Dorestad

De kralen uit Dorestad zijn belangrijk, omdat deze grotendeels dateren uit de Karolingische periode. In Nederland en ook in de buurlanden zijn uit de vroege middeleeuwen vooral grote hoeveelheden Merovingische kralen teruggevonden, uit de vijfde tot en met de zevende eeuw na Christus, die als snoeren waren meegegeven in graven van vrouwen en kinderen. In Scandinavië zijn juist veel kralen uit de Vikingperiode bekend, eveneens als grafgift, maar ook als productieafval. Het merendeel van
de kralen uit Dorestad stamt uit de achtste en de vroege negende eeuw en valt dus precies daar tussenin. Kralen uit deze eeuwen zijn zeldzaam in Nederland, deels omdat er in deze christelijke periode nauwelijks nog grafgiften werden meegegeven, wat eerder en elders de belangrijkste vondstcontext was voor kralen. Dat maakt dat de kralen van Dorestad moeilijk te vergelijken zijn, en daardoor moeilijk te onderzoeken, maar natuurlijk ook dat zij zelf een corpus vormen dat als vergelijkingsmateriaal voor
vondsten uit deze periode elders in Nederland kan dienen.

In 2014, a group of detectorists  searching a terp near Wirdum in Friesland (Netherlands) discovered a hoard of nearly 100 Carolingian coins, most of Lothar I. The hoard sheds light onto the monetary economy of the 850s in the far north of the Frankish empire, and in particular the predominance of coins from the Dorestad mint. It also reveals the existence of a previously unknown coin type from Aachen during the reign of Lothar I. The chapter discusses similar temple coins of Aachen minted by Louis the Pious, also previously unknown.

Over the almost two centuries of excavations at the site of Dorestad, over 20 broadswords were found, in various contexts. But among the 2500 skeletons dug up here, just a few have sword wounds. Among the larger assemblage of weaponry and horse gear excavated here, the broadswords stand out, in numbers and in quality. The variety in excavated swords from Dorestad, the ways they were (re-)used and discarded here, and their status and reputation is supported by depictions of swords in Carolingian art.

During most campaigns at Dorestad, a significant number of beads were excavated. In contrast to beads from Scandinavian emporia such as Ribe, the beads from Dorestad have never been studied as a complete set. Several small bead assemblages from different excavation locations in Wijk bij Duurstede have been briefly published in excavation reports , but a closer look at these beads was necessary, focusing on their use, deposition and provenance. As the publications of beads found in Scandinavian emporia show , their study can contribute significantly to our understanding of the international networks Dorestad was part of.
Throughout the Early Middle Ages, beads occur very regularly in north-western Europe. In cemeteries dating to the Merovingian period  colourful strings of beads were deposited in graves on a regular basis.  This deposition pattern changed in the second half of the seventh century: beads were excavated from only a handful of cemeteries dating to the late seventh and eighth centuries in the Netherlands. These rare bead sets have not been intensively studied at all, which has resulted in a lack of knowledge of Late Merovingian and Carolingian  beads. This lack of bead studies in north-western Europe stands in sharp contrast to bead research in Scandinavia, where (pre) Viking-Age  beads have received a lot of attention during the past decades.  Some researchers of Scandinavian bead material have suggested that Scandinavians had few opportunities to obtain beads from the West, as they believe the use of beads had largely fallen out of fashion in north-western Europe.  The study of the beads from Dorestad thus presents an opportunity to create a basic corpus for beads from the late seventh, eighth and early ninth century in the Netherlands, and can indicate whether bead-networks between the west and Scandinavia had indeed come to a stand-still.
In this article, 395 beads found during the Dorestad excavations will be discussed. These are the Late Merovingian and Carolingian beads from twentieth- and twentyfirst-century excavations of the settlement sites at Hoogstraat, De Heul, Voorwijk, Veilingterrein, De Horden, Zandweg and Albert Heijn, and the cemeteries on De Heul and Willigenburg, plus some beads from nineteenth century excavations of which the find location remains vague. They are all kept in the National Museum of Antiquities in Leiden.  Several more beads from nineteenth-century excavations are present in the PUG collection, but the largest “chunk” is definitely presented in this article. Hopefully the author will have the opportunity to study the remaining beads in the future. Due to a lack of sieving activities during the Dorestad excavations far into the nineteen-nineties, many more beads must have been missed. With this article comes a catalogue with a description per bead and a set of colour plates on which each bead from Dorestad is depicted.

The emporium of Dorestad rose to prominence as the principal export centre for goods coming down from the Rhenish heartlands during the eighth and early ninth centuries. Enticed by its growing wealth and prestige, Viking raiders sacked the settlement multiple times during the 830s and subsequent decades before politically attaching themselves as local vassals to the divided Carolingian Kingdoms. Scandinavian hostility has mainly, sometimes exclusively, been blamed for the gradual economic downturn and eventual disappearance of Dorestad towards the turn of the century. Reconsidering the dominant hypotheses on the economic decline of ninth-century Dorestad, this paper proposes an alternative interpretation of the evidence, which places these events within a larger Frankish design to actively retain control of commercial interests throughout the region, utilising the newly established Scandinavian benefice to secure upstream centres of political, commercial, and ecclesiastical power.

Het doel van dit hoofdstuk is in eerste instantie het presenteren van het aardewerkspectrum van het Veilingterrein. Daarom is de keuze gemaakt voor een grote hoeveelheid afbeeldingen die de variatie tonen of juist de uniformiteit binnen een bepaald type. De visuele presentatie van de aardewerkvormen inclusief foto's waarop kleur en baksel zichtbaar zijn, wordt gezien als een cruciaal onderdeel voor een basisrapportage. Een tweede doel betreft het dateren van de sporen en structuren op basis van het daarin aangetroffen aardewerk. Door de enorme hoeveelheid is het aardewerk de enige vondstgroep die een significante bijdrage kan leveren aan een opbouwen van een relatieve chronologie van de nederzetting. Hierdoor kan het aardewerk ook inzicht verschaffen in de postdepositionele processen, met andere woorden wat is er gebeurd met de vondsten na primaire depositie. Een derde doel is het vergelijken van het aardewerkcomplex als geheel met enerzijds de aangrenzende Hoogstraat opgravingen, waar het Veilingterrein een integraal deel van uitmaakt, en anderzijds met andere gelijktijdige nederzettingen. Het aardewerk leent zich ook voor interne analyses van de nederzetting bijvoorbeeld bij het bekijken van het aardewerkspectrum per bewoningsfase of tussen erven onderling. Een meer specialistisch doel is het toetsen van de chronologie van de bestaande typologie van het aardewerk van de Hoogstraat opgravingen. Dit is mogelijk omdat er op het Veilingterrein een relatief grote hoeveelheid contexten met aardewerk zijn gedocumenteerd. In het navolgende wordt eerst het totale aardewerkcomplex alsook de methodiek van indelen kort besproken waarna een paragraaf volgt over het Merovingische aardewerk (4.2). Daarna volgt een zeer uitgebreide paragraaf over het Karolingische aardewerk (4.3) waarin het Veilingterreincomplex onder andere wordt vergeleken met dat van de Hoogstraatopgravingen (4.4). In deze paragraaf wordt per type ook bekeken of de dateringen van de typen die voorkomen op het Veilingterrein voortkomend uit de context overeenkomen met die van Hoogstraatopgravingen. In een vijfde grote paragraaf wordt gekeken naar de verspreiding van het aardewerk binnen het Veilingterrein (4.5). Hierbij wordt gekeken in hoeverre het aardewerk in latere perioden verrommeld is, maar ook hoe het aardewerk verdeeld is over de bewoningsfasen en afzonderlijke erven. In de zesde paragraaf (4.6) wordt het vroegmiddeleeuwse aardewerkcomplex van het Veilingterrein vergeleken met andere zeer uiteenlopende vindplaatsen. Ten slotte wordt er ingegaan op de periode na Dorestad, de Late Middeleeuwen (4.7). Dat is de periode waarin er een adellijk hof gesticht wordt en de naam Wijk opkomt. In een korte paragraaf wordt tenslotte nog ingegaan op het aardewerk uit de nieuwe tijd, dat veelal vermengd met andere groepen is aangetroffen (4.8). Aan het einde worden de belangrijkste conclusies op een rijtje gezet en volgt een korte samenvatting. 4.1.2 Het aardewerk algemeen Van de opgraving op het Veilingterrein zijn 36.641 aardewerkfragmenten gedetermineerd met een totaalgewicht van meer dan 500 kg. Hiervan is meer dan 87% toegeschreven aan sporen en structuren. De overige fragmenten zijn afkomstig uit de bouwvoor en subrecente sporen. Meer dan 10% van het totaal is afkomstig uit zeefresidu's. Het aardewerk vormde het belangrijkste uitgangspunt voor het maken van een onderscheid tussen de sporen met een zuivere of onzuivere context. Sporen met een zuivere context bevatten alleen aardewerkfragmenten die min of meer contemporain met elkaar zijn. In sporen met een onzuivere

introduction The inhabitants of Dorestad must have had an ambivalent attitude towards water. To them, the river was two-faced: on the one hand, it was the very source of their wealth, but on the other hand it was a problem and even a threat. Dorestad was a harbour town, placed strategically on the branching of two waterways, the Lek and the Kromme Rijn. These were uncanalized, meandering rivers with many bends that kept shifting place. Dealing with this moving water determined the appearance of Dorestad and defined life in it. The typical look of Dorestad, with all buildings directed towards the river and a wide 'promenade' of platforms alongside its eastern flank, follows directly from its dealing with wetness. Even the very feel of town and countryside there must have been determined by the water: the green, yellow and brown of the settlement and the yards was reflected everywhere in the blue and black of the river and marshes (Willemsen 2009, 105). In the Netherlands, not much attention has been given to the maritime aspect of Dorestad. The Netherlands themselves are a maritime society par excellence, determined by sea and rivers even now. In the context of this wetland country, the maritime character of Dorestad was self-evident on excavation. Although so prominent in the appearance and features of the settlement, the resulting implications were never really thought through. In the European context Dorestad was part of a network of emporia serving as hubs within the Carolingian empire, or (in large measure) as places for trade with it. The idea of river-based trading centres in the northern Netherlands was worked out by Frans Theuws (2004). Many emporia were sea ports, placed at the smallest possible distance from open water. Dorestad is not located on the sea, but nonetheless it has all the characteristics of a port. There are various ways of looking at this. With the bird's-eye view of Dries Tys (eg Chapter 10), the basin of the Scheldt and Rhine in the early Middle Ages can be seen as one large delta, with Dorestad as a converging point within it. From a ship captain's point of view, it must be emphasized that Dorestad was only 50km (just a few hours of sailing) from the coast, either to the north or to the west. Also the Vikings could reach it and pull back. Dorestad was an inland sea port. Its position in the hinterland, but at the same time at the waterside is what made it unique and determined what it became. Dorestad was a maritime society, but in a narrow sense. It was oriented on the river, and it looked out to the sea and the rest of the world via the river.

The famous Early Medieval trading town of Dorestad was ruled by Danes for a number of decades. The Frankish king granted them this town after a series of viking raids. Thereafter they rather managed to secure Dorestad from attacks, but their presence must have been a heavy burden for the local population.
The position of Dorestad already was declining because the long-distance trade was diminishing. This process carried on after the trading town was added to Middle Francia and placed under the rule of the Danes. The realm of King Lothair II, a part of Middle Francia, went down after his death and Dorestad got under the influence of King Charles the Bald of West Francia. So the place was cut off politically from the hinterland, that traditionally was important for Dorestad. In this process the Dane Hrœrekr, a confidant of the West Frankish king, played a key-position. So in a way the position of the Danish rulers determined the fate of Dorestad and not the viking attacks.

The early-medieval emporium Dorestad was located near the rivers Rhine and Lek, roughly in the centre of the modern day Netherlands. The vicinity of the settlement near these two rivers was not coincidental and greatly influenced the development of Dorestad into one of the largest early-medieval trade centres of north-western Europe. However, these same rivers also played a vital role in the eventual decline of Dorestad a few centuries later. Dorestad’s rise and fall is apparently closely related to regional landscape dynamics.
Dorestad was long forgotten and only rediscoveredin the 1840s, near the late-medieval town of Wijk bij Duurstede. This now small river town is situated on the banks of the river Lek, where the Oude Rijn (Old Rhine) branches off from the main Rhine channel. Rapid expansion of this town around the middle of the 20th century led to large-scale archaeological excavations. Carried out in front of the new residential developments, an area of almost 70 hectares was excavated in 30 years’ time. During these excavations multiple house plans, jetties and harbour installations were discovered. All of these dated back to the Early Middle Ages; the early-medieval emporium Dorestad.
The location of Dorestad on a high natural levee in the central Rhine delta at the bifurcation of three Rhine branches was perfect for (long-distance) trade. During the rise of Dorestad in the 6th century the river Rhine was still a navigable river, but no longer the main discharge channel of the delta. This made the Rhine calmer and easier to navigate. Additionally, Dorestad was located far enough inland to protect it from storm floods surging upriver. The high levees protected the settlement from annual river flooding and offered safe overland passage into the direct hinterland (i.e. the agricultural rich Betuwe areas and episcopal city of Utrecht). Dorestad had direct river connections with Flanders, Germany and France, and through the river Vecht via the former Zuiderzee and Wadden Sea a relatively safe passage to Scotland and the Scandinavian countries. The dangerous coast of Holland, without any islands, inlets, or safe havens to shelter for storms, could be avoided through the river Lek, which provided access to England via the  coasts of Zeeland and Flanders.
Dorestad’s role within the extensive early-medieval northwest European trade network was only possible through its favourable landscape settings. In this paper we will link the local landscape setting around Dorestad with its role within the large-scale early-medieval trade network and determine the influence of regional landscape dynamics on the rise and fall of this early-medieval emporium.

Zwaarden met versierde klingen, gevaarlijke vleugellansen, schijffibula’s
met bloemen en kruisen... Het zijn bekende wapens en accessoires uit de Karolingische tijd, die zowel zijn opgegraven uit de bloeitijd van Karolingisch Dorestad, als nauwkeurig afgebeeld in het Stuttgarter
psalter, een manuscript uit Parijs dat stamt uit dezelfde periode. Dit boek geeft een goed beeld van het gebruik en de betekenis van in Dorestad gevonden voorwerpen uit de tijd van Karel de Grote.

Dorestad was the largest town of the Low Countries in the Carolingian era. As a riverine emporium on the northern edge of the Frankish Empire, it functioned as a European junction, connecting the Viking world with the Continent. In 2019, the National Museum of Antiquities in Leiden hosted its quinquennial international congress based around Dorestad, located at present-day Wijk bij Duurstede. This third edition, ‘Dorestad and its Networks’, coincided with the fiftieth birthday of finding the famous Dorestad brooch in July 1969, and with what would have been the hundredth birthday of prof.dr. Ina Isings, to whom a special session on early-medieval glass was dedicated.
The Third Dorestad Congress brought together scholars from the North Sea area to debate Dorestad and its counterparts in Scandinavia, the British Isles and the Rhineland, as well as the material culture, urbanisation and infrastructure of the Early Middle Ages. The contributions in these proceedings are devoted to new research into the Vikings at Dorestad, assemblages of jewellery, playing pieces and weaponry from the town, recent excavations at other Carolingian sites in the Low Countries, and the use and trade of glassware and broadswords in this era. They show the political, economic and cultural networks of Dorestad, the only town to be called ‘vicus famosus’ in contemporary sources.

A very rare intact silver ring from the Viking Age recently had been found in the borough of Buren. Cees-Jan van de Pol detected the ring with his metal detector.
On the same location also a piece of melted silver in the form of a drop was found together with a silver coin from the 10th century in the clay ground of the Betuwe.

In de zesde eeuw lag het fort Duristate nog op, laten we zeggen, neutraal terrein. Zowel de Frankische als de Friese machthebbers toonden er weinig belangstelling voor. Handelaren konden hier, op eigen initiatief en hooguit door de lokale elite gecontroleerd, hun handelswaar uitwisselen. Maar nadat de Franken deze strandhandel, die snel in belang toenam, aan het begin van de zevende eeuw gingen domineren, had de plaats de aandacht van de Friezen getrokken. Net zoals de Franken dat deden, wilden Friese aanvoerders aanspraken doen gelden op het strategisch gelegen Dorestad en zo de handel en daarmee de goederenstroom beheersen.

In de collectie van Museum Dorestad bevinden zich ongeveer vijftig sleutels waarvan er 22 in de vroege middeleeuwen te dateren zijn. Wanneer we deze vroegmiddeleeuwse exemplaren onder de loep nemen, dan blijkt dat er iets merkwaardigs mee aan de hand is. Al deze sleutels zijn in de bodem van Wijk bij Duurstede gevonden op de plaats waar vanaf de zevende tot aan het einde van de negende eeuw Dorestad bloeide, maar dateren van na de bloeitijd van deze handelsplaats.

"This BSc thesis presents a dendrochronological study on four barrels of silver fir (Abies alba Mill.) that were re-used as water wells in the Early Medieval trade centre Dorestad (currently known as Wijk bij Duurstede), in the Netherlands. Dorestad is located at the bifurcation of the Lower Rhine River into the Lek and the Kromme Rijn. Due to its position Dorestad was an important transhipment port and was part of an extensive trade network. Oak excavated in 1972 in Dorestad is of Carolingian age and has been dated at Hamburg University, but this dataset is no longer available.

Dendrochronology was first introduced in the Netherlands in the 1980s. Since then tree-ring studies of historical structures have been mainly focussed on oak. Dendrochronological research of coniferous wood only started during the last decade.

The dendrochronological study consisted of measuring the ring widths of the different barrel staves, after which the measurement series were plotted in curves and crossdated against each other. Then I determined which staves were derived from the same tree and produced average tree curves. Finally the tree curves were dated against an absolutely dated reference chronology.

The studied barrels must have been imported, possibly from the Upper Rhine regions, since Abies alba Mill. is not naturally distributed in the Netherlands. Given the fact that their measurement series show a strong match with a chronology from Bavaria, Germany, it is reasonable to think that the origin of the wood is Bavaria or a region nearby, where silver fir finds its natural distribution, with similar soil characteristics, ground slope and climate conditions.

The newly created silver fir chronology of Dorestad runs from AD 613 to 771. Only one of the 35 samples that were studied could not be dated, setting the success rate of the dating exercise at 97%.

The exact content of the Bavaria chronology (single measurement series and their average annual values) has not been released to Jansma and her team, the dating exercise having been performed in Germany by W.Tegel (company Dendronet, University of Freiburg). The current study therefore results in the first Early Medieval chronology of silver fir available to Jansma’s research group. This chronology will serve as an important reference in future dating research of material from Dorestad."

Die nicht-permanenten Handelsplätze, die im 8. Jahrhundert entstehen und die in ein dichtes Netz von Handelsplätzen eingebunden sind, basierten auf der Grundlage eines Handels mit Luxuswaren und Prestigeobjekten. Dieser Luxusgut-orientierte Handel mit kleineren Warenmengen wurde im Sommerhalbjahr über den Seeweg mit Hilfe von unspezialisierten Fahrzeugen abgewickelt, die sowohl die Funktion eines Fracht- und die eines Mannschaftsschiffs wahrnahmen. Diese Fahrzeuge benötigten zum Anlanden keine ausgeprägten Hafenanlagen, sondern konnten an Schiffsländen durch bloßes Auflaufen auf den Uferrand bzw. auf Grund auflanden. Mit der Entwicklung zu festen frühstädtischen Siedlungen mit Herrschaftselement gegen Ende des 9. Jahrhunderts erhöht sich durch eine steigende Einwohneranzahl unter anderem auch die Nachfrage nach alltäglichen Importgütern, die im Fernhandel zunehmend zu einer Verschiebung weg von einem reinen Prestigegut-orientierten Handel zu einem Handel, der auch die Nachfrage nach Massenware berücksichtigte, führte. Der Transport von größeren, schwereren und weniger wertvollen Waren in großen Quantitäten erforderte eine Entwicklung von spezialisierten Handelsschiffen mit größeren Ladekapazitäten. Diese schwerfälligen Fahrzeuge waren jedoch leicht angreifbar und konnten sich nur unter einem königlich garantierten Schutz auf See entwickeln, der mit Hilfe von reinen Mannschaftsschiffen gewährleistet wurde. Die größeren Ladekapazitäten der bauchigen Frachtschiffe hatten wiederum einen größeren Tiefgang der Fahrzeuge zur Folge, so daß diese an den herkömmlichen Schiffsländen nicht mehr landen konnten. Die Konsequenz aus diesen sich im Frühmittelalter vollziehenden revolutionären Veränderungen hinsichtlich der Urbanisierung, steigenden Einwohnerzahlen, zunehmendem Handelsvolumen und der Entwicklung im Schiffsbau war die Errichtung von Kaianlagen, die den schweren Handelsschiffen ein schwimmendes Anlegen ermöglichten. Für die größeren Seehandelszentren war die Errichtung von Kaianlagen ein überlebensnotwendiges Unterfangen, da nur diese langfristig ein Weiterbestehen der frühstädtischen Siedlungen als Handelsplätze sicherstellten.

Onderzoek van de bijna 400 kralen uit Dorestad in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden geeft een eerste beeld van het kralengebruik in de 8ste en 9de eeuw in Nederland. Veel kralen die in Dorestad zijn opgegraven, zijn ook bekend in Noord-Europese handelsplaatsen uit de 8ste en 9de eeuw, zoals Haithabu, Ribe, Reric en Kaupang en vooral de geïmporteerde kralen uit het Nabije Oosten komen overeen met die in Dorestad. Onderzoekers van Scandinavische kralen gaan ervan uit dat de kralen uit het Nabije Oosten via het Russische rivierensysteem naar Scandinavië werden vervoerd. Nu deze kralen ook in vrij grote aantallen uit Dorestad bekend zijn, lijkt het erop dat kralen uit die regio ook via Europese rivieren naar het noorden werden vervoerd.

Если честно, я сперва просто хотел повесить свой очерк об "аргументе Пиренна" с сайта "100knig.com". Но в процессе расстановки запятых я стал его дописывать в двух аспектах - 1. влияние "византийского призыва" на начало Крестовых походов, 2. Как "теория эмпориев" Ходжеса о которой я так много узнал после поездки в Старую Ладогу, должна была разрушить пиренновскую аргументацию, а вместо этого её подтвердила в главном. Неожиданно для самого автора выстроилась дуга: Фрисландия-Ладога-Константинополь-Восток вопрос о которой, как минимум, необходимо поставить даже если впоследствии она окажется миражом.

Статья нигде (кроме личных сайтов-соцсетей) не опубликована. Если кому-то будет интересна  для публикации - предложения рассматриваются.

"The location of Dorestad on a high natural levee along a not so active branch of the Rhine in the central Rhine delta was perfect for trade. It was far enough from the coast to be safe from storm floods. The high levee also gave protection from the annual river floods. River connections with the Flemish, French and German hinterland were perfect. Other delta branches ensured safe connections to the Zeeland delta and the open Flemish coast all the way to Dover Straight to the south and to the open Frisian coast all the way to present Southern Denmark in the North. The dangerously closed coast of Holland without any safe shelter places for storms could thus be avoided by ships coming in both from the South and from the North.
Although the branch of the Rhine was not very active in the heydays of Dorestad, the whole river system was very dynamic nonetheless. Excavations at Dorestad show that the harbour works of Dorestad were constantly adapted to the changing river. Archaeological evidence doesn’t give any clues on the active riverbed, and its influence on this early emporium. Combining modern geophysical research with archaeological data not only gives insight in the changing rivers, but also in the reasons why Dorestad could rise to its glory, and the possible reason for its demise. The demise of Dorestad gave room for later river towns as Tiel, Dordrecht and the IJssel cities."

In het najaar van 2012 vond een detectorzoeker in de uiterwaarden van de Lek in de buurt van Wijk bij Duurstede een bijzondere gouden vingerring die meteen als ‘Vikingring’ aangemeld werd. Meerdere keren is op dezelfde plaats gezocht, maar op een enkele fibula na werd verder niets meer ontdekt. Er is dus sprake van een losse vondst. Het gouden sieraad zat in een zanderige bodem op een diepte van ongeveer twintig tot dertig centimeter.

We developed landscape reconstruction maps of Dorestads surroundings. These palaeogeomorphological maps are based both on the research of Prof. Berendsen (Utrecht University) and the geo-physical survey of the sand deposits in the central river-valley by dr. Cohen. These sources are combined with high resolution modern LIDAR-data (the AHN dataset in a 5x5 meters grid) and give new insights in the highly dynamic river system in the early Middle Ages.
These maps not only give an insight on Dorestads direct surroundings, but also on the reason why Dorestad could flourish as a European emporium. The location of Dorestad on a high natural levee along a not so active branch of the Rhine in the central Rhine delta was perfect for trade. It was far enough from the coast to be safe from storm floods. The high levee also gave protection from the annual river floods. River connections with the Flemish, French and German hinterland were perfect. Other delta branches ensured safe connections to the Zeeland delta and the open Flemish coast all the way to Dover Straight to the south and to the open Frisian coast all the way to present Southern Denmark in the North. The dangerously closed coast of Holland without any safe shelter places for storms could thus be avoided by ships coming in both from the South and from the North.
Later changes in the river system also lead to the demise of Dorestad as an central emporium. The silting-up of the Rhine river to the west and the opening of the IJssel river in the east, made that the city lost its prime economic function.

In opdracht van de gemeente Wijk bij Duurstede en onder directievoering van Transect heeft ADC ArcheoProjecten tussen 10 september en 22 december 2014 een Archeologische Begeleiding (conform protocol IVO-P) uitgevoerd op de locatie De Engk te Wijk bij Duurstede.
Het onderzoeksgebied ligt ten noordwesten van de historische kern van Wijk bij Duurstede in de wijk De Engk. Deze wijk is in de jaren 50 van de 20e eeuw gebouwd en is de eerste grootschalige uitbreidingslocatie buiten de Singel. De wijk De Engk is onderdeel van een herstructurering waarbij bestaande woningen worden gesloopt en vervangen door nieuwbouw, openbare ruimte heringericht wordt en riolering en kabels en leidingen worden vervangen. De voornaamste herinrichting betreft echter de transformatie van een groot deel van de David van Bourgondiëweg in een watergang. De watergang wordt aan de oostkant verbonden met de Singel en aan de westkant met een bestaande watergang langs de Hordenweg. De Archeologische Begeleiding behelsde het toezicht houden op het uitgraven van dit riooltracé en het aanleggen van de watergang.

De vroeg Middeleeuwse handelsnederzetting Dorestad lag op de grens van het gebied van de Franken, Friezen, Saksen en Noormannen. Door deze grensfunctie en het feit dat het lag op de kruising van de grote handelssnelwegen van die tijd, de grote Europese rivieren, kon het uitgroeien tot een internationaal belangrijke handelsplaats. Via de Rijn werden goederen uit het Duitse achterland ingevoerd, via de Maas/Waal/Zoel verbindingen kwamen goederen en grondstoffen uit Frankrijk, Venetië en Byzantium, Via de Lek/Hollandse IJssel was een handel mogelijk met de Frans/Belgische kust en Engeland, en de Vecht/Zuiderzee gaf toegang tot Scandinavië.

De nederzetting groeide uit tot een stedelijk handelscentrum met uitgebreide havenwerken en opslagplaatsen, maar ook met werkplaatsen voor allerhande lokale productie. Daarnaast bleven er agrarische erven en boerderijen.

De vroege Middeleeuwen waren een tijd waarin de rivieren in Nederland grote veranderingen ondergingen. De hoofdwaterafvoer van de Rijn verlegde zich langzaam naar het zuiden, naar de Waal, nieuwe rivieren als de Lek, de Hollandse IJssel en later de IJssel vormden zich en trokken meer en meer water uit de oude hoofdtak van de Rijn. Uiteindelijk begon de Rijn bij Katwijk zelfs sterk te verzanden. Daarnaast kenmerkte de periode zich ook door enkele zeer grote overstromingen. De combinatie van deze verwoestende natuurrampen en het verdwijnen van de Rijn als belangrijke handels- en vaarroute leidden uiteindelijk tot het ophouden van Dorestad als handelscentrum.

Deze lezing geeft en overzicht van de groei, bloei en het uiteindelijke einde van Dorestad, waarbij de nieuwste inzichten in rivierdynamiek en geomorfogenese zijn meegenomen.

For over a century and a half, the assorted activities of viking hosts in and around the site of Dorestad have been subject to careful deliberation and debate, increasingly illuminating the early Scandinavian influence on this regional riverine landscape. Nevertheless, the material evidence for a ninth-century viking presence inside the settlement itself remains restricted, a shortfall which continues to tempt scholars to speculation when broaching the broader concept of a 'viking Dorestad'. Likewise, even though a notable corpus of documentary evidence affirms the local attendance and influence of Scandinavian agents in Dorestad, it is still largely unclear what this presence would have entailed in practice. As well as reiterating the documented and otherwise attested viking endeavour around Dorestad, this chapter examines these developments against a wider conceptual canvas of Franco-Scandinavian interaction, wherein viking fleets operated as adaptable, ambulant polities - or 'hydrarchies'. In doing so, it will allow these events to be more easily juxtaposed and judged against analogous processes of external encroachment across the European mainland, whilst providing greater insight into the strategies and motivations that governed them.

Full chapter here: https://hcommons.org/deposits/item/hc:39047/

Bereits im Jahr 1980 wurden die Befunde der ersten Grabungsfläche aus der Hoogstraat-Grabung, die im heutigen Wijk bij Duurstede in der Provinz Utrecht am linken Ufer des ehemaligen Flussbettes des Kromme Rijn durchgeführt wurde, unter dem Titel „Excavations at Dorestad 1. The Harbour: Hoogstraat I“ durch die Ausgräber publiziert (van Es/Verwers 1980). Fast dreißig Jahre später konnten nun auch die verbleibenden Grabungsflächen 0, II–IV der Hoogstraat-Grabung als Band 3 der „Excavations at Dorestad“-Publikationsreihe vorgelegt und die Befundvorlage somit abgeschlossen werden (van Es/Verwers 2009). Erstaunlich ist indes das Verschwinden des Hafens aus dem Titel der Publikation, das den aufmerksamen Leser verwundern mag. Was führte zu dem dramatischen Verschwinden eines ganzen Hafens, auf den sich einst Dorestads Funktion als einer der wichtigsten Knotenpunkte innerhalb des fränkischen Fernhandelsnetzes stützte und das emporium zu Liudgers vicus famosus (Vita Gregorii, Kap. 5) werden ließ? Dieser Problematik soll in diesem Artikel nachgegangen werden.

On the international conference “Haithabu und die frühe Stadtentwicklung im nördlichen Europa” of the German Research Foundation (DFG) and the Archaeological State Museum Schleswig in September 1998 a paper called “Aufstieg, Blüte und Niedergang der frühmittelalterlichen Handelsmetropole Dorestad” was given by W. van Es and W.J.H. Verwers. In this paper for the first time doubts on the so far current interpretation of the features from the Dorestad Hoogstraat excavations were expressed by the excavators. Most recently the second and for the present final part of the reports on the Hoogstraat excavations has been published (van Es & Verwers 2009). The therein underlined change of interpretation already becomes apparent by its reduced title from “Excavations at Dorestad 1. The Harbour: Hoogstraat I” (van Es & Verwers 1980) to “Excavations at Dorestad 3. Hoogstraat 0, II-IV” (van Es & Verwers 2009). What led to that dramatic change and the disappearance of a whole harbour of that emporium that once formed one of the most important hubs of Frankish long distance trade? On the background of the archaeological evidence from Hedeby and Schleswig this paper aims to review the interpretations of the Hoogstraat features using the example of the Hoogstraat I trench.