IUYEAR: 2006 KKEFDIJOKKEF ｄｅｍｏｋｒａｓ SAYI/NUMBER:! ￜｚｅｒ ｎｅ *** ON THE DEMOCRACY Yavuz ￖｚｄｅｍｒＧ Ufuk ｍ ｅｋﾷ Elif ａｋｔﾷＧ Özet Siyasi bir ｫｬｲ｡ｶ oLan insan, tarihi süreç içerisinde yöneten ve yönetilen ｩｲ･ｬｫ siirekli ｡､ｲｌｹ Ｎｲｵｴ ｭｮ ｬ ｢ Bunun sonucu olarak da ｮ･ｴ ｩｭ￧･ｧ günümüze kadar yeniLenerek gelen yönetim modelleri ortaya Ｎｲｴ ｭｫ￧ ｭ ､ｲ｡ｬ ｕｂ bir ｬｫ｡､ｯ yönetim modelidir. ｫｬｮ｡ｳ 'tarihi kadar eski ｭＯｯ tanesi de demokrasi ｭ｡ｲｶ ｫ demokratik yönetim ｫ｡ｲｬｯ､ ､｡ｬ ｢ tarihi serüvenine ､｡ｹ ｭｩ ｬ･ｧ ve ･ｬｲ ｌｭｩ ･､ devam ｩｭｴ･ ve günümüzün ｢｡ ｴ yönetim ｩｰｴ･ｫｲ｡Ａｳｭｧ､ ｹ｡ｭｬｶ ｡､ｮｵｳ ｯｫ Ｎｲ ｴ ｭ ｡ ｢ Anahtar Kelimeler: ｄｭｯｫｲ｡ｳｩＬ ｙ￶ ･ｴｩｭＬ Tarih Abstract Man, ｾ political creature, has Illways bem in search, during ｬ｣ｩｲｯｴｳｨ period, in the matter of the govemer-governed relations. As a result of this, the ｴ ｲ･ｭ ｧ｡ｮ ｭ models have always been renovafed from the history to our day. One of them is 'democracy- centered management model. The demoeratic Ｌｴｬ･ｭｧ｡ ｭ which is as oLd as the human history, has naturally ､･ｩ｡ｴｳｵ its ｬ ｃｩｲｯｴｳｨ adventure with the cahanges and developments it has experienced and has succeeded dominant ｴｮ･ｭ ｧ｡Ｑ paradigm of our time. Key Words: Domoerac]!, Management, History • Yrd. Doç. Dr. Atatürk ￜＮｅ ｩｴ ｭ •• Ｎｲａ Gör. Atatürk ￜＮｅ ｩｴ ｭ ... ａｲ Ｎ Gör. Atatürk ￜＮｅ ｩｴ ｭ Fakültesi, Tarih ｅｩｴｭ ABD Fakültesi, Sosyal Bilgiler ｅｩｴｭ ABD Fakültesi, Tarih ｅ ｩｴ ｭ ABD ｙｭＯｺ ÖZDEMiR-Ufuk ｩｍｅｋＭｬｦ ａｋｔ Demokrasi Üzerine D emokrasi ｴ｡ｲ ｬ｡ｮ ｢ｶｲＮ ｭ neredeyse 2500 Özellikle ｩｮｳ｡ ｬ ｫ oldukça ｹｯ ｵｮｬ｡ ｭ ｴ ｲＮ ｹ ｬ､ ｲ ｵ ya da bu ･ｫｩｬ､･ tarihinin son iki yüz Bu durumda bir ｫ｡ｶｲ ｭ､ ｲＮ bu ｴ｡ｲ ｭ｡ｬ ｲ beklenen sonuç, demokrasi ｫ｡ｶｲ｡ｭ ･ｴｲ｡ｦ ｮ､｡ rafine ｯｬｭｵ Ｌ ､ｺ･ｮｬ ｭｩ Ｌ ｵｬ｡ｲ ve rasyonel bir fikirler bütününe ｵｬ｡ ｬｭ｡ｳ ve herkesin üzerinde ｡ｮｬ ｡｢ｩｬ･｣ ｩ bir ｴ｡ｮ ｭ ｮ ortaya ￧ ｫｭ｡ｳ ､ ｲＮ Ancak bugün gelinen nokta hiç de böyle ､･ ｩｌＮ ｹ ｬ ｮ､｡ " ｔｵｨ｡ｦｴｲ ki, ｮｩｳＮｲｫｯｭ･､ bu kadar uzun bir ｧ･￧ｭｩ ｯｬｭ｡ｳ da bu khk ve ｡ｮｬ ｭ｡ｺｬ ｡ ｫ｡ｴ ､｡ bulun ｭｵ ｴ ｲＬ çünkü ｦ｡ｲｫｬ zamanlarda ｦＮ ｲｫｴ yerlerde "demokrasi" insanlara ｦ｡ｲｫｬ ･ｹｬ ｲ ifade ･ｴｭｩ ｲＢｬＮ Söz konusu tespite ｫ ｳｭ･ｮ ｫ｡ｴ ｬｭ｡ｫ mümkün ise de, bu mevcut olan durumu önemli nispette izah etmemektedir. ｫ｡ｲ ｝ bir ｢ｯ ｡ｬｴ ｭ ｳ ｹｬ｡ ｫ｡ｶｲ ｭ Ｌ ｳ ｦ｡ｴ ｦ｡ｲｫｬ Nitekim bugün demokrasi kavramr ･ｴｲ｡ｦ ｮ､｡ ortaya ￧ ｫ｡ｮ sorun, ｡ｲｴ ｫ ya da ｫ｡ｲｧ sorunu ｯｬｭ｡ｮ ötesinde olup, ｫ｡ｶｲ｡ｭ ｮ içinin iyice ilgilidir. Dikkatle ｢｡ｫ ｬ､ ｮ､｡ görülecektir ki, demokrasi ｡ｲｴ ｫ tek ｢｡ ｮ ｫｵ ｡ｮ ｬｭ ｡ｫｴ ve mutlaka ｫ｡ｶｲ｡ｭ ｮ ｢｡ ｮ｡ bir eklemlendirilmektedir. istenen kavrama netlik ｫ｡ｺ ｮ､ ｲｭ｡ｫ olsa da, ｫ｡ｶｲ ｭ ｮ ｢ｴ ｮｬ Ｌ anlam ｢｡ ｬ｡ｭ ｮ､｡ atomize edilerek ｫ｡ｶｲ｡ｮｭ｡ｳ ｩｭｫ｡ｮｳ ｺ hale getirilmektedir. Bu durum demokrasinin ve ｩｮｳ｡ｬ ｮ ｧ･ｬ ｣ ｩ ｡￧ ｳ ｮ､｡ gözden uzak ｴｵ ｬｭ｡ ｳ gereken bir tehdit olarak görülebilir. yapmaya yönelten ｫ｡ｹｧ da budur. Esasta bizi bu ￧｡ｬ ｭ｡ｹ Bununla ｹ｡ｰ ｬｭ｡ｫ Bizi bu ￧｡ｬ ｭ｡ｹ yapmaya sevk eden ｫ｡ｹｧ ｭ ｺＡ belirtmemiz gerekir ki, demokrasi ｫ｡ｶｲ｡ｭ ｮ retrospektif analizci bir ｹ｡ｫｬ ｭｬ｡Ｌ ｩｮ ･ｲ､ｩｳ ｰｬｩｮ･ｲ koymaya ￧｡ｬ ｡｣ ｺＮ Amaç ve yöntemimizin ｧ･ｲ ｩ ｫ｡ｶｲ｡ｭ ｮ etimolojik ｡￧ ｬ ｭ ｮ yapmaya gayret ｩｮ ｡ orijinli bir i 2 ､ｩ ･ｮ､ｩｲ ｫｴ･ｮ sonra, ｢ｴ ｮｳ･ｬ ｩ ｮｩ bozmadan, çözümlemeler ortaya olarak ilk önce demokrasi ･､ ｣･ ｩｺ｟ edilmesi en güç kavramlardan biri olan demokrasF, Antik Yunan ｫ｡ｶｲ ｭ､ ｲＮ Demokrasi ｫ｡ｶｲ｡ｭ ｮ､｡ ki demos'u ｙｵｮ｡ ｬ ｡ｲ bazen Robert A. DAHL, Demokrasi Üstüne, (Çev: Betül ｋ｡､ｯｬｵＩＬａｮｫ｡ｲＲＰｌｳＮ Mehmet Ali KILIÇBAY, Siyasetin Bu mu Türkiye, Ankara,2006,s.1. EI Ｓ bazen de 'insanlar', 'halk' 'fakirler', Ｂ￧ｯ ｵｮｬ ｫ ｡ｲＢ ｡ｮｬ ｭ ｮ､｡ ｫｵｴｬ｡ｮ ｲｬ｡ ｫ･ｮ ve' Atinahlar' olarak ｫｵｬ ｡ｮｭ ｬ｡ｲ､ｵＮ Bu farkil kullantmlara ｲ｡ ｭ･ｮ dönemin sosyal ve siyasi gerçekleri dikkate ｡ｬ ｮ､ ｮ､｡Ｌ ｡ｮｬ ｹｯｲ ki demokrasi ｳ￶ｺ｣ Ｌ onu ･ｬ ｴｩｲ･ｮ aristokratlar ｴ｡ｲ ｦ ｮ､｡ kendilerinin yönetimindeki ellerinden alan ｳｲ｡､ｮ ｨ｡ｬｫ küçük göstermek için kontrolünü ｳ｡ｶ ｡ｲ ｫ ｫｵｬ ｡ｮ､ ｲ bir ｳｲ｡ｴＮ Buna ｲ｡ ｭ･ｮ democraha özellikle ａｴｩｮ｡ｬ ｲ ve ､ｩ･ｲ ｹｵｮ｡ ｬ ｲ ｴ｡ｲ ｦ ｮ､ ａｴｩｮ｡Ｇ ve Yunanistan' daki ､ｩ･ｲ ･ｨｩｲｬ ｮ yönetimini Ｔ ｡￧ ｫｬ｡ｭ ｫ için ｫｵｬ｡ｮｹｯＭｲ､ Etimotojik analiz üzer.inden dilbilim ｢｡ｬｲｮｨ ｴ｡ｮ ｭｬ ｡ ｲ genelde demokrasinin halkltl kendi kendini yönetmesi ･ｫｬｩｮ､･ ｴ｡ｮ ｭｬ｡ｮｭ ｳ ile ｳｯｮｵ￧ｬ｡ｭｴｲＮ Demokrasi 5-lfatma yaftalanarak,yeniden ｹｯ ｵｮ bir idealizasyona maruz ､ｯ ｵ ｮ､｡ olgunluk sergileyen mucizevi bir bebek gibi ｳｵｮｬｭ｡ｫｴ､ｲＮ üysaki buradaki halk (demos) ｫ｡ｶｲｭＬ toprak ve köle sahibi, erkeklerden ｯｬｵ ｡ｮ "Mülksüzler, ücretliler, kadtnlar ve Ｂｲ｡ｬ ｣ｮ｡｢ ｹ ｰ｡ｲ￧ ｳ ve ｭｵｨ｡ｴ ｢ ､･ ｩｬＬ ｹ｡ｬｮ ｺ｣｡ ona tabi siyasal ｮ｡､ｵｲ ｯ､ ｢ ｲ｡ｫ ｬ｡ｮ yönelmek, idealize edilen ｴ｡ｦ ｳ da demokrasi ｫ｡ｶｲ ｹ olarak, "özgür, Ｕ Ｎ ｴｯｰｬｵ ｡ verilen" ｡､ ｲ siyasal topluluk olan demosun ｵｮｳ ｲｬ｡ ､ ｾＮ ｇ￶ｲｬ､ üzere Antik Yunan demokrasisi bugünkü anlamda ｨ｡ｬｫ ｮ kendi kendisini ｹ￶ｮ･ｴ ｩ bir sistem oImanm oldukça ｵｺ｡ ｮ､｡Ｌ ｳ ｮ ｲｬ mülkiyet Ｗ ｯ､｡ｫｬ Ｌ ･ｫｬ ｮ cumhuri ve erkek cinsiyetli bir rejimdi. Ancak dönemselolarak ｢｡ｫ ｬ､ ｮ､｡ ｭｯｮ｡ ｩ ve aristokrasiyi geride ｢ ｲ｡ｫｭ Ｌ ｧ･ｮｩ ｴ｡｢ ｮｬ bir sosyal ve siyasal sistemdi. izahlar demokrasi ile ilgili önemli Dilbilim ve etimoloji ｢｡ｬｭ ｳ｡ ｬ ｭ olsa da demokrasi.nin neden Antik Yunan toplumunda ortaya ￧ｫｴ sorusunun ｣･ｶ｡｢ ｮ vermemektedir. Çünkü" demokratik sistem ya da Ｂ｢ｵｨ｡ｲ Ｎ makineler gibi hiçbir zaman gökten zembille inip ｹ･ｲｬ ｭ･ｺＢ ｡￧ ｬ ｭ ｡ｲ , Andrew HEYWOOD, ｓｩｹ｡ｳｴＧＬ (Çev; Bekir Berat Özipek, Bircan ｡ｨｩｮＬ Mdt' ｙ Ｌｬ､ ｺ ZeyMp Kopuzlu, Bahattin ｓ･￧ｩｬｭ ｯ ｬｵＬ Atilla Yayla), Ankara, 2006,5.95, 4 DAHL, s.l1. ｾ KILIÇBAY, s,61. Y, s.63. 6 ｋｵￇｓａ 7 AL3eddin Ｌｌｅｎ Siyasal ｄ ｮ｣･ｬｲ Tarihi (Tarihöncesinde ｩｫ￧｡､ ve ｡､￧ｩｮ･ｙ Toplum ve Siyasi ｄ ｮ ＩＬ Ankara, 1996, s,117, e Kurtul ALTUG, ｋｵｶ｡ｹ ｍｩ ｹ･Ｇ､ ｮ Anadolu ｨｴｩｬ｡ Ｇｮ･ Cumhuriyet'ten 27 ｡Ｇｳ ｹ ｍ Demokrasi Serüveni Bir ｬ｡ｲ ｭｵｎ Ｌｫ ｮ｡ｔ Ｌｌｵ｢ｮ｡ｴｳ 2006,573. YllilH: ￖｌｐｦｍｩｒＭｬｉｦ ｫ ｩｍ ｅｋＭ ｬｩｦａｋｔ bir seferde icat" edilemez". ｙ＼ ｮｩ Atina kent devletinde demokratik bir ￶ｲｧ ･ｮｭ ｳｩ uzun ｹ ｬ ｴ ｲ boyunca süren ￧｡｢ ｬ｡ｲ ｮ sonucunda ｹ｡ ｮ｡ ｬｐ evrim sürecinin ｲ ｮｩＢ ､ｲ Bu ｹ｡ｰ ｮ bir ･ｭ ｬ ｩｲｶ･ sürecinde etkin olan faktörler, Yunan kent devleti ￶ｲｧｴｬ･ｮｩ ve ticari ｨ＼ｹ｡ｴｮ ｧ･ｬｩ ｭ･ｳｩｹｬ･ birlikfe ｹ｡ ｮｭ｡ｹ ｢｡ ｬ ｮ｡ toplumsal ｦ｡ｲｫｬ ｡ ｭ ｮ ｹ｡ｲ ｴ çok yönlü dinamizm üzerine ｹ｡ｰ ｬ｡ｮ hareketli Jiktir' Söz konusu toplumsal ｨ｡ｲ･ｫ ｴｬｩ ｩｮ sonunda soylular, ticaret ve zanaat zenginlerle yoksullar ｡ｲ ｳ ｮ､｡ mevcut olan '2 gerilimi. bir ｵｺｬ｡ ｭ ｹｬｃ çözmek , ve or La ｮｦ ｳ ｡ ｡ｬｲ ｦ ｮ ｳ ｩ ｬｲ ｢ ｩ ｮ ｳ｡ｭｰ ｹ önlemek için i.Ö.504'te ünlü ｡ｩｲ Solon'u görevlendirdiler. ･ｲ｢｡ ｡ｮｬ ｡ｲ ｫ ｴｩｲ｡ｮｬ ｹ ｫ｡ｲ ･ｮＬ Arkhon seçilen ve yasa koyucu olarak atanan Solon 13, ｹ｡ｰｴ yasalarla "sosyal, ekonomik ve siyasal alanda büyük reformlar ｧ･ｲ￧ ｫｬ･ ｴｩｲ､ Ｎ Çiftçilerin durumunun. ｩｹ ｬ･ ｴｩｲ ｬｭ･ｳｩ ｡ｭ ｣ ｹｬ｡Ｌ tarlalar üzerindeki ipotekler ｫ｡ｬ､ ｲ ｬ､ Ｎ Borçlar silindi, borç yüzünden köle haline getirilen ｫｩ ｬ･ｲ azat edildi. Genel af ￧ ｫ｡ｲ ｬ､ Ｎ Site ､ ｮ｡ köle olarak ｳ｡ｴ ｬ｡ｮ ａｴｩｮ｡ｬ ｡ｲＬ kamu ｫ｡ｹｮ ｫｬ｡ｲ ｫｵ ｡ｮ ｬ｡ｲ ｫ ｳ｡ｴ ｮ ｡ｬ ｮ､ ve özgürlüklerine ｫ｡ｶｵ ｴ ｲｵｬ､ Ｎ Köle ･ｭ ｩｮ･ dayanan üretim biçimi, ｹ｡ｬｮｺ｣｡ ､ ｡ｲ ､ ｮ getirilen kölelerle yürütüldü. ｓｯｹｬｵ ｡ｲ ｮ tekelci ｩｫｴ ､｡ｲ ｮ son verildi, Tüm ｹｵｲｴ ｡ ｬ ｲ ｮ yasama faaliyeti için Halk Meclisine, ｹ｡ｲｧ ｬ｡ｭ faaliyeti için de Halk Mahkemesine ｫ｡ｴ ｬ ｭ ｳ｡ ｊ ｾ､ Ｎ ｙｵｲｴ ｡ ｬ ｲ ｮ siyasi ｹ｡ ｭ ｫ｡ｴ ｬ ｭ kökenlerine göre ､･ ｩｌＬ mali ､ｵｲ ｭｬ｡ｲ ｮ göre kategodye ｡ｹｲ ｬ｡ｲ ｫ yeniden düzenlendi. Mali durum sermayeye göre ､･ ｩｬＬ her ｹ ｬ üretilen ｴ｡ｲ ｭｳ｡ｬ ürün ｭｩｫｴ｡ｲ ｮ｡ göre belirlendi"u. Solon ｙ｡ｳ ｬ｡ｲ Ｌ demokratik kuram ｵ ｲ｡ olmaktan ￧ ｫ｡ｲ ｡ｫ ｡￧ ｳ ｮ､｡ öncelikle ｹｵｲｴ ｡ ｬ ｳ｡ ｬ｡ｭ bir temele ｯｴｵｲ ｭｵ Ｌ daha da önemlisi, siyaseti belirli bir gruba özgü ｧ･ｮｩ halk kitlelerinin siyasete ｫ｡ｴ ｬ ｭ ｳ｡ ｬ ｭ ｴ ｲＮ DAHL, 5.9. Hamit Emrah ｂｅｒｩ Ｌ "Demokrasi ｋ｡ｶｲ ｭ ｮ｡ Genel ｂ｡ｫ ＢＬ Feodaliteden ｋｲ･ｳ ｬ ･ ｭ ｹ･ Temel Kavmm ve Süreçler, Ed: Tevfik ERDEM, Ankara, 2006, 5.76. II ｅ ｎ ｌ Ｌ 5.115-116. 11 Alaeddin ｅ ｎ ｌ Ｌ Eski Yunan'da Siyasal ｄ ｮ Ｌ Ankara, 1968,5.49-50. n ｅｎｌＬ Siyasal ｄ Tar. .. 5.117 ｾｩ Oktay UYGUN, Demokrasi'nin Tarihsel, Felsefi ve Ahlaki ｂｯｹｵｴｬ｡ｲ Ｌ ｳｴ｡ｮ｢ｵｬＬ 2003, q 10 5.24. II· 262 ｩｾ "Yasalar ｡ｲ ｣ ｬ ｹｬ｡Ｌ tüm özgür ｹｵｲｴ ｡ ｬ ｲ ｮ ｫ｡ｴ ｬ｡｢ｩｬ､ ｩ yöneticileri seçme yetkisine sahip 'Halk Meclisleri' (ekklesia) yine ｫ｡ｲ ｬ｡ｲ kesin olan, otuz ｹ｡ ｮ ､ｯｬ､ｵｲｭｵ her ｹｵｲｴ ｡ ｮ 'Halk Mahkemeleri' meydana ｧ･ｴｩｲ ｬｭｩ ｴ ｲＢｬｾＮ üyesi ve ve ｯｬ､ｵｾ ｲ｡ ｭ･ｮ Atina siyasal ｹ｡ ｭ ｮ､｡ kabile örgütlenmesinde gören l6 Kleisthenos, ａｴｩｮ｡Ｇｹ ｯｬｵ ｴ ｲ｡ｮ köy ve ｫ｡ｳ｢ｴｲＬ 139 yerel siyasi birim (deme)'7 olarak yeniden örgütledi. 18 ｡ｮ ｹ basan her erkek, yerel listelere kaydolarak 2 ｹｬ süren bir ･ ｩｴ ｭ görüyor ve bu sürenin sonunda ｹｵｲｴ ｡ ｳ ｦ｡ｴ ｮ ｫ｡ｺ ｮ ｹｯｲ､ｵＮ Kan ｢｡ ｮ｡ dayanan eski kabile sistemi iyice çökertilerek, yeni kabileler ｯｬｵ ｴ ｲｵｬ､ Ｎ Kteisthenos çok ｳ｡ｹ､ ｹ｡｢ ｮ｣ ve köleyi bu kabifelere sokarak ｹｵｲｴ ｡ statüsüne geçirdi. Yeni kabileler kan ｢｡ ｮ｡ dayanan kümeler olmaktan çok, günümüzün mahalle örgütlenmelerine benziyordu. ｋｩ ｬ･ｲｩｮ sülale isimleri ile ､･ｩｌＬ ön isimleri ve ｳｯｹ｡､ olarak da ｢｡ ｬ ｯｬ､ｵｫｬ｡ｲ yerel birimlerin (deme) ismiyle ￧｡ ｲ ｬｭ｡ ｲ ｺｯｲｵｮｬ ｵ getirilerek, zenginlerle ｹｯｫｳｵｬ ｡ｲ ｮ ｡ｹｮ ｳｯｹ｡､ ｮ｡ sahip ｯｬｭ｡ｳ ｳ｡ ｬ ｮ､ Ｎ Kabileler, ·sitenin yürütme ve ｹ｡ｲｧ ｯｲｧ｡ｮｬ ｲ ile bürokrasisinde ･ ｩｴ ölçüde temsil edildiler ya da söz sahibi oldular. Solon ｡ｲｩｳｴｯｫｲ｡ｴｬ ｲ ｮ ｙ｡ｳ ｬ｡ｲ Ｇｮ yasama ｯｬｵ ｴ ｲｵｬｭ ￧ ｫｭ｡ｳ ｮ｡ ｡ｲ ｢｡ｳｭ ｮ ｡ｭ ｣ ｹｬ｡ hareket eden ｹｵｲｴ ｡ ｬ ｲ için 10 ｫｬ ｹ getirildi. Atina artlk, ｫ￶･ｴｲＬ ｫ｡､ ｮｬ｡ｲ ve ｹ｡｢ ｮ｣ ｬ ｲ ､ ｮ ｡ ｹ･ｴｩ ｫ ｮ herkesin ･ ｩｴ siyasal yetkilere sahip ｯｬ､ｵ ilk ve en yetkin ､ｯ ｲｵ､｡ｮ demokrasi ￶ｲｮ･ ｩ olarak tarih sahnesinde yerini ｡ｬｭ ｴ Ｎ Yeni duruma ｩ ｡ｲ･ｴ eden Aristoteles, "dev1et yönetimi Solon'unkinden çok daha ｨ｡ｬｫ￧ bir ｫ ｬ ｡ büründü l8, derken, Herodotos'da demokrasinin kurucusu olarak Kleisthenes' i gösteriyordu 19. Demokratik rejimi sürgün (ostrakismos) ｣･ｺ｡ｳ ｹ ｫｭ｡ Bilinen ilk ve tek demokrasi ￶ｲｮ･ ｩ üzerinden ｩｮ ｡ edilen ｋｊ･ ｳｴｨ･ｮ ｳ Ｈ Ｎￖｓｏ Ｉ dempkrasi ｫ｡ｶｲ ｭ ｩ￧･ｲ ｩｮ･Ｌ ｹｵｲｴ ｡ ｬ ｫＬ da katabiliyordu. Böylece Antik Yunan olan Atina demokrasisi Solon ｙ｡ｳ ｬ｡ｲ ｩｾ ｂ ｅ ｒ ｩ Ｎ 17 ｬ･ｮ s.77. 5.118 demokrasi ｹ｡ｰ ｬ ｮ ￧｡ｬ ｭ ｡ｲ 16 ｅｎｌＬ ｲ･ｦｯｲｭｬ｡ｲ ｹｴ｡ ｧ･ｲ￧ ｫｬ･ ｴｩｲ ｬｩｲｫ･ｮ yerellik ve ･ｩｴｬｫ ､･ｭｯｫｲ｡ｳｩ ｳ￶ｺ｣ ｩＮ ｮ 'deme' den ｧ･ｬ､ｩ ｫ｡ｮ ＼ ｴｩｮ､･ ｩｲ bunu teyit etmemek/edir. ｳ ａｲｩｳｴｯ ･ｬ ｳ ａｴｩｮ｡ｬ ｡ｲ ｮ Devleti, (Çev: SUi1t Yakup ｂｲ ｹ､ｵｲｬＮ 19 Herodotos. Herodot ｔ ＼ ｲ ｩ ｨ Ｎ (Türkçesi: Müntekim Ökmen). ｩｳｴＮＺＱｮ｢ｬｾＬ ｳｬｮ ｲＧｬ mülkiyet Ｈ ｅｎ ｌＮ ａｲ ｫｴ ｭＮ ｬＱｮｳｵｲｴ｡ ｯ､｡ｫｬ Ｌ 5.119). Ancak 1941. s.38-41 1991. 5.266. ｾ ｙｭＧＺ ･ｫｬｮ ｣ｵｮｨｲｬＬ ｩｍｅｋＭｬｦａｔ erkek cinsiyetli, kent üzeril1t' oturuyordu. ･ ｩｴｬ ｫ yerellik ve ￖＯｐｅｍｒＭｕｦｫ ､ｯ ｵｭｬｵＬ seçim yöntemli ｹｵｲｴ ｡ ｬ ｫＬ Ne var ki, kendi ｣ｯ ｲｊｦｙＸｳｭ｣ｴＸ büyük bir ｡ ｭ olarak ｶ｡ｲｬ ｮ､｡ ｢ｩｬｨｳ･ｴ ｩ ｮ ｩｺ Antik Yun81l demokrasisi, iki ｬｹｺ ｮ｡ｴｫ ､｡ ｹ sonra çok ￧･ｩｴｬ sebeplerle ｹ ｫ ｬ､ Ｎ Ancak Eski Yunan demokrasisinin içkin ｯｬ､ｵ bir ｴ｡ｫｭ idealierin, özellikle Rornil Cumhuriyeti ｢｡ ｴ olmak üzere, ｦ｡ｲｫｬ siyasal 2o rejimler içinde ｫ ｳｭ･ｮ de ｯｬｳｲ ｹ｡ Ｘ､ ｮ biliyoruz • ｏｲｴ｡￧､ ｢｡ｴ｣ｩｬ merkeze ｹ｡ｮ ｫｯｹｭ｡ｳ Ｌ ｣ｯ ｲ｡ｦｩ ｒ￶ｮ･ｳ｡ｮ Ｇ ｮ bireyi ａｫ ｦＭ､ｯ ｡ ｩｬ ｫｩｳ ｮ､･ ａｲｮ･ ｩｫ ve ｧ･ｬｩ ｭ･ｬ ｲ ｹ｡ｲ ｴ ｲｫ･ｮＬ ｆｲ｡ｮｳ ｺ ｫ｡ｲ ｬ ｫ ｬ ｫ ｹ｡ｲ ｴ ｩｮ ｡ｹ ｢｡ ｬ ｭ｡ｳ Ｌ ve ulusal ｰ｡ｺ ｲ ｮ kurulmaya olarak dikkat çekmekteydi. (Iord-vassal) ｩｬ ｫｩｳ ｮ bilgi ve servet birikimi, Reform'un sekülarizasyon ｹ｡ｲ ｴｭ｡ｳ Ｌ ulus yeni ａｶｲｵｰ｡Ｇｮ ｴ･ｭ ｬｯ ｵ ｭｬ｡ｲ feodalitenin ｫ･ ｩｦｬ･ｲｩｮ ｧｩｲ ｩｬｭ･ｳｩ ｹ｡ｲ ｴ ｬ｡ｮ Bilim devrimi, ｮｧｩｬ ｺ Devrimleri yeni ａｶｲｵｰ｡Ｇｹ ortaya dünya ölçekli ｳｯｮｵ￧ｬ｡ｲ da ortaya ￧ ｫ｡ｲ ｹｯｲ､ｵＮ ￧ ｫ｡ｲ ｮ (Püriten) Devrimi, çok önemli Hatta denjlebiLir ki, ｩｦ｡ｲｯ｣ ｩ ･ｫ fler, Rönesans ve Reform ile ｢ｩｲｮ｣ ｣ｴ｡ｬｧ ｳ ｮ yarMan Avrupa, ａｹ､ ｮｬ｡ｮｭ｡Ｌ Sanayi Devrimi ve Devrimi ｳｯｮｵ ｮ､ birincisinden daha güçlü bir ･ｫｩｬ､･ ikinci ｫｲ･ｳ ｬ ｭ･ ｺ ｳｮ｡ｲｆ ｫￜｆ･ｳ ｬ ｭ ､｡ｬｧ ｳｭ Söz konusu ･ｴ ｩ ｭｩｺ gibi temli'l ｹ｡ｲ ｴｭ Ｎ süreçte ortaya ￧ ｫ｡ｮＬ ｰｯｺ ｴｬｶ ｺｭＬ Darwinizm ve ･ ｮｩｴ ､ modelleri yeni bir dünya ve yeni bir insan ｡ｬｧ ｡ｭ ｳ ｹ｡ｲ ｴ ｫｬｩＧｮＬ liberalizm, ｲＮ ｡ｳｹｯｮ｡ｬｩｺｭ ve komünizm ･ｫｬｩｮ､･ ｡､ｬ ｮ､ ｲ ｬ｡ｮ siyasal y.önleri de oldukça güçlü ､ ｮ｣･ ｡ｫ ｭｬ｡ｲ ｮ ｩｮｳ｡ ｬ ｫ tarihine hedjye ediyordu. ｮ｡ｲ･ｆｹ ｬｩｺｭ ｹ｡ｲｶ ｫ Modernite olarak ｡､ｬ ｮ､ ｲ｡｢ｩｊ･ＨＧ ｩｭ ｺ bu süreçte, Antik Yunan'da tespit ･ｴ ｩ ｭｩｺ demokrasi de, modern haliyle büyük ölçüde Avrupa ülkererinde ｹ｡ ｮ｡ ､･ ｩ ｭＬ ｧ･ｬｩ ｭ ve mücadelelerin sonucunda tarih sahnesinde yeniden yerini ｡ｬ ｹｯｲ､ｵＮ ｶ｡ｲｬ ｮ k iktidar yeryüzüne ｩｮ､ ｲ ｬｭｩ ve insanla aYRI seviyeye ｧ･ｴｩｲ ｬｭｩ ｴ Bu yeni iktidar, Anhk Yunan, Roma ve ｢｡ｺ itaryan ･ｨｩｲｬ･ ｩｮ､･ｫｩ ＲＱ ａｲｴ ｨ｡ｬｫ￧ 10 Ｌ ｒｅｂ 5.79. 11 ｲｾ ｡ｍ GAUCHET, Demtlkrasi içinde Din (Çev: Mehmet Emin Özcan), Ankara, 2000, 5.22. hükümetlerden mülhem 22 olmakla birlikte, onlardan oldukça örgütlenme modeliyle ｹ｡ｲ ｴ ｬｭ ｴ Ｎ ｦ｡ｲｫｬ bir Böylece dünyada bir ､･ｭｯｫｲ｡ｴｩｬ･ｭ sürecinden bahsedilebilirdi. ve kendi kendisini yeniden üretmek ｺｯｲｵｮ､｡ｹ Ｎ Ancak bu sürecin ucu ｡￧ ｫｴ Nitekim bu zorunluluk sürecini isimlendiren demokrasiyi de ｨ ｺｬ bir ､･ｩｭ ｵ ｲ｡ｴ ｫＬ zaman, zemin ve mekan ｦ｡ｲｫｬ ｫｬ｡ｲ ｮ｡ yeni ｦ｡ｲｫｬ ｡ｲ ekliyordu. ｴ･ demokrasi ｫ｡ｶｲ ｭ ｮ dünyada en çok ｫｵｬ｡ｮ ama bir kavram durumuna getiriyor, adeta herkes kendi yapmaya ｢｡ ｬ ｹｯｲ､ｵＮ Sonuç, demokrasinin ne olup, modern demokrasi ｢｡ ｬ ｭ ｮ､｡ yeniden gündem bir ifade ile ｡ｲｴｫ demokrasinin ､･ ｩｬ modern ｹ｡ｰ ｬｭ｡ｳ ｧ･ｲ ｩｮ ortaya ￧ ｫｭ｡ｳ ｹ､ Ｎ bu durum en az bilinen demokrasisine vurgu ｯｬｭ｡､ sorusunun ｩ￧･ｲｩ ｢ｵｬｭ｡ｳ ｹ､ Ｎ ｂ｡ ｫ｡ ､･ｭｯｫｲ｡ｳｩｬ･ｲ ｮ ｡￧ ｬ ｭ ｮ belirtmemiz gerekir ki, ｫｴｲ｡ etimolojik ve dil bilim orijinli temini için yetersiz hale ｧ･ｬｭｩ ｴ ｲＮ Bumdan ､ｯｬ｡ｹ tespitimizi ｢｡ｫ ｭｺｮ ｯ､｡ ｮ tutarak, kabul edilebilir bir ｴ｡ｮｭｬ ｡ｲ bütününe ｵｬ｡ ｭ｡ｹ ￧｡ｬ ｡｣ ｺＮ Bunun için de modern demokrasilerin temel Bunlar; özelliklerini maddeler halinde ｳｵｮ｡｣ ｺＮ Bu ｴ｡ｮ ｭｬ ｲ ｡､ ｭ ｡ ｭ｡ｫｳ ､ ｺ ｮ Ｍｙｵｲｴ ｡ ｯ､｡ｫｨｬ ＲＳ Ｌ -Adil ve dürüst seçim, -Siyasal Ｍￇｯ ｵｮｬ ｫ Ｍａ￧ｫ ｫ ￧ａＭ ･ ｩｴｬ ｫ ＲＴ Ｌ yönetimi 25, ｴ｡ｲｭ｣Ｌ ｩｫｮ｡｣ ve ｡ｹｭｬｺｵ ｫｨ ｬ｡ｹ ､ ＶＲ Ｌ ve sorumlu hükümet, -Sivil toplum 2?, DAHL, 5.22. y, 5.2. 24 Henry B. MA YO, Demokratik Teoriye ｇｩｲ ＬＨ çev: Emre Kongar), Ankara, 1964, s.5155. 25 Emre KONGAR, Demokrasi ve Laiklik, ｳｴ｡ｮ｢ｵｬＬ 1997, s.18. 26 David BEETHAM, Kevin BOYLE, (80 Soru 80 Cevap) Demokrasinin ilkeLeri, (Çev: ａｳｬ ｨ｡ｮ Zeynep KOPUZLU), Ankara, 2005,5.3. 27 DAHL, 5.29. 22 23 ａ ｂ ￇ ｵ ｋ ｙ｡ｩｦＺ ￖＯｐｆｍｒＭｌｬｴｩｫ Ｎ｝Ｍｨｫｵ ａｋｔ önünde ･ ｩｴｬ ｫＬ Ｍｩｫｴ ､｡ｲ ｮ ｨ｡ｬｫ ｮ Ｚ［Ｎｪｦ｜ｩｾ｛ｋＭｅｉＢ ｙｩｬ ｮ ｺ ait ｯｬｭ｡ｳ ＺＢ ｴ｡ｭ ｮＮ Ｍａｺ ｮｬ ｫ bir ｫｩ ｨ｡ｫｬ ｲ ｮ Ｍｒ｡ｳｹｯｷｬ ya da grubun elinde ｢ｵｬ ｮｭ｡ ｳ korunmasl 29 , temeller üzerine oturtuliln yönetim -Hukukun ve ｳｴｮｬ ｊｏ ｹ｡ｰ ｬ｡ｮ Ｌ ve hukuk devleti, -Yasama yürütme ve ｹ｡ｲｧ güçlerinin ｡ｹｲ ｜ Ｌ Ｍｂｩｲ･ｹｳ ｬ ･ ｭ Ｌ -Lai kli k;l, -Örgütlenme ve örgütlerI." ｫ｡ｴｬｭ hürriyeti, -ifade hlirriyeti, ｨ｡ｫ Ｌ -Kamu görevlerine girebilme Ｍｈ｡｢･ｲｬ･ ｭ･ hürriyeti'], -Temel ｩｲＺ ｳ｡ｮ ｨ｡ｫｬ ｲ ve benzeri özelliklerdir. ｙｵｫ｡ｲ ､｡ temel özelliklerini ortaya ｫｯｹ､ｵＮ ｵｭ ｺ demokrasi, yeni bir ｡ｮｬ ｹ ｮ ve yeni bir ｹ｡ｰ ｬ｡ｮｭ ｮＬ ｫ ｳ｡｣ ｳ modernitenin ürünüdür. Antik Yunan demokrasisi ile ortak ｮｯｫｴ｡ｬ ｲ oldukça ｡ｺ､ ｲＮ Dikkat.le farklar; ｩｮ｣･ｬ ｮ､ｩ ｮ､･ -Mekansal modern demokrasiyi antik demokrasiden ｫ｡ｹｮ｡ ｮ kent devletinden ｧ･ｮｩ ölçekli ￧｡ ､ ｡ｹ ｲ｡ｮ ulus devlete ｫ｡ｹｭ ｳ Ｌ "8 Ｌ ｩｒｅｂ S.lJ. Atilla YA YLA, Siyaset Teorisine ｇｪｲｩｾＬ Ankara, 2004,5.39. '<.1 Maurcie DUVERGER, Siyasal Rejimicr (Çev: Teornan TUNÇDOGAN), ｳ ｴ ｡ ｮ ｢ ｵ ｬ Ｌ s.17. 'i ｋ ｵ ￇ ｂ ａ Y, 5-70. l 1 Arend U]PHART, ￇ ｡ ､ Demokrasiler Yirmi bir Ülkede ￇｯ ｵｮｬ ｫ￧ｵ ve ｏｹ､｡ ｭ ｣ Yönetim Örüntükri, Ankara, ty, s.23. ?ol 1986, ｄｅｍｏｋｒａｓ ｾＭ｟ ｫ ｬ ｡ｴ ｲｵｙＭ ｮ ｲ｡ｬ ｮ ｳ belirlenerek devlet -Ergin ｡ｲｴｭ ｫ ｬ ｣ ｹ｡ｬ ､ ｳ ｮ ｲｬ｡ i ￜｚｅｒｎ ....... ｫ｡ｰｳ ｹ ｣ ｨｫ yerine üzerinden ile Ｌｩｳ･ｭｮｬｴｩ･ ｹｵｲｴ ｡ ｬ ｲ ｮ genel oy ｨ｡ｫ ｮ｡ sahip ｯｬｭ｡ｳ ､ｯｬ｡ｹ ｳ ｹｬ｡ ｫ｡ｴ ｬ ｭ ｮ ｯｬｭ｡ｳ Ｌ Ｍｙｵｲｴ ｡ ｬ ｲ ｮ kamu görevlerine belirlenen ｨ｡ｫ ｮ ｫ｡ｺ ｮｭ ｡ｲｴｬ -Siyasal önderlerin destek toplamak için kamu önünde ｨ｡ｫ ｭｮ ｫ｡ｴ､ ｭ dahilinde ｢ｵｬ ｮｭ｡ｬ ｲ Ｌ ｹ｡ｲ ｭ｡ ｢ｵｬ ｮｭ｡ｳ Ｌ -Tüm ｹｵｲｴ ｡ ｬ ｲ ｮ sahip ｯｬｵ Ｌ ｨ｡ｫ ｮ｡ seçimlerde ｹ｡ｲ ｭ｡ｫ -Özgür ve adil seçimlerin teminat ｡ｬｴｮ -Tüm ya da ￧ ｫ｡ｲ ve bir ｹｵｲｴ ｡ ｬ ｲ ｮ için özerk siyasal partiler kurma ｡ｬ ｮｭ ｯｬｭ｡ｳ Ｌ hükümet edimlerini etkilemek ｡ｭ｣ｹｬ｡ lobi öcgütJeri gibi ｢｡ｫ siyasal örgütlenmeler kur:ma ［ｫ｡ｨ hükümetin denetiminden ｢｡ ｭｳ ｺ alternatif bilgilenme ｫ｡ｹｮ ｫｬ｡ｲ ｮ ｧｲｵｰｬ｡ｲ ｢｡ ｫ ｳ ｮ ｶ｡ｲｬ Ｌ -Seçimleri kaybeden hükümet önderlerinin iktidar! devretmesini güvence ｡ｬｴ ｮ｡ alan kurumlar, -Özerk örgütlenme ve derneklerln ｶ｡ｲｬ Ｌ - Ve ｫｴｲ｡ farklardan bir ｧ･ｲ ｫｬｩ ｩｮ ｫ｡｢ｵ ､ｩｬｲＮ ､ｩ ･ｲ ｹ｡ｳ ｬＡ ｢｡ｲ ￧ ｬ yoHardan ve Ｉｩｴ･ｹｵｲｭ demokrasi ile modern demokrasileri ｡ｹ ｲ ｮ en önemli ise kabul edilen bir muhalefet örgütlenmesinin ＳＴ Bütün bu izah ve analizlerden sora diyebi1iriz ki, M.Ö. V. ｡､ｬ ｹｺｙ Antik Yunan'da temelleri ｡ｴｬｮ ve ｫｬｮ｡ｳｩ tarihinin son iki ｡ｮｬｹｺ ｮ ｳ｡ｧｭ ､ demokrasi ya da demokrasiler bir yandan ｶ｡ｲｬ ｫ ｡ｲ ｮ korurlarken, ､ｩ ･ｲ yandan da yeni özellikler kazanarak, özlerini korumak ｫ｡ｹ､ ｬ｡ ｧ･ｬ ｣･ ｩｮ ､ｮｹ｡ｳ ｮ､｡ da, ｢｡ ｴ siyasal sistem olacaklartm güçtli bir ･ｫｩｬ､･ hissettirmektedirler. Aksi takdirde kuantum zeminli kaotik dünya. ｔ｡ｭ ｬ｡ｮｭ｡ｳ mümkün olmayan proje. B-iraz gerçek., biraz hayal ... ｈ｡ｺ ｲｬ ｹ｡ｮＺ Vernon BOGDANOK ( 33 Blackwell'in Siyaset Bilimi Ansiklopedisi, ｙ｡ｹ ｭ çev: Bülent Peker, Erhan Yükselci, Leyla Keskiner?, Ankara, 1999,5.186-187. )4 Aytekin YILMAZ, Modern Demokrasi ｇ･ｬｩ ｭ ve ｓｯｲｵｮｬ｡Ｌ Ankara,2000,5.24. ｙｭ ］ ￖｚｏｅｍ ｉｕＯｦ ｫ ｍ ｅｋＭ ｬｩｦ ａｋｔ KAYNAKLAR ALTUC Kurtu!, Cumhuriyet'ten 27 ｡Ｇｳ ｹ｡ｍ istanbuL, 2006 ａｲｩｳ ｯｴ･ｬ Ｌ ａｴｩｮ｡ｬ ｲ ｋｵｶ｡ｹ Milliye'den Anadolu Demokrasi Serüveni Bir ｎｵｭ｡ｲｬ Devleti, (Çev: Suat ihtilali'ne Yakup ｔ｡ｮ ｫＬ Baydur), Ankara,1941 BEETHAM David, Kevin BOYLE, (80 Soru 80 Cevap) Demokrasinin (Çev: ａｳ ｨ｡ｮ Zeynep KOPUZLU), Ankara, 2005 ｬｫ･ ｲｩＬ ｂｅｒｩ Ｌ ｋｲ･ｳ ｬｊ･ ｭ･ｹ "Demokrasi ｋ｡ｶｲ ｭ ｮ｡ Genel ｂ｡ｫ ＢＬ Feodaliteden Temel Kavram ve Süreçler, Ed: Tevfik ERDEM, Ankara, 2006 Blackwell'in Siyaset Bilimi Ansiklopedisi, ｙ｡ｹ ｭ｡ ｈ｡ｺ ｲｬ｡ｹ ｮＺ Yemon BOGDANOR, ( Çev: Bülent Peker, Erhan Yükselci, Leyla Keskiner), Ankara, 1999 DAHL Robert A, Demokrasi Üstüne, (Çev: Betül ｋ｡､ｯｬｵＩＬａｮｫｲＲＰＱ DUYERGER Maur ci e, Siyasal Rejimier, (Çev: Teornan TUNÇDOGAN), 1986 ｳｴ｡ｮ｢ｵｬＬ GAUCHET Marcel, Demokrasi ￧ｩｮ､･ Ankara,2000 Herodotos, istanbul,1991, Mete 2006 Herodot Tarihi, Din, (Çev: Mehmet Emin Özcan), (Türkçesi: Müntekim Ökmen), HEYWOOD Andrew, Siyaset, (Çev: Bekir Berat Özipek, Bircan ｡ｨｩｮＬ Zeynep Kopuzlu, Bahattin ｓ･￧ｩｬｭ ｯ ｲｵＬ Atilla Yayla), Ankara, ｙ ｬ､ ｺＬ KILIÇBAY Mehmet Ali, Siyasetin Bu mu Türkiye, Ankara,2006 KONGAR Emre, Demokrasi ve Laiklik, ｳｴ｡ｮ｢ｵｌＬ ｔｒａｈｐｊ ｌ ve ｏｹ､｡ｭ＼Ｚ 1997 Arend, ￇ｡ ､ Demokrasiler Yirmi bir Ülkede ￇｯ ｵｮｬ ｫ￧ｵ Yönetim Örüntüleri, Ankara, ty, ｇｩｲ ＬＨ MAYO Henry B, Demokratik Teoriye Ankara,1964 ｅｎ ｌ Alaeddin, Eski Yunan'da Siyasal ｄ ｮ Ｌ çev: Erore Kongar), Ankara, 1968 ｅｎｌ ve ｙ･ｮｩ￧｡ ､｡ Alaeddin, Siyasal ｄ ｮ｣･ｬ ｲ Toplum ve Siyasi ｄｮＩＬ Tarihi (Tarihöncesinde ｬｫ￧｡ ､ Ankara, 1996 ｂｯｹｵｴｬ｡ｲ Ｌ UYGUN Oktay, Demokrasi'nin Tarihsel, Felsefi v..e Ahlaki ｳｴ｡ｮ｢ｵｬＬＲ Ｓ YAYLA Atilla, Siyaset Teorisine YILMAZ Ankara,2000 Aytekin, Modem ｇｩｲ Ｌ Ankara,2004 Demokrasi ｇ･ｬｩ ｭｩ .ve Ｌ ｲ｡ｬｮｵ ｯｓ