Danni tanatologici / da morte / terminali

Sommario: 1. Introduzione. – 2. Il «danno alla salute». – 3. Il «danno esistenziale» della Scuola triestina e della Scuola torinese. – 4. Il «nuovo danno non patrimoniale» della Scuola pisana. – 5. Le innovazioni legislative e le «svolte» giurisprudenziali.
– 6. «Danno da perdita della vita» e «danno tanatologico». – 7. Il danno non patrimoniale
da inadempimento.

Tanatopedagogika jako poddyscyplina występuje w polskiej refleksji pedagogicznej od niedawna, głównie dzięki upowszechnieniu się ruchu hospicyjnego oraz zaangażowaniu weń badaczy i studentów. Treści kształcenia związane z wychowaniem do (ku) śmierci, ze zrozumiałych względów budzą niepokój. Są przekazywane w mniej lub bardziej szerokim kontekście na zajęciach z psychologii, filozofii, etyki, teologii, antropologii, socjologii, kulturoznawstwa, czy pedagogiki specjalnej i geragogiki. Wychowanie do śmierci jest w istocie rzeczy wychowaniem do życia. Refleksja nad nim nie dotyczy więc wyłącznie schyłkowej fazy istnienia człowieka; okoliczności umierania, śmierci jako momentu granicznego i tego co po niej następuje - obojętnie czy dla samego umierającego, czy dla tych, którzy przeżywają. Ta kategoria pojęciowa obejmuje również chorobę i cierpienie, te zaś dotyczą ludzi w każdym wieku: zarówno tych, którzy ich doświadczają, jak i ich rodzin, przyjaciół, znajomych, nawet odczuwających empatyczną więź nieznanych ludzi, współprzeżywających ich niepokój i ból np. z racji wykonywanego zawodu lub zamiłowania do udzielania pomocy innym. Tego rodzaju podejście pozwala wyprowadzić przedmiot tanatopedagogiki poza aspekt eschatologiczny, paliatywny, czy gerontologiczny - istotny, lecz niewątpliwie zawężony, ograniczony do murów hospicjum lub domu umierającego. Takie podejście pozwala na ustalenie rozbudowanego programu kształcenia tanatopedagogicznego pracowników instytucji medycznych, wolontariuszy, rodziców, lecz przede wszystkim nauczycieli i pedagogów pracujących jako nauczyciele akademiccy, którzy we wszelkich możliwych formach edukacji, pełnią w życiu swych podopiecznych funkcję ważnych innych.

P.P.Grzybowski: Tanatopedagogia. [w:] F.Santana Santos, A.L.Schliemann, J.P.Consentino Solano (red.): Tratado Brasileiro sobre Perdas e Luto. Editora Atheneu, São Paulo 2014, s.315-326.
Objetivos e aspectos práticos da educação tanatológica
para pedagogos e professores

Tanatopedagogika to poddyscyplina pedagogiczna zajmująca się edukacją w aspekcie chorowania i umierania. Wyrosła z ruchu hospicyjnego i wolontaryjnego, którego celem jest poprawianie jakości życia cierpiących, oraz przygotowanie ich bliskich, przyjaciół i znajomych do współuczestniczenia w niekiedy ostatecznych zjawiskach. Rozpatrywanie osób chorych i cierpiących postrzeganych przez środowisko jako Obcy, umożliwia poszukiwanie wspólnych obszarów zainteresowań pedagogiki międzykulturowej i tanatopedagogiki, oraz wspólnych idei leżących u podstaw koncepcji edukacji w warunkach zróżnicowania kulturowego.