Kvarner

Kvarner

Kvarnerski zaljev

Państwo	Chorwacja
Lokalizacja	Morze Adriatyckie
Wyspy	Cres, Krk, Pag, Rab, Lošinj
Mapa zatoki Kvarner
Położenie na mapie Chorwacji Kvarner
44°54′N 14°36′E

Kvarner (chorw. Kvarnerski zaljev, wł. Quarnaro) – zatoka w Chorwacji, stanowiąca część Morza Adriatyckiego. Jest położona pomiędzy półwyspem Istria a pasmem Welebitu.

Podział

Kvarner dzieli się na Zatokę Rijecką, Kvarnerić, Kanał Welebicki, Vinodolski kanal i Kvarner (w tzw. „węższym znaczeniu”). Główne wyspy Kvarneru to Cres, Lošinj, Krk, Pag i Rab.

„Mały” Kvarner

Kvarner w węższym znaczeniu jest częścią zatoki położoną pomiędzy Istrią a wyspą Cres. Na północy od reszty zatoki oddzielony jest cieśniną Vela vrata. Położone na nim są m.in. wyspy Unija, Suska, Zeča i Galijola. Na tej ostatniej funkcjonuje latarnia morska. Największe zatoki „małego” Kvarneru to Osorski zaljev i Valun.

Charakterystyka

Największym miastem Kvarneru jest Rijeka, posiadająca największy port morski w Chorwacji. Inne ważniejsze miasta to Opatija, Lovran, Crikvenica, Senj, Krk i Rab. Miejscowa gospodarka oparta jest na turystyce, rybołówstwie i przemyśle. Promowe przewozy pasażerskie z Rijeki do Dalmacji przebiegają przez Kvarnerić.

Historia

W starożytności zatoka nazywana była Sinus Flanaticus. W czasach przedrzymskich jej obszar był zamieszkiwany przez ludy iliryjskie. Nazwa Kvarner prawdopodobnie wywodzi się z łacińskiego mare quaternarium, oznaczającego „morze składające się z czterech części”. W V wieku Kvarner został opanowany przez Ostrogotów, a w VI wieku, za panowania Justyniana I Wielkiego, wszedł w skład Cesarstwa Bizantyńskiego. Na przełomie VI i VII wieku miał miejsce napływ ludności słowiańskiej, jednak na wyspach Kvarneru etnos romański przetrwał przez wiele wieków (np. odmiana języka dalmatyńskiego z wyspy Krk).

Po podboju Istrii przez Longobardów, Kvarner stał się dla cesarstwa strategicznym obszarem na drodze wodnej do Wenecji. Pod koniec X wieku wyspy dostały się pod panowanie Republiki Weneckiej. W XI wieku na krótko zostały opanowane przez Margrabstwo Istrii. W XI i XII wieku najważniejszym ośrodkiem gospodarczym regionu była wyspa Rab. W latach 1469–1470 wyspy zostały opanowane przez Królestwo Węgier pod rządami Macieja Korwina.

Na mocy pokoju w Leoben z 1797 roku Austria uzyskała wszystkie pozostałe posiadłości weneckie na obszarze Kvarneru. W latach 1809–1813 Kvarner był częścią francuskich Prowincji Iliryjskich, po czym wrócił pod panowanie austriackie. W wyniku zawarcia ugody węgiersko-chorwackiej w 1868 roku Kvarner nie znalazł się w granicach Trójjedynego Królestwa Chorwacji, Slawonii i Dalmacji, stanowiąc wraz z Fiume jednostkę wydzieloną.

Po I wojnie światowej wyspy Kvarneru wraz z Fiume zostały zajęte przez wojska włoskie. W 1920 roku na mocy traktatu w Rapallo wyspy Kvarneru zostały podzielone pomiędzy Królestwo Włoch (Cres, Lošinj) a Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców. Na terenie dzisiejszej Rijeki utworzono Wolne Miasto Fiume, które cztery lata później na mocy traktatu rzymskiego zostało anektowane przez Włochy. W trakcie II wojny światowej, w wyniku kampanii bałkańskiej, cały obszar Kvarneru został zajęty przez Włochy, a po ich kapitulacji był okupowany przez III Rzeszę. W 1947 roku zatwierdzono przynależność całego Kvarneru do Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii.