Cizye

Giriş Eski çağlardan günümüze kadar var olan tüm devletler, hâkimiyet kurdukları bölgelerde hayatını idame ettiren insan toplulukları ile ister yazılı olsun ister yazısız olsun karşılıklı birtakım yükümlülükleri içeren sözleşmeler yapmışlardır. Bu sözleşmelerde en belirgin olan unsur, devlet açısından vatandaşın güvenliğini garanti altına almak iken, vatandaş açısından ise devletin sağladığı emniyet karşılığında devlete vermek durumunda olduğu çeşitli mali yükümlülüklerdir. Her devlette farklı miktar ve isimlendirmelere konu olsa da bu mali yükümlülükler, aslında vatandaşın güvenliğini sağlayan devlet erkine karşı ödemekle yükümlü olduğu bir çeşit vergiydi. Vatandaş tabi olduğu devlete vermiş olduğu vergi karşılığında hukuki bir statü elde etmekte ve temel haklarını özgür bir şekilde yaşama olanağına kavuşmaktadır. Devlet ve vatandaş arasında güvenlik ve vergi eksenli inşa edilen düzen, bütün devletlerde olduğu gibi Osmanlı Devleti'nde de geçerli bir durumdu. Osmanlı, sağlamış olduğu hizmetler karşılığında devletin ihtiyaçları doğrultusunda vatandaşların inanç yapılarına ve mali durumlarına göre şer'i ve örfi olmak üzere bazı vergi yükümlülükleri getirmiştir. Bu çerçevede alınan vergilerden biri de cizye vergisiydi. Aşağıda detayları ile izah etmeye çalıştığımız cizye vergisi, şer'i vergi çerçevesinde gayrimüslim vatandaşlardan alınmış ve bu vergi için tahrirler yapılmıştır. Cizye vergisinin toplanması için tutulan kayıtlar gayrimüslimlerin iktisadi hayatı hakkında önemli bilgiler

Özet: Genel bir ifadeyle, kâfirlere karşı yürütülen mücadele şeklinde tanımlanan cihad kavramı, klasik fıkıh kitaplarında daha çok muhatabın inancı bağlamında değerlendiril-miş, buna uygun olarak da cihadın emrediliş amacı, muhatabın itikadî anlamda değişi-mini sağlamak şeklindeki bir gaye ile izah edilmiştir. Biz de bu makalede cihad emrinin, fikrî alt yapısında yatan gerçek sâiklerin neler olduğunu tespit etmeye ve cihad ile dinî tebliğ arasında ne gibi bir ilişki olduğunu ortaya koymaya çalışacağız. Anahtar Kelimeler: Cihat, tebliğ, dinî değişim. Abstract: The term Jihād is generally defined as struggling against the heretics has been considered within the context of someone's belief in the classical works of fiqh, and thereby the purpose of jihad ordained (by Qur'ān) have been interpreted as getting conversion of someone in terms of his religious belief. We therefore attemp to point out that what the real factors on the theoretical basis of jihād order are and what kind of relation between " jihād " and religious tabligh is. GİRİŞ İslâm dini, diğer semavi dinlerden farklı olarak belli bir bölge ve kitleye mün-hasır kılınmamış, âyetlerde yer alan " Ey insanlar! " şeklindeki hitaplardan da anla-şılacağı üzere tüm insanlığa gönderilmiş evrensel bir dindir. Bu dinin, diğer insan-lara ulaştırılma ve duyurulma vazifesi de " Rabbinin yoluna hikmet ve güzel öğütle çağır ve onlarla en güzel şekilde mücadele et! " 1 hitabı ile Hz. Peygamber' e; " Sizden hayra çağıran, iyiliği emredip kötülüğü meneden bir topluluk bulunsun. İşte onlar kurtuluşa erenlerdir. " 2 emri ile de Müslümanlara tevdi edilmiştir. Hz. Peygamber ve arkadaşları, risâlet sürecinde kendilerine verilen bu görevi yerine getirme fırsatını elde etmenin yanında, tabiî bir hak olan inandıkları dinin gereklerini yerine getirme ve ona uygun bir hayat sürme noktasında dâhi şiddet ve baskıya maruz kalmışlardır. Müslümanların bu baskılara karşı nasıl tepki vermele-ri gerektiğini bildiren âyetlerin dönemsel olarak farklı hükümler ihtiva etmesi iki şekilde yorumlanmıştır. Yaygın olan birinci kanaate göre, risâlet sürecinde takip