Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/4, Fall 2012, p. 611-627, ANKARA-TURKEY MAXİMİLİAN’IN MEKSİKA İMPARATORLUĞU VE MEKSİKA’YA GİDEN MISIR ASKERLERİ Durmuş AKALIN* ÖZET Meksika bulunduğu konum itibariyle son derece önemli bir ülkedir. Bu yüzden İspanya’dan ayrılıp bağımsız olduktan sonra bir güç mücadelesinin içinde kalmıştır. Amerika Birleşik Devletleri ile yaşadığı Teksas meselesinden sonra Meksika borç batağında kalmıştır. Bu sıkıntılar yanında bir süre sonra da siyasi çekişmeler başlamış ve ardından Juarez’in duruma hâkim olmasıyla siyasi çalkantılar çözülmüştür. Ancak ekonomik sıkıntıların altından kalkamayınca bu defa İngiltere, Fransa ve İspanya’nın askeri müdahalesi ile karşı karşıya kalmıştır. Askeri operasyon başlamadan önce Londra’da üç devlet bir anlaşmaya varmıştır. Bu anlaşma doğrultusunda da ortak hareket edilmiştir. İngiltere ve İspanya’nın Meksika’dan çekilmesi son derece önemli bir durum olmuştur. İngiltere’nin düşüncesi sadece borçlarını alabilmektir. İspanya ise kendine yakın bir hanedanın Meksika’nın başında olmasını arzu etmektedir. Bu düşünce ile her iki devlet askeri operasyon için hareket etmiştir. Fransa ise her iki devletin düşüncesinden farklı olarak, borçlar konusundan önce, Meksika tahtı ile ilgilenmiştir. İngiltere ve İspanya’nın Meksika’dan çekilmesiyle Fransa, Maximilian’ı imparator yapmak ve Meksika’yı da Fransa’ya bağlı bir devlet haline getirmek istemiştir. Ancak planlar istediği gibi işlememiş ve askeri mücadele oldukça önemli bir hale gelmiştir. Meksika’da sadece askeri değil siyasi bir karmaşa da vardı. Karmaşa Meksika’nın nasıl yönetileceği üzerineydi. Meksika’da halkın büyük çoğunluğu Juarez’i destekliyordu. Bu karmaşa içinde Fransa’nın desteğini alan bir grup ise Avusturya İmparatorunun kardeşi Maximilian’ın Meksika tahtına geçmesini istiyordu. Bu gruplar düşünceleri doğrultusunda Fransa’dan da destek aldılar. İlk olarak bu düşünceyi III. Napoleon’a ilettiklerinde onun bu konuda aracı olmasını istediler. Tasarıya göre eğer Maximilian bu teklifi kabul etmez ise bu sefer III. Napoleon’un uygun göreceği bir isime teklif götürülecekti. Heyetin görüşmelerinden sonra Maximilian teklifi kabul etti. Ardından birçok Avrupa devletine haber verildi. Bir süre sonra Maximilian eşiyle beraber Meksika’ya gitti ve Meksika İmparatoru olarak görevine başladı. Bu mücadele sırasında Maximilian’a Fransa büyük bir destek vermiştir. Bunun için de birçok asker Meksika’ya savaşa gitmiştir. Bu da yeterli olmayınca Fransa Mısır’dan asker gönderilmesi için Said Paşa ile görüşmüş ve bu görüşme neticesinde bir miktar Mısır askeri Meksika’ya gönderilmiştir. Mısırlı askerlerin gidişleri ve Meksika’daki yaşamları oldukça zor olmuş ve bu askerler savaş boyunca Meksika’da kalmıştır. * Yrd. Doç. Dr., Pamukkale Üniversitesi Tarih Bölümü, El-mek: duriland@gmail.com Durmuş AKALIN 612 Osmanlı Devleti bu askerlerin gidişini onaylamamıştır. Üstelik bu askerler kendisine sorulmadan gönderilmiştir. Bu yüzden Mısır Osmanlı Devleti tarafından kınanmıştır. İngiltere de Mısır askerlerinin Meksika’ya gönderilmesinden rahatsız olmuştur. Durumu Osmanlı Devleti ve Mısır nezdinde protesto etmiştir. Ancak tüm bunlara rağmen bu askerler Meksika’da Fransız askerleri ile beraber savaşmışlardır. Giden askerler sayıca azdır ancak sembolik önemleri büyüktür. Bu çalışma ile Maximilian’ın imparatorluk serüveni ve Mısır askerlerinin Meksika’daki mücadelesi incelenmektedir. Anahtar Kelimeler: Napoleon, Maximilian Mısır, Osmanlı Devleti, Meksika, III. MAXIMILIAN’S MEXICAN EMPIRE AND EGYPTIAN SOLDIERS IN MEXICA ABSTRACT Mexica is an important country. Therefore Mexica was in a political rivalry after seperated from Spain and becoming a free country. Mexica faced in large quantities debt with freedom and Texas problem lived between United States of America and Mexica. Afterwards many problems in Mexican politic life started and then Juarez ruled Mexica and gained politic power. With Juarez’s accomplishment there was a quiteness in Mexican politic life. But Mexica didn’t gained economic accomplishment and then England, France and Spain claimed their loans from Mexican governmet. Mexican government didn’t pay his debts to these countries. Afterwards these countries interfered and sent their troops to Mexica. Three countries reached an agreement about on Mexica in London. They conducted on this agreement. It was very important that England and Spain withdrawed their troops from Mexica. England just aimed to take its loans. Spain wanted to see an agreeable dynasty in Mexica. Both countires moved on this platform for intervention. France’s consideration was different from both countries. France focused on Mexica dynasty. With England and Spain’s withdrawing their troops from Mexica, France endeavoured for Maximilian. France intended to him a Mexican Emperor and Mexica would be a satellite of France. But France didn’t do it and sent more troops. There was not only a military problem but also a politic rivalry in Mexica. Problem was on Mexican ruling system. Juarez was supported by many of Mexican people. A group would like to see Maximilian who was a brother of Austurian Emperor, as a Mexican Emperor. These group was supported by France. This group wanted to see III. Napoleon as a mediator. There was a project on Maximilian. If Maximilian didn’t want to be an emperor III. Napoleon would choose a prince for Mexican throne. After many meetings Maximilian accepted to be Mexican Emperor. Then many European countries learned this situation and Maximilian went to Mexica as a Mexican Emperor. France needed more troops for Mexican problem. France negotiated with Said Pasha for more soldiers. Therefore Said Pasha approved this plan and Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/4, Fall, 2012 Maximilian’ın Meksika İmparatorluğu ve Meksika’ya Giden Mısır Askerleri 613 sent a group of soldiers to Mexica. These soldiers stayed there for a long time. They lived in bad stiuations in this war. Ottoman Empire didn’t approve this stiuation. Also these soldiers went to Mexica without Ottoman Empire’s approval. But Egypt was suzerain of Ottoman Empire so Ottoman Empire disapproved Egypt’s behavior. England worried about this stiuation too and then protested against sending Egyptian troops to Mexica without Ottoman Empire’s approval. After all Eyptian soldiers went to Mexica and they fight with French soldiers. Their number was too few but their important was too more. This article focused on Maximilian’s emperor adventure and Egyptian soldiers in Mexican war. Key Words: Egypt, Ottoman Empire, Mexica, Napoleon III., Maximilian Giriş Avrupa’nın önde gelen devletlerinden biri olan Fransa, XIX. yüzyıl içinde de hatırı sayılır bir güçtü. Ancak III. Napoleon, bu dönemde Fransa’nın dıĢ politikada etkin olamadığı düĢüncesindeydi ve mizacı gereği hareketli bir politika taraftarıydı. Bu yüzden III. Napoleon iktidara geldikten sonra uluslar arası bir güç olarak harekete geçmek üzere birçok olayla ilgilenmeye baĢladı. Bir süre sonra da Fransa, Avrupa dıĢına yayılmaya baĢladı. Bu yayılma Afrika, Pasifik, Endonezya ve Güneydoğu Asya’da oldu. III. Napoleon etkili ve saldırgan bir dıĢ politika izledi. Aynı zamanda Gine, Benin (Önceki adı Dahomey) ve Cezayir’deki faaliyetleri devam ettirdi ancak Ġtalya ve Meksika’da iĢler iyi gitmedi.1 Fransa’nın Avrupa dıĢında ilgilendiği en önemli yerlerden biri ise Mısır’dı. Fransa’nın Mısır üzerinde I. Napoleon’dan itibaren oldukça etkin bir nüfuzu vardı. Bu güç Mehmed Ali PaĢa zamanında daha da arttı.2 Osmanlı Devleti’ne karĢı giriĢtiği mücadelede Mehmed Ali PaĢa’yı açıkça destekleyen tek Avrupa devletinin kendileri olması nedeniyle Fransızlar bu durumu çok iyi değerlendirdiler. Ardından Mısır’da birçok önemli göreve zamanla Fransız uzmanlar yerleĢtiler. Mehmed Ali PaĢa’nın ölümü ile yerine Ġbrahim PaĢa geçti. Ancak o da kısa bir süre sonra ölünce Abbas PaĢa Mısır valisi oldu.3 Abbas PaĢa’nın valiliği sırasında Mısır üzerindeki Fransız ilgisi azalmaya baĢladı. Abbas PaĢa aslında Mısır’da tüm yabancıların etkin olmasına karĢıydı ve onların Mısır’ı büyük sorunlara sürükleyeceğini düĢünüyordu. Abbas PaĢa’nın bu tavrı Mısır’daki en etkin güç olan Fransa’nın zamanla etkinliğini kaybetmesine neden oldu. Üstelik aynı dönemde politika gereği Abbas PaĢa’nın mecburen Ġngilizlere yakın durmaya baĢlaması ve onlara demiryolu yapımı için izin vermesi Fransa’yı daha da etkisizleĢtirdi. Ancak Fransa Mısır üzerinde tümüyle etkinliğini kaybetmek üzereyken Abbas PaĢa’nın ansızın bir kölesi tarafından öldürülmesi Mısır’da önemli bir değiĢiklik meydana getirdi. Abbas PaĢa’dan sonra Mısır valiliğine Mehmed Ali PaĢa’nın dördüncü oğlu Said PaĢa geçti.4 Said PaĢa aldığı eğitim ve çevresinde genellikle Fransız uzmanlar olması nedeniyle, Fransızlara fazlasıyla yakınlık duyuyordu. Beklenmeyen bir Ģekilde vali olması ile Fransa, Said Kenneth J. Orosz, “French Empire”, Encyclopedia of the Age of Imperialism, 1800-1914, Volumes 1&2, Ed. Carl Cavanagh Hodge, Greenwood Press, London, 2008, s. 241. 2 ġinasi Altundağ, Kavalalı Mehmed Ali Paşa İsyanı Mısır Meselesi 1831-1841, TTK Basımevi, Ankara, 1945, s. 22. 3 J. Osetrup, “Abbas I.”, İA, Cilt 1, Milli Eğitim Basımevi, Ġstanbul, 1978, s. 10. 4 Zekeriya KurĢun, “Said PaĢa”, DİA, Cilt 2, Türkiye Diyanet Vakfı Ġslam Ansiklopedisi Genel Müdürlüğü, Ġstanbul, 1989, s. 573. 1 Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/4, Fall, 2012 Durmuş AKALIN 614 PaĢa’nın gölgesi altında tekrar Mısır’da etkin güç konumunu geri kazandı. Zamanla, gelen Ġngiliz uzmanların yerine tekrar Fransızlar geçti. Said PaĢa’nın vali olmasıyla birlikte Mısır’a dönen eski yardımcılarından Ferdinand de Lesseps ise PaĢa’yı SüveyĢ Kanalı konusunda ikna etmeyi baĢarınca bu defa Fransız nüfuzu en üst noktasına çıktı. Lesseps aynı zamanda III. Napoleon’un yakın çevresi ile de irtibatlıydı. Bu sayede bölgede Fransızlar, Ġngiliz etkisini iyice azaltmayı baĢardılar. Ġngiltere ise buna karĢılık Osmanlı Devleti ile hareket ederek durumu dengelemeye çalıĢtı. Said PaĢa oldukça hırslı birisiydi ancak çok ileri görüĢlü bir lider sayılmazdı. Yönetimi sırasında fevri kararlar verebiliyordu. Kararlarıyla kendini ve Mısır’ı çoğu zaman zora sokan durumlara sebep oluyordu. Said PaĢa, yönetimi sırasında Lesseps’e verdiği kanal açma imtiyazından dolayı Osmanlı Devleti, Ġngiltere, Fransa ve Avusturya’nın yoğun baskısı altında kaldı. Kanal inĢaatı ağır ağır iĢlerken bir yandan da sağlığı ile ilgili sıkıntılar ortaya çıkmaya baĢladı. Ġçine düĢtüğü durum kendisi için son derece zordu. Ancak artık adımlar atılmıĢ ve değiĢtirilmesi son derece zor bir hal almıĢtı. Mısır’da Said PaĢa, oldukça sıkıntılı bir süreçten geçerken Fransa’nın Meksika ile ilgilenmesi onu daha da zor duruma sokacak bir geliĢme olarak ortaya çıktı. Said PaĢa yönetiminin sonlarına doğru Fransa, Meksika’daki iç karıĢıklığa Ġngiltere ve Ġspanya ile müdahil oldu. Mesele Meksika’nın borçları yüzünden çıkmıĢtı. Ancak Ġngiltere ve Ġspanya kısa süre sonra Meksika’dan çekildi. Fakat Fransa geri adım atmadı. Üstelik duruma müdahale etmek üzere Fransız askerleri Meksika’ya gönderilmiĢti. III. Napoleon bu Ģekilde hem gücünü göstermek hem de Fransa’yı daha güçlü olarak dünya siyasetinde etkin bir noktaya taĢımak istiyordu. Ancak iĢler Fransa’nın hiç de istediği gibi gitmedi ve durum Meksika’da çözülemeyen bir Ģekil aldı. Durumu değiĢtiremeyince bu defa Osmanlı Devleti’nden izin dahi almadan Said PaĢa’ya bir teklif götürdü. Bu teklife göre Mısır askerlerinin Meksika’ya gönderilmesi isteniyordu. Zor koĢullara dayanıklı olan bu askerler ile bir baĢarı elde edileceği düĢünülüyordu. Said PaĢa da bu teklife olumlu cevap verdi ve Mısır askerinin Meksika macerası böylece baĢlamıĢ oldu. Said PaĢa’dan sonra Ġsmail PaĢa baĢa geçti5 ancak Mısır askeri artık Meksika savaĢına çoktan dahil olmuĢtu. 1. Müdahalesi Meksika’da İç Çekişmeler ve Meksika’ya İngiliz, Fransız ve İspanyol Ġspanya’dan ayrıldıktan sonra bağımsız olan Meksika’da iç düzen hemen sağlanamadı ve uzun süre kargaĢa devam etti. Bir de bunun üstüne Amerika BirleĢik Devletleri ile aralarında Teksas sorunu ortaya çıktı. Bağımsız olmasıyla Meksika, Amerika’ya köle geçiĢine izin vermedi. Bunun üzerine Amerika BirleĢik Devletleri ile arasındaki sorun büyüdü ve bu sorun savaĢa dönüĢtü. SavaĢ ile birlikte Meksika sadece Teksas’ı değil onun dıĢında tüm bölgeyi ve Kaliforniya sahillerini de kaybetti. Bu geliĢmenin ardından Meksika Avrupa’dan yüklü miktarda borç para aldı. Bu borçlanmalar oldukça yüksek oranlardan yapıldı ve Meksika bir süre sonra bu borçları ödeyemedi.6 Fransa, Ġngiltere ve Ġspanya Amerika kıtasındaki çıkarları konusunda oldukça hassastılar.7Meksika’nın askeri operasyon öncesinde Ġngiltere, Fransa, Ġspanya ve Amerika BirleĢik Devletleri’ne toplam borcu 80 milyon dolardan daha fazlaydı. Tam rakam 82.315.446 milyon dolardı.8 Hükümet harcamaları yıllık yaklaĢık 1 milyon dolardı. Bu durum içindeyken Meksika Alaaddin Çetin, Kavalalı Mehmed Ali Paşa’nın Mısır Valiliği, Fatih Ofset, Ġstanbul, 1998, s. 119. R. R. Palmer-Joel Colton, A History of the Modern World, Eight Edition, McGraw-Hill, 1995, s. 651-652. 7 Kathryn Abbey Hanna, “The Roles of the South in the French Intervention in Mexico”, The Journal of Southern History, Vol. 20 No: 1, Southern Historical Association, 1954, s. 5. 8 Ryal Robert Miller, “Arms across the Border: United States Aid to Juarez during the French Intervention in Mexico” Transactions of the American Philosophical Society, Vol. 63 No: 6, American Philosophical Society, 1973, 6. 5 6 Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/4, Fall, 2012 Maximilian’ın Meksika İmparatorluğu ve Meksika’ya Giden Mısır Askerleri 615 Kongresi tüm dıĢ borçların ödemesini 2 yıllığına durdurunca Meksika’ya askeri operasyona neden olan krizin fitili ateĢlenmiĢ oldu.9 Ġngiltere, Fransa ve Ġspanya, Meksika’ya alacakları için 1861’de müdahale etmeden önce Meksika’da iç savaĢ yaĢanıyordu. Benito Pablo Juárez (Liberal) ve Miguel Miramon (Muhafazakâr) bu çekiĢmenin karĢılıklı taraflarıydı.10 Meksika’da 1855’te liberallerin mevcut yönetime karĢı ayaklanması 1860’a kadar devam etti. Ancak bu karıĢıklık içinde her ne kadar liberaller gücü ellerine alsalar da ekonomik olarak ülke iflas noktasına gelmiĢti.11 Juarez, Meksika’da 1860’tan itibaren güçlü hale geldi ve rakipleri olan Miramon ve Almonte gibi isimler ülkeyi terk ederek Avrupa’ya sığındılar.12 1861’de askeri operasyon baĢlamadan önce Juarez anayasal baĢkan olarak tüm gücü eline almıĢtı.13 Juarez, Temmuz 1861’de ülkenin ekonomik durumunu gerekçe gösterip borç ödemelerini askıya aldı. Bunu, Ġngiltere ve Fransa’nın diplomatik iliĢkileri kesmesi takip etti.14 Avrupa’nın bu Ģekilde karar almasında, Meksika’daki siyasi kavgalardan dolayı Avrupa’ya sığınan kimseler de etkili oldu. Bir süre sonra da Ġngiltere, Fransa ve Ġspanya’nın ortaklığı ile Londra Konvansiyonu ortaya çıktı.15 Ekim 1861’de Londra Konvansiyonu imzalandı ve Aralık 1861’de ilk birlikler Meksika’ya çıktı.16Ġngiltere’nin Fransa ve Ġspanya ile Meksika’ya askeri müdahalede bulunmasında Palmerston’un Amerika BirleĢik Devletleri’ne karĢı hoĢnutsuzluğu ve Lord Russell’ın Meksikalılar için monarĢinin daha iyi bir tercih olacağı düĢüncesi de etkili oldu.17 Londra Konvansiyonu’nun imzalanmasından sonra Ġngiliz, Fransız ve Ġspanyol gemileri Veracruz’a geldi.18 Veracruz’a ilk gelenler Ġspanyol birlikleriydi. Ġngiliz ve Fransız askerleri onları takip etti.19Askeri harekât baĢlamadan önce Londra Konvansiyonu’na göre üç ülkenin komutanları borçlar meselesini görüĢmek üzere baĢkent Mexico’ya gitti. Yapılan görüĢmelerden sonra Soledad Konvansiyonu (ġubat 1862) ortaya çıktı. Ancak sonuç alacaklı hükümetleri memnun etmedi.20 Meksika’ya gelmelerinden daha bir iki hafta sonra Ġngiliz ve Ġspanyol liderler, olayların seyrinden ve Fransızların niyetinden tereddüt etmeye baĢladılar.21Sadece bir borç meselesi dıĢında baĢka iĢlere de alet olduklarını düĢünmeye baĢlayınca birliklerini 9 Nisan 1862’de Meksika’dan çektiler.22 Böylece Fransa kendini serbest hissetmiĢ oldu.23 Frederic Bancroft, “The French in Mexico and the Monree Doctrine”, Political Science Quarterly, Vol. 11 No: 1, The Academy of Political Science, 1896, 30. 10 Ann Pottinger Saab, “Mexico and the Foreign Policy of Napoleon III by Michele Cunningham”, The International Review, Vol. 24 No: 2 2002, 427. 11 Robert H. Duncan, “Political Legitimation and Maximilian’s Second Empire in Mexico, 1864-1867”, Mexican Studies/Estudios Mexicanos, Vol. 12 No:1, University of California Press, 1996, 30. 12 John W. Foster, “Maximilian and his Mexican Empire”, Records of the Columbia Historical Society, Vol.14 Washington, 1911, 185. 13 Frederic Bancroft, a.g.m., s. 30. 14 John D. French, “Commercial Foot Soldiers of the Empire: Foreign Merchant Politics in Tampico”, The Americas, Vol. 46 No: 3, Academy of American Franciscan History, 1990, s. 297. 15 John W. Foster, a.g.m., s. 185. 16 John D. French, a.g.m., s. 297. 17 Paul H. Scherer, “Partner or Puppet? Lord John Russell at the Foreign Office, 1859-1862”, Albion: A Quarterly Journal Concerned with British Studies, Vol. 19 No: 3, The North American Conference on British Studies, 1987, s. 364. 18 Frederic Bancroft, a.g. m., s. 31-32. 19 Ryal Robert Miller, a.g. m., s. 6. 20 Ann Pottinger Saab, a.g. m., s. 427. 21 Frederic Bancroft, a.g. m., s. 31-32. 22 Ryal Robert Miller, a.g.m., s. 6. 23 Frederic Bancroft, a.g.m., s. 31-32. 9 Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/4, Fall, 2012 Durmuş AKALIN 616 Ġngiltere ve Ġspanya’nın geri çekilmesinin ardından Fransa, Meksika hükümetinden alacağı olan 27 milyon doları talep etti. Ancak Meksika hükümetinin bunu ödeyebilme imkânı yoktu. Bunun üzerine birkaç ay içinde 35.000 kiĢiye ulaĢan Fransız askeri gücü harekete geçti ve bir süre sonra baĢkent Mexico dahi düĢtü.24 Bu operasyon sırasında Fransız askeri gücünün baĢında General Elie Forey vardı ve kendisi III. Napoleon’un isteklerini gerçekleĢtirmede önemli bir rol üstleniyordu.25 Askeri harekât sırasında Fransızlar sahillere ve baĢkente kolayca girdiler. Ancak 1862’de Puebla’da Meksikalılar güçlerini gösterdiler. Bunun üzerine Fransa 1863 yılı içinde daha geniĢ ve daha kapsamlı bir askeri faaliyete giriĢti.26 Bu geliĢmeler devam ederken Juarez’in ordusu Maximilian ve Fransa’ya karĢı savaĢta Amerika tarafından desteklendi. Bu destek silah, asker ve para Ģeklinde gerçekleĢti.271863’te Meksika’nın baĢkenti ele geçirilince Juarez, San Luis Potosi’de kendi hükümetini kurdu. Ancak Fransız ordusu kendisini burada rahatsız etmeye baĢlayınca Sultillo’ya geçti. Ardından da Amerika BirleĢik Devletleri sınırına yakın Paso del Notre ön plana çıktı (1865).28 Askeri harekâtın en baĢında Ġngiltere’nin amacı sadece parasını almaktı ve bunun için gümrüklerin kontrol edilmesi düĢüncesindeydi. Ġspanya ise Meksika’da bir Bourboun monarĢisi kurulmasını istiyordu. III. Napoleon’un ise gizli bir projesi vardı ve bu projeye göre Meksika’yı bir Fransız uydu devleti haline getirmek istiyordu. III. Napoleon, bu düĢüncesi doğrultusunda, Avusturya ArĢidükü Maximilian’ı imparator yapmak için harekete geçti. Ardından Maximilian imparator ilan edildi ve bir süre Meksika’yı yönetti. Ne var ki Fransız askeri güçleri tüm Meksika’yı ele geçiremedi. Aynı dönemde bir iç savaĢ içinde olduğu için çökmesi beklenen Amerika BirleĢik Devletleri çökmedi. Amerika 1865’ten sonra Fransız hükümetini güçlü bir Ģekilde protesto etmeye baĢladı ve bir süre sonra Fransa askeri güçlerini Meksika’dan çekmek zorunda kaldı.291865’in sonlarında III. Napoleon birliklerini Meksika’dan üç aĢamalı çekeceğini duyurdu. Ġlk grup Kasım 1866’da; ikinci grup bundan 4 ay sonra; son grup ise 1867 Kasım’ında Meksika’dan çekildi.30 2. III. Napoleon’un Meksika İmparatorluğu Projesi Fransa, askeri müdahale olmadan çok önce bile Meksika ile ilgileniyordu.31 XIX. yüzyılın ilk yarısında da Meksika’ya karĢı Fransa’nın askeri bir hamlesi olmuĢtu. Bu hamle 1838-1839’da Louis Philippe döneminde Veracruz’un bloke edilmesi ve ardından bombardıman edilmesiydi.32Ancak III. Napoleon döneminde gerçekleĢen askeri harekât en önemli giriĢimdi ve bu giriĢim yönetiminin en çılgın iĢlerinden biri oldu.33 III. Napoleon’un Meksika ile biraz daha fazla ilgilenmesine neden olan eĢiydi. Ġspanyol doğumlu eĢi Eugénie, Amerika kıtası ile oldukça ilgiliydi.34 Eugénie kendisini Meksika hakkında uzman olarak görüyordu. Aynı zamanda ona göre Meksikalılar Ġspanyol kabul edilebilirdi.35 24 Frederic Bancroft, a.g.m., s. 33-34. Ryal Robert Miller, a.g.m., s. 5. 26 John W. Foster, a.g.m., s. 189. 27 Ryal Robert Miller, “Lew Wallace and the French Intervention in Mexico”, Indiana Magazine of History, Vol. 59 No: 1, Trustees of Indiana University, 1963, s. 32. 28 John W. Foster, a.g.m., s. 194-195. 29 R.R. Palmer-Joel Colton, a.g.e., s. 651-652. 30 Ryal Robert Miller, a.g.m., s. 7. 31 Gary S. Dunbar, “The Compass Follows the Flag: The French Scientific Mission to Mexico, 1864-1867”, Annals of the Association of american Geographers, Vol. 78 No: 2, Taylor&Francis Ltd., 1988, 230. 32 Nancy N. Barker, “The Factor of “Race” in the French Experience in Mexico, 1821-1861”, The Hispanic American Historical Review, Vol. 59 No: 1, Duke University Press, 1979, s. 71. 33 Nancy N. Barker, “From Texas to Mexico: An “Affairiste” at Work” The Southwestern Historical Quarterly, Vol. 76 No: 1, Texas State Historical Association, 1972, 15. 34 Nancy N. Barker, a.g.m., s. 19. 35 Nancy N. Barker, a.g.m., s. 70. 25 Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/4, Fall, 2012 Maximilian’ın Meksika İmparatorluğu ve Meksika’ya Giden Mısır Askerleri 617 III. Napoleon, Meksika hakkındaki projesi doğrultusunda Avusturya ArĢidükü Maximilian’ı imparator yapmak için harekete geçti.36 III. Napoleon’un Meksika’daki temsilcisi ve bu projeyi gerçekleĢtirecek olan Dubois de Saligny’ydi ve Saligny, bu iĢ için 1860’ta görevlendirilerek Meksika’ya gitmiĢti.37 Saligny’nin Meksika’daki görevi Fransız nüfuzunun bölgeye girmesini sağlamaktı.38 Meksika’ya müdahale konusunda III. Napoleon ve Fransa, Amerika BirleĢik Devletleri’nin iç savaĢta olmasını bir fırsat olarak gördü ve bu ortamda Meksika’da monarĢinin yerleĢtirilebileceği düĢüncesine kapıldı. Ġspanya ise daha önceki hakim güç pozisyonunu geri kazanma düĢüncesindeydi. Ġngiltere ise özel bir hesaba sahip olmamakla birlikte ticari kaygıları ve Fransa ile Ġspanya’nın bölgede tekel olmasını engelleme düĢüncesi ile bu maceraya atıldı. Ancak bu hesapta Amerika’nın gerçek gücü tam olarak hesaplanmamıĢtı.39 III. Napoleon, Meksika’nın içinde olduğu zor koĢulları ve büyük ülkelerin kendi sıkıntılarını bir fırsat olarak gördü. Bu fırsatı değerlendirip Meksika’da bir imparatorluk kurmak istedi.40 Meksika’da Fransızlar tarafından desteklenen yerel güçler ve Fransızlar yeterince güçlenince bir deklarasyon yayınladılar. Bu deklarasyonla ArĢidük Maximilian Ġmparator unvanı ile Meksika’ya davet edilecek ve eğer kabul etmez ise III. Napoleon’un uygun göreceği Katolik bir prens seçilecekti.41III. Napoleon da Meksika Ġmparatoru olarak Avusturya Ġmparatoru Francis Joseph’in genç kardeĢini seçti.42 Maximilian’a 10 Nisan 1864’te Trieste yakınlarındaki Miramar ġatosu’nda Meksikalı bir heyet tarafından Meksika İmparatorluğu resmen teklif edildi.43 Maximilian’a teklifi götüren Meksikalı heyetin baĢında Gutiérrez de Estrada vardı44 ve teklif götüren heyet 10 kiĢiden oluĢuyordu.45Maximilian Meksika Ġmparatoru olmadan önce kendisinin Yunan Kralı olması da gündemdeydi.46 Eğer Maximilian imparatorluk görevini kabul etmez ise III. Napoleon’a tekrar baĢvurulacak ve o da baĢka bir Katolik prens tavsiye edecekti.47Maximilian kendisine gelen heyetle görüĢmede Meksika halkının kendisini istemesi gerektiği üzerinde durdu. Bu konuda kendine gerekli güvenceler verilince de Meksika’ya gitmeye karar verdi.48 Maximilian’ı ikna çabaları aslında epey uzun sürdü. Bu giriĢim 1861’de baĢladı ve Nisan 1864’te ancak sonuç verdi.49 Meksika heyetinin teklifini kabul eden Maximilian, eĢiyle beraber, 14 Nisanda Miramar’dan Meksika’ya hareket etti. Giderken de 19 Nisanda Papa IX. Pius’u ziyaret etti.50 Ayrıca Fransa, Avusturya, Belçika, Hollanda, Portekiz, Prusya, Rusya, Ġspanya, Ġsviçre ve Ġngiltere’yi bilgilendirdi.51Maximilian Avusturya’dan Meksika Ġmparatoru olarak Novara ve ona 36 R.R. Palmer-Joel Colton, a.g.e., s. 651-652. Nancy N. Barker, a.g.m., s. 18. 38 Kathryn Abbey Hanna, a.g.m., s. 6. 39 John W. Foster, a.g.m., s. 187-188. 40 N. Andrew-N. Cleven, “The Ecclesiastical Policy of Maximilian of Mexico”, The Hispanic American Historical Review, Vol 9 No: 3, Duke University Press, 1929, s. 323. 41 John W. Foster, a.g.m., s. 190. 42 Nancy N. Barker, a.g.m., s. 31. 43 Arnold Blumberg, “The Italian Diplomacy of the Mexican Empire, 1864-1867”, The Hispanic American Historical Review, Vol. 51 No: 3, Duke University Press, 1971, s. 497. 44 N. Andrew-N. Cleven, a.g.m., s. 324. 45 Robert H. Duncan, a.g.m., s. 31. 46 D. Dawson, “The Archduke Ferdinand Maximilian and the Crown of Greece, 1863”, The English Historical Review, Vol. 37 No. 145, Oxford University Press, 1922, s. 107-108. 47 Robert H. Duncan, a.g.m., s. 30. 48 Robert H. Duncan, a.g.m., s. 31. 49 Arnold Blumberg, a.g.m., s. 8. 50 N. Andrew-N. Cleven, a.g.m., s. 324. 51 Robert H. Duncan, a.g.m., s. 36. 37 Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/4, Fall, 2012 Durmuş AKALIN 618 eĢlik eden Themis gemisi ile hareket etti52 ve 1864’te Mexico City’e vardı.53 Maximilian’ın Meksika’daki resmi imparatorluk töreni ise 12 Haziran 1864’te yapıldı.54 Maximilian ve eĢi Charlotte Avrupa’da saygın kiĢilerdi ve önemli ailelerin üyeleriydiler. Maximilian aynı zamanda Belçika Kralı Leopold’un torunuydu.55Leopold bu nedenle torununa askeri açıdan da destek verecekti. Charlotte’nın kuzeni Ġngiltere kraliçesi Victoria’ydı. Amerika kıtasındaki devletlerin büyük bir çoğunluğu Juarez tarafındaydı. Ġçlerinden sadece Brezilya imparatoru II. Dom Pedro, Maximilian’a destek verdi. O da Maximilian’ın kuzeniydi.56 Maximilian Meksika’daki varlığına rağmen halk tarafından çok fazla destek görmedi. Maximilian, Juarez’i çağırıp görüĢmek için davette bulunmasına rağmen Juarez nazik bir Ģekilde davrandı. Ancak Maximilian’ın istediği noktaya gelmedi.57Zaten Meksika’ya Fransa’nın gerçekleĢtirdiği askeri harekât ve Maximilian’ın geliĢi birçok Meksikalı tarafından emperyalist bir eylem olarak görüldü.58 Fransa dıĢında aslında Avrupa büyük güçlerinin neredeyse tamamı Maximilian’ı desteklemedi. Maximilian Meksika’ya gidiĢi öncesinde kendisine destek aradı. Ġngiltere bu giriĢimlere hiçbir askeri ve mali yardım yapmayacağı Ģeklinde karĢılık verdi.59Meksika’da Fransızların mücadelesinin yoğunlaĢtığı sırada ise Lord Russell, Maximilian’a, Fransa’nın Meksika’da bir monarĢi kurmasını desteklemeyeceğini bildirdi.60 Tüm gayretlere rağmen Amerika BirleĢik Devletleri de Maximilian’a destek vermedi ve Juarez’i desteklemeye devam etti.61 Maximilian’ın Meksika’da imparator olma giriĢimi Almanya’nın da iĢine gelmedi. Maximilian ilerde Almanya için sıkıntı olabilirdi.62 Bir süre sonra da Bismarck, Meksika’ya gönderdiği temsilcisi Anton von Magnus aracılığı ile açıkça Maximilian’ın karĢısında yer aldı.63 1864 ve 1865 yılları Juarez taraftarları için hiç de iyi geçmedi. Her yerde imparatorluk orduları baĢarı elde ediyordu. Ardından Juarez ülkeyi terk etmek zorunda kaldı. Bunun üzerine 3 Ekim 1865’te imparatorluk resmen kurulmuĢ oldu. Ancak buna rağmen Juarez taraftarı askeri güçler tam olarak yok edilemedi. Gerilla taktiği ile varlıklarını devam ettirdiler.64 Juarez, 1866’dan itibaren kendini toparladı ve sayısal olarak taraftarları her geçen gün artmaya baĢladı. Bunun üzerine Maximilian’ın eĢi Paris’te ve Papa nezdinde giriĢimlerde bulunarak eĢine destek aradı.65 Fransız birliklerinin tüm gayretlerine rağmen Juarez engeli bir türlü aĢılamadı. Bunun üzerine Fransa Meksika sahillerindeki gemilerini 1865’ten itibaren azaltmaya baĢladı.66 Bir süre sonra da Maximilian ve Fransız komutan arasındaki görüĢ ayrılıklarının da etkisiyle Mexico City, 5 52 Arnold Blumberg, a.g.m., s. 15. Ann Pottinger Saab, a.g.m., s. 428. 54 N. Andrew-N. Cleven, a.g.m., s. 325. 55 Robert H. Duncan, s. 29. 56 Robert H. Duncan, s. 36. 57 John W. Foster, a.g.m., s. 195. 58 Kathryn Abbey Hanna, a.g.m., s. 4. 59 Arnold Blumberg, a.g.m., s. 9. 60 Paul H. Scherer, a.g.m., s. 366. 61 Robert H. Duncan, a.g.m., s. 36. 62 Frank G. Weber, “Bismarck’s Man in Mexico: Anton von Magnus and the End of Maximilian’s Empire”, The Hispanic American Historical Review, Vol. 46 No: 1, Duke University Press, 1966, s. 53. 63 Frank G. Weber, a.g.m., s. 55. 64 John W. Foster, a.g.m., s. 197. 65 John W. Foster, a.g.m., s. 199. 66 Benjamin Franklin Gilbert, “French Warships on the Mexican West Coast, 1861-1866”, Pacific Historical Review, Vol. 24 No: 1, University of California Press, 1955, 33. 53 Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/4, Fall, 2012 Maximilian’ın Meksika İmparatorluğu ve Meksika’ya Giden Mısır Askerleri 619 Ocak 1867’de Fransızlar tarafından kesin olarak terk edildi.6718 Ocakta da Meksika’dan tüm askerler çekildi. Böylece askeri operasyon baĢarısızlıkla sonuçlanmıĢ oldu.68 Maximilian baĢkentini terk etmeden birkaç hafta önce Kilise’de yaptığı konuĢmada “Bir Habsburg zor durumlarda asla pes etmez” demiĢti. Ancak kaderini belirleyecek son savaĢta büyük gayret göstermesine rağmen baĢarısız oldu ve 19 Haziran 1867’de kurĢuna dizildi.69Ardından Juarez tekrar otoriteyi eline aldı.70 Juarez’in 1867’de Meksika’da söz sahibi olması, Amerika’daki diğer toplumları da etkiledi.71 (Mccornack, 1958: 317-318). 3. Meksika’ya Mısır’dan Asker Götürülmesi Mısır’ın Sudanlı askerleri Mısır dıĢında birçok görevde bulunmuĢtu. Mehmed Ali PaĢa onları Arabistan ve Mora’da görevlendirmiĢti. Said PaĢa zamanında ise bir kısım Sudanlı asker, III. Napoleon’un isteği ile Meksika’ya Fransa’ya karĢı isyanın bastırılmasına gönderildi.72 Sudanlı askerler birçok askeri operasyonda kullanıldı. XIX. yüzyıl boyunca bu askerlerin kendi toprakları dıĢındaki en önemli görevleri Yunan Ġsyanı sırasında Osmanlı Devleti’nin yanında savaĢmalarıydı. Ardından Suriye’de bu defa Osmanlı Devleti’ne karĢı savaĢtılar. Daha sonra III. Napoleon tarafından Meksika’ya götürüldüler. Bir kısım Sudanlı asker de Afrika’daki mücadeleleri için Almanlar tarafından kullanıldı. Birçok kez Mısır ordusunda ve garnizonlarında Somali, Uganda ve Etiyopya’da görev aldılar.73 Osmanlı Devleti XIX. yüzyılda eski gücünü kaybetmiĢ durumdaydı. Bu yüzden Avrupa büyük devletleri ile iliĢkilerinde birçok kez zararına olan meselelerde çok büyük gayretler sarf etmesine rağmen etkin bir pozisyon alamıyordu. Bu durumlardan biri de Fransa’nın Mısır üzerine olan politikalarıydı. Osmanlı Devleti, Mısır ile Fransa arasındaki iliĢkiyi mecburen sessiz kalıp onaylamak durumunda kalıyordu. Onaylamaya mecbur bırakıldığı konulardan biri de kendisine sorulmadan Fransa’nın Mısır askerlerinden bir kısmını Meksika’ya götürmek istemesiydi. Mısır askeri Meksika’da Habsburg ArĢidükü Maximilian’a yardım için Kuzey Amerika’ya götürülecekti. Bunlar Sudanlı askerlerdi. Fransızlar, Veracruz’da Mart 1862’de daha fazla kuvvete ihtiyaç duydular. Ancak Fransız askerlerinin büyük bir çoğunluğu bölgenin endemik hastalıkları ile uğraĢıyordu. Bunların en baĢta geleni ise Sarı Humma’ydı. Fransızlar Afrikalıların bu tür hastalıklara karĢı bağıĢıklığı olduğunu biliyorlardı.74Sudanlı askerlerin götürülmesinin en önemli sebebi Avrupalı askerlerin hastalıklarla karĢı karĢıya kalmaları halinde Afrikalı askerlerin bu hastalıklara dayanıklı olacağının düĢünülmesiydi. 1863 baĢlarında Mısır’dan getirilen bu askerler Veracruz ve Tierra Caliente bölgesine gönderilecekti.75 Osmanlı Devleti’ne bağlı Mısır ve Said PaĢa 1840’tan beri neredeyse bağımsız bir haldeydi. Ġngiltere her ne kadar Osmanlı Devletini destekleyen politikalar benimsese de Fransa, Brian Hamnett, “Mexican Conservatives, Clericals, and Soldiers: The “Traitor” Tomás Mejia through Reform and Empire, 1855-1867”, Bulletin of Latin American Research, Vol. 20 No: 2, Blackwell Publishing, 2001, s. 205. 68 Frederic Bancroft, a.g.m., s. 42. 69 John W. Foster, a.g.m., s. 200-201. 70 R.R. Palmer-Joel Colton, a.g.e., s. 651-652. 71 Richard B. McCornack, “Juarez and Latin America, 1867-1872”, Revista de Historia de America, No. 46, Pan American Institue of Geography and History, 1958, s. 317-318. 72 Hassan Ahmed Ibrahim, “The Egyptian Empire 1805-1885”, The Cambridge History of Egypt, Volume 2, Ed. M. V. Daly, Cambridge University Press, Cambridge, 2008, s. 206. 73 Douglas H. Johnson, “The Structure of a Legacy: Military Slavery in Northeast Africa”, Ethnohistory, Vol. 36 No 1, Duke University Press, 1989, s. 73. 74 Andrew McGregor, A Military History of Modern Egypt, Praeger Security Internatıonal, London, 2006, s. 135-136. 75 John Dunn, “A Black Corps d’Elite: An Egyptian Sudanese Conscript Battalion with the French Army in Mexico, 1863-1867, and It’s Survivors in Subsequent African History”, The Journal of Military History, Vol 60 No: 3, Society for Military History, 1996, s. 559. 67 Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/4, Fall, 2012 Durmuş AKALIN 620 Mısır’ın bağımsızlığı için üstü kapalı destek veriyordu.76Bu konuyla ilgili ilk olarak III. Napoleon, Mehmed Said PaĢa’ya Mısır’ın Sudan askerlerinden Meksika’ya gönderip gönderemeyeceğini sordu.77 Bu kapsamda 1862’de Fransa, Kahire ile görüĢmeye baĢladı ve görüĢmeler neticesinde Mısır hükümeti Meksika’daki askeri faaliyetler için 1.500 asker göndermeye karar verdi. Ancak bu durum Osmanlı Devleti’nden gizlendi. Çünkü görünüĢte Mısır, Osmanlı Devleti’ne bağlıydı. Aynı zamanda Osmanlı Devleti’ni destekleyen Ġngiltere’nin göstereceği tepkiden çekinildi.78 Said PaĢa’nın razı olmasıyla birkaç ay içinde 447 askerden oluĢan bir tabur kurulabileceği Fransızlara bildirildi.791 Ocak 1863’te de bir Fransız gemisi (La Seine), Toulon’dan hereket ederek Ġskenderiye’ye vardı. Gemide 1.100 Fransız askeri vardı. Bu askerler Vietnam taraflarındaki Fransız sömürgelerine gidiyordu. Bu askerler boĢaltıldı ve trenle Kızıldeniz sahillerine gönderildi. Ancak gemi limanda beklerken 6 Ocak gecesi ve 7 Ocak sabahı karıĢıklık çıktı ve 50’ye yakın adam tutuklandı. Bu adamlar çok acil ve hızlı bir biçimde Ģehir dıĢına nakledildi. O gece Fransız gemisi liman dıĢına çıktı ve yeni tutuklanan bu adamlarla birlikte 450 düzenli Mısır askeri 8 Ocak 1863 sabahı Ġskenderiye’den hareket etti.80 Askerlerin baĢında daha önceden Suriye’de Osmanlı kuvvetlerine karĢı savaĢan Cabertullah Muhammed vardı. Mısır’dan hareket eden kuvvetler Veracruz’a vardığında bunlardan 70’i tifodan iĢ göremez duruma geldi. Kuvvetlerin baĢındaki kumandan da Sarı Humma’ya yakalandı. Daha sonra kumandan olarak askerlerin baĢına Muhammed Elmas Bey geçti. Ancak bu askerlerden hiçbiri Fransızca bilmiyordu. Bu durum onların iĢ görmelerinde büyük sorun oldu. Bunlar Fransız tüfekleri ve Cezayir üniformalarıyla teçhiz edildi. Sudanlı askerlere orada les E’gyptiennes adı verildi.81 GeliĢen olaylar üzerine Amerika BirleĢik Devletleri’nin Ġskenderiye’deki konsolosu William S. Thayer çok acil bir Ģekilde Mısır Hidivliğinin DıĢiĢleri Sorumlusu Zülfikar PaĢa’nın yanına gitti. Ancak Zülfikar PaĢa Ģehir dıĢında bulunuyordu. Ardından Ġskenderiye valisinin yanına gitti ve bu askerlerin götürülmemesi için uyarıda bulundu. Thayer ilk baĢta bu askerlerin Fas için gönderildiğini zannetti ancak bir süre sonra bunların Meksika’ya gittikleri anlaĢıldı.82 13 Ocakta Zülfikar PaĢa Ģehre gelince hemen Amerikan konsolosu Thayer ile görüĢtü. PaĢa bu askerlerin Meksika’ya gittiğini kabul etti. III. Napoleon’un 1.500 asker istemesine rağmen sadece 500 asker gönderildiğini söyledi. PaĢaya göre bu dostça bir yardımdı. Thayer ise Monroe Doktirine atıfta bulundu. Thayer duruma tepki gösterdi ve bu eylemin iki problemi doğuracağını söyledi. Birincisi eğer Osmanlı Devleti bunu öğrenir ve kabul eder ise bu durumda Osmanlı Devleti de Meksika Cumhuriyeti ile savaĢa girmiĢ olacaktı. Diğer yandan eğer bu duruma izin vermez ise o zaman da Mısır, Osmanlı Devleti’ne isyan etmiĢ duruma düĢecekti.83 17 Ocakta Zülfikar PaĢa Thayer ile bir görüĢme yaptı. Bu görüĢmede Zülfikar PaĢa Osmanlı Devleti’ne herhangi bir bilgi verilmediğini ve Amerika BirleĢik Devletleri ile de aralarında herhangi bir yanlıĢ anlaĢılma olmamasını istedi. Ayrıca Hidivin Sultana özür dileyen bir açıklama yapacağını bildirdi. Bir de gönderilenlerden baĢka yeni askerlerin gönderilmeyeceğini ekledi. Tüm bunlara rağmen Thayer belki askerler geri çağırılır düĢüncesiyle ısrar etmeye devam etti. Ancak bir süre sonra ısrarından vazgeçti. Bunun da iki sebebi vardı. Birincisi Said PaĢa 18 76 Arnold Blumberg, a.g.m., s. 59. Andrew McGregor, a.g.e., s. 135-136. 78 Arnold Blumberg, a.g.m., s. 59. 79 Andrew McGregor, a.g.e., s. 135-136. 80 Arnold Blumberg, a.g.m., s. 60. 81 Andrew McGregor, a.g.e., s. 135-136. 82 Arnold Blumberg, a.g.m., s. 60. 83 Arnold Blumberg, a.g.m., s. 60. 77 Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/4, Fall, 2012 Maximilian’ın Meksika İmparatorluğu ve Meksika’ya Giden Mısır Askerleri 621 Ocakta ölmüĢtü ve yerine Ġsmail PaĢa geçmiĢti. Ġkincisi ise Amerika’dan kendisini cesaretlendirici haberler gelmemiĢti ve Amerika iç savaĢ nedeniyle Meksika ile bir sorun yaĢamak istemiyordu.84 Gönderilen Mısır askerlerinin Fransız ordusuna uyarlanması taktik olarak yanlıĢtı. Bu askerler Fransız üniformaları ile giydirilmiĢlerdi ve Fransız komutanlar tarafından kumanda ediliyorlardı. Ancak yine de bu askerler birçok Avrupalı askere göre Meksika’nın hava koĢullarına daha kolay uyum sağladılar. Bunlar Veracruz hattındaki trenlerde kullanıldı. Ayrıca 50’Ģerli gruplara ayrılarak değiĢik yerlerde hizmet ettiler.85 Ancak Said PaĢa’nın ölümü ve Ġsmail PaĢa’nın politikaları nedeniyle Mısırlı askerler Mısır Hidivliği tarafından çok fazla ilgi görmedi. Ġsmail PaĢa’ya göre gönderilen bu askerler sadece Fransa’nın Mısır hakkında iyi düĢüncelere sahip olması için atılmıĢ bir adımdı.86 Osmanlı Devleti’nin Londra elçisi Âli PaĢa, Fransa’nın Meksika’daki pozisyonu ve Ġngiltere’nin bu konudaki görüĢlerini içeren bir belgeyi 30 Ocak 1862’de haber verdi.87 Mısır askerlerinin Osmanlı Devleti’nden izin alınmadan Meksika’ya götürülmesi Ġngiltere’nin de dikkatini çekti ve Ġngiltere duruma tepki gösterdi. Lord Palmerston bu durum karĢısında tepkisini Avam Kamarası’nda yaptığı bir görüĢme sırasında dile getirdi. Ġngiltere’ye göre Fransa’nın bu tavrı kabul edilemezdi. Lord Palmerston’un tavrı 26 ġubat 1863 tarihinde Osmanlı Devleti’nin Londra elçisi Muzurus Bey tarafından Babıâli’ye de bildirildi.88 Muzurus Bey’in gönderdiği tahrirata göre Lord Palmerston, Osmanlı Devleti’nin Mısır’daki hukukuna vurgu yapmıĢ ve PadiĢahın Mısır askerinin, Mısır’ın ve Mısır ahalisin yöneteni olduğu belirtilmiĢtir. Osmanlı PadiĢahının bizzat izni olmadan Mısır askeri gücünün hiçbir kuvvetinin kullanılamayacağını ve Mısır paĢasının bu kuvveti yabancı bir hükümdarın emri altında hareket etmek üzere baĢka bir memlekete gönderemeyeceğini bildiriyordu. Ġngiltere bu durumu tamamen uygunsuz ve padiĢahın hukukunun ihlali olan bir durum olarak görüyordu. Ġngiltere bu durumun aynen Fransa’ya da bildirilmesi gerektiği noktasındaydı. Ġngiltere’ye göre bu Ģekilde Mısır askerlerinin gönderilmesi aynı zamanda usulsüz bir hareketti. Mısır askerlerinin bulundukları yerlerden sorgusuz sualsiz cebren ve angaryaya tabi tutularak alınması Ġngiltere için kabul edilmesi mümkün olmayan bir durumdu. Bu askerler iĢlerinden, evlerinden ve ailelerinden zorla alınıyorlardı. Fransa’nın Lehistan’daki durumunun bir benzeri olan bu hadiseye karĢı konması gerektiği Lord Palmerston tarafından Avam Kamarası’nda dile getirilmiĢti.89 Lord Palmerston, aynı konu ile ilgili daha sonra 19 Mart 1863 tarihinde de Meksika’ya Mısır askerinin götürülmesine tepkili olduğunu belirtti. Palmerston’un bu tepkisi yine Osmanlı elçiliği tarafından Ġstanbul’a bildirildi.90 Osmanlı Devleti de o günkü Ģartlar gereği duruma çok da müdahale edemedi. Giden askerler aslında çok büyük bir yekûn teĢkil etmiyordu. Aynı zamanda çok da baĢarı elde etmiĢ değillerdi. Dil bilmemeleri büyük sorun teĢkil ediyordu. Bu nedenlerle Osmanlı Devleti bu durum karĢısında çok büyük bir tepki göstermedi. Durum Ġngiltere açısından da üzerinde fazlaca durulan bir mesele olmadı. Maximilian, Fransa’nın desteği ile Meksika tahtına oturunca vakit kaybetmeden Osmanlı Devleti’ne Mısır askerlerinin kendisine sorulmadan gelmesini de telafi etmek üzere memurlar gönderdi. Aynı zamanda Osmanlı Devleti’ne yaklaĢmaya çalıĢtı. Tüm bunlardaki asıl kasıt ise 84 Arnold Blumberg, a.g.m., s. 60. Arnold Blumberg, a.g.m., s. 61. 86 Arnold Blumberg, a.g.m., s. 65. 87 BOA (HR.SFR (3). 62/18). 88 BOA (HR.TO. 55/41). 89 BOA (HR.TO. 55/41). 90 BOA (HR.SFR (3) 75/35). 85 Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/4, Fall, 2012 Durmuş AKALIN 622 Osmanlı Devleti’ne sorulmadan Mısır askerinin Meksika’ya savaĢmaya götürülmesini telafi etmek ve Mısır’ın da hükümdarı olan Osmanlı Devleti’ne bu nedenle teĢekkür etmekti. Osmanlı Devleti, Meksika’da olan biteni Paris elçiliği aracılığı ile takip ediyordu. 2 Eylül 1864’te Osmanlı Devleti’nin Paris elçisi Cemil PaĢa Meksika Ġmparatoru’nun tahta oturmasını haber vermek üzere bir memurun Ġstanbul’a ve Atina’ya geleceğini haber verdi.91 9 Eylül 1864’te Osmanlı Hariciye Nezareti’ne bu doğrultuda yine Cemil PaĢa, Ġmparator Maximilian’in Meksika tahtına oturduğuna dair ayrıca bir bilgilendirme yazısı gönderdi.92 Maximilian uluslararası alanda kendini tanıtmak için büyük gayret gösterdi. Her ne kadar Meksika ile Osmanlı Devleti arasında çok fazla bağ olmasa da, Pablo Martinez del Rio’yu Babıâli’ye Meksika Ġmparatorluğu’nu tanıtması için gönderdi. Aynı mesele ile ilgili 15 Eylül’de Hidalgo, Paris’teki Türk Büyükelçiliğindeydi. 7 Ekim 1864’te Meksika Devleti’ni temsil eden özel bir heyet Ġstanbul’a geldi. 15 Ekim 1864’te de Maximilian, Osmanlı Devleti tarafından Meksika Ġmparatoru olarak tanındı. Bu Ģekilde baĢka ülkelere de heyet gönderildi.93 Maximilian kendisini destekleyen yurt dıĢındaki destekçisi devletlerin liderlerine madalya ve benzeri türde hediyeler gönderdi. Bunlar arasında III. Napoleon (Fransa), Franz Josef (Avusturya), Çar Aleksandr (Rusya), II Pedro (Brezilya), II. Victor Emanuel (Ġtalya), I. Wilhelm (Prusya), Sultan Abdülaziz (Osmanlı Devleti), XV Charles (Ġsveç ve Norveç), IX Christian (Danimarka), II Leopold (Belçika), I Luis (Portekiz) ve diğerleri yer alıyordu.94 24 Mart 1865’te ise Osmanlı Devleti de Meksika’daki askerleri bir niĢanla taltif etmiĢtir. Aynı Ģekilde Meksika’dan Ġmparatorun niĢanını getirecek bir memurun da yakında Ġstanbul’a geleceği yine Paris elçiliği tarafından haber verilmiĢtir.95 Ekim 1864 sonlarında birçok Avrupa ülkesi Maximilian’ı Meksika Ġmparatoru olarak tanıdı. Aynı zamanda Osmanlı Devleti’nde bulunan Martinez del Rio, Afrika ve Asya’daki tüm Osmanlı limanlarını Meksika’ya açtı.96 Meksika ile resmen iliĢkilere baĢlayan iki büyük güç vardı. Bunlardan biri de Osmanlı Devleti’ydi. PadiĢah, Martinez del Rio’yu en iyi Ģekilde karĢılamıĢtı. Bu ziyaretin ardından Paris elçisinin de daha önceden haber verdiği ziyaret gerçekleĢti. Ocak 1865’te Maximilian General Leonardo Marquez’i Meksika’nın en önemli madalyalarından Meksika Kartalı ile Ġstanbul’a gönderdi. Ġki devlet arasında çok fazla iliĢki olmamasına rağmen Marquez, Babıâli ile çok yakın iliĢki yürüttü. Marquez yoğun çabaları sonucunda 6 Mayıs 1866’da bir ticaret anlaĢması yapmayı dahi baĢardı. Bu anlaĢma Âli PaĢa ile General Leonardo Marquez arasında imzalandı. Aynı zamanda bu anlaĢma ile Ġskenderiye ve Kudüs’te Meksika Konsoloslukları da kurulacaktı.97 1865 yılı içinde Mısır’ın tekrar Meksika’ya asker göndereceği tartıĢmaları ortaya çıktı. TartıĢmalar ortaya çıkınca konu en fazla Amerika BirleĢik Devletleri’ni endiĢelendirdi. 1865 Ağustosunda yeni DıĢiĢleri Sorumlusu olarak atanan ġerif PaĢa, Amerika BirleĢik Devletleri’nin Ġskenderiye konsolosu Charles Hale ile sürpriz bir görüĢme yaptı. Bu görüĢmede ġerif PaĢa, Mısır’ın daha önce gönderilen askerlerden baĢka Meksika’ya 900 asker daha göndermek istediğini bildirdi. Ancak Hale bu duruma itiraz etti. Mısır’ın bu tavrı Ġskenderiye, Ġstanbul ve Paris’te Amerika tarafından protesto edildi. Durum üzerine Âli PaĢa bu konuda Amerikan yetkilileri ile görüĢtü ve daha önce gönderilen askerler konusunda gazetelerde haberler çıkana kadar olaydan haberdar olmadıklarını söyledi. Bu konuda da yeni vali olan Ġsmail PaĢa’nın birkaç ay önce 91 BOA (HR. TO. 74/22). BOA (HR. TO. 74/25). 93 Arnold Blumberg, a.g.m., s. 23. 94 Robert H. Duncan, a.g.m., s. 44. 95 BOA (HR.TO 74/64). 96 Arnold Blumberg, a.g.m., s. 26. 97 Arnold Blumberg, a.g.m., s. 37-38. 92 Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/4, Fall, 2012 Maximilian’ın Meksika İmparatorluğu ve Meksika’ya Giden Mısır Askerleri 623 Ġstanbul’da olduğu ve bu meselenin gündeme gelmediği ayrıca yeni askerlerin gönderilemeyeceğini söyledi. Ancak yine de Mısır’ın bu projesinde olmadıklarını ekledi.98 Amerika BirleĢik Devletleri bu meseleyi Paris’te de gündeme getirdi. 1862’de Mısır askerlerinin götürülmesi ile ilgili Mısır’la müzakereleri Drouyn de Lhuys yapmıĢtı. O ayrıca Sudanlı askerlerin Meksika sahillerinin iklimine çok iyi bir Ģekilde uyum sağladıklarını ve çok iyi bir Ģekilde hizmet ettiklerini söyledi. Ancak Fransız DıĢiĢleri yeni 900 askerin gönderilmesi ile ilgili bilgi sahibi olmadıklarını söyledi. Ayrıca Lhuys, Mısır askerlerinin Fransız üniforması ile ve Fransız bayrağı altında hizmet ettiklerini ve onların köle olarak değil özgür insanlar olarak görev yaptıklarını belirtti. Ayrıca Sudanlı askerleri Mısır’ın kendisinin de kullandığını belirtti. ġerif PaĢa bu birliklerin dostluk amaçlı gönderileceği ve daha önce gönderilen birliklerle yer değiĢtireceğini söyledi. Bir süre sonra ise ġerif PaĢa görevinden ayrıldı ve yerine Nubar PaĢa geçti. Nubar PaĢa ise bu konuda Fransa’dan bir talep gelmedikçe bir Ģey yapmayacaklarını açıkladı.99 Meksika’da Mısır askerlerinin baĢında olan Muhammed Elmas Bey, 16 Mart 1866 tarihinde Osmanlı Devleti’ne bir yazı gönderdi. Bu yazı Osmanlı Devleti’nin Paris elçiliği tarafından Hariciye Nezareti’ne bildirildi. Bu yazıda Elmas Bey Meksika’da görev yapmakta olan kendileri ve Fransız subaylarına Mecidi NiĢanı verilmesini talep etmiĢtir. Paris elçiliği ise aslında böyle bir teklifin Mısır’a yapılması beklenirken Osmanlı Devleti’ne yapılmıĢ olmasını ise ya Muhammed Elmas Bey’in siyaseten takip edilmesi gereken usulü bilmesinden ya da Fransız subayların bu Ģekilde teklif yapmıĢ olmasından ileri gelebileceğini düĢünmüĢ ve Ġstanbul’a bildirmiĢtir. Ardından da niĢan verilecek subayların listesi hazırlanmıĢtır.100 Fransa Meksika’ya aralarında az miktarda Avusturya ve Belçika askeriyle birlikte 30.000 asker gönderdi.101Meksika’daki askeri personel sayısı bir ara 38.000’e ulaĢtı. Ardından 1865’te 28.000; 1866’da 25.000 ve 1867’de 20.000 askere düĢtü.102 Bu kuvvetler içinde Maximilian’a destek için gelen Avusturyalı, Belçikalı ve baĢka milletlerden gelen askerler de vardı.103 Mısır askerleri de bu savaĢmaya gidenler arasındaydı. Meksika’ya giden Mısırlı Sudan askerleri aslında çok büyük baĢarı elde edemediler. Ancak yine de Fransa’nın bir anlamda baskısı ve Said PaĢa’nın izni ile orada kalmıĢlardı. Mısır askerlerinin görevleri yaklaĢık 4 yıl sürdü. 4 yıl kadar Meksika’da kalan bu askerler 1867’de beklendiği gibi sonuçlar elde edemeden tekrar geri döndüler.104 Ġsmail PaĢa, Meksika’daki askeri operasyonun bitmesinden sonra burada görev yapan Fransız memurların ve personelin bir kısmını kendi yanına aldı ve onlara değiĢik görevler verdi.105 Osmanlı Devleti’nden izin almadan Meksika’ya giden Mısırlı askerler 1867’ye kadar orada kaldı. Aradan geçen zaman içerisinde Osmanlı Devleti yıkıldı ve yerine Türkiye kuruldu. Bu süreçte de Türkiye’nin Meksika’da baĢlangıçta elçisi bulunmuyordu. Herman Roznar isminde biri Türkiye’nin Meksika elçisi olmak için giriĢimde bulundu ve bir mektup gönderdi (2 ġubat 1925). Gönderdiği mektuba göre Osmanlı Devleti’nden Meksika’ya giden birçok insan olduğu ve bunlar için bir elçiye ihtiyaç duyulduğu bildiriliyordu. Meksika’daki durumun araĢtırılması ile orada yaklaĢık 50.000 eski Osmanlı tebaası olduğu ve bunların büyük bir kısmının Suriyeli oldukları halde bunların Türkiye tebaası olarak kalmak arzusunda bulundukları mülakat edilmiĢ ve bunların 98 Arnold Blumberg, a.g.m., s. 96. Arnold Blumberg, a.g.m., s. 97. 100 BOA (HR.TO 75/89). 101 Gary S. Dunbar, a.g.m., s. 230 102 Arnold Blumberg, a.g.m., s. 12. 103 John W. Foster, a.g.m., s. 199. 104 Andrew McGregor, a.g.e., s. 135-136. 105 William Stadiem, Mısır’ın Son Firavunu Kral Faruk, Kaknüs Yayınları, Çev. Ömer Ekit, Ġstanbul, 2005, 157-158. 99 Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/4, Fall, 2012 Durmuş AKALIN 624 kendilerinin okulları dahi olduğu ifade edilerek Meksika’da resmi bir konsolosluk açılmasının uygun olacağı ifade edilmiĢtir.106Bu ahali içinde Meksika’ya savaĢmaya gelenlerden kalan olup olmadığını tespit etmek biraz zordur. Ancak Meksika bu dönemde Osmanlı ahalisinin daha fazla bilgi sahibi olmaya baĢladığı yerlerden biri olmuĢtur. 4. Sonuç Meksika, III. Napoleon’un dıĢ politikada en çok mesai harcadığı yerlerden biri oldu. XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren iç çekiĢmeler ile güç kaybettikten sonra ekonomik sorunlarla da boğuĢması ve ardından iflas etmesi Meksika’ya yapılan askeri operasyonun temelini oluĢturdu. Ġngiltere ve Ġspanya’nın endiĢeleri ile Fransa’nın özel politikalarının sonucunda üç devlet Meksika’ya müdahale etti. Kısa süre sonra Ġngiltere ve Ġspanya, Fransa’nın politikasından Ģüphe edince bu iki güç askeri birliklerini geri çekti. Ardından III. Napoleon Meksika’da kendine bağlı bir imparatorluk oluĢturmak için harekete geçti. Bu tasarı için Maksimilian seçildi ve imparator ilan edildi. Maximilian’ın imparatorluğunu sağlama almak ve Fransa’nın çıkarlarını korumak için III. Napoleon çok sayıda askeri Meksika’ya gönderdi. Ancak bu askerler yeterli olmadı. Üstelik bu askerler bölgenin endemik hastalıkları ile mücadele etmek zorunda kaldı. Bunun üzerine Mısır’ın Sudanlı askerlerinin Meksika’ya gönderilmesi kararlaĢtırıldı. Ne var ki durum Osmanlı Devleti’ne haber verilmedi. Bu durum ise Osmanlı Devleti’ni ve özellikle Ġngiltere’yi tedirgin etti. Ortada bir oldu-bitti durumu söz konusuydu. Ancak bu durum Osmanlı Devleti ve Mısır arasında bir krize dönüĢmedi. Askerlerin gidiĢinden kısa süre sonra ise Said PaĢa öldü. Meksika’ya giden Mısır askerleri de çok fazla iĢ göremedi. Ancak Maximilian, imparatorluğunun tanınması için olağanüstü bir çaba harcadı. Bunun için de Osmanlı Devleti’ne büyük önem verdi. Birkaç defa Osmanlı Devleti’ne elçiler gönderdi. Sonuçta Maximilian, Osmanlı Devleti tarafından tanınmayı baĢardı. Ancak imparatorluğu çok uzun sürmedi ve 1867’de kendisi de kurĢuna dizildi. Osmanlı Devleti, Maximilian ve Juarez arasındaki mücadelede Maximilian’ın tarafında oldu. Aslında bu biraz da dıĢ politikada Fransa’ya dayanmanın bir sonucu olarak mecburen geliĢti. Ne var ki Maximilian kaybeden taraftı ve Osmanlı Devleti kazanan tarafta olmanın avantajlarını bu mücadelede elde edemedi. Mısır’dan götürülen Sudanlı askerler ise tüm gayretlerine rağmen bu çekiĢmede kaybeden tarafta savaĢtılar ve daha savaĢ bitmeden hatta savaĢ sırasında unutulmayı ve ihmal edilmeyi gördüler. KAYNAKÇA Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA.) Hariciye Nezareti İstanbul Murahhaslığı (HR. İM.) 131/67. Hariciye Nezareti Londra Sefareti HR.SFR. (3). 62/18; 75/35. Hariciye Nezareti Tercüme Odası (HR.TO.) 55/41; 74/22; 74/25; 74/64; 75/89. Araştırma ve İnceleme Eserler ALTUNDAĞ, ġinasi, Kavalalı Mehmed Ali Paşa İsyanı Mısır Meselesi 1831-1841, TTK Basımevi, Ankara, 1945. 106 BOA (HR.ĠM. 131/67). Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/4, Fall, 2012 Maximilian’ın Meksika İmparatorluğu ve Meksika’ya Giden Mısır Askerleri 625 ANDREW N. ve N. CLEVEN, “The Ecclesiastical Policy of Maximilian of Mexico”, The Hispanic American Historical Review, Vol 9 No: 3, Duke University Press, 1929. BANCROFT Frederic, “The French in Mexico and the Monree Doctrine”, Political Science Quarterly, Vol. 11 No: 1, The Academy of Political Science, 1896. BARKER Nancy Nichols, “From Texas to Mexico: An “Affairiste” at Work” The Southwestern Historical Quarterly, Vol. 76 No: 1, Texas State Historical Association, 1972. BARKER Nancy N., “The Factor of “Race” in the French Experience in Mexico, 1821-1861”, The Hispanic American Historical Review, Vol. 59 No: 1, Duke University Press, 1979. BLUMBERG Arnold, “The Italian Diplomacy of the Mexican Empire, 1864-1867”, The Hispanic American Historical Review, Vol. 51 No: 3, Duke University Press, 1971. BLUMBERG Arnold, “The Diplomacy of the Mexican Empire, 1863-1867”, Transactions of the American Philosophical Society, Vol.61 No: 8, American Philosophical Society, 1971. ÇETĠN, Alaaddin, Kavalalı Mehmed Ali Paşa’nın Mısır Valiliği, Fatih Ofset, Ġstanbul, 1998. DAWSON D., “The Archduke Ferdinand Maximilian and the Crown of Greece, 1863”, The English Historical Review, Vol. 37 No. 145, Oxford University Press, 1922. DUNBAR Gary S., “The Compass Follows the Flag: The French Scientific Mission to Mexico, 1864-1867”, Annals of the Association of american Geographers, Vol. 78 No: 2, Taylor&Francis Ltd., 1988. DUNCAN Robert H., “Political Legitimation and Maximilian’s Second Empire in Mexico, 18641867”, Mexican Studies/Estudios Mexicanos, Vol. 12 No:1, University of California Press, 1996. DUNN John, “A Black Corps d’Elite: An Egyptian Sudanese Conscript Battalion with the French Army in Mexico, 1863-1867, and It’s Survivors in Subsequent African History”, The Journal of Military History, Vol 60 No: 3, Society for Military History, 1996. FOSTER John W., “Maximilian and his Mexican Empire”, Records of the Columbia Historical Society, Vol.14 Washington, 1911. FRENCH John D., “Commercial Foot Soldiers of the Empire: Foreign Merchant Politics in Tampico”, The Americas, Vol. 46 No: 3, Academy of American Franciscan History, 1990. GILBERT Benjamin Franklin, “French Warships on the Mexican West Coast, 1861-1866”, Pacific Historical Review, Vol. 24 No: 1, University of California Press, 1955. HAMNETT Brian, “Mexican Conservatives, Clericals, and Soldiers: The “Traitor” Tomás Mejia through Reform and Empire, 1855-1867”, Bulletin of Latin American Research, Vol. 20 No: 2, Blackwell Publishing, 2001. HANNA Kathryn Abbey, “The Roles of the South in the French Intervention in Mexico”, The Journal of Southern History, Vol. 20 No: 1, Southern Historical Association, 1954. http://gringo40s.blogspot.com/2011/10/new-28mm-mexican-adventure-range-of.html IBRAHIM Hassan Ahmed, “The Egyptian Empire 1805-1885”, The Cambridge History of Egypt, Volume 2, Ed. M. V. Daly, Cambridge University Press, Cambridge, 2008. JOHNSON Douglas H., “The Structure of a Legacy: Military Slavery in Northeast Africa”, Ethnohistory, Vol. 36 No 1, Duke University Press, 1989. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/4, Fall, 2012 Durmuş AKALIN 626 KURġUN, Zekeriya, “Said PaĢa”, DİA, Cilt 2, Türkiye Diyanet Ġslam Ansiklopedisi Genel Müdürlüğü, Ġstanbul, 1989. McCORNACK Richard B., “Juarez and Latin America, 1867-1872”, Revista de Historia de America, No. 46, Pan American Institue of Geography and History, 1958. MCGREGOR Andrew, A Military History of Modern Egypt, Praeger Security Internatıonal, London, 2006 MILLER Robert Ryal, “Lew Wallace and the French Intervention in Mexico”, Indiana Magazine of History, Vol. 59 No: 1, Trustees of Indiana University, 1963. MILLER Robert Ryal, “Arms across the Border: United States Aid to Juarez during the French Intervention in Mexico”, Transactions of the American Philosophical Society”, Vol 63 No: 6, American Philosophical Society, 1973. OESTRUP, J., “Abbas I.”, İA, Cilt 1, Milli Eğitim Basımevi, Ġstanbul, 1978. OROSZ Kenneth J., “French Empire”, Encyclopedia of the Age of Imperialism, 1800-1914, Volumes 1&2, Ed. Carl Cavanagh Hodge, Greenwood Press, London, 2008. PALMER R.R.-Joel Colton, A History of the Modern World, Eight Edition, McGraw-Hill, 1995. SAAB Ann Pottinger, “Mexico and the Foreign Policy of Napoleon III by Michele Cunningham”, The International Review, Vol. 24 No: 2 2002. SCHERER Paul H., “Partner or Puppet? Lord John Russell at the Foreign Office, 1859-1862”, Albion: A Quarterly Journal Concerned with British Studies, Vol. 19 No: 3, The North American Conference on British Studies, 1987. STADIEM William, Mısır’ın Son Firavunu Kral Faruk, Kaknüs Yayınları, Çev. Ömer Ekit, Ġstanbul, 2005. WEBER Frank G., “Bismarck’s Man in Mexico: Anton von Magnus and the End of Maximilian’s Empire”, The Hispanic American Historical Review, Vol. 46 No: 1, Duke University Press, 1966. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/4, Fall, 2012 Maximilian’ın Meksika İmparatorluğu ve Meksika’ya Giden Mısır Askerleri 627 EKLER EK 1: Fransız Güçlerinin Sevk Edildiği Yerler (Dunbar, 1988: 238). EK 2: Mısır Birliklerinin Komutanı Muhammed Elmas Bey (http://gringo40s.blogspot.com/2011) Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/4, Fall, 2012