[go: up one dir, main page]
Jump to content

Guam

Përpunoni lidhje
Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Guåhan
Flag of Guam
Flamuri
Coat of arms e Guam
Stema
KryeqytetiHagåtña
Qyteti më i madhDededo
Gjuhët zyrtareGjuha angleze, Gjuha chamorro
Qeveria
Lloji i qeverisjesTerritor i papërfshirë i Shteteve të Bashkuara
Popullsia
• Përllogaritje
168.801
Të dhëna të tjera
Zona kohoreUTC+10
Kodi ISO 3166GU

Guam është një territor i organizuar, i painkorporuar i Shteteve të Bashkuara në nënrajonin e Mikronezisë të Oqeanit Paqësor perëndimor.[1][2] Eshtë pika dhe territori më perëndimor i Shteteve të Bashkuara; në Oqeani, është më i madhi dhe më jugor i Ishujve Mariana dhe ishulli më i madh në Mikronezi. Kryeqyteti i Guamit është Hagåtña, dhe qyteti më i populluar është Dededo.

Njerëzit e lindur në Guam janë qytetarë amerikanë nga lindja. Guamanasit indigjenë janë CHamoru, të njohur historikisht si Chamorro, të cilët kanë lidhje me popujt austronesianë të Indonezisë, Filipineve, Tajvanit, Mikronezisë dhe Polinezisë. Që nga viti 2021, popullsia e Guamit është 168.801. CHamorut janë grupi më i madh etnik, por një pakicë në ishullin jan multi-etnik. Territori shtrihet në 540 km2 (130.000 hektarë) dhe ka një dendësi të popullsisë prej 299 për kilometra katrore.

Njerëzit CHamoru vendosën ishullin afërsisht 3.500 vjet më parë. Eksploruesi portugez Ferdinand Magelani, ndërsa ishte në shërbim të Spanjës, ishte evropiani i parë që vizitoi ishullin më 6 mars 1521. Midis shekujve 16 dhe 18, Guam ishte një ndalesë e rëndësishme për Galileon Spanjolle të Manilës. Gjatë Luftës Spanjollo-Amerikane, Shtetet e Bashkuara kapën Guam më 21 qershor 1898. Sipas Traktatit të Parisit, të nënshkruar më 10 dhjetor 1898, Spanja ia dha Guam Shteteve të Bashkuara efektive në 11 Prill 1899.

Para Luftës së Dytë Botërore, Guam ishte një nga pesë juridiksionet amerikane në Oqeanin Paqësor, së bashku me ishullin Wake në Mikronezi, Samoa Amerikane dhe Hawaii në Polinezi dhe Filipinet. Më 8 dhjetor 1941, orë pas sulmit në Pearl Harbor, Guam u kap nga japonezët, të cilët pushtuan ishullin për dy vjet e gjysmë. Gjatë okupimit, Guamanasit iu nënshtruan punës së detyruar, burgosjes, torturave dhe ekzekutimeve.[3][4][5] Forcat amerikane rikuperuan ishullin më 21 korrik 1944, e cila përkujtohet si Dita e Çlirimit.[6] Që nga vitet 1960, ekonomia e Guam është mbështetur kryesisht nga turizmi dhe ushtria amerikane, për të cilat Guam është një aset i madh strategjik.[7]

Një moto territoriale jozyrtare por e përdorur shpesh është "Ku Fillon Dita e Amerikës", e cila i referohet afërsisë së ishullit me Vijën Ndërkombëtare të Datës.[8][9] Guam është në 17 territoreve jo-vetëqeverisëse të listuara nga Kombet e Bashkuara dhe ka qenë anëtar i Komunitetit të Paqësorit që nga viti 1983.[10]

Referime

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  1. ^ "U.S. Territories" (në anglisht). DOI Office of Insular Affairs. Arkivuar nga origjinali më 9 shkurt 2007. Marrë më 9 shkurt 2007.
  2. ^ "Definitions of Insular Area Political Organizations". U.S. Department of the Interior (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 21 korrik 2011. Marrë më 14 nëntor 2007. Office of Insular Affairs. Retrieved October 31, 2008.
  3. ^ War Restitution Act : hearing before the Subcommittee on Insular and International Affairs of the Co...|National Library of Australia Arkivuar prill 6, 2010, tek Wayback Machine. Catalogue.nla.gov.au (September 20, 1994). Retrieved June 13, 2012.
  4. ^ "Statement of David B. Cohen Deputy Assistant Secretary of the Interior for Insular Affairs Before the House Committee on Resources Regarding the Report of the Guam War Claims Review Commission|July 21, 2004 Arkivuar janar 20, 2013, tek Wayback Machine." Office of Insular Affairs. Retrieved September 19, 2012.
  5. ^ Higuchi, Wakako (2001). "The Japanisation Policy for the Chamorros of Guam, 1941–1944" (PDF). The Journal of Pacific History (në anglisht). 36 (1): 19–35. doi:10.1080/00223340120049424. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 20 janar 2013.
  6. ^ "Guam police arrest suspect in memorial theft". Marine Corps Times (në anglisht). Associated Press. 7 korrik 2007. Arkivuar nga origjinali më 15 maj 2011. Marrë më 5 prill 2010.
  7. ^ Rogers, Robert F. (1995). Destiny's Landfall: A History of Guam (në anglisht). Honolulu: University of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-1678-0.
  8. ^ Mack, Doug (2017). The Not-Quite States of America: Dispatches From the Territories and Other Far-Flung Outposts of the USA (në anglisht). W.W. Norton. fq. 114. ISBN 9780393247602.
  9. ^ Grabowski, John F. (1992). U.S. Territories and Possessions (State Report Series) (në anglisht). Chelsea House. fq. 39. ISBN 9780791010532.
  10. ^ "Non-Self-Governing Territories – Official U.N. Website" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 27 shkurt 2014. Marrë më 18 nëntor 2019.

Lidhje të jashtme

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Guam&oldid=2572474"