Nele Janssens

Na een periode van heropbouw in de jaren vijftig stelt men in de lange jaren zestig (1960-1975) het gezag steeds sterker ter discussie. Schrijvers contesteren bijvoorbeeld de centrale kenmerken van het romangenre: ze boren taboethema’s aan en verstoren continuïteit, fictionaliteit en narrativiteit. De auteurs die de narrativiteit van proza op de helling plaatsen, gebruiken vaak kenmerken die aan poëzie worden toegeschreven: ze gebruiken veel metaforen, ongrammaticale constructies en ritmische patronen, focussen op de perceptie van de spreker of verwijzen minimaal naar een buitentalige werkelijkheid. Prozateksten met zulke kenmerken kunnen sterk van elkaar verschillen en toch vertonen ze een opvallende verwantschap: ze verhouden zich op de een of andere manier tot het lyrische. Vanuit die opvatting onderzoekt dit proefschrift Nederlandstalig lyrisch proza aan de hand van vijf uiteenlopende gevalstudies: Lucienne Stassaerts ‘De jonkvrouw met de spade’ (1964), Marcel van Maeles Kraaman...

Amid the experimental zeal in Flemish prose in the 1960s, Lucienne Stassaert published her first short story collection Verhalen van de jonkvrouw met de spade (‘Stories of the lady with the shovel’, 1964). The stories are not conventional prose texts, but feature musical patterns, ungrammatical phrases and highly metaphorical language. This chapter analyses Stassaert’s prose debut as a neo-avant-garde experiment, more specifically as lyrical prose. While critics associate this prose with Labris, a Flemish neo-avant-garde periodical that is inspired by French surrealism and the American beat generation, they also present Stassaert as a unique and wayward author. Stassaert cultivates this image: in accordance with the Labris program – and using typical Labris techniques – she creates autonomous texts, but she also distances herself from this writers’ collective. Moreover, her writing has an autobiographical, therapeutic dimension. This chapter studies Stassaert’s ambiguous attitude to...

Homunculi (1967) is the first short story collection by the FlemishBelgian experimental writer Claude C. Krijgelmans. The stories challenge narrative conventions. The title story of the collection mainly experiments with formal conventions: it foregrounds rhythmic repetition and musicality, and deviates from grammatical rules. These features are conventionally associated with lyrical poetry, rather than with narrative texts. Moreover, the text thematises rituals, which hints at the presence of a ritualistic quality that is often linked with lyrical texts. This article focuses on the lyrical elements in “Homunculi” and associates them with the ritualistic. I define lyricality as a literary mode that consists of lyrical tendencies, which can be realised in different ways. The ritualistic quality associated with this mode can be defined as a recurrent combination of lyrical tendencies. The ritualistic involves both semantic and formal aspects. Semantically, it is characterised as an im...

'Leeg te aanvaarden' (1966), de tweede roman van Michael Tophoff, is in meerdere opzichten een onconventionele roman: van een duidelijke narratieve ontwikkeling is geen sprake, personages blijven vlakke figuren en lange zinnen maken plaats voor opsommingen van korte, vaak elliptische frasen. De Nederlandse literatuurkritiek verbindt die sobere stijl met de nouveau roman. Tegelijkertijd is Tophoffs roman lyrischer dan conventioneel proza. De meest opvallende tendensen in 'Leeg te aanvaarden' zijn immers lyrisch, terwijl proza doorgaans hoofdzakelijk narratief is. In de terminologie die ik voorstel, behoren die tendensen tot een lyrische modus die in ieder genre kan voorkomen en verschillende vormen kan aannemen. Tophoff realiseert die lyriciteit in lijsten die korte beschrijvingen van eenvoudige percepties aaneenrijgen. Die lyrische lijsten geven 'Leeg te aanvaarden' een rigide vorm, die tegelijkertijd invulmogelijkheden openlaat.Zowel lijsten als de lyrische modus zijn immers herkenbare structuren die hun semantische uitbreidbaarheid onderstrepen. Om de lyrische lijsten in de prozatekst van Tophoff te interpreteren, presenteer ik werkbare definities van lyriciteit en de lijst, die ik met elkaar in verband breng. De analyse van specifieke lyrische lijsten toont het betekenispotentieel en de veelvormigheid van lyriciteit als modus en de lijst als formele structuur. Zo heeft de tekst tegelijkertijd aandacht voor subjecten als herkenbare eenheden en voor hun onkenbaarheid.In 'Leeg te aanvaarden' suggereren de lyrische lijsten dat er telkens iets aan registraties (van en door personages) ontsnapt. Aangezien eenheden nooit volledig te vatten zijn, moeten we ze leeg aanvaarden.Abstract:'Leeg te aanvaarden' ['Accept vacancy'] (1966), Michael Tophoff’s second novel, is an unconventional text in many ways: there is no clear narrative development, characters remain stock figures, and elaborate sentences are substituted for enumerations of short, often elliptic phrases. In Dutch literary criticism this sobriety has been associated with the nouveau roman. At the same time, Tophoff’s novel is more lyrical than conventional prose fiction. Indeed, the most salient tendencies in 'Leeg te aanvaarden' are lyrical, whereas prose is conventionally mainly narrative. In the terminology that I am proposing, these tendencies belong to a lyrical mode that can occur in different genres and that can be realised in different ways. Tophoff realises this lyricality in lists that enumerate simple perceptions. These lyrical lists give 'Leeg te aanvaarden' a rigid form while evoking alternative realisations.Both lists and the lyrical mode are recognisable structures that emphasise semantic expandability. In this article, I will present functional definitions of lyricality and the list, which I confront and align. The analysis of specific lyrical lists in Tophoff’s novel illustrates the signifying potential as well as the formal changeability of lyricality as a mode and lists as a formal structure. Indeed, the text focuses both on subjects as recognisable items and on their illegibility. Seeing that nothing can be grasped in its totality, we cannot but accept the emptiness of things. We are, in other words, to “accept vacancy".

Homunculi (1967) is the first short story collection by the Flemish-Belgian experimental writer Claude C. Krijgelmans. The stories challenge narrative conventions. The title story of the collection mainly experiments with formal conventions: it foregrounds rhythmic repetition and musicality, and deviates from grammatical rules. These features are conventionally associated with lyrical poetry, rather than with narrative texts. Moreover, the text thematises rituals, which hints at the presence of a ritualistic quality that is often linked with lyrical texts. This article focuses on the lyrical elements in “Homunculi” and associates them with the ritualistic. I define lyricality as a literary mode that consists of lyrical tendencies, which can be realised in different ways. The ritualistic quality associated with this mode can be defined as a recurrent combination of lyrical tendencies. The ritualistic involves both semantic and formal aspects. Semantically, it is characterised as an i...