Κοινωνική Ψυχολογία

Η επιθετικότητα και βία στα σχολεία είναι ένα όλο και συχνότερο φαινόμενο, ιδιαιτέρως μάλιστα περίπλοκο, με ποικίλες εκδηλώσεις. Έτσι, το σχολείο αντιπροσωπεύει την περιοχή εκδήλωσης συγκρούσεων μεταξύ παιδιών και μεταξύ ενηλίκων και παιδιών και οι σχέσεις δύναμης ή το επίπεδο στο οποίο συμβαίνουν επιθετικές συμπεριφορές (λεκτικές, πραγματικές, συμβολικές) είναι σημαντικές μεταβλητές στην κατανόηση αυτού του φαινομένου.
Ο προβληματισμός μας στη συγκεκριμένη εργασία αφορά την υιοθέτηση προτύπων σε γενικότερο επίπεδο και συγκεκριμένα όσον αφορά στην επιθετικότητα και τις βίαιες πράξεις και πόσο αυτές προκύπτουν από το φύλο των παιδιών, την κοινωνική μάθηση, τα στερεότυπα της κοινωνίας που αναπτύσσονται, την κουλτούρα, την οικογένεια και τα οικοσυστήματα που το κάθε παιδί εντάσσεται.
Για την κατανόηση του συγκεκριμένου προβλήματος, θα πρέπει να μελετηθεί η γενικότερη συμπεριφορά των παιδιών και των ενηλίκων και να οριοθετηθεί το πλαίσιο μέσα στο οποίο αναπτύσσεται και καλλιεργείται.
Λέξεις Κλειδιά: Επιθετικότητα, Κοινωνική Μάθηση, Πρότυπα, Βία, Σχολικός Εκφοβισμός

Η παρούσα πτυχιακή εργασία διεξήχθη με επόπτη τον Βασίλη Παυλόπουλο στο ακαδημαϊκό έτος 2018-2019. Κατατέθηκε τον Ιούνιο στο τμήμα Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Ο πατριωτισμός και η συνωμοσιολογική νοοτροπία θεωρούνται δύο χαρακτηριστικά που συνδέονται με την εποχή της παγκοσμιοποίησης και του ύστερου καπιταλισμού. Η παρούσα έρευνα εξέτασε την σχέση μεταξύ των διαστάσεων του πατριωτισμού και της συνωμοσιολογικής νοοτροπίας. Πραγματοποιήθηκε μια μελέτη σε 212 άτομα με βάση την Κλίμακα Πατριωτισμού των Schatz, Staub και Lavine (1999) και το Ερωτηματολόγιο Συνωμοσιολογικής Νοοτροπίας των Bruder, Haffke, Neave, Nouripanah και Imhoff (2013). Η μελέτη προσπαθούσε να απαντήσει σε πέντε ερωτήματα. Πρώτον, αν υπάρχει σύνδεση μεταξύ του τυφλού πατριωτισμού και της συνωμοσιολογικής νοοτροπίας. Δεύτερον, αν υπάρχει σύνδεση μεταξύ του εποικοδομητικού πατριωτισμού και της συνωμοσιολογικής νοοτροπίας. Τρίτον, αν υπάρχει σύνδεση μεταξύ του τυφλού πατριωτισμού και της εκπαίδευσης. Τέταρτον, αν υπάρχει σύνδεση μεταξύ της συνωμοσιολογικής νοοτροπίας και της εκπαίδευσης. Πέμπτον, αν υπάρχει σύνδεση μεταξύ της συνωμοσιολογικής νοοτροπίας και του εισοδήματος. Από τις στατιστικές αναλύσεις που διεξήχθησαν, προκύπτει σχετικά υψηλή συνάφεια μεταξύ του τυφλού πατριωτισμού και της συνωμοσιολογικής νοοτροπίας και χαμηλή συνάφεια μεταξύ του εποικοδομητικού πατριωτισμού και της συνωμοσιολογικής νοοτροπίας. Η συνάφεια μεταξύ της συνωμοσιολογικής νοοτροπίας και της εκπαίδευσης και του εισοδήματος προέκυψε αρνητική. Ίδια κατεύθυνση είχε η συνάφεια ανάμεσα στον τυφλό πατριωτισμό και το εισόδημα

Πολλά έχουν αλλάξει σε ιατρικό-τεχνολογικό επίπεδο από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, όταν τα πρώτα παιδιά με τη μέθοδο της τεχνητής γονιμοποίησης γεννήθηκαν στην Ελλάδα.
Στα χρόνια που ακολούθησαν, παρακολουθούμε την εντυπωσιακή αύξηση του αριθμού κλινικών και κέντρων υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, την ανάπτυξη εξειδικευμένων τεχνικών, τη συγκρότηση ενός σαφώς περιγεγραμμένου νομικού πλαισίου με την ψήφιση των δύο νόμων, 3085/ 2002 «Ιατρική Υποβοήθηση στην Ανθρώπινη Αναπαραγωγή» και 3418/2005 «Εφαρμογή των Μεθόδων της Ιατρικά Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής», τη χρήση των μεθόδων της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής από όλο και περισσότερο διευρυμένες ομάδες πληθυσμού.
Αυτές, ακριβώς, τις πολιτισμικοκοινωνικές μετατοπίσεις και αλλαγές στο πεδίο της συγγένειας που έχουν συντελεστεί με την είσοδο της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής στην Ελλάδα επιχειρεί να αποτυπώσει ο τόμος αυτός, προσεγγίζοντας εθνογραφικά το λόγο των ίδιων των υποκειμένων και εξετάζοντας τις νομικές μεταρρυθμίσεις σε συνδυασμό με τις ιατρικοτεχνολογικές εξελίξεις.
Ερευνήτριες και ερευνητές που δραστηριοποιούνται στο πεδίο της ανθρωπολογίας, της νομικής, της ψυχολογίας και της γλωσσολογίας αναπτύσσουν και αναλύουν τις μεταβολές στις συγγενειακές σχέσεις που επιφέρουν η δωρεά γενετικού υλικού και η παρένθετη μητρότητα, οι νομικές ρυθμίσεις, οι περιορισμοί και οι απαγορεύσεις με αναφορά στη θρησκεία, την εθνότητα και τη σεξουαλικότητα.

Η θεωρία δεσμού (Attachment theory, Bowlby) έχει αναχθεί σε ένα κεντρικό επεξηγηματικό πλαίσιο που εξηγεί ατομικές διαφορές στην ψυχοσυναισθηματική εξέλιξη και την ψυχική υγεία σε όλο το φάσμα της ζωής του ατόμου.Τις τελευταίες  δεκαετίες έχει παρατηρηθεί μεγάλο ενδιαφέρον από διαφορετικές περιοχές της ψυχολογίας για την μελέτη της ανάπτυξης των παιδιών.  Η θεωρία του δεσμού (attachment theory, Bowlby) έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς και κεντρικό επεξηγηματικό πλαίσιο , ο οποίος  μπορεί να επηρεάσει την ψυχοσυναισθηματική εξέλιξη του
παιδιού  από τη γέννηση του και έπειτα  σε όλο το ηλικιακά φάσμα

Οι πολιτικές αλλαγές στα Βαλκάνια προκάλεσαν σταδιακή αύξηση της μετανάστευσης προς την Ελλάδα από τη δεκαετία του 1990 μέχρι και σήμερα, προς αναζήτηση μίας καλύτερης ζωής. Η παρούσα ποιοτική έρευνα έχει στόχο να διερευνήσει την επιπολιτισμοποίηση μίας παλιάς μετανάστριας από τη Βουλγαρία στην Ελλάδα, βάσει του μοντέλου επιπολιτισμοποίησης του Καναδού ψυχολόγου Berry, μέσω ημι-δομημένης συνέντευξης. Οι ερωτήσεις της συνέντευξης εξέτασαν την κατάσταση της μετανάστριας πριν τη μετανάστευση, δημογραφικούς, δηλαδή, κυρίως παράγοντες, την κοινωνικοπολιτισμική και ψυχολογική προσαρμογή της στη χώρα υποδοχής, το επιπολιτισμικό στρες και την ψυχοπαθολογία, την προτίμηση της στρατηγικής επιπολιτισμοποίησης, καθώς και παράγοντες κατά την επιπολιτισμοποίηση που σχετίζονται με την κοινωνία υποδοχής (π.χ. διακρίσεις, κοινωνική στήριξη κ.λπ.). Χρησιμοποιήθηκε η θεματική ανάλυση βασισμένη στη θεωρία για την ανάλυση των δεδομένων. Τα αποτελέσματα της μικρού μήκους έρευνας έδειξαν ότι η μετανάστρια είχε προσαρμοστεί επιτυχώς στην Ελλάδα. Σημαντικό ρόλο σε αυτήν την έκβαση έπαιξαν διάφοροι παράγοντες πριν και μετά την επιπολιτισμοποίηση. Ως στρεσογόνοι παράγοντες της επιπολιτισμοποίησης αναγνωρίστηκαν η έλλειψη επάρκειας της ελληνικής γλώσσας, η εύρεση εργασίας, η επαφή με τα ήδη υπάρχοντα και δημιουργία νέων υποστηρικτικών δικτύων και οι αντιλαμβανόμενες διακρίσεις. Η συμμετέχουσα δεν εμφάνισε ψυχοπαθολογία και προτίμησε τη στρατηγική της εναρμόνισης. Τα ευρήματα επιβεβαίωσαν τόσο την ξενόγλωσση όσο και την ελληνική βιβλιογραφία. Τέλος, παρουσιάστηκαν οι περιορισμοί της έρευνας και αναγνωρίστηκε η συνεισφορά του μοντέλου επιπολιτισμοποίησης του Berry στην παρούσα έρευνα, αλλά και γενικά στη μελέτη της μετανάστευσης και της διομαδικής επαφής.

Λέξεις κλειδιά: επιπολιτισμοποίηση, μετανάστευση, ποιοτική έρευνα

Στον σύγχρονο δυτικό κόσμο η έρευνα για το φύλο αποτελεί καίριο θέμα. Καθημερινά ερχόμαστε αντιμέτωποι με περιστατικά σεξισμού, τρανσφοβίας και ομοφοβίας, καθώς στο πλαίσιο της κοινωνίας οι άνθρωποι συχνά δέχονται πίεση για την υιοθέτηση έμφυλων ρόλων. Η παρούσα μελέτη εξετάζει τον τρόπο που το κοινό συζητά για την αναπαράσταση του φύλου μέσω της αλληλεπίδρασής του με τις παιδικές ταινίες. Επιπλέον, ερευνά την επίδραση των παιδικών ταινιών στο κοινό και τη συσχέτιση αυτών με την κοινωνική πραγματικότητα. Διεκπεραιώθηκαν ομάδες εστίασης και οι συμμετέχοντες/-ουσες παρακολούθησαν ένα βίντεο με αποσπάσματα από παιδικές ταινίες. Επειτα, έλαβε χώρα η συζήτηση και μετά την συλλογή των δεδομένων πραγματοποιήθηκε η μέθοδος της θεματικής ανάλυσης για την εξαγωγή των αποτελεσμάτων. Κύρια αποτελέσματα που αναδείχθηκαν αποτελούν η ερμηνεία της αναπαράστασης των φύλων μέσα από το πολιτισμικό πλαίσιο δράσης των συνομιλητών/-τριών, καθώς κατά την διάρκεια της συζήτησης προβαίνουν σε κοινωνικές προεκτάσεις και αξιολογούν τόσο την αναπαράσταση όσο και τις έμφυλες συμβάσεις οι οποίες υφίστανται στην κοινωνική πραγματικότητα. Οι συμμετέχουσες/-οντες θεωρούν ότι η αναπαράσταση του φύλου στις παιδικές ταινίες γίνεται με στερεοτυπικό τρόπο, ενώ η απόκλιση από την στερεοτυπική απεικόνιση δίνει την αίσθηση διαφορετικών μορφών αρρενωπότητας και θηλυκότητας και φύλου. Κύρια θέματα που ήρθαν στο λόγο των συμμετεχόντων/-ουσών αφορούσαν την σημασία της σεξουαλικότητας υπό το πρίσμα της αναπαραγωγής για την υπαγωγή στο φύλο όσο και τις σχέσεις εξουσίας που κατασκευάζονται ανάμεσα στα φύλα με αποτέλεσμα την καταπίεσή αμφοτέρων. Όσον αφορά την επίδραση, δόθηκε έμφαση τόσο στην πολιτική των παιδικών ταινιών για τη διαμόρφωση της αντίληψης του φύλου όσο και στους ατομικούς παράγοντες που ενθαρρύνουν ή αποθαρρύνουν την επιρροή.
Λέξεις-κλειδιά: φύλο, ταυτότητα, θηλυκότητα, αρρενωπότητα, αναπαράσταση, παιδικές ταινίες, κοινό, επιρροή, κοινωνία, σεξουαλικότητα, καταπίεση, βιολογία, στερεότυπα

Συλλογή κειμένων για το μάθημα του τμήματος Ψυχολογίας του Α.Π.Θ. με τίτλο: Ψυχοκοινωνικά Προβλήματα: Εναλλακτικές προσεγγίσεις και πρακτικές (ΨΥ-562). Η συλλογή κειμένων αφορά στη διδασκαλία του μαθήματος κατά το εαρινό εξάμηνο του ακαδημαϊκού έτους 2020-2021 (Διδάσκων: Σωτήρης Λαϊνάς).

Με την παρούσα εργασία εξετάζουμε τους τρόπους αντιμετώπισης των προβλημάτων ενός υποθετικού αυτοδιαχειριζόμενου εγχειρήματος Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας, μιας Κοινωνικής Επιχείρισης Ένταξης που συστήθηκε από πρώην φυλακισμένους. Τα προβλήματα αυτά σχετίζονται με τις δυσλειτουργίες στην επικοινωνία μεταξύ των μελών, τη διαχείριση των συγκρούσεων μεταξύ τους και στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων.

Aπό το οπισθόφυλλο του βιβλίου:
    Συνδέεται άραγε ο µαρξισµός µε την ψυχολογία;
    Έχει νόηµα σήµερα ένα βιβλίο για τη σοβιετική ψυχολογία;
    Από πού προέκυψε και πώς συνδέεται µε τη σοσιαλιστική οικοδόµηση, ποια είναι τα κεκτηµένα, τα όρια και οι ανεπάρκειές της;
    Έκλεισε άραγε τον κύκλο της ή µήπως επιτεύγµατά της µπορούν να αποτελέσουν γόνιµη βάση σύγχρονων προσεγγίσεων µε προοπτική;
    Με ποιον τρόπο σχετίζεται η σοβιετική ψυχολογία µε το εγχείρηµα της Λογικής της Ιστορίας;
    Πώς το µεθοδολογικό και θεωρητικό κεκτηµένο της τελευταίας µπορεί να συµβάλει στην υπέρβαση των ανεπαρκειών της σοβιετικής ψυχολογίας, για την περαιτέρω ανάπτυξη της σύγχρονης επιστήµης;
    Ποια είναι η σχέση µεταξύ φύσης και κοινωνίας, βιολογικού και κοινωνικού στον άνθρωπο;
    Πώς διαµορφώνεται, δοµείται και αναπτύσσεται η προσωπικότητα και πώς συνδέονται οι κοινωνικές νοµοτέλειες µε την ψυχολογία;
    Μπορεί άραγε η σύγχρονη κεφαλαιοκρατική καθηµερινότητα, µε βάση τα κυρίαρχα ρεύµατα στη φιλοσοφία και την ψυχολογία, να ανοίξει δρόµους µε προοπτικές, να δώσει νόηµα στη ζωή;
    Είναι άραγε αναγκαία και εφικτή η υπέρβαση των αδιεξόδων της σύγχρονης κεφαλαιοκρατικής κοινωνίας;
Το παρόν βιβλίο είναι ένα πρωτότυπο εγχείρηµα απάντησης σε αυτά τα κοµβικά ερωτήµατα. Στόχος του είναι να καταδείξει ότι ο αναστοχασµός των επιτευγµάτων και των περιορισµών της σοβιετικής ψυχολογίας, καθώς και η προσπάθεια υπέρβασης των ανεπαρκειών της, στη βάση του θεωρητικού και µεθοδολογικού κεκτηµένου της Λογικής της Ιστορίας, αποτελούν αναγκαίους όρους για τη χάραξη ενός φάσµατος ερευνητικών προγραµµάτων ανάπτυξης της ψυχολογικής επιστήµης, της παιδαγωγίας και συνολικότερα της έρευνας, στην κατεύθυνση της επιστηµονικής θεµελίωσης της προοπτικής του κοινωνικού µετασχηµατισµού, για την επίτευξη της ολόπλευρης ανάπτυξης της προσωπικότητας ως όρο της ανάπτυξης της ενοποιηµένης ανθρωπότητας.

Περιεχόμενα  http://www.toposbooks.gr/contents/photos/files/SOVIETIKI%20PSICHOLOGIA_PERIECH.pdf

Εισαγωγή και Αντί Επιλόγου http://www.toposbooks.gr/contents/photos/files/SOVIETIKI%20PSICHOLOGIA_KEF.pdf

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Εισαγωγικά.
Για το Νέο Στάδιο της κεφαλαιοκρατίας και τις αλλαγές στη σύνθεση της εργατικής τάξης.
Για τη σημερινή δομική κρίση της κεφαλαιοκρατίας.
Για τα στάδια της επιστημονικής-τεχνολογικής επανάστασης, την κεφαλαιοκρατική τους χρήση και τις αλλαγές που επέρχονται στην εργατική τάξη.
Για τον χαρακτήρα της σημερινής εποχής και τις προοπτικές του επαναστατικού εργατικού κινήματος σε παγκόσμια και τοπική κλίμακα σε συνάρτηση με τον “ασθενή κρίκο”.
Επαναστατική συνείδηση και συγκρότηση κοινωνικοπολιτικού υποκειμένου.
Το πολιτικό εποικοδόμημα και η επαναστατική δραστηριότητα ως πραγματικότητα της ανθρώπινης κοινωνίας. Για την αντιστοιχία-αναντιστοιχία υποκειμένου, υλικών και οργανωτικών μέσων μετασχηματιστικής επενέργειας στην κοινωνία.
Προβληματική συγκυρία, δημιουργικότητα και επαναστατική πολιτική.
Κρίση, αναντιστοιχία του κινήματος και “κρίση πολιτικής εκπροσώπησης”. Ποια αριστερά;
Αριστερά της κρίσης και της ήττας, κενό επαναστατικού κοινωνικοπολιτικού υποκειμένου και προοπτικές.
Αναφορά σε κάποια αποπροσανατολιστικά ιδεολογήματα με καταστροφικές επιπτώσεις.
Αντί επιλόγου. Αντιφάσεις μιας κυβέρνησης με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ. Ορισμένα συμπεράσματα.
Βιβλιογραφία.

Η απανθρωποποίηση είναι ένα κοινωνιοψυχολογικό φαινόμενο, το οποίο μπορεί να λάβει μεγάλη έκταση στο πλαίσιο ενός κοινωνικού συνόλου, αναλόγως με τις συνθήκες και τις αντιλήψεις που το τροφοδοτούν. Η διερεύνησή του βρίσκεται μόλις στην πρώτη της δεκαετία, καθώς για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα κυριαρχούσε η αντίληψη πως η απανθρωποποίηση έχει σχέση μόνο με ακραίες καταστάσεις βίας ή πολέμου. Στα πλαίσια της εργασίας, θα δούμε τις διάφορες μορφές που μπορεί να λάβει η απανθρωποποίηση καθώς και τους τρόπους με τους οποίους εκφράζεται. Η ανάλυσή της θα γίνει ξεκινώντας από τα αμφίσημα στερεότυπα θερμότητας/ικανότητας, τα οποία θα μπορούσε να ειπωθεί πως αποτελούν μια πρωταρχική μορφή απανθρωποποίησης, πριν αυτή εκδηλωθεί πλήρως. Η εργασία θα καταλήξει στην ανάλυση της κατάστασης των ιδρυμάτων ψυχικής υγείας και πρόνοιας και την απανθρωποποίηση που εξελίσσεται στα πλαίσιά τους. Πιο αναλυτικά θα αναφερθεί η περίπτωση του Θεραπευτηρίου Χρονίων Παθήσεων – Παραρτήματος ΑμεΑ Λεχαινών, καθώς και περιστατικά ενδεικτικά της σημερινής κατάστασης της δημόσιας ψυχικής υγείας στην Ελλάδα. Κλείνοντας, θα γίνουν προτάσεις για άμεση καλυτέρευση των ακραία απανθρωποποιητικών καταστάσεων που βρίσκονται σε εξέλιξη στα ελληνικά κλειστά ιδρύματα και για τις οποίες προς το παρόν δεν έχει γίνει καμία παρέμβαση.

Εκείνο το οποίο επιχειρούμε να διερευνήσουμε στην παρούσα είναι η επιρροή του παγκοσμιοποιητικού πολιτισμικού υποδείγματος, στην ψυχολογική λειτουργία συγκρότησης της ταυτότητας των εφήβων, στην Ελλάδα. Αναλύουμε τη σύγκρουση της παγκοσμιοποίησης με την τοπική πολιτισμική παράδοση και τη δυσμενή θέση των εφήβων εντός αυτής.
Υποστηρίζουμε ότι οι περισσότεροι έφηβοι ωθούνται στην ανάπτυξη μιας διαπολιτισμικής ταυτότητας, επιχειρώντας να συγκεράσουν στοιχεία και από τις δύο κουλτούρες, που όμως, σε αρκετές περιπτώσεις, καταλήγει να προσομοιάζει με έναν μετεωρισμό μεταξύ της «δοτής» ταυτότητας και του «μορατόριουμ», σύμφωνα με την ορολογία του Marcia ή, με άλλα λόγια, σε μια ταυτοτική σύγχυση.
Εν κατακλείδι, ενώ από μια άποψη, η παγκοσμιοποίηση ωθεί τους εφήβους σε απαλλαγή από ταυτοτικά στερεότυπα και προκαταλήψεις των τοπικών ελληνικών παραδόσεων και διανοίγοντας νέους ορίζοντες, φαίνεται, από την άλλη, ότι (α) αυξάνει την ταυτοτική σύγχυση των εφήβων (β) μπορεί να οδηγεί τους εφήβους σε ένα περίπου ταυτοτικό εκρεμμές, που κινείται μεταξύ της τοπικής παράδοσης και των παγκοσμιοποιητικών πολιτισμικών προτύπων, και (γ) συντελεί στην διαρκή ηλικιακή επέκταση της περιόδου της εφηβείας και των σχετικών αναζητήσεων ταυτότητας,

Η παρούσα διατριβή διερευνά τον ρόλο της τοπολογίας επικοινωνίας στο μοντέλο πολλαπλών κανονιστικών ισορροπιών (MER model). Συμπεριλαμβάνει επίσης και μια εισαγωγή στις δραστοστρεφείς προσομοιώσεις καθώς και την παρουσίαση κάποιων από τα σημαντικότερα μοντέλα που αφορούν στη δυναμική εξέλιξη των γνωμών μιας τεχνητής κοινωνίας.

Στόχος της παρούσας έρευνας είναι να μελετήσει πώς ο κοινός νους αντιλαμβάνεται
διομαδικά φαινόμενα της επικαιρότητας και πώς οι μη επιστημονικές ερμηνείες συνδέονται
με τις υπάρχουσες κοινωνικοψυχολογικές θεωρίες. Ειδικότερα, η έρευνα επικεντρώνεται
στον τρόπο με τον οποίο οι πολίτες ερμηνεύουν την άνοδο και τη διατήρηση των ακροδεξιών
κομμάτων στην Ευρώπη και πιο συγκεκριμένα στην Ελλάδα.

κύριος σκοπός της παρούσας έρευνας πεδίου ήταν η διερεύνηση της επαγγελματικής εξουθένωσης δασκάλων του Δημοτικού Σχολείου στη βάση των παραγόντων του φύλου, της ηλικίας, των ετών υπηρεσίας και της οικογενειακής τους κατάστασης. Στην έρευνα συμμετείχαν εβδομήντα οκτώ (78) δάσκαλοι/δασκάλες, που εργάζονταν σε Δημοτικά Σχολεία του Κέντρου της Θεσσαλονίκης το Νοέμβριο του 2016. Ως εργαλείο συλλογής των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε η ελληνική έκδοση της κλίμακας επαγγελματικής εξουθένωσης της Maslach (Maslach Burnout Inventory (MBI), που αφορά εκπαιδευτικούς. Η παραπάνω κλίμακα περιελάμβανε 22 δηλώσεις αυτο-αξιολόγησης στις επιμέρους περιοχές της συναισθηματικής εξάντλησης, της προσωπικής επίτευξης και της αποπροσωποποίησης. Σύμφωνα με τα βασικά ευρήματα της έρευνας: α) οι μη έγγαμες δασκάλες με ηλικία άνω των 43 ετών εκδηλώνουν με μεγαλύτερη συχνότητα συμπτώματα συναισθηματικής εξάντλησης, β) οι δάσκαλοι/δασκάλες εκδηλώνουν συμπτώματα προσωπικής επίτευξης με την ίδια συχνότητα ανεξαρτήτως του φύλου, της ηλικίας, των ετών υπηρεσίας και της οικογενειακής τους κατάστασης, γ) οι μη έγγαμοι δάσκαλοι με περισσότερα από 28 έτη υπηρεσίας εκδηλώνουν με μεγαλύτερη συχνότητα συμπτώματα αποπροσωποποίησης. Με βάση τα παραπάνω αποτελεί προτεραιότητα για το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα ο σχεδιασμός και η υλοποίηση εξειδικευμένων θεσμικών δράσεων και παρεμβάσεων από τους αρμόδιους δημόσιους φορείς παροχής εκπαιδευτικών και ψυχοκοινωνικών υπηρεσιών με σκοπό την πρόληψη εκδηλώσεων συναισθηματικής εξάντλησης και αποπροσωποποίησης από τους/τις δασκάλους/δασκάλες του Δημοτικού Σχολείου και συνακολούθως τη διασφάλιση και τη βελτίωση της ψυχοκοινωνικής τους υγείας καθ' όλη τη διάρκεια του μακρού επαγγελματικού τους βίου.

Στην εργασία αυτή χρησιμοποιήσαμε την έννοια του προσώπου  και διαπραγματευτήκαμε την απώλεια  του προσώπου ως εξηγητικού σχήματος για το σύγχρονο φαινόμενο της εξάρτησης. Αρχικά, (κεφάλαια 1,2) αποσαφηνίζουμε τις θεωρητικές μας παραδοχές και τονίζουμε τη σημασία της έννοιας του προσώπου και της μελέτης της,  για την κατανόηση και αντιμετώπιση των προβλημάτων της εποχή μας.  Υποστηρίζουμε ότι δεν υπάρχει αντικειμενική γνώση , αλλά κάθε γνώση συνιστά ερμηνεία και εξαρτάται από  το εκάστοτε ιστορικό πλαίσιο.  Στηρίζουμε τις απόψεις μας στις θέσεις διανοητών όπως ο  Nietzshe,  ο Foucalt,  ο  Dilthey  ο Gadamer . Στη συνέχεια και μέσα από την ιστορική αναδρομή  επιχειρούμε να αναδείξουμε την εξάρτηση ως φαινόμενο κυρίως του σύγχρονου κόσμου  το οποίο δεν ταυτίζεται με τη χρήση ουσιών των παλαιότερων εποχών.  Ακολούθως ,(κεφάλαια 3 και 4), προχωρούμε σε μια διεξοδική παρουσίαση της έννοιας του προσώπου .Ξεκινώντας από τις πρωτόγονες φυλές ,  περνώντας από τις φιλοσοφικές και θεολογικές θεωρήσεις των μεγάλων πολιτισμών και θρησκειών και φτάνοντας στο Διαφωτισμό και τον Υπαρξισμό με έμφαση στις προσεγγίσεις του Κίρκεγκωρ, Γιάσπερς, Χάιντεργκερ,  επιχειρούμε  να καταδείξουμε την απώλεια του προσώπου και τις επιπτώσεις της στη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου.  Επιπλέον, εξετάζεται η διαμόρφωση του προσώπου και του εαυτού στις σύγχρονες ψυχολογικές θεωρίες και τονίζεται  ο τρόπος με ο οποίος η απώλεια των  ψυχικών χαρακτηριστικών του προσώπου συμβάλλει στην δημιουργία μιας εξαρτητικής συμπεριφοράς.  Στο τελευταίο μέρος της εργασίας (κεφάλαια 5 και 6) εκθέτουμε τις βασικές παραδοχές του βιολογικού μοντέλου της εξάρτησης, το οποίο κρίνουμε ως τουλάχιστον ανεπαρκές για την ερμηνεία του φαινομένου, και αναλύουμε τις υπαρξιακές προσεγγίσεις, με τις οποίες και συντασσόμαστε. Στη συνέχεια, εξετάζουμε τα υπέρ και τα κατά των κύριων σύγχρονων θεραπευτικών προτάσεων στοιχειοθετώντας την κριτική μας , με γνώμονα αν αυτές μπορούν να συμβάλλουν , είτε περιφερικά, είτε ως κεντρικοί παράγοντες, στη φιλοσοφική μεταστροφή του ατόμου προς μια αυθεντικότερη ύπαρξη , που αποτελεί το ζητούμενο για μια ουσιαστική απεξάρτηση.  Επιχειρούμε  να αναδείξουμε την υπαρξιακή διάσταση της εξάρτησης, συνδέοντας την με το κοινωνικό- πολιτικό πλαίσιο και τονίζουμε τη σπουδαιότητα της φιλοσοφικής και κοινωνικοπολιτικής μεταστροφής για τη θεραπεία. Τέλος, θεωρούμε ότι η έννοια του προσώπου αποτελεί ένα δείκτη για τη  διέξοδο από την κρίση του νεωτερικού παραδείγματος και μια  δημιουργική μεταφορά της φιλοσοφικής και ιστορικής γνώσης ,  έτσι ώστε ο σύγχρονος άνθρωπος να  θέσει το ερώτημα για  την ουσιαστική φύση του ανθρώπου,  τη θέση του στο κόσμο και τη σχέση του με την απειρότητα.

Η παρούσα εργασία αποτελεί μια απόπειρα κοινωνιοψυχολογικής μελέτης του κινήματος κατά των πλειστηριασμών που τους τελευταίους μήνες εκδηλώνει έντονη παρουσία στη χώρα. Σε μια απόπειρα ερμηνείας θα προσπαθήσουμε να συνδέσουμε το ζήτημα με θεωρίες της κοινωνικής ψυχολογίας, λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα δυο ασκήσεων που διεκπονήθηκαν  αναφορικά με α) τις απόψεις ανθρώπων για τις κινητοποιήσεις όπως αυτές εκφράζονται σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης και β) τα κίνητρα συμμετοχής ατόμων που λαμβάνουν μέρος στις κινητοποιήσεις. Στόχος είναι να ερμηνεύσουμε τον τρόπο με τον οποίο άτομα που ανήκουν είτε στην ενδοομάδα είτε στην εξωομάδα του κινήματος μιλούν για αυτή τη συλλογική δράση και παίρνουν θέση σχετικά με αυτό το κοινωνικό φαινόμενο.

(Η εργασία αυτή διεκπονήθηκε ως μέρος της αξιολόγησης του μαθήματος Συγκρούσεις και συλλογικές ταυτότητες: Ζητήματα έρευνας, του προπτυχιακού προγράμματος του Τμήματος Ψυχολογίας ΑΠΘ).

Τι συμβαίνει λοιπόν, στην ελληνική κοινωνία, αν θέλει κανείς να υπερβεί τα μάλλον εύκολα σχήματα του τύπου των «ευρωλιγούρηδων» κ.λπ.; Τι συμβαίνει και αποδεχόμαστε συλλογικά τον Ευρωπαϊσμό, όχι απλά ως ένα ταυτοτικό μας χαρακτηριστικό, αλλά ως περίπου υπαρξιακό μας προαπαιτούμενο; Ένα «κάτι» εκ των ων ουκ άνευ! Δεν υπήρξε άραγε, ποτέ άλλοτε, η ελληνική κοινωνία χωρίς αυτόν τον προσανατολισμό; Γιατί μοιάζει να κινδυνεύουμε να μην υπάρχουμε χωρίς αυτόν;   

Πρόκειται για μια «υπερεγωτική λειτουργία», θα σας έλεγαν οι ψυχαναλυτές.

Το δεύτερο μέρος της μετάφρασης του άρθρου "The Structural Communality of the Commons" («Η δομική κοινοτικότητα των κοινών»), του μηχανικού, επιστήμονα πληροφορικής και συγγραφέα Στέφαν Μέρετς.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Ιδεογραφία» του Εναλλακτικού Πολιτιστικού Εργαστηρίου της Κέρκυρας τον Μάη του 2016 (https://www.docdroid.net/6NgVKqL/o-ploutos-ton-koinwn-h-ftwkheia-ton-aghorwn-2o-meros-ideoghrafia-maios-2016-pdf#page=6).

Το άρθρο του Στέφαν Μέρετς δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο wealthofthecommons.org (http://wealthofthecommons.org/essay/structural-communality-commons).

Γιατί, στην Ελλάδα της κρίσης, οι ακραίες ανισότητες μεταξύ των κυρίαρχων και των μειονεκτουσών ομάδων, δεν αντιστοιχίζονται με συλλογικές δράσεις για τη βελτίωση της θέσης τους; Υπό ποιές προϋποθέσεις θα μπορούσε να αναληφθεί συλλογική δράση;
Για τη διερεύνηση αυτή αξιοποιήθηκε η θεωρία κοινωνικής ταυτότητας των Tajfel και Turner (1979) και ειδικότερα το «διαδοχικό μοντέλο» που προτείνει ο Wright, C.S. (2001) στο Strategic Collective Action του συλλογικού έργου Blackwell Handbook of Social Psychology: Intergroup Processes των Brown, R. & Gaertner, L.S. (2001).
Σύμφωνα με το μοντέλο αυτό «οι ρίζες της συλλογικής δράσης μπορούν να βρεθούν: (α)
στις αυτο-αναπαραστάσεις (self-representations) του ατόμου, με την ιδιότητα του ως μέλος της ομάδας, β) στις συγκρίσεις μεταξύ ομάδων που οδηγούν στην αντίληψη της μειονεκτητικής θέσης  γ) στην απόρριψη της δυνατότητας ατομικής προς τα άνω κινητικότητας  (δ) στην αξιολόγηση του γεγονότος ότι η χαμηλή θέση της ένδο-ομάδας είναι αθέμιτη και (ε) στις πεποιθήσεις ότι η δια-ομαδική ιεραρχία είναι εφικτό να αλλάξει, αλλά και ότι η ένδο-ομάδα έχει την ικανότητα να προκαλέσει αυτήν την αλλαγή». (Wright, C.S., 2001, σελ. 425).
Η διερεύνηση αυτής της ποικιλομορφίας δυνάμεων, στην ελληνική περίπτωση, είναι το αντικείμενο της παρούσας εργασίας.

Η παρούσα διατριβή επιχειρεί να διερευνήσει, με ποιοτικές μεθόδους της κοινωνικής ψυχολογίας, την κοινωνικο-οικονομική και πολιτισμική ένταξη των εργαζόμενων νέων στην Ελλάδα. Τα ερευνητικά της ερωτήματα αφορούν τους τρόπους με τους οποίους οι συμμετέχοντες κατανοούν και αναπαριστούν, περιγράφουν και κατασκευάζουν, κατακρίνουν ή/και νομιμοποιούν στον καθημερινό τους λόγο τις σύγχρονες συνθήκες επισφαλούς εργασίας, κατασκευάζοντας στην συνέντευξη όψεις της κοινωνικής τους ταυτότητας. Το εργασιακό καθεστώς της επισφαλούς εργασίας  διαπιστώνεται ως κοινωνικο-οικονομική συνθήκη στην Ελληνική κοινωνία, το οποίο συνδέεται με ευρύτερες αλλαγές στην οργάνωση της εργασίας.
Οι συμμετέχοντες στην έρευνα (40 άτομα, 18-26 ετών), προέρχονται από δυο ομάδες: α) νέες και νέοι της β' γενιάς μεταναστών, β) νέες και νέοι ελληνικής καταγωγής. Η αναλυτική διαδικασία υποδεικνύει τις ψυχο-λογοπρακτικές που χρησιμοποιούν στις συνεντεύξεις, όπου συναρμολογείται η κοινωνική ταυτότητα τους όσον αφορά το καθεστώς της επισφαλούς εργασίας. Χρησιμοποιήθηκαν αναλυτικά εργαλεία της κριτικής λογοψυχολογίας, όπως τα ερμηνευτικά ρεπερτόρια, οι θέσεις υποκειμένου, τα ιδεολογικά διλήμματα, οι αιτιολογικές εξηγήσεις και οι αξιολογικές εκτιμήσεις.
Ανάμεσα στα ευρήματα αυτής της διατριβής είναι: α) οι συμμετέχοντες στην έρευνα, αντιμέτωποι με τη συνθήκη του καθεστώτος επισφαλούς εργασίας, την κατασκευάζουν ως κοινότοπο καθεστώς (εργασίας): αυτός είναι ο ηγεμονικός προσανατολισμός στην ψυχο-λογοπρακτική της κοινοτοπο-ποίησης της επισφαλούς εργασίας· β) μέλημα των συμμετεχόντων ήταν να τοποθετούνται ως ελεύθερα, χωρίς περιορισμούς, “προκομμένα υποκείμενα”· γ) επίσης, η κινητοποίηση του ερμηνευτικού ρεπερτορίου της “προκοπής” αποτέλεσε υποστηρικτικό απόθεμα των τοποθετήσεων αυτών· δ) ένα άλλο ερμηνευτικό ρεπερτόριο ονομάστηκε η “διαδρομή της ζωής”: τα άτομα το κινητοποιούσαν αποσκοπώντας να οικοδομήσουν μια εργασιακή βιογραφία, με αρχή, μέση και τέλος, ως την κοινωνική αναγνώριση. Σε αυτή τη βιογραφική διαδρομή, ε) η εργασία αρθρώθηκε ως ένα ιδεολογικό δίλημμα: το κοινωνικό αντικείμενο της εργασίας διαρθρώθηκε στους πόλους της “δουλειάς του μόχθου” και της “καλής δουλειάς”, ανάλογα με την προσωπική επένδυση και τις αξιολογικές εκτιμήσεις, που κινητοποίησαν οι συμμετέχοντες.

Abstract

The present doctoral thesis explores the socio-economic and cultural integration of precariously employed young people in Greece, by using a qualitative psychological research design. The main research question focus on the ways with which the participants understand and represent, describe and construct, blame and/or legitimize in their everyday discourse the contemporary precarious working conditions, by articulating aspects of their social identities. The precarious work regime is evidenced as a socio-economic condition of the Greek society, which is connected with wider changes in the labour market.
The research sample consisted of 40 participants (both genders, aged 18-26), who came from two groups: a) second generation of migrants in Greece, b) Greek nationals. The data analysis  was qualitative, aiming to pin-point the psycho-discursive practices mobilized in the semi-structured interviews, where their social identities were constucted vis-a-vis the precarious work regime. Analytic tools of critical discursive psychology were used, such as the interpretative repertoires, the subject positions, the ideological dilemmas, the causal and value attributions.   
The results, discussed in accordance with the relevant literature, include: i) the research participants, facing the precarious work regime, construct it as a banal (work) regime: this is the hegemonic orientation to the psycho-discursive practice of banalization of precarity; ii) the participants mind to position themselves as free, without constraints, “effortful subjects; iii) they mobilized the repertoires of “effortfulness” and the “life's course”, in order to construct a hard-working (effortful) individual's work biography, with a beginning, a middle and an end, towards social recognition. In this biographical course, iv), work is articulated as an ideological dilemma: the social object of work is split in the two poles of “hard work” and “good work”, depending on the personal investment and the value attributions mobilized by the informants.

Στο παρόν άρθρο θα επιχειρηθεί η ανάδειξη της πολιτικής διάστασης της Ψυχολογίας κι ιδιαίτερα η πολιτική της χρήση σε περιόδους κρίσεων. Αρχικά θα δείξουμε πως ο κυρίαρχος λόγος χρησιμοποιεί την ψυχολογία για να αποπολιτικοποιήσει και να ψυχιατρικοποιήσει τα κοινωνικά φαινόμενα. Στη συνέχεια θα επιχειρήσουμε να ακυρώσουμε το επιχείρημα της ουδετερότητας που κομίζουν οι κυρίαρχες ψυχολογικές θεωρίες και τέλος θα παρουσιάσουμε το ρεύμα της απελευθερωτικής ψυχολογίας, το οποίο αναγνωρίζει τον πολιτικό του ρόλο θέτοντας τον εαυτό του στο πλευρό του αγωνιζόμενου λαού.