شعر فارسی

متن کامل در آدرس زیر قابل دانلود است
http://www.ensani.ir/fa/147735/profile.aspx

""""""On Not Translating Hafiz
Dick Davis, Ohio State University
Tr. Behnam Mizababazadeh & Mostafa Hosseini
In this paper Dick Davis tries to explain the reasons behind the  difficulty in translating classical Persian poetry in general and Hafiz in  particular. He divides the problems into two categories: the linguistic  and the cultural problems. Lack of exact synonyms especially for
idioms, puns and lack of rhyme in English belong to the first category.  The lore of Shi’i Islam, the prevalence of the cult of pederasty in  Persian poetry, difference in the pattern of the poems and the language of panegyric in Persian poetry belong to the second category. Davis concludes his paper with the following sentences:  And this is why the poets who seem to develop a poetry’s capabilities most tellingly, who seem to their linguistic communities to be the most “poetic” of all, are often precisely those whom it is most difficult to bring over into  another language. Certainly, in Persian literature, the example of Hafiz, and  of the numerous poor poet-translators who metaphorically lie bleeding at  his feet, would seem to bear this out. (B. M. & M. H.)
Keywords: Hafiz, Dick Davis, classical Persian poetry, translation of
poetry, untranslatability of poetry. """"""

The full text is available here
http://kata.petra.ac.id/index.php/ing/article/view/18847

Death has always permeated human’s thoughts at all levels. This preoccupation with death is manifested in the realm of literature. John Donne is one of the artists whose obsession with death is universally recognized. The contemporary Iranian poet, Sohrab Sepehri in some of his poems employs the subject, too. Unlike Donne, Sepehri is not known as a ‘death poet.’ Although he lives in a turbulent period in the history of Iran, he is not influenced by his immediate condition. While the English poet is inconsistent in his treatment of death, Sepehri is consistent in his treatment of death. Sepehri’s consistency in the treatment of death has something to do with his religious beliefs. The reason behind Sepehri’s consistency in treating death as a positive phenomenon is his familiarity with the Islamic Sufism and eastern mysticisms.

The full text is available here
http://kata.petra.ac.id/index.php/ing/article/view/18851/18544

Many similar subjects can be traced in world literature; among them is nature since it belongs to man/nature binary opposition. The American poet and philosopher, Ralph Waldo Emerson (1803-1882) employs nature in his works. Throughout his works, the American writer discusses the affinity between man and nature, emphasizing how man takes advantage of it. The contemporary Iranian poet, Sohrab Sepehri (1928-1980), also makes intensive use of nature in his poems; his interest in the subject increases along with his tendency to Buddhism. Sepehri is proficient in using nature either in philosophical or emotional issues. Due to the significance of nature in the works or the two figures, an ecocritical reading of them is not only applicable but unavoidable. This comparative study aims at investigating different approaches towards nature employed by the two poets, emphasizing their points of difference. Although both poets employ nature in their works with romantic tendencies, the postmodern environmental ethics of Sepehri is in direct contrast to the instrumental value viewpoint held by his American counterpart.

پرفیسور سید محمد یونس جعفری استاد باز نشسته دانشگاه دهلی در پیشگفتار کتاب منظوم رامایانا چنین آورده است:
رامایا، کتاب مقدس هندوان شمرده میشود و همانگونه که در خانه هر ایرانی یا فارسی زبان دیوان حافظ وجود دارد که من شاهنامه و مثنوی معنوی را هم اضافه میکنم، خانه ای هیچ هندو باوری نیست که بدون کتاب رامایانا یا نقش و نگاری ازین داستان باشد. کتاب رامایانا، برای هندو ها جایگاه کتاب آسمانی و مقدس، اثر ادبی، عاشقانه و همچنان اخلاقی را دارد و بیانگر تاریخ و تمدن هند باستان است و در بردارنده شکوه و حماسه های این سرزمین شگفت انگیز در هزاران سال میباشد.
ملا مسیح پانی پتی به مدت دوازه سال به آموختن زبان سانسکریت می پردازد و داستان رام و سیتا را به فارسی منظوم ترجمه میکند که خود شاهکار دیگری ازین اثر با ارزش است و در خور شناسایی برای جامعه ادبی جهان و به ویژه فارسی زبانان میباشد. ملا مسیح پانی پنی از هم عصران صائب تبریزی،شیدا و مقرب خان بوده او در روزگار جهانگیر و شاهجهان زیست می نمود مگر به دربار این شاهان رفت آمد نمیکرد.
پرفیسور جعفری که در آستانه هشتاد سالگی این کتاب با ارزش را تصحیح و نشر نمودند، میگویند که امیدوارست چاپ این نسخه خطی ارزشمند بتواند یاد و خاطره روزگار شکوه و عزت زبان فارسی در شبه قاره هند را زنده و یادآوری نماید.
چند نمونه از عشاق نامه رامایانا.
• درباره خود، امیرخسرو و نظامی گنجوی.
اگرچه خاطرم دریاي رازست
که دریا را به غواصیم نازست
نگویم خسروم یا خود نظامی
که تابد ازدلم معنی تمامی
سخن را او خدا هست این پیمبر
شود زانکار شان اندیشه کافر.
• در مدح جهانگیر پادشاه
جهان نو زنده گشت ازحسن و تدبیر
به عدل شاه نورالدین جهان گیر
شه صاحقران و صاحب اقبال
جوانبخت و جوانمرد و جوانسال

• در وصف سخن
سخن گر یک قدم ماندی زخود پس
خدا و مصطفی نشناختی کس
سخن گر نیست آب زندگانی
چرا بخشد حیات جاودانی
• در نکوهش حسودان، کسانی کی او را برای سرودن رامایانا کافرمیگفتند و سرزنش میکرند.
در افکندم به میدان گوی دعوی
به صوفی صورت ابلیس معنی
که بی دین خواندم زافسانه ی رام
هدف سازم کنون از تیر الزام
گران ناید چنین افسانه بر شرع
که نقل کفر نبود کفر در شرع

• آغاز داستان رام و سیتا
شکر گفتار این شیرین فسانه
بدین آهنگ بسرود این ترانه
که رایی بود اند کشور هند
به زیر خاتمش بنگاله تا سند.

من پی دی اف این کتاب را دارم اگر دوستی میل خواندنش را دارد.
#کیومرث_آریا

در شعرهای کتاب "هفتاد سنگ قبر"، رویایی مرگ را دستمایه ای قرار داده است برای یادآوری آنچه بر آدمی گذشته است که بعد آخرالزمانی هستی را به رخ می کشد. انگار شاعر می خواهد ارواح مردگان جهان را احضار کند. در رستاخیزی که تصویری عام از روز قیامت را تداعی می کند به بررسی اعمال یکایک این مردگان می اندیشد. به کردار، شیوه ی زندگی و گذشته ی آن ها. کتاب پر است از اسامی شهرها، مکان ها، تاریخ و جغرافیا که پاره ای از اسامی مذهبی هستند و پاره ای با تاریخ و دیگر آیین های دیرینه و باستانی ارتباطی توامان دارند. شاید "هفتاد سنگ قبر" را متنی بین ادیان و ادبیات دانست. دایره المعارفی از  اسامی، عناوین تاریخی، اساطیری پدید آورده است که شاعر به مدد این شخصیت ها و مکان های ازلی- ابدی جهان، تاریخ را برای شهادت خود به گواه می گیرد. گویی هزار سال زیسته، در تمام این مکان ها زندگی کرده و با تمام این آدم ها روبرو بوده است. انگار روایتگر این شعرها عمری به اندازه ی تاریخ بشر داشته و از کنه کنه هستی خبردار بوده است.

مقالاتی که در نشریاتی نظیر جهان کتاب، آدینه، کارنامه، عصرپنج شنبه، بیدار، بررسی کتاب، معیار، دنیای سخن و..، نشریافته اند. در این مقالات‌ از منظرهای مختلف نقد ادبی به شعرِ فارسی نگاه می کند: فرمالیستی، ساختارزدایانه، خواننده محور، فمینیستی، بوم گرایانه و پسااستعماری..

برای نازنین نظام شهیدی لحظه ی سرودن شعر لحظه ی کشف هستی شناختی نامیدن اشیاء است، همان لحظه ای ست که او دوباره همه چیز را برای خود تعریف می کند.

نازنین شاعری استعاره پرداز و نمادگراست؛ نشانه های شعر او نشانه هایی یکه است که او خلق کرده است. این فرآینده بازآفرینی از استعاره های مرده و کشف استعاره های جدیدتر در شعر نازنین نمود عملی دارد.

تیرها و ترانه ها مجموعه ی ترانه ها و اشعاری است که بین سال های ۱۳۸۲
تا ۱۳۹۹ اغلب برای ترانه نوشته شده اند. در سال هایی پر از خاطره و خون و
خنجر، پر از تیر و ترکش و ترانه...
بر روی بیشترشان نیز ترانه هایی با همین نام ساخته شده است. البته تعداد
ترانه هایی که در این سال ها نوشته شد بسیار بیشتر بود، اما من تلاش کردم
منتخبی از آن ها را که خارج از نوای موسیقی، خواندنشان لطفی داشت در این
مجموعه برگزینم.

The Alireza Ahmadian Lecture in Iranian and Persianate Studies present: Weaving Femininity into Mysticism: Rereading Parvīn Iʿtiṣāmī’s “God’s Weaver” on May 14, 2022.
A recording is available at https://www.youtube.com/watch?v=CY1-1B5tIlg&t=16s

بسامد رخداد چنين چينش هاي آوايي بهت آوري را در اين شعر كوتاه نبايد به تصادف محض نسبت داد و نيز نبايد تماما محاسبه شده از جانب شاعر دانست بلكه بايد پذيرفت كه فرايندي زبانشناختي و نيمه خودآگاه كه وجه مشخصه ي كاركرد متفاوت ذهن شاعر است در لحظه ي سرايش منجر به بروز چنين الگوهاي منظم گوشنوازي گردده است كه البته متابعت مطلق شان از سير معنا در شعر بواسطه ي تاثير روانشناختي-اكوستيك شان بر شنوايي خواننده بعضا محل بحث است. هر چند در اين شعر مثلا در تصوير دلخراش خورده شدن توسط مرغ هاي ماهيخوار تكرار صامت هاي سايشي /غ/ و /خ/ در انتقال حس خشونت و عمل فيزيكي پاره كردن طعمه موثر بنظر مي رسد و يا در سطور آخر تكرار مشهود صامت /س/ آرامش ساحل درياي آرام و نوسان امواج را در ذهن تداعي مي كند.

شاعر   لحظه‌های مهیب جدال

هیچ‌کس فکر     نمی‌کرد پسرکی تُخس و   ماجراجو   که سال 1320 در   مجلۀ راهنمای زندگی حسینقلی مستعان، جدول کلمات متقاطع و   بازیِ «درویش کجاست» طراحی می‌کرد، یا در   ستون «شوخی و   خنده» جک‌های بی‌نمک تحویل خلایق می‌داد در   فاصلۀ کمتر   از     بیست سال با مجموعۀ هوای تازه شعر   فارسی را زیر   و   رو   کند و   در   باغ آینه به جایگاهی تکیه کند که انبوهی با ضرب و   زور   تقلّا می‌کردند دستشان به یکی از   پایه‌های آن برسد. در   کشوری با تورّم شعر   و   قریب ده‌هزار   شاعر   با دیوان‌های هفتاد من کاغذ، از   پرت‌افتاده‌ترین بیابان‌ها گذشت، در   کوهݫݫݬِ غیرممکن‌ها تونلی زد و   نامش را در   کنار   غول‌های شعر   فارسی حک کرد و   به جایگاهی ممتاز   در   تاریخ ادبیات ایران دست یافت.
در   سال‌های فقر   سیاه که مشغول خانه‌تکانی شعر   فارسی بود، نان شب نداشت و   چنان لنگِ یک وجب جای خواب مانده بود که وقتی اسماعیل پوروالی به او   گفت می‌تواند شب‌ها در   دفتر   هفته‌نامۀ بامشاد بخوابد، پیشنهاد عضویت در   هیئت تحریریه را روی هوا قاپید. روزها باز مُرکّب بود و   گارسه و   بوی سرب. موقعیت ناگواری داشت؛ ناگزیر، همه‌فن‌حریف شد و   آتش در   خودش زد. بعدها با اشاره به آن سال‌ها و   دغدغه‌های دیگرش گفت: «شعر   تخفیف مرگ‌های من است.»
شعر   و   ادبیات مدرن ایران نیازمند شخصیتی کاریزماتیک بود تا مقابل جریان قدرتمند سنت‌گرا و   دانشگاهی بایستد، بجنگد و   فاتح میدان شود؛ احمد شاملو   چنین نقشی ایفا کرد. شاعری تمام‌وقت که پس از   «صادر   کردن» قطعنامه در   ستایشِ انسان، با شوقی که در   جانش تنوره می‌کشید سراسر   زندگی‌اش را وقف سرودن و   مبارزۀ سیاسی و   اجتماعی کرد و   رنگِ زمانه را بر   چهرۀ ادبیات ایران پاشید.
از   بین انواع مالکیت‌ها دوستدار   مالکیت مطبوعاتی بود و   در   روزگاری که سنگردارانِ کالبدهای پولادینِ شعر   در   محافلشان نیما را دیوانه و   شعرش را هذیان‌های احمقانۀ بی‌وزن و معنا می‌خواندند، جان و   جوانی‌اش را برای پیرمرد گذاشت و   صفحات ادبی نشریاتش را به شعرهای او اختصاص داد. هیچ‌کس نمی‌تواند صلابت و   خستگی‌ناپذیری‌ شاملو   در   به کرسی نشاندن حقانیت نیما را انکار   کند. در   سال‌های بعد، با گشودن دروازه‌های کتاب هفته و   خوشه به روی ادبیات غرب و   فرصت دادن به جوان‌ترها نشان داد که سردبیری توانا و   ادیتوری سخاوتمند است و   البته خوش‌سلیقه. بیهوده نبود که وقتی مرتضیٰ ممیز    را «پدر   گرافیک ایران» خواندند، پاسخ داد: «اگر   من پدر   این بچه باشم، شاملو   پدربزرگش است.»
به پشتوانۀ اقتدار   ادبی و   بدون هراس از   سرزنش مدعیان، با تأکید بر   آنچه «منطق شعری» می‌خواند، معماری ویژه‌ای از   زبان شعر   عرضه کرد و   با نوع بدیعی از   بیان، آفاق شعر   فارسی را در ساحاتی مبتکرانه گسترش داد و به خلق فضاهایی بی‌سابقه نائل شد که به لحاظ ساختار و   ویژگی‌های فرمی اگرچه ریشه در   شعر   اروپایی داشت؛ زبانش زنگِ رتوریک متون منثور   قرون چهارم و   پنجم هجری را به یاد می‌آورد، با لحنی حماسی و   فاخر   که گویی خطاب‌گونه از فراز مسندی بلند در   گوش مردمانی مشتاق خوانده می‌شود. تا پیش از   شاملو   کمتر   کسی به ظرایف و   ظرفیت‌های شاعرانۀ نثرِ   کلاسیک فارسی تا این اندازه توجه کرده بود. او   کوشید نشان دهد که به‌رغم باور   هزار   سالۀ مرسوم، گاه جوهر   شعریِ نهفته در   نثر   کهن، غنی‌تر   از   متون نظم فارسی است و   تنها ظواهر   صوریِ عروض و   بلاغت کلاسیک، بر   متن‌هایی منظوم و   فاقد «منطقِ شعری» روکش شعر   کشیده است؛ از یک چشم‌انداز، نقد سعدی و   فردوسی از   این روی   بود؛ هرچند او  حتیٰ حافظ را هم به «روایت» خود پذیرفت.

گزینه‌ی شعرهای رزا جمالی

رُزا جمالی متولد ۱۳۵۶ در شهرِ تبریز؛ دانش آموخته‌ی کارشناسی ادبیات نمایشی از دانشگاه هنر و کارشناسی ارشد ادبیات انگلیسی از دانشگاه تهران است. ازین قلم تاکنون هفت مجموعه شعر، یک نمایشنامه، یک مجموعه مقاله، دو گلچینِ ترجمه شعر انگلیسی، ده عنوان کتاب در عرصه‌ی ترجمه‌ی شعر جهان و دو کتابِ در دسته‌ی ترجمه‌ی داستان کودک منتشر شده است. در نظریات و آثارش در طیِ چندین دهه و دوره‌های مختلفِ کاری‌اش از زاویه‌ی متفاوتی به ادبیاتِ فارسی نگاه کرده‌است: فرمالیستی، ساختارزدایانه، فمینیستی، بوم گرایانه، پسااستعماری، تاریخ‌گرایانه‌ی نوین و … 
او را از شاعران تاثیرگذار و جریان ساز سه دهه‌ی اخیر شعرِ فارسی به شمار می‌آورند؛ آثارش پُر از پیشنهاداتِ تازه برای شعرِ خلاقِ فارسی بوده؛ تجربیاتی که از مختصاتِ آن می توان به موارد زیر اشاره کرد: بازی‌های زبانی، تصویرسازی خلاق، خلقِ استعارات نو، آشنایی‌زدایی از زبان متداول، دوری از کلیشه‌هایِ تکراری، به وجود آوردنِ نشانه‌شناسیِ تازه‌ای از کلمات، چندصدایی، چندزبانی، استفاده از لحن و زبان محاوره، بی‌واسطه‌نویسی، استخدام واژگان نو، عرفانِ اشیاء و بازآفرینیِ مضامین شعر کلاسیک فارسی.
شعر بلند «برایِ ادامه‌ی این ماجرایِ پلیسی قهوه‌ای دم کرده‌ام» شعری زن محورانه است که زن‌ستیزی، زن‌کشی، جنایت علیه زنان و خاموشی صدای زنِِ راوی را مضمونِ خود قرار داده و از معدود شعرهای نمایشی‌ در زبانِ فارسی‌ست.
نمایشنامه‌ی «سایه» هویت زنانه که بر مبنای کلیشه‌های جامعه‌ی مردسالار تعریف می‌شُد را به چالش می‌کشد.
بسیاری از شعرهایش توسط خود او به زبان انگلیسی برگردانده شده‌ و در معتبرترین نشریات و گلچین های ادبیِ جهان منتشر شده است.
آثار خانمِ جمالی به زبان‌های فراوانی ترجمه شده و در کشورهای زیادی انتشار یافته است.
او همچنین در فستیوال‌های جهانی چهره‌ای بسیار معتبر است و در دانشگاههای مهمِ جهان، همچنین کتابخانه‌ی ملی بریتانیا سخنرانی و شعرخوانی داشته است.
نقش داوری بسیاری از جشنواره‌ها و جوایز شعر و ترجمه‌‌ی ادبی را  نیز به عهده گرفته و اینکه پایان‌نامه‌های دانشگاهیِ بسیاری به تحلیل آثارش پرداخته‌اند؛ به این ترتیب برخی از کارشناسانِ ادبی او را مهم ترین شاعرِ امروزِ ایران می‌دانند.

سال ۷۸ بود که دیگر هوای ماندن نداشتم
داشتم خفه می‌شدم و سفری ناگزیر را پیش رو می‌دیدم
سفری به مرزهای غربی به آن سوی کوه ها در جستجوی آزادی برای میهنی که اسیر بود
این اشعار گزیده‌ای است از شعرهای پیش از سفر و آنچه پس از رسیدن به دیار آشنا نوشتم
الف.مهر

The present study investigates the Persian poetic forms adopted by Russian poets. Great Iranian poets, such as Ferdowsi, Hafez, Saadi, Khayyam, and Nizami, have always been respected by Russian poets who have paid tribute to them by imitating their poetic forms and principles. This imitation, which began in the eighteenth and nineteenth centuries, peaked in the twentieth century. This article sorts out Persian poetic forms based on the frequency of use by Russian poets as ruba’i, ghazal, and qasida respectively. The purpose of the article is the representation of one of the aspects of orientalism among Russian poets, i.e. the interest in the use of the genres of poetry in Persian language. This aspect of orientalism has not been considered by Iranian researchers and former studies have mainly focused on the role of Iranian motifs in Russian works.

The full text is available here http://kata.petra.ac.id/index.php/ing/article/view/18851/18544 Many similar subjects can be traced in world literature; among them is nature since it belongs to man/nature binary opposition. The American poet and philosopher, Ralph Waldo Emerson (1803-1882) employs nature in his works. Throughout his works, the American writer discusses the affinity between man and nature, emphasizing how man takes advantage of it. The contemporary Iranian poet, Sohrab Sepehri (1928-1980), also makes intensive use of nature in his poems; his interest in the subject increases along with his tendency to Buddhism. Sepehri is proficient in using nature either in philosophical or emotional issues. Due to the significance of nature in the works or the two figures, an ecocritical reading of them is not only applicable but unavoidable. This comparative study aims at investigating different approaches towards nature employed by the two poets, emphasizing their points of difference. Although both poets employ nature in their works with romantic tendencies, the postmodern environmental ethics of Sepehri is in direct contrast to the instrumental value viewpoint held by his American counterpart.

Abstract The literary relation between Parvin E'tesami and Walt Whitman remains a largely unexplored field. This article analyzes the connection between “God’s Weaver” and “A Noiseless Patient Spider” to shed light on Parvin’s creative reception of Whitman. Creating a mixed-breed spider, combining characteristics from both Whitman’s insect and the Persian spider, and letting it contribute to the debate with the patriarchal system all demonstrate Parvin’s successful poetic inventiveness. The interaction between many forces—including Persian traditions of monazereh and mystical poetry, Parvin’s poetic genius, her personal situation as a female poet in a patriarchal society, and the unique characteristics of the American spider—led to Parvin’s creative reception of Whitman.

The full text is available here, http://ir.uiowa.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=2290&context=wwqr

Recommended Citation
Fomeshi, Behnam M. "“Till the Gossamer Thread You Fling Catch Somewhere”: Parvin E’tesami’s Creative Reception of Walt Whitman." Walt Whitman Quarterly Review 35 (2018), 267-275. https://doi.org/10.13008/0737-0679.2290

Through offering an ethnography of a group of educated, middle-class women who “had been attending weekly Qur’an and classical poetry classes for years” (xii), the volume shows that poetry and prayer are companions in the cultural history of Iran. It attempts to answer the question, “What does this companionship mean for forms of religiosity in Iran?” (xiv). It consists of an introduction, four chapters, a conclusion, a glossary, notes, a bibliography, and an index.
https://doi.org/10.4000/abstractairanica.52925

There is a bilateral relationship between Psychoanalysis and literature. Literature enlivens the soul and psychoanalysis dissects literature. What psychoanalysts express today has attended in the past literature and is proposed now scientifically after psychoanalysis was identified as a science. By analyzing an art work from the perspective of psychology, it seems being possible to understand artist’s personal characteristics and their reflection in his work(s). In this paper which is the result of critical reading of khāghāni’s jeremiads through a psychological approach, concepts such as sublimation, projection, self- deception, narcissism and social support,  and also the individual and collective unconscious attendance, shadow, the struggles of institution and super-ego have been investigated using an inductive method.

متن کامل در آدرس زیر قابل دانلود است
http://lcq.modares.ac.ir/?_action=articleInfo&article=10142&vol=1283

خوشبختانه مدّتی است که در نشریات پژوهشی ادبی کشور بخش «نقد» -که غالباً نقد کتاب یا مقاله است- پررنگ شده-است. این حرکت و توجّه به نوبۀ خود درخور تحسین است، امّا کافی نیست. نقد را نمی¬توان به نقد کتاب و بعضاً مقاله محدود کرد، چراکه گسترۀ نقد تمامی فعّالیت¬های علمی را شامل می¬شود. بررسی فعّالیت¬های علمی مانند همایش¬ها، نشست¬ها و حتّی سخنرانی¬ها می¬تواند به نشاط و پویایی در عرصۀ علمی و پژوهشی کمک شایانی کند. نقد و بررسی همایش¬های علمی و مجموعه مقالات آن که تأثیر گسترده¬ای در عرصۀ پژوهشی دارد می¬تواند این فعّالیت¬ها را از رخوت و ایستایی برهاند. این نوشتار گامی است هرچند کوچک در این راستا که به نقد و بررسی مجموعه مقالات یکی از همایش¬های سال¬های اخیر می¬پردازد. دربارۀ پدر شعر نو کتاب¬ها و مقالات متعدّدی نوشته شده¬است. از منابعی که در بررسی نیما مفید خواهد بود مجموعه مقالات دومین همایش نیماشناسی است. این مجموعه موضوعات بسیار متنوّع و نوآورانه¬ای را در نیماشناسی دربرمی¬گیرد. نوشتار پیش¬رو پس از اشاره به محاسن این مجموعۀ پربار به بررسی مشکلات آن می‌پردازد و بر آن است تا از این رهگذر به برخی اشکالات اساسی پژوهش‌های ادبی اشاره¬ای کند.

آنچه دربارۀ شاهنامه و شاهنامه‌سرایی در کتب مختلف ادبی بیان شده‌است، گویای برتری هنر حماسه‌سرایی فردوسی است. از جمله دلایلی که نشان برتری سخن فردوسی بر دیگر شاهنامه‌سرایان است، توجه به مسائل بلاغی، انسجام و هماهنگی طرح و وحدت لحن شاهنامه است. توجه به بلاغت و به‌ویژه هنر داستان‌سرایی، نکته‌ای است که از دید بیشتر مقلّدان فردوسی دور مانده است.این پژوهش بررسی گفتگوها و لحن فردوسی در دو داستان زال و رودابه و رستم و اسفندیار است و آنچه در نوع بررسی ما گفتنی است، این است که در شاهنامه در همه گفتگوها، اقتضای حال گوینده و مخاطب رعایت شده و با وجود تسلّط یک قالب، بحر و وزن مشخص، فردوسی در موضوعات و قصه¬های متفاوت، رعایت حال مخاطب کرده و باعث تناسب بین اندیشه و گفتگوها و ذهن خواننده است.
در گفتار حاضر که به شیوۀ کتابخانه¬ای و با بهره¬گیری از فنون تحلیل و توصیف محتوا تهیه شده است، به مقایسۀ بلاغی داستان زال و رودابه و رستم و اسفندیار از دیدگاه لحن و گفتگو می¬پردازیم و به این نتیجه می¬رسیم که لحن فردوسی در دو داستان به¬ویژه در گفتگوهای آن¬ها مناسب با فضای داستان و اقتضای حال مخاطب است.

راحه‌الصّدور و آیه‌السّرور (تألیف حدود 603 قمری)، کتابی تاریخی از محمدبن علی بن سلیمان راوندی است در تاریخ آل سلجوق. این کتاب علاوه بر فواید تاریخی، از باب سلاست انشا و اشتمال بر اطلاعات فراوان اجتماعی در شمار معتبرترین و سودمندترین کتاب‌های فارسی پیش از حملۀ مغول است. می‌توان موضوع فرّ در این اثر را با آثار دیگر زبان فارسی مقایسه و تطبیق داد. یکی دیگر از آثار معروف زبان فارسی، تاریخ بیهقی اثر ابوالفضل بیهقی است که کتابی تاریخی - ادبی بوده، و موضوع اصلی آن تاریخ سلطنت مسعودِ اول پسر محمود غزنوی است. از این¬رو می‌توان موضوع فرّ را در تطبیق دو اثرِمورد نظر جست. این موضوع در دو اثر جلوۀ خاصی دارد. مهم‌ترین پرسش مطرح در این جستار این است که نگاه دو نویسنده به اسطورۀ فرّ چگونه است؟ بدین نتایج رسیده‌ایم که هر چند در راحه‌الصدور و تاریخ بیهقی موضوع اسطورۀ فرّ قابل مشاهده و ردیابی است، اما نگاه نویسندگان آن دو به این موضوع در مصادیق و مفاهیم متفاوت است. اسطورۀ فرّ در راحه‌الصدور در قالب خویشکاری، نمودهای بصری، تأیید الهی و تصریح به واژۀ فرّ ارائه شده¬است و در تاریخ بیهقی بیشتر در قالب و پوشش تقدیرگرایی، نمود آیین‌هایی چون جشن مهرگان، قدرت شیرگیری مسعود و....این تحقیق به شیوۀ تحلیل محتوایی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای انجام گرفته ¬است.