Białystok

Praca źródłowa, zawierająca ponad 2300 biogramów, ustalonych na podstawie akt Sądu Grodzkiego w Białymstoku. Bohaterami publikacji są białostoczanie, którzy zaginęli lub - co najczęstsze - zginęli w wyniku działań II wojny światowej.

This book consists of over 2300 (arranged alphabetically) biographies inhabitants of Białystok who have been missing or have died as a result of warfare of World War II. The presented publication is based on the archival sources, mainly on court files in Białystok.

Książka jest zbiorem krytycznych prac poświęconych obrazom Polski Wschodniej a także krajów sąsiadujących z Polską na wschodzie. Intelektualiści z tychże krajów znaleźli się także w kolektywie autorskim obok szeregu znanych specjalistów z uczelni polskich.  Autorzy rozważają problemy wzajemnej percepcji krajów Europy Środkowej i Wschodniej rysując szeroki kontekst teoretyczny, geopolityczny oraz historyczny w jakim powstawały i powstają obrazy regionów i krajów uznawanych dziś za wschodnie. Rozważają także funkcje obrazów tych obszarów jak również analizują tworzone w nich własne tożsamości i wizerunki. Analizują przemiany znaczeń takich fundamentalnych pojęć jak „Kresy”, „orient” czy „peryferie”.  Wśród kluczowych zagadnień podjętych w pracy wymienić można pytania o to dlaczego i w jakich okolicznościach powstają negatywne stereotypy wschodu, jak zmieniają się ich formy na przestrzeni dziejów oraz jak odnosić do nich narzędzia krytycznej teorii społecznej na czele z tytułowym pojęciem „orientalizmu” Edwarda Saida.

At the very beginning of the 20th century, Bialystok (remaining in the years 1807-1919 under the Russian rule) was a major hub for textile production and a meeting place of numerous communities of Jewish, Polish, Belarussian, Lithuanian, Russian, and Ukrainian workers. During this time, it was also a centre of the radical labour movement, from Social Democrats, the Polish Socialist Party, Social Revolutionaries, and the General Jewish Labour Bund, to Polish Nationalist groups and supporters of the Russian empire, to a large contingent of radical anarchist-communist groups such as Chleb i Wola (Bread and Will) and Walka (The Struggle), the first of such organizations in the Russian Empire. At the dawn of the 1905 revolution, anarchism became a mass political force in Bialystok, and nearly all of the anarchists in the Podlasie region, from factory towns and cities, to villages and shtetls, became aligned with the anarchist-communist Czornoje Znamia (Чёрное знамя, the Black Banner). The Black Banner not only circulated radical literature and participated in the support of countless factory and general strikes and economic boycotts, but also committed acts of expropriation and overt violence against the ruling class, industrial sabotage, property destruction, and armed confrontations with the police and the Russian army.

Artykuł ma na celu uzupełnienie historii jednego z najstarszych i najważniejszych zabytków na terenie Białegostoku – domu przy ul. Kilińskiego 16, zwanego powszechnie „Lożą Masońską”. Dom został zbudowany w latach 1806-1807 przez pruskiego urzędnika Chrystiana Samuela Honigkego. 9 lutego 1806 r. wydzierżawił on od miejscowego probostwa katolickiego grunt położony przy ówczesnej ulicy łączącej rynek z pałacem. W tym czasie stała na nim zbudowana około 1770 r. dworska wozownia. Dzierżawca posesji rozebrał wozownię, a w jej miejscu postawił dwukondygnacyjny murowany dom, usytuowany kalenicowo do ulicy. Po przejściu Białegostoku w granice Rosji na mocy traktatu w Tylży w 1807 r. władze pruskie opuściły miasto, jednak Chrystian Samuel Honigke pozostał na miejscu. Przestał piastować wysokie urzędy państwowe i przez kilkanaście kolejnych lat zajmował posadę nauczyciela języka niemieckiego w miejscowym gimnazjum (zmarł w 1825 r.). Degradacja spowodowała, że właściciel domu nie był w stanie opłacać tenuty dzierżawnej na rzecz białostockiej parafii. Ze względu na ciążący na nieruchomości dług, majątek Honigkego został zlicytowany w 1821 r., a nabywcą został Izaak Zabłudowski. Jednakże niezaspokojenie roszczeń właściciela gruntu spowodowały, że przeprowadzono powtórną licytację, w wyniku której nabywcą całej posesji został Kopel Halpern, szwagier Izaaka Zabłudowskiego. Kopel Halpern zmarł w 1856 r., a pozostały po nim majątek został w 1872 r. sądowo podzielony między licznych spadkobierców. Dom i posesja przy ówczesnej ul. Niemieckiej przypadły jedynej córce Kopela, Szejnie Małce, noszącej po mężu Dawidzie nazwisko Kempner. Szejna Małka i Dawid Kempnerowie zajmowali się dostawami żywności do garnizonów wojskowych w miastach na terenie zachodnich guberni Rosji. Po ich śmierci nieruchomość odziedziczyła szóstka dzieci, które mocą aktu z 14 czerwca 1897 r. dokonały między sobą podziału posiadanych praw własności. W wyniku ugody, pięć sióstr oddało swoje prawa na rzecz ich jedynego brata, Falka Kempnera, w zamian za zadośćuczynienie w wysokości 51 tys. rubli. Falk Kempner, znany w Białymstoku finansista, bankier i działacz społeczny, pozostawał posiadaczem omawianej nieruchomości aż do 1930 r. Tego roku sprzedał ją Bejli Szocher, którą dopiero okupanci niemieccy w lipcu 1941 r. wyzuli z praw własności. Dom został zniszczony w czasie wycofywania się wojsk niemieckich z miasta w sierpniu 1944 r. Ze względu na zabytkowy charakter obiektu szybko podjęto decyzję o jego odbudowie, zaś w 1946 r. władze wojewódzkie zgodziły się na zlokalizowanie w budynku Miejskiej Biblioteki Publicznej. Na potrzeby prac restauratorskich w 1948 r. historyk Jan Glinka sporządził opis historyczny obiektu, natomiast architekci Stanisław Bukowski i Lesław Jarosz przygotowali projekt rekonstrukcyjny. Zakładał on częściowe odtworzenie układu wnętrz domu według rysunków inwentaryzacyjnych z 1886 r. oraz zaadoptowanie go na potrzeby biblioteki (dodanie nowych klatek schowych). Największą zmianą wprowadzoną w bryle obiektu było nakrycie go czterospadowym dachem. Odbudowa zabytku trwała do końca 1956 r., kiedy to Miejska i Wojewódzka Biblioteka Publiczna przeniosła się do nowych wnętrz z poprzednio zajmowanego lokalu przy ul. Orzeszkowej 15. Z zabytkowego gmachu ul. Kilińskiego 16 biblioteka, nosząca obecnie nazwę „Książnicy Podlaskiej”, korzysta po dziś dzień.

Moja pra-prababka "upadła w miłość", jak sugestywnie mówią Anglicy i był to prawdopodobnie niezbyt przyjemny upadek. Przypuszczam, że szybko zdała sobie sprawę, że nie ma w tej historii szans na happy end i uciekła do Białegostoku. Była córką ubogiego skrzypka z Załuk, któremu car za służbę w swoim wojsku nadał na własność kawałek ziemi. Jak mówi rodzinna legenda, mój pra-pra-pradziadek 5 lat szedł do wojska pieszo, 5 lat służył i 5 lat wracał. Z urywków wspomnień Henryka Mojsaka-mojego dziadka-trudno odtworzyć szczegóły tej miłosnej historii, ale mogło być tak: Ojciec Teresy (bo tak owa pra-prababka miała na imię) od kilku, a może kilkunastu lat bronił gdzieś granic carskiego imperium, a ona wraz z matką i być może z rodzeństwem biedowała w Załukach. Żołd szeregowego wynosił wówczas 2,70 rubla rocznie 1 ale opcja przelewu natychmiastowego nie była jeszcze dostępna i zapewne dotarł w okolice Białegostoku dopiero wraz ze swym właścicielem. We wsi nie było pracy dla młodej dziewczyny więc poszła na służbę do miejscowego ziemianina. Zakładam, że w wieku ok. 20 lat została (jak powiedziała moja babcia) "przetasowana przez jakiegoś hrabiego " i w 1890 roku urodziła syna – Józefa Mojsaka. W Królowym Moście znajdował się majątek ziemski, a potem zakłady włókiennicze Sakowiczów. Do majątku należały również Załuki. W w/w czasie zarządzał nim Jakub Sakowicz (ale w 1890 roku miał już 80 lat więc wątpliwe by chodziło o niego). Wg. mojego ojca ów "hrabia" mógł się nazywać Januszewski. Inna wersja historii mówi, że był to inżynier pracujący w zakładach włókienniczych należących do majątku. Ponoć ów przodek był zdecydowany wziąć swojego potomka na wychowanie, a nawet wywierał nacisk na swą nieszczęsną kochankę by oddała mu syna, ale o małżeństwie z Teresą nie mogło być mowy. Jej jedynymi atutami były młodość i uroda, a to było za mało. Trudno mi sobie wyobrazić dylematy z jakimi musiała się dziewczyna mierzyć: z jednej strony odium, jakie nieuchronnie musiało na nią spaść, gdyby wróciła do Załuk. Z drugiej wybór między niepewnym losem syna jeśli zostanie z nią, a rozłąką z dzieckiem, dającą mu jednak szansę na lepszy los. Postanowiła uciec do wielkiego miasta by tam wziąć się za bary z losem. Trafiła do białostockich Chanajek-egzotycznej dzielnicy bandytów, prostytutek, biznesmenów i biedaków 3. Na ulicy Młynowej, po której do dziś błąka się duch tamtych czasów, wynajęła pokoik od jakiegoś żydowskiego właściciela i znalazła zatrudnienie w jednym z kilkuset białostockich zakładów włókienniczych. Jak żyła, czy jeszcze się z kimś związała, czy poza pracą i obowiązkami matki miała czas na jakieś inne życie? Tego nie wiem i prawdopodobnie już się nie dowiem. Zostawię ją zatem w tym gorącym przedrewolucyjnym okresie i wrócę do Załuk. Właściwie jedyną wskazówką, że to stamtąd mogą pochodzić nasi przodkowie jest wspomnienie mojego dziadka. Ale i on nie miał pewności jakiego wyznania oryginalnie byli nasi przodkowie. W Załukach żyli (i żyją nadal) Mojsakowie zarówno prawosławni jak i katolicy. Grobu Teresy nie udało mi się odnaleźć. Jej syn (a mój pradziadek) był katolikiem więc zapewne i ona uważała się za katoliczkę. Ale trudno z tego wnioskować co było wcześniej: Załuki pierwotnie należały do Chodkiewiczów, którzy nie złożyli przysięgi na wierność Koronie i królowi, przez co ich dobra pozostały w granicach Wielkiego Księstwa Litewskiego 5. W 1598 roku dobra Chodkiewiczów przeszły we władanie Krzysztofa Radziwiłła Pioruna-obrońcy dysydentów i innowierców, stojącego na straży wolności religijnej. W 1773 roku w pobliskim Gródku znajdowała się cerkiew unicka. Do gródeckiej parafii należały również Załuki. Co było przed unią? Przebieg granic i gwara, którą do dziś posługują się mieszkańcy wskazują, że były to ziemie ruskie, a więc związane z chrześcijaństwem wschodnim, ale to tylko moje domniemania.

Celem artykułu jest omówienie uwarunkowań i przebiegu epidemii cholery w Białymstoku w 1893 r., oraz powziętych przez władze miejskie i sanitarne środków przeciwcholerycznych i opieki medycznej, na podstawie raportu, sporządzonego na potrzeby władz gubernialnych przez białostockiego lekarza miejskiego Mikołaja Głowackiego.
The aim of the article is to discuss the circumstances and the course of the epidemics of cholera in Białystok in 1893, the anti-cholera precautions taken by the town and sanitary authorities, as well as medical care, on the basis of the report prepared for the needs of Governorate authorities by Białystok town physician, Mikołaj Głowacki.

Franciszek Gliński to jedna z ważniejszych postaci środowiska polskiej inteligencji w Białymstoku. Przez wiele lat kojarzony był przede wszystkim z funkcją pierwszego dyrektora Miejskiej Biblioteki Publicznej, utworzonej w 1919 r. i otwartej w maju następnego roku. Jednak życie Franciszka Glińskiego było o wiele bogatsze, a nowe światło na jego biografię rzuciły nieznane dotychczas dokumenty przechowywane w Archiwum Państwowym w Białymstoku. Urodził się w 1850 r. w Wilnie, w rodzinie znanego literata Antoniego Glińskiego (autor „Bajarza Polskiego”). W latach 1862-1867 pobierał początkową edukację w wileńskim gimnazjum klasycznym, po czym wstąpił na praktykę farmaceutyczną w jednej z aptek w Kownie. W 1872 r. ukończył kurs pomocnika farmaceutycznego na Uniwersytecie Warszawskim. W kolejnych latach pracował w aptekach w Ejragole i Kielmach. Od 1879 r. zarządzał apteką w Witebsku. W 1880 r. przeniósł się do Białegostoku, gdzie przyjął posadę pomocnika w znanym w mieście zakładzie prowizora Józefa Wilbuszewicza. Tu spędził kolejne cztery lata. W 1884 r. porzucił zawód aptekarza, a w 1888 r. wstąpił do pracy w białostockim oddziale Ryskiego Banku Handlowego, w którym spędził kolejne 22 lata. W międzyczasie zaczął aktywnie działać w środowisku polskim, uczestniczył w różnych towarzystwach handlowych i kulturalnych. Przed 1897 r. założył agencję ubezpieczeń społecznych pod nazwą „Pracowitość”, którą prowadził w swoim mieszkaniu przy ul. Aleksandrowskiej (dziś ul. Warszawska 6). W 1900 r. nabył nieruchomość przy ul. Starobojarskiej 24, gdzie się przeprowadził i przez kolejne lata mieszkał. Zakup powodowany był udziałem Glińskiego w wyborach do Rady Miasta (ordynacja dawała czynne prawo wyborcze tylko posiadaczom majątków w mieście). Dopiero jednak w 1904 r. udało mu się uzyskać mandat radnego, który sprawował do 1908 r. Przeprowadzone w tym roku wybory pozbawiły go funkcji radnego.  Mała liczba głosów dała mu jedynie pozycję rezerwowego kandydata. Dopiero w 1910 r. przesunięcia w strukturze rady miejskiej sprawiły, że Glińskiego wybrano na członka Zarządu Miejskiego (najwyższa władza miejska). Na tym stanowisku pozostawał do sierpnia 1915 r. i wkroczenia do Białegostoku wojsk niemieckich. Przez wszystkie lata pobytu w Białymstoku pracował również jako pisarz i dziennikarz – korespondował z petersburskim „Krajem” i wileńskim „Kuryerem”, gdzie relacjonował sytuację oraz nastroje polskich mieszczan. Był także jednym ze współtwórców pierwszego polskojęzycznego tygodnia w Białymstoku „Gazeta Białostocka”, wydawanego od końca 1912 r. W kręgu jego zainteresowań leżała również Puszcza Białowieska i żyjące w niej żubry. Im poświęcił najpierw ozdobiony rycinami tekst, publikowany w 1885 r. na łamach „Wędrowca” i rozprawę w wydawnictwie Памятная книжка гродненской губернiи na 1893 r. Efektem badań było wydanie w 1898 r. książki pod tytułem „Puszcza Białowieska i żubry”. W 1919 r., wieku 69 lat, wycofał się z życia politycznego, zajmując się początkowo głównie dziennikarstwem (współtworzył do 1920 r. „Dziennik Białostocki”). W lipcu 1919 r. Tymczasowy Komitet Miejski wybrał go dyrektorem pierwszej biblioteki miejskiej w Białymstoku. Na tym stanowisku pozostawał do śmierci w listopadzie 1926 r. Franciszka Glińskiego pochowano na starym cmentarzu farnym, gdzie do dziś jest jego nagrobek.

Tekst opublikowany w nowym, 19-tym tomie wznowionego "Rocznika Białostockiego", wydanego przez Muzeum Podlaskie w Białymstoku

Bohaterowie artykułu pochodzący z rodziny Chwiećkowskich wybrali różne ścieżki życia. Piotr (1777-1867) był księdzem ze zgromadzenia misjonarzy, kapelanem białostockiego domu Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo i pierwszym mianowanym archiwistą kościelnym w Białymstoku. Jego starszy bratanek Marcin (1796-1876) również obrał drogę duchowną i przez kilka dekad sprawował posługę proboszcza w parafii św. Wawrzyńca w Dolistowie, natomiast młodszy Józef (1820-1880) jako lekarz i filozof przyrody poświęcił się nauce, prezentując skrajnie odmienne poglądy materialistyczne i antyklerykalne.

28 września Chór Politechniki Białostockiej wyruszył w swoją kolejną zagraniczną podróż. Tym razem na północ – do Rygi i Petersburga. Był to ostatni etap projektu pod nazwą „Chóry Morza Bałtyckiego” realizowanego wraz z zaprzyjaźnionymi zespołami:

- PRO MUSICA (Wilno, Litwa), dyrygent: Rasa Gelgotiene, asystenci: Ignas Garla i Modestas Jankunas,
- INTIS (Lipawa, Łotwa), dyrygent: Ilze Valce, asystent: Karlis Millers,
- LAUDA (Petersburg, Rosja), dyrygent: Marina Kirejeva, asystent: Irina Machłaj,
- CHÓR POLITECHNIKI BIAŁOSTOCKIEJ (Białystok, Polska), dyrygent: Wioletta Miłkowska, asystent: Hubert Bajko

W ramach projektu odbyło się 5 koncertów: 28 kwietnia w Wilnie, 29 kwietnia w Mariam-polu, 30 kwietnia w Białymstoku, 29 września w Rydze oraz 1 października w Petersburgu.
Mając świadomość, że przy dzisiejszych politycznych układach nieprędko po raz kolejny będziemy mieli okazję trafić do Rosji, postanowiliśmy zostać tam nieco dłużej.
Miasto przywitało nas we właściwy sobie sposób: chłodem i mżawką. Zmęczeni mozolną 600-kilometrową podróżą z Rygi i kilkugodzinnym przymusowym postojem na granicy, wysiedliśmy z autokaru przed katolicką Bazyliką Św. Katarzyny na Newskim Prospekcie, w której czekały już na nas pozostałe zespoły. Swój pobyt zaczęliśmy od wyjątkowo długiej próby w chłod-nym wnętrzu remontowanego kościoła. Zanim dźwięki wydobywające się z naszych gardeł usatysfakcjonowały cztery wymagające dyrygentki, na zewnątrz zapadła noc. Na szczęście czekał nas nocleg w bardzo sympatycznym (i niedrogim) hotelu Friends on Fontanka, położonym w sa-mym centrum, o 15 – 20 minut pieszo od największych atrakcji Petersburga.

Kolejny tom z serii "Bojary" wydany przez Centrum im. Ludwika Zamenhofa w Białymstoku. W książce zaprezentowano historie dziesięciu wybranych posesji z obszaru dzielnicy Bojary, który współcześnie określa się mianem "serca Bojar". Książkę otwiera rozdział dotyczący przeszłości tej części dzielnicy oraz procesu jej kształtowania się, w kontekście dziejów rodzin Kitszelów i Ginellich. Pozostałe adresy to: ul. Wiktorii 3, 11 i 17, ul. Koszykowa 4 i Staszica 10, ul. Poprzeczna 2 i 15, ul. Staszica 15, ul. Modlińska 10, ul. Słonimska 35/2 oraz ul. Skorupska 50. Historie powstały na bazie materiałów źródłowych i obszernych relacji dawnych i obecnych właścicieli tych nieruchomości.

The Structure and Seat of the High Court in Białystok This paper presents the structure of the high court that operated in the Belostok Oblast in the years 1808-1842. It consisted of two chambers. One heard penal cases and the other civil cases. The department was managed by a local gentry council (Pol: "sejmik szlachecki") of the Belostok Oblast. The council elected one assessor and one counsellor from the department. In the paper, the seats of the high court are identified and located on the maps of Belostok from the early 19th century. Organizing the Belostok Oblast, its governor, Ignacy Theyls, planned to locate the high court in an outbuilding lying to the right of Branicki Palace (Fig. 2). However, these plans were not pursued and the court used the former seat of the Prussian regency (Fig. 1). This facility, however, was too small which led to the use of other auxiliary buildings. Probably in the 1830s, there were plans to build the high court at the crossing of Bojarska and Młynowa streets. An architectural design of the building that was to be constructed specifically for this purpose was also published.

Karol Łopatecki, Wojciech Walczak, Architectural blueprints and cartographic sources pertaining to Belostok Oblast, preserved in Russian State Historical Archive in St Petersburg

Summary

The article presents the results of a query, conducted in the fonds of one of the largest archives in the world — Russian State Historical Archive in St Petersburg. The query covered architectural blueprints and cartographic sources pertaining to Belostok Oblast in 19th century. A list of several dozen units from various archival fonds was created. Underappreciated and rarely used iconographic and cartographic sources were presented, providing a lot of information to the researchers. The article constitutes a summary of work on digitization of iconographic and cartographic materials from historic Podlachia territory, financed by Polish Ministry of Culture and National Heritage.

A vast, heartbreaking and, to English readers, inaccessible Yiddish and Hebrew library-of some 1,000 volumes, studded with unique memoirs and rare photographs-known as yizker-bikher, or memorial books, is devoted to eternalizing the legacies of the myriad cities and towns of Jewish Eastern Europe destroyed by the Holocaust. These books were collaboratively produced, mostly in the late 1950s through the early '70s, by the survivors of those Jewish communities. But with the exception of a half-dozen or so, they

An impulse to strengthen Polishness and faith. Poles from Soviet Lithuania and Belarus during the pilgrimage of John Paul II to Białystok on
June 5, 1991. They mainly concern the arrival of Polish pilgrims from Grodno, Vilnius and the surrounding area. She quotes passages from the Pope’s homily and tries to convey the spirit of those events – as a direct witness.

W 1991 r. Karol Wojtyła nie po raz pierwszy miał zawitać do mojego rodzinnego Białegostoku. Odwiedził już moje rodzinne miasto podczas rekolekcji dla miejscowej inteligencji w roku 1961, a jego wizyta wywołała ogromne poruszenie w różnych środowiskach. Już jako arcybiskup
i metropolita krakowski wziął udział w uroczystościach milenijnych
w prokatedrze białostockiej w 1966 r. Z tych jakże niezwykłych dni zachowało się kilka fotogra>i w moim rodzinnym albumie.Wystawa „Grodno – Ojcu Świętemu” dała możność przyjazdu do Białegostoku kilkudziesięciu artystów: Polaków i osób innych narodowości,
oraz ich uczestniczenia we mszy świętej na Krywlanach. Spowodowała
też, że w niedługim czasie nowy Związek Artystów Plastyków przy Związku Polaków w Grodnie dosłownie zelektryzował życie polskie: powstał m.in. śpiewaczy zespół Lechici, którego Ewa Cywińska została matką, a także tygodnik polskojęzyczny „Głos znad Niemna”, który
dostał wsparcie ze strony polskiej (skład był robiony w Białymstoku, wieziony do Grodna, tam – drukowany).

Summar y
The article preents the image of Podlasie and Bialystok in three
comic books: Tymczasem by Grzegorz Janusz and Przemysław Truściński, Pocztówki z Białegostoku by Joanna Karpowicz, and Siedem + dwa by Paulina Drobnikowska and Andrzej Bajguz. The comic books analysed represent various means of
describing space, while t heir shared charact erist ic is the subject matter of multiculturalism  ethnicit y, memor y, identity, history and yout h.

Publikacja biograficzna, poświęcona mieszkańcom Białegostoku, którzy w jakiś sposób zaznaczyli się na niwie lokalnej, ale też często i w historii ogólnokrajowej - dziś, niestety, z różnych przyczyn pozostają mniej znani, lub w ogóle.

This book shows biographies people who lived in Białystok, who were famous, but somehow now they are quite unknown. The book consists of fourteen large chapters, each about a different person. The publication was based on the archival sources.

Streszczenie: Celem publikacji jest próba oszacowanie strat ludności cywilnej w miastach guberni grodzieńskiej w latach 1914-1915. Podstawę źródłową stanowią oficjalne rosyjskie dane statystyczne. W badaniu wykorzystano metodę statystyczną oraz analizę prezentowanych danych. Tekst jest punktem wyjścia do dalszej analizy przyczyn i skutków zmian demograficznych na ziemiach polskich w czasie I wojny światowej, ze szczególnym uwzględnieniem guberni grodzieńskiej. Wstęp Oszacowanie strat demograficznych guberni grodzieńskiej podczas I wojny świa-towej to złożony wątek badawczy. Trwająca od sierpnia 1914 r. Wielka Wojna wpłynęła na zmiany demograficzne ludności zamieszkującej ziemie polskie. Problem statysty-ki i oszacowania strat demograficznych ludności cywilnej z okresu I wojny światowej w polskiej historiografii był podejmowany ogólnikowo. Polscy naukowcy koncentrowa-li się na zagadnieniu zmian demograficznych w guberniach Królestwa Polskiego 1 , ale nie zbadali tego problemu dla guberni zachodnich Rosji 2. Określenie strat mieszkańców 1 I. Gieysztorowa, Niewiarygodność statystyki demograficznej ziem polskich w XIX w. i potrzeba jej korekty, "Przeszłość Demograficzna Polski", 1980, t. 12, s. 179-190; J. Łukaszewicz, Zaludnienie ziem polskich w XIX i na początku XX wieku, "Przeszłość Demograficzna Polski", 2005, t. 26, s. 145-156; T. Stpiczyński, Ludność ziem polskich podczas I wojny światowej oraz państwa polskiego w latach 1919-1939, "Przeszłość Demograficzna Polski", 1997, t. 20, s. 73-93; A. Gawryszewski, Ludność Polski w XX w., Warszawa 2005, s. 411. Badania polskich historyków mają charakter ogólny. Koncentrują się na ziemiach wchodzących w skład Królestwa Polskiego. Należy zwrócić uwagę na to, że rosyjskie gubernie zachodnie charakteryzowały się odmienną specyfiką demograficzno-społeczną od Królestwa Polskiego. 2 Pod pojęciem guberni zachodnich rozumiem jednostki administracyjne Rosji wchodzące do 1912 r. w skład Kraju Północno-Zachodniego i Południowo-Zachodniego oraz Królestwa Polskiego.

Celem artykułu jest omówienie uwarunkowań i przebiegu epidemii cholery w Białymstoku w 1893 r., oraz powziętych przez władze miejskie i sanitarne środków przeciwcholerycznych i opieki medycznej, na podstawie raportu, sporządzonego na potrzeby władz gubernialnych przez białostockiego lekarza miejskiego Mikołaja Głowackiego. The aim of the article is to discuss the circumstances and the course of the epidemics of cholera in Białystok in 1893, the anti-cholera precautions taken by the town and sanitary authorities, as well as medical care, on the basis of the report prepared for the needs of Governorate authorities by Białystok town physician, Mikołaj Głowacki.

The article presents selected results from a research project, conducted in the year 2015 by a team from the University of Białystok: Maja Biernacka (head), Wojciech Wądołowski, Łukasz Wołyniec on a representative sample of students from the three major academic institutions in Białystok, Poland: University of Białystok, Medical University of Białystok and Białystok University of Technology. It is dedicated to an analysis of respondents’ attitudes towards scenarios of presence of Muslims in their social environment and service in the security sectors, both national, i.e. in the Polish Armed Forces in Poland and abroad, the Polish Police and private, i.e. being employed in a security agency.

A. Klimczuk, Raport Desk Research: Polityka społeczna wobec starości i osób starszych w mieście Białystok. Przegląd literatury i dokumentów strategicznych (Desk Research Report: Social Policy Towards Ageing and Older People in the City of Bialystok. A Literature and Strategic Documents Review), Fundacja SocLab, Białystok 2014, 98s.

Celem projektu jest dostarczenie rzetelnej i praktycznej wiedzy z zakresu postaw mieszkańców Białegostoku w zakresie tolerancji. Podjęta diagnoza umożliwia kształtowanie polityki społecznej miasta w zakresie przeciwdziałania nietolerancji, jak również umożliwienie administracji dopasowanie odpowiednich instrumentów polityki społecznej do konkretnych grup docelowych. Na podstawie badania wskazane zostały grupy społeczne o podwyższonym stopniu nietolerancyjności.
*
The aim of the project is to provide a thorough and practical knowledge on the attitudes of the inhabitants of Bialystok within tolerance. Taken diagnosis allows the formation of social policy in dealing with intolerance, as well as to enable the government matching of appropriate instruments of social policy to specific target groups. On the basis of the study - groups with a higher degree of intolerance are indicated.