Çuvashia
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Republika Çuvashe (Rusisht: Чува́шская Респу́блика, Chuváshskaya Respúblika; Çuvashisht: Чӑваш Республики, Čăvaš Respubliki), ose Çuvashia (Rusisht: Чува́шия Chuváshiya; Çuvashisht: Чӑваш Ен, Čăvaš Jen) është një subjekt federal i Rusisë (një republikë). Është atdheu i popullit çuvash, një grup etnik turkik. Kryeqyteti i saj është qyteti Çeboksari. Sipas regjistrimit të vitit 2010, popullsia e tij ishte 1,251,619.
Gjeografia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Republika Çuvashe është e vendosur në qendër të Rusisë Evropiane, në zemër të rajonit ekonomik Vollga-Vjatka, kryesisht në perëndim të lumit të Vollgës, në Pllajën e Vollgës. Kufizohet me Republikën Mari El në veri, Oblastin Nizhny Novgorod në perëndim, Republikën e Mordovia në jug-perëndim, Olastin Uljanovsk në jug, dhe Republikën e Tataristanit në lindje dhe juglindje. Ka mbi dy mijë lumenj në republikë - me ato më të mëdhenjtë janë Vollga, Sura dhe Tsivil - si dhe katërqind liqene. Disa nga rezervuarët e luginës së lumit të Vollgës janë në veri të republikës dhe lumi Sura rrjedh drejt Vollgës përgjatë pjesës më të madhe të kufirit perëndimor të republikës. Klima është mesatare kontinentale, me temperatura mesatare që variojnë nga -13 °C në janar deri +19 °C në korrik. Reshjet vjetore ndryshojnë ndërmjet 450 dhe 700 milimetra, por janë të pabarabarta nga një vit në tjetrin. Burimet natyrore përfshijnë gips, rërë, argjilë, depozita të sapropelit, fosforit dhe torfe. Ka depozita të naftës dhe gazit natyror, megjithëse nxjerrja e tyre nuk është ndjekur ende komercialisht. Pyjet, kryesisht në jug përgjatë lumit Sura, mbulojnë afërsisht 30% të tokës.[2]
Historia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- Artikulli kryesor: Historia e Çuvashisë
Paraardhësit e Çuvashisë ishin bullgarë dhe suarë, fise turke që banonin në Kaukazin Verior në shekujt V deri në VIII. Në shekujt VII dhe VIII, një pjesë e bullgarëve u larguan për në Ballkan, ku, së bashku me sllavët vendas, krijuan shtetin e Bullgarisë moderne. Një pjesë tjetër u zhvendos në Rajonin e Vollgës së Mesme (shih Bullgaria e Vollgës), ku popullsia bullgare që nuk e pranoi Islamin formoi themelin e popullit çuvashe.[2]
Gjatë pushtimit mongol të Bullgarisë së Vollgës, Suari që banon në stepë migroi në veri, ku jetonin fiset Finlandezët e Vollgës, si Mordvins dhe Mari. Çuvashët pretendojnë të jenë pasardhësit e këtyre suarëve që u asimiluan me Mari. Në vitin 1242, ata u bënë vasalë të Hordisë së Artë. Më vonë sundimtarët mongolë dhe tatar nuk ndërhynë në punët e brendshme lokale për sa kohë që haraçet i bëheshin Sarait çdo vit. Kur pushteti i Hordisë së Artë filloi të zvogëlohej, Mişär Tatar nga Piana dhe Temnikov u përpoqën të qeverisnin zonën çuvashe.
Gjatë luftës pushtuese të Ivanit të Tmerrshëm kundër Hanllëkut të Kazanit, në gusht 1552, princat çuvash Orsai dhe Mari Akpar Tokari u betuan për besnikërinë e tyre ndaj Dukatit të Madh të Muskovisë në Alatyr në lumin Sura. Midis viteve 1650 dhe 1850, Kisha Ortodokse Ruse dërgoi misionarë që flasin çuvashisht në përpjekje për t'i kthyer çuvashët në besimin Ortodoks. Një grup prej këtyre misionarëve krijuan një gjuhë të shkruar çuvashe. Shumica e çuvashëve që qëndruan në këtë zonë u bënë të krishterë ortodoksë, por disa mbetën paganë.
Më 15 maj 1917, çuvashët u bashkua me Lëvizjen Idel-Ural dhe në dhjetor 1917 u bashkua me shtetin jetëshkurtër Idel-Ural, kur u arrit një marrëveshje me përfaqësuesit tatar për të tërhequr kufirin lindor të Çuvashisë në lumin Svijaga. Në vitet 1918–1919, Lufta Civile Ruse përfshiu zonën. Kjo përfundoi me fitoren e Bolshevikëve. Për të fituar mbështetje nga popullata lokale, Lenini urdhëroi krijimin e një shteti çuvash brenda RSFS ruse. Më 24 qershor 1920, u formua Oblasti Autonom Çuvashe, i cili u shndërrua në RASS Çuvashe në prill 1925.
Ndarjet administrative
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Artikulli kryesor: Ndarjet administrative të Çuvashisë
Republika Çuvashe është e ndarë administrativisht në 21 distrikte, 9 qytete/qyteze, 7 vendbanime të stilit urban dhe 351selsoviet dhe administrata rurale.
Politika
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Gjatë periudhës sovjetike, autoriteti i lartë në republikë ishte i ndarë midis tre personave: Sekretari i parë i Komitetit CPSU Çuvashia (i cili në të vërtetë kishte autoritetin më të madh), kryetari i Sovjetikut të Oblastit (pushteti legjislativ) dhe Kryetari i Komiteti Ekzekutiv i Republikës (pushteti ekzekutiv). Që nga viti 1991, CPSU humbi të gjithë pushtetin, dhe kreu i administratës së Republikës, dhe përfundimisht guvernatori u emërua / u zgjodh së bashku me parlamentin e zgjedhur rajonal.
Këshilli Shtetëror i Republikës Çuvashe është organi rajonal legjislativ (përfaqësues) i përhershëm i republikës. Organi më i lartë ekzekutiv është Qeveria e Republikës, e cila përfshin organe ekzekutive territoriale siç janë administratat e rrethit, komitetet dhe komisionet që lehtësojnë zhvillimin dhe drejtojnë çështjet e përditshme.
Feja
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Sipas një sondazhi të vitit 2012, 64.7% e popullsisë së Çuvashisë i përmbahen Kishës Ortodokse Ruse, 4% janë besimtarë të krishterë ortodoksë pa i përkitur asnjë kishe ose anëtarëve të kishave ortodokse jo-ruse, 3% e popullsisë (kryesisht tatarët) ndjekin Islamin, 3% janë të krishterë të pa shoqëruar, 1% ndjekin besime autoktone (Vattisen Yaly, fe popullore çuvashe). Për më tepër, 24% e popullsisë deklaron të jetë "shpirtërore por jo fetare", 1% është ateiste dhe 2.3% ndjek fe të tjera ose nuk iu përgjigjën pyetjes.
Studimi i fesë është i detyrueshëm për nxënësit e shkollës në Çuvashi. Nga studentët, afërsisht 76.9% janë regjistruar për studime ortodokse, 16.0% për studime laike, 15.7% për studime të feve botërore dhe 1.4% për studime islam]e.
Ekonomia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Republika Çuvashe është vendi më i populluar dhe pjellor në rajonin e mesëm të Vollgës. Ka toka pyjore gjetherënëse në tokë pjellore të zezë. Në bujqësi, gruri dhe panxhari i sheqerit, derrat dhe bagëtia e viçit janë bërë më të rëndësishme sesa thekra, tërshëra, elbi dhe bagëtia e qumështit të cilat janë tipike për të gjithë zonën.
Republika është qendra e Rusisë për rritjen e hops dhe është e famshme në të gjithë vendin për historinë e saj të gjatë të krijimit të birrës. Ajo është gjithashtu një qendër kryesore për inxhinieri elektrike, veçanërisht në fushën e transmetimit të energjisë dhe sistemeve të kontrollit.[2] Industri të tjera kryesore janë përpunimi i metaleve, prodhimi i energjisë elektrike dhe prodhimi kimik. Ka edhe mullinj të mëdhenj për përpunimin e drurit në Shumerlin.
Kompanitë më të mëdha në rajon përfshijnë Khimprom Novocheboksarsk (të ardhura prej 164,55 milion dollarësh në 2017), Accond (prodhues i ëmbëlsirave, 152,55 milion dollarë), Cheboksary Instrument-Making Plant (142.27 milion dollarë), NPP EKRA (inxhinieria e energjisë, 101.13 milion dollarë).
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ "Putin dismissed the head of Chuvashia, Mikhail Ignatiev, in connection with a loss of confidence". NewsRU (në rusisht). 2020-01-29. Marrë më 2020-01-29.
{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: Gjendja e adresës (lidhja) - ^ a b c Steven Brown and Olin Lagon (qershor 2001). "Economic Overview of the Republic of Chuvashia" (në anglisht). United States Peace Corps Business Development Volunteers in Chuvashia. Arkivuar nga origjinali më 4 korrik 2005. Marrë më 18 nëntor 2020.