Tu-138

Tu-138
	Dane podstawowe
Państwo	ZSRR
Producent	Tupolew
Typ	samolot myśliwski
Konstrukcja	metalowa
	Dane techniczne
Napęd	2 x silnik turboodrzutowy WD-19
	Wymiary
	Osiągi
Prędkość maks.	2400 km/h
	Dane operacyjne
	Użytkownicy
	ZSRR

Tu-138 – niezrealizowany projekt radzieckiego myśliwca przechwytującego zaprojektowany na bazie doświadczeń i konstrukcji samolotu Tu-128.

Historia

W drugiej połowie lat 60. XX wieku, wraz z rozwojem rakietowych systemów przeciwlotniczych, taktyka działania lotnictwa uderzeniowego zaczęła ewoluować w stronę operowania na niskich i skrajnie niskich wysokościach. Służące na dalekiej północy Tu-128, mające za zadanie przechwytywanie nieprzyjacielskich wypraw bombowych na dalekich podejściach do terytorium Związku Radzieckiego, przy dolnym pułapie operacyjnym rzędu 8000–10 000 metrów, nie były zdolne do sprostania nowym wyzwaniom. Biuro konstrukcyjne Tupolewa rozpoczęło trzyetapowy proces modyfikacji myśliwców, mający na celu przygotować je do realizacji zadań na o wiele niższym pułapie operacyjnym niż klasyczne Tu-128. Pierwszy z nich zakładał obniżenie pułapu bojowego i zwiększenie odporności radarowej głowicy pocisku R-4R na zakłócenia będącego głównym uzbrojeniem Tu-128.

Drugi etap zakładał zwiększenie prędkości przechwytywania z 2000 km/h do 3000 km/h. Przystosowanie samolotu do przechwytywanie celów lecących również na dużych wysokościach, rzędu 23-25 km nad powierzchnią ziemi. Zwiększenie zasięgu wykrywania celów z 50 do 100 km. Kontynuowanie prac na zwiększeniem odporności głowicy pocisku rakietowego na zakłócenia. Poszerzenie zakresu pracy całego systemu przechwytującego w trybie autonomicznym i półautonomicznym. Trzeci etap prac miał za zadanie zwiększyć prędkość samolotu z podwieszonymi rakietami do 2100–2400 km/h, zwiększyć jego zasięg, przyspieszenie i skrócić rozbieg. Pierwszy etap prac miał oprzeć się na modernizacji będących w służbie Tu-128. Drugi i trzeci etap miał zostać zrealizowany już dzięki nowej konstrukcji, oznaczonej jako Tu-138^[1].

Biuro konstrukcyjne Tupolewa rozpoczęło projektowanie dwóch wariantów Tu-138. Pierwszy z nich, oznaczony jako Tu-138-60, zaprojektowany został do przenoszenia pocisków K-60 i radaru Smiercz-A. Drugi wariant, z radarem Groza-100 i pociskami K-100 otrzymał oznaczenie Tu-138-100. Zmodyfikowano płatowiec, poprawiono jego aerodynamikę, zastosowano nowy cienki płat i podwozie, które chowało się do wnęk w skrzydłach i kadłubie. Maksymalna prędkość samolotu z podwieszonymi pociskami miała wynosić 2100–2400 km/h. Obliczeniowy zasięg przechwytywania celów przy prędkości poddźwiękowej – 2000 km. Czas dyżurowania w powietrzu wydłużono do 4,5 h^[1].

Badania tunelowe modelu Tu-138 ujawniły, iż uzyskanie zakładanych parametrów lotu z podwieszonymi pociskami przy poddźwiękowych prędkościach nie będzie możliwe. Opór aerodynamiczny był zbyt duży aby osiągnąć między innymi planowany zasięg. Biuro konstrukcyjne szukało rozwiązania problemu, zakładając wyposażenie samolotu w system tankowania w powietrzu. Nie przystąpiono jednak do dalszej realizacji projektu Tu-138^[1].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Andrij Charuk, Ciężki myśliwiec przechwytujący Tupolew Tu-128, „Lotnictwo”, nr 4 (2023), s. 50–61, ISSN 1732-5323

Linki zewnętrzne

Artykuł nt. Tu-138 z ilustracjami – GlobalSecurity.org

[Charuk-1] Andrij Charuk, Ciężki myśliwiec przechwytujący Tupolew Tu-128, „Lotnictwo”, nr 4 (2023), s. 50–61, ISSN 1732-5323

[1]

Cywilne	Tu-104 Tu-114 Tu-124 Tu-134 Tu-144 Tu-154 Tu-204 Tu-214 Tu-334
Wojskowe	Tu-2 Tu-4 Tu-14 Tu-16 Tu-20/Tu-95 Tu-22 Tu-22M/Tu-26 Tu-28/Tu-128P Tu-126 Tu-142 Tu-160 Tu-214R
Bezzałogowe	Tu-121C Tu-123 Tu-139 Tu-141 Tu-143 Tu-243 Tu-300
Eksperymentalne	Tu-1 Tu-6 Tu-8 Tu-10 Tu-12 Tu-70 Tu-72 Tu-73 Tu-74 Tu-75 Tu-80 Tu-82 Tu-85 Tu-91 Tu-93 Tu-95LAL Tu-96 Tu-98 Tu-102 Tu-105 Tu-107 Tu-110 Tu-116 Tu-125 Tu-155 Tu-156 Tu-206 Tu-216
Projekty	PAK DA Tu-119 Tu-130 Tu-135 Tu-138 Tu-148 Tu-156 Tu-244 Tu-330 Tu-324 Tu-334 Tu-414 Tu-444 Tu-534 Tu-2000
Historyczne	ANT-1 ANT-2 ANT-3/R-3 ANT-4/TB-1 ANT-5/I-4 ANT-6/TB-3 ANT-7/R-6/KR-6/MR-6 ANT-8/MDR-2 ANT-9/PS-9 ANT-10/R-7 ANT-11/MTBT ANT-12/I-5 ANT-13/I-8 ANT-14 ANT-16/TB-4 ANT-17/TSh-1 ANT-20/PS-124 ANT-21/MI-3 ANT-22/MK-1 ANT-23/I-12 ANT-25/RD ANT-26/ANT-28/TB-6 ANT-27/MDR-4/MTB-1 ANT-29/DIP-1 ANT-31/I-14 ANT-35/PS-35 ANT-36/DB-1 ANT-37/DB-2 ANT-40/SB/PS-40/PS-41 ANT-41/T-1/LK-1 ANT-42/TB-7/Pe-8 ANT-43 ANT-44/MTB-2 ANT-46/DI-8 ANT-51/BB-1/Su-2 ANT-58/FB/Tu-2

Samoloty myśliwskie	Jak-15 Jak-17 Jak-23 Jak-25 Jak-27 Jak-28 Ła-9 Ła-11 Ła-15 MiG-9 MiG-15 MiG-17 MiG-19 MiG-21 MiG-23 MiG-25 MiG-29 MiG-31 MiG-35 Su-9 Su-11 Su-15 Su-17/20/22 Su-27 Su-30 Su-33 Su-34 Su-35 Su-57 Tu-128
Samoloty bombowe	Ił-28 M-4 Su-24 Tu-4 Tu-12 Tu-14 Tu-16 Tu-22 Tu-22M Tu-95 Tu-142 Tu-160
Samoloty obserwacyjne rozpoznawcze i dowodzenia	A-50 A-100 An-30 An-71 Be-6 Be-10 Be-12 Be-42 Ił-20 Ił-38 Ił-80 Jak-12 Ka-31 Tu-126 Tu-142 Tu-214R
Samoloty szturmowe	Jak-38 MiG-27 Su-7 Su-17/20/22 Su-25 Su-34 Su-39
Samoloty szkolno-treningowe	Jak-11 Jak-18 Jak-52 Jak-130 MiG-AT
Samoloty transportowe i szybowce desantowe	An-2 An-8 An-12 An-22 An-26 An-34 An-72 An-124 An-140 An-225 C-25 Jak-14 Ił-14 Ił-76 Ił-112
Śmigłowce	Jak-24 Mi-1 Mi-2 Mi-4 Mi-6 Mi-8 Mi-10 Mi-14 Mi-24 Mi-26 Mi-28 Mi-38 Ka-25 Ka-27 Ka-50 Ka-52 Ka-60 Ka-62
Prototypy i konstrukcje doświadczalne	A-57 I-250 Ił-20 Ił-22 Ił-24 Ił-32 Ił-40 Ił-54 Ił-102 Jak-25 Jak-29 Jak-30 (1948) Jak-36 Jak-43 Jak-44 Jak-60 Jak-100 Jak-140 Jak-141 Jak-201 Ka-8 Ka-20 Ka-22 Ka-40 Ka-60 Ła-150 Ła-152 Ła-156 Ła-160 Ła-168 Ła-176 Ła-250 M-50 M-55 Mi-18 Mi-30 Mi-46 E-8 MiG 1.44 MiG-41 MiG-110 PAK DA P-42 S-70 Skat Su-9 Su-10 Su-11 Su-17 (R) Su-35BM Su-37 Su-47 Su-75 Tu-80 Tu-98 Tu-135 Tu-138 Tu-148 Tu-156 T-4 W-7 W-50 W-80 W-100 rozwój radzieckich myśliwców odrzutowych