Mirunga
| Mirounga | |||
| J.E. Gray, 1827[1] | |||
 Para mirung północnych (M. angustirostris) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
mirunga | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Phoca proboscidea Péron, 1816 (= Phoca leonina Linnaeus, 1758) | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Gatunki | |||
| |||
Mirunga[9] (Mirounga), potocznie słoń morski – rodzaj drapieżnych ssaków z rodziny fokowatych (Phocidae).
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]M. angustirostris występuje w północno-wschodnim Oceanie Spokojnym, na Aleutach, w Zatoce Alaska i na zachód od Ameryki Północnej, na południe do środkowej Kalifornii Dolnej (Meksyk); czasami spotykany na Hawajach i w Japonii oraz na Morzu Beringa. M. leonina występuje w obszarze okołobiegunowym głównie w strefie subantarktycznej, w tym na Antarktydzie, Macquarie, Wyspach Kerguelena, Georgii Południowej i Argentynie (Półwysep Valdés); zabłąkane populacje obserwowano w Australii, Brazylii, Chile, Mauritiusie, Mozambiku, Namibii, Nowej Zelandii, Omanie i Urugwaju[10][11][12].
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]
Mirungi to zwierzęta stadne, które swoją nazwę potoczną słoń morski wzięły od dużych rozmiarów oraz od pysków samców, które przypominają trąbę.
Mirunga północna ma barwę żółtawą albo szaro-brązową, natomiast mirunga południowa jest niebiesko-szara. Ponadto odmiana południowa każdego roku zmienia sierść i część skóry na nową po zrzuceniu starej. Długość ciała samic 215–350 cm, samców 350–500 cm; masa ciała samic 300–800 kg, samców 1800–3000 kg; długość ciała noworodków obu płci 115–125 cm i masa ciała 25–45 kg[11][13]. Dymorfizm płciowy pod względem wielkości i kształtu ciała jest już widoczny w 3–4 roku życia[11]. Wyjątkowo duże samce mirungi południowej mogą osiągać masę ciała dochodzącą do 3700 kg[13].
Mirungi żywią się głównie rybami i głowonogami. Północna odmiana nie migruje. Wszystkie mirungi rozmnażają się na lądzie, z tym, że odmiana południowa zimę spędza na morzu, prawdopodobnie w pobliżu kry lodowej. Mirungi spędzają 80% czasu w wodzie, potrafią wytrzymać bez pobierania powietrza ponad 80 minut, tj. dłużej niż jakikolwiek inny niewaleniowaty ssak morski (nurkują do głębokości sięgających do 1500 m). Na lądzie (w piasku przybrzeżnym) mimo dużych rozmiarów mogą poruszać się szybciej niż człowiek[14]. W czasie sezonu rozrodczego samce stają się w stosunku do siebie wyjątkowo agresywne. Walczą wtedy między sobą o terytoria, a „haremy” poszczególnych samców dochodzą do 40 samic. Samice mają każdego roku tylko jedno młode, ciąża trwa ok. 11 miesięcy. Samice dożywają 20 lat, a samce 14.
Na obydwa gatunki mirungi polowano w XIX w. dla ich cennego tłuszczu, wtedy też znalazły się one na granicy wymarcia. W XX w. w wyniku programu ochrony tych ssaków ich liczebność znacząco się podniosła, a ich istnienie nie jest już zagrożone.
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj zdefiniował w 1827 roku angielski zoolog John Edward Gray w rozdziale poświęconym ssakom opublikowanym w publikacji pod redakcją Cuviera i Griffitha dotyczącej królestwa zwierząt[1]. Gray wymienił pięć gatunków – Phoca cristata Erxleben, 1777, Phoca byronii Desmarest, 1821 (= Phoca byronia de Blainville, 1820, Mirounga patagonica J.E. Gray, 1827 (= Phoca leonina Linnaeus, 1758), Mirounga proboscidea J.E. Gray, 1827 (= Phoca leonina Linnaeus, 1758) i Mirounga ansonii J.E. Gray, 1827 (= Phoca leonina Linnaeus, 1758) – nie wskazując gatunku typowego; w ramach późniejszego oznaczenia w 1905 roku amerykański zoolog Joel Asaph Allen na typ nomenklatoryczny wyznaczył Mirounga proboscidea J.E. Gray, 1827 (= Phoca leonina Linnaeus, 1758) (mirunga południowa)[15]. Wcześniejsza nazwa – Macrorhinus – którą utworzył w 1826 roku francuski przyrodnik Frédéric Cuvier, okazała się młodszym homonimem rodzaju chrząszczy opisanego w 1825 roku.
- Macrorhinus (Macrorhyna): gr. μακρος makros ‘długi’; ῥις rhis, ῥινος rhinos ‘nos’[16]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Phoca proboscidea Péron, 1816 (= Phoca leonina Linnaeus, 1758).
- Mirounga (Mirunga, Morunga): rodzima, australijska nazwa miouroung dla mirungi południowej[17].
- Rhinophoca: gr. ῥις rhis, ῥινος rhinos ‘nos’; rodzaj Phoca Linnaeus, 1758 (foka)[18].
- Physorhinus: gr. φυσα phusa ‘miech, pęcherz’; ῥις rhis, ῥινος rhinos ‘nos, pysk’[19]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Phoca proboscidea Péron, 1816 (= Phoca leonina Linnaeus, 1758).
Podział systematyczny
[edytuj | edytuj kod]Do rodzaju należą następujące gatunki[20][13][10]:
| Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[9] | Podgatunki[11][10][13] | Rozmieszczenie geograficzne[11][10][13] | Podstawowe wymiary[11][13][g] | Status IUCN[21] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |
Mirounga angustirostris | Gill, 1866 | mirunga północna | gatunek monotypowy | północno-wschodni Ocean Spokojny na Aleutach, w Zatoce Alaska, zachodnim wybrzeżu Ameryki Północnej na południe do środkowej części Kalifornia Dolnej w Meksyku; sporadycznie na Hawajach, Japonii i Morzu Beringa | DC: 215–400 cm MC: 300–2500 kg |
LC |
 |
Mirounga leonina | (Linnaeus, 1758) | mirunga południowa | gatunek monotypowy | okołobiegunowy na Oceanie Południowym; miejsca rozrodu i lęgowe rozproszone na wyspach subantarktycznych, Półwyspie Antarktycznym i wybrzeżu południowej Argentyny | DC: 300–500 cm MC: 600–3000 kg |
LC |
Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski.
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Nomen nudum.
- ↑ Młodszy homonim Macrorhinus Latreille, 1825 (Coleoptera).
- ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Macrorhinus F. Cuvier, 1826.
- ↑ a b Niepoprawna późniejsza pisownia Mirounga J.E. Gray, 1827.
- ↑ Nazwa zastępcza dla Macrorhinus F. Cuvier, 1826.
- ↑ Młodszy homonim Physorhinus Germar, 1840 (Coleoptera).
- ↑ DC – długość ciała; MC – masa ciała
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b J.E. Gray: Species of Mammalia. W: F. Cuvier & E. Griffith: The animal kingdom: arranged in conformity with its organization. Cz. 5: Mammalia. London: Printed for G.B. Whittaker, 1827, s. 179. (ang.).
- ↑ J.E. Gray. An Outline of an Attempt at the Disposition of Mammalia into Tribes and Families, with a List of the Genera apparently appertaining to each Tribe. „Annals of Philosophy”. New Series. 10, s. 340, 1825. (ang.).
- ↑ F. Cuvier: Dictionnaire des sciences naturelles, dans lequel on traite méthodiquement des différens êtres de la nature, considérés soit en eux-mêmes, d’après l’état actuel de nos connoissances, soit relativement à l’utilité qu’en peuvent retirer la médecine, l’agriculture, le commerce et les artes. Suivi d’une biographie des plus célèbres naturalistes. T. 39. Strasbourg & Paris: F. G. Levrault & Le Normant, 1826, s. 551. (fr.).
- ↑ J.E. Gray: Synopsis of the species of the class Mammalia. W: E. Griffith (red.): Animal Kingdom arranged in conformity with its organization, by the Baron Cuvier, member of the Institute of France, &c. &c. &c. with additional descriptions of all the species hitherto named, and of many not before noticed. Cz. 5. London: G.B. Whittaker, 1827, s. 180. (ang.).
- ↑ T. Brown: The zoologist’s text-book, embracing the characters of the classes, orders, and genera, of almost the whole animal kingdom; together with an example of a species of nearly each genus, and a complete glossary of technical terms. Cz. 1. Glasgow: A. Fullarton, & co, 1833, s. 89. (ang.).
- ↑ J.E. Gray: Synopsis of the contents of the British Museum. Wyd. 44. London: Woodfall, 1842, s. 16. (ang.).
- ↑ J.G. Wagler: Natürliches System der Amphibien, mit vorangehender Classification der Säugethiere und Vögel. Ein Beitrag zur vergleichenden Zoologie. München, Stuttgart und Tübingen: In der J.G. Cotta’scchen Buchhandlung, 1830, s. 27. (niem.).
- ↑ C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Für gebildete Leser aller Stände, besonders für die reifere Jugend und ihre Lehrer. Breslau: A. Schulz, 1842, s. xxxiv, 163. (niem.).
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 154. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 442. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ a b c d e f B. Stewart: Family Phocidae (Earless Seals). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 170–171. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Mirounga. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2019-09-19].
- ↑ a b c d e f Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 677. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ The Elephant Seal Is Faster Than You (and Other Fun Facts) [online], ThoughtCo [dostęp 2023-09-25] (ang.).
- ↑ J.A. Allen: Mammalia of southern Patagonia. W: W.B. Scott (red.): Reports of the Princeton University Expeditions to Patagonia, 1896–1899. Cz. 3: Zoölogy. Schweizerbart: 1905, s. 179. (ang.).
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 394.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 428.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 607.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 537.
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-19]. (ang.).
- ↑ Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-09]. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Friend of the Elephant Seal. [dostęp 2019-09-19]. (ang.).