish lodges for decades were carried to the mosque and a Turkish language of religion emerged from their coexistence.
In our study, Yunus Emre and Süleyman Çelebi, who appear with their unifying and integrative qualities; The meeting in the mosque on the occasion of the works they wrote and the contribution of this meeting to the Turkish religious language were examined.

Kadınların dinsel cemaatler içerisindeki yeri belli ve sınırlıdır. Pek
çok siyasal ideolojide, kadının, coşkuyla başlattığı inanç silsilesi
çerçevesinde belli bir siyasal yönsemeye katılan erkeğin yol haritası,
daha sonra bu yönelimin içini doldurup, siyasetin eril bir bağlama
yerleştirilmesiyle son bulur. Eril akıl ardından oluşturulan söylem
üzerinden hegemonik üstünlüğünü derinleştirir. Tıpkı siyasal
ideolojilerde olduğu gibi dinsel hareketlerde de kadının rolü,
taşıyıcılık- duyuruculuk ekseniyle kısıtlanmış, ajitasyona (kışkırtı)
dayalı yardımcı işleve sahip kılınmıştır. Siyasal ve dinsel gelenek
içerisinde, bu kısırdöngüyü kırabilmiş kadın önder sayısı, bilindiği
üzere hayli kısıtlıdır. Bu bağlamda tasavvuf geleneği içinden yetişen,
Sâmiha Ayverdi, aynı tarikat içerisindeki bir- iki yol arkadaşıyla
beraber, “kadın dini liderlik’’ mertebesine ulaşabilmiş, önemli bir
figürdür.
Sâmiha Ayverdi, eserlerinde geçmişe özlemi dile getirerek,
Osmanlı’nın ve İstanbul’un en güzel özelliklerini anlatır. Fakat onun
özlemi, salt muhafazakâr bir yazar olmasından kaynaklanmaz. Çünkü
Ayverdi aynı zamanda büyük bir milliyetçidir. Dünyada tevhit inancı
ile Müslümanların birlik olup cahillikten kurtulmasını isterken, ülkesi
için ise Müslümanlık ile Türkçülüğün bir sentezini savunur. Bu
bağlamda Ayverdi muhafazakâr bir Türkçü’dür.

Although phone or internet are the generally used means for
communication in these days, writing letter was the preferred method for
communication in older times. Even though writing letter had emerged
as a means for communication, it had also started to serve other
purposes in over time such as reinforcing the communication and the
bond of love between people, enabling them to express their emotions and
thoughts.
Along with memoirs, diaries and travel articles, the letters also
provide various information about period to which they belong. The
author writes about her own life, her family, her feelings, etc… At the
same time she discusses the social life, the changes in life, the events
which affects the society and explains her opinions about the subject.
She also uses a sincere tone when writing about these things. He
expresses himself openly in these letters without any publishing related
anxiety.
In this book of Mektuplar-2, which contains the letters of
Annemarie Schimmel, an academician who had carried out valuable
studies and Sâmiha Ayverdi, one of the most prominent writers of her
period, the perception of a period is presented through the points of view
of two people belonging to different cultures. Therefore this book is very
important in this is aspect. The letters were written during a period
between 1953 and 1991. They contain various materials in terms of our
understanding of their own lives and studies and understanding of the
perception of their period. In addition, it is possible to observe the
changes in individuals and also the society as the letters spread over a
long period of time.
In this study, we evaluated the opinions of Samiha Ayverdi and
Annemarie Schimmel about each other, what they said about emotions,
compassion and love, Schimmel's longing for her home town and the
works they made.

Sanat nedir? Muhafazakâr düşüncede ve sanat arasında nasıl bir ilişki mevcuttur. Sanat muhafazakâr olabilir mi? Sanat ve politika ilişki nasıldır ve/veya nasıl olmalıdır? Ve bu konuda sorulabilecek birçok soru değerli akademisyenlerimiz, edebiyatçılarımız ve tarihçilerimiz tarafından sorulmuş ve cevapları aranmıştır. Muhafazakarlık ve Sanat bağlamında hem literatürümüze hem de reel siyasal tartışmalara önemli cevaplar ve katkılar sunan bu çalışma, sanat konusunda Türkiye’de bir paradigma değişikliğine doğru gittiğimizi bizlere göstermektedir.

Siyasi tercihleri ve ideolojisiyle Ziyâ Gökalp (1876-1924) hayattayken de vefatından sonra da çok tartışılmıştır. Sâmiha Ayverdi de (1905-1993) bu tartışmaya Cumhuriyet devrinde katılmıştır. Kendisi hem Gökalp Türkiyesi’nin hem de sonrasının şahididir. Bir imparatorluğun son senelerini yaşamış, bir milli devlette eserlerini kaleme almıştır. Aile çevresinin özel şartları milli kimliğinin şekillenmesinde belirleyici olmuştur. Gökalp sosyoloji, Ayverdi tarih tefekkürüyle meseleleri ele almıştır. Ayverdi 1950’lerde kaleme aldığı Türk Tarihinde Osmanlı Asırları’nda onu eleştirmiştir. Gökalp imparatorluk dağılırken Osmanlı ülkesinin toprak bütünlüğünü koruyacak bir hedefle yetinmemiştir. Ay-verdi, onun Dünya Savaşı yıkımı yaşanırken Turancılık fikrini savunmasını isabetsiz bul-muş, yaşadığı devrin gençliği üzerindeki etkilerini tartışmıştır. Türk milliyetçiliğine sekü-ler bir form kazandırmasını yanlış bulmuş, onun aksine aktif din ve iman anlayışına da-yanan Türklük fikrini benimsemiştir. Gökalp’in Cumhuriyet öncesinde teşekkül eden üst kültürü, Türk kültürü dışında tutmasını onaylamamış, Müslüman-Türk kültürünün bütün katmanlarına sahip çıkmıştır. Türkiye Türklüğü için esas zeminin Selçuklu, bilhassa da Osmanlı mirası olduğunu vurgulamıştır. Gökalp’in medeniyet-kültür ayrımını reddetmiş, medeniyetin dış ve iç boyutları olduğunu savunmuş, modern dünyada madde ile manevi-yat arasındaki zıtlığı insanlığın geleceği için büyük bir tehlike olarak görmüş, Doğu-Batı ayrımını bu eksenlerde değerlendirmiştir. İnsanlığın huzuru için her iki medeniyetin ek-siklerini telafi etmek üzere bir alışverişe girmesini teklif etmiştir.