çocuklar için felsefe

(MEDEM) geçen iki dönemde olduğu gibi bu dönem de Çocuklar İçin Felsefe Atölyesi çalışmalarına devam ediyor. Yürütülecek programla ilgili açıklama yapan atölye eğitmeni BEÜ Felsefe Bölümü'nden Arş. Gör. Mustafa Çakıroğlu şunları söyledi: " Felsefe sadece kitabî ve soyut şeyleri konu edinmez; felsefe daha temelde insanı ve onun problemlerini ele almak için vardır. Felsefî bir tavır en çok analitik ve kritik özelliklere sahiptir.

This study is made to examine the impact of philosophy ac-tivities on philosophical attitude and behaviors of pre-school children. In the study pre-test – last test control group semi-examinational model is used and 42 children, being 20 experiments and 22 control groups within study group. In order to collect data, Control List to Determine Philosophical Attitude and Behaviors of Children in Pre-School Term developed by the researchers and Demographic Information Form are used. For two days a week for 12 weeks, Philosophy with Children Education Activities are applied to children in experiment group by the researcher. Routine programs of children in control group are continued by their teachers, no philosophy activity is made. In order to determine the difference between pre-test and last tests applied to experiment and control groups was used SPSS. It is determined that there is a meaningful difference in advantage of experiment group between the last test scores.
Keywords: Philosophy with children, philosophy for children, philosophical attitude

Alanyazında çocuklar için felsefe, çocukluk felsefesi ya da çocuk felsefesi gibi farklı isimlerle anılan çocuklarla felsefe, son yıllarda sıklıkla gündeme gelen bir eğitim etkinliğidir. Ancak popülerleştirilen pek çok kavramda olduğu gibi çocuklarla felsefede de bir takım yanlış yargıların, meseleyi esas amacından çıkararak 'moda' haline getiren yanlış algıların mevcut olduğu düşünülmektedir. Eğitimin, özellikle de felsefe gibi bir gelenek işi olan eğitimlerin yeni olana değil gelenekli olana yaslanması; moda değil kalıcı olması önemlidir. Çocuklarla felsefe algısındaki yanlışları tespit etmek amacıyla kaleme alınan bu makalede; çocuklarla felsefenin yeni bir kavram olduğu yanılgısı, amacın saptanmadan yönteme geçilmesinin yanlışlığı, çocuklarla felsefeye dil gelişimini, bilişsel gelişimi, yaratıcılığı, ahlak gelişimini desteklemek gibi yüzeysel amaçlar belirleyerek bilgelik tanımından uzaklaşılması ve felsefenin eğitimde araçsallaştırılması, çocuklarla felsefenin oldukça kısa süreli kurslarla ticari amaçlı yapılması ve çocukların doğuştan filozof olduğu yanılgıları tartışılmıştır. Sonuç olarak çocuklarla felsefenin üç ayağını oluşturan insan, felsefe ve eğitim tanımları irdelenmiş, çocuklarla felsefe eğitiminin bu tanımlar etrafında şekillenmesi gerektiği düşünülmüştür.

Araştırma, okul öncesi dönemdeki çocukların felsefi tutumlarının çeşitli değişkenlere göre (cinsiyet, anne öğrenim durumu, baba öğrenim durumu ve okul türü) değişkenlik gösterip göstermediğini incelemek amacı ile yapılmıştır. Betimsel türdeki araştırmanın çalışma grubunu, Ankara İli Keçiören İlçesinde orta sosyo-ekonomik düzeydeki dört ilkokulun anasınıfına devam eden 60-72 aylık 65, altı özel anaokulunun altı yaş grubuna devam eden 45 olmak üzere toplam 110 çocuk oluşturmuştur.  Verileri toplamak amacı ile araştırmacılar tarafından geliştirilen “Okul öncesi dönem çocuklarının felsefi tutum ve davranışlarını belirleme kontrol listesi” kullanılmıştır.  Analiz sonucunda elde edilen bulgulara göre çocukların anne ve babalarının öğrenim durumu ile felsefi tutumları arasında anlamlı fark olduğu belirlenmiştir. Anne ve babaları üniversite mezunu olan çocukların felsefi tutum ve davranış puanları diğer çocuklara göre daha yüksektir. Çocukların cinsiyetleri ve devam ettikleri okul türleri ile felsefi tutumları arasında ise farkın olmadığı saptanmıştır. Ayrıca çocukların %91,8 ile en fazla “İyi davranış ile kötü davranış arasındaki farkı söyler.” maddesini gerçekleştirdiği tespit edilmiştir. En az gösterebildikleri felsefi tutum göstergesinin ise %55,5 ile “Başkalarının hakları olduğunu söyler.” maddesi olduğu görülmektedir. Egosantrik dönemdeki altı yaş çocuğu için bu maddenin daha güç görülmesinin gelişimsel sebepleri olduğunu söylemek mümkündür.

Özet Son yılların ilgi çeken konularından olan çocuklarla felsefenin aslında kadim gelenek içerisinde izlerine rastlanabilir. Her türlü otorite karşısında özgürleşmeyi ve hakiki terbiyeyi içine alan yapısıyla insanın insan olmak davası kadar eski olan bu meselenin çağdaş eğitimin amaç ve gereklilikleri içerisinde taze bir bakışla tekrar incelenmesi ihtiyacı doğmuştur. Bu yazının konusu olarak çocuklarla felsefe, insan-eğitim-felsefe bağlamında varoluşsal bir bakış açısıyla incelenmeye çalışılmıştır. İnsan, eğitim ve felsefenin tanım ve mahiyetlerinden hareketle Türkiye'de çocuklarla felsefenin nasıl bir içerikte olması gerektiği açıklanmak istenmiştir. Kimlik, kişilik ve şahsiyet arasındaki farklara değinilerek kişinin kendi şahsiyetini inşa ederken felsefenin terbiye edici bir yol oluşuna ve çocukları felsefeyle tanıştırmak suretiyle yola koyulma eyleminin mümkün olduğunca erken başlatılması gerektiğine dikkat çekilmiştir. Ayrıca çocuklarla felsefedeki temel gayenin çocuklara filozofları ve felsefi akımları tanıtmak değil, daha yaşanılabilir bir dünya kurmak için onların şahsiyet inşasında rehber olmak olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Küçük yaşlardan itibaren felsefe ile disipline edilmiş bir zihnin toplumsal önyargıları ve basmakalıp fikirleri bir süzgeç gibi eleyerek doğru ve gerçek olana yöneldiği ve böyle bir ön eleme ile felsefenin çocuklara bir etik ve estetik tavır sağladığı üzerinde durulmuştur. Etik ve estetik tavır sahibi kişi ise kendisinin ve diğer insanların bir obje değil süje olduğu bilinciyle hareket eder. Bu bilinç bir anlamda dünyanın birlik ve hoşgörü içerisinde daha yaşanılabilir bir yer olması için her insanın sahip olması gereken temel insanlık unsurudur. Bu bağlamda bilim ve sanat gibi felsefenin de insan için yapılan bir insanlık başarısı ve eylemi olduğunu söylemek mümkündür. Bu yazıda mevcut eğitim sistemi içerisindeki bazı yanlışlıklar ifade edilerek bu yanlışlıkları aşmada felsefenin etkisine değinilmiştir. Bir takım bilgileri ezberletmek, hakikate yalnızca tek bir yoldan gidileceğini söylemek, çocuğun özgür iradesini ve kişilik özelliklerini görmezden gelmek, ona önceden tayin edilmiş bir rota çizmek ve karar verme hürriyetini test mantığı ile elinden almak