Kodeks 070

Kodeks 070 (Gregory-Aland)
	; Fragment z tekstem Łk 10,21-30, tekst koptyjski.
Data powstania	VI wiek
Rodzaj	Kodeks majuskułowy
Numer	070
Zawartość	Ewangelia Łukasza i Jana
Język	grecko-koptyjski
Rozmiary	37 × 28 cm
Typ tekstu	tekst mieszany
Kategoria	III
Miejsce przechowywania	Paryż, Oksford, Londyn, Wiedeń

Kodeks 070 (Gregory–Aland no. 070), ε 6 (von Soden)^[1] – bilingwiczny grecko-koptyjski kodeks uncjalny Nowego Testamentu, paleograficznie datowany na VI wiek. Większa część kodeksu zaginęła. Zachowane partie kodeksu odnajdywane były stopniowo i przechowywane są dziś w 14 kolekcjach, pod 11 symbolami, w pięciu bibliotekach czterech miast Europy^[2].

Grecki tekst kodeksu pochodzi z kilku tradycji tekstualnych i ma charakter mieszany. W XIX wieku bywał łączony z kodeksem Borgiańskim. Zaklasyfikowany został do III kategorii. Tekst grecki nie zawsze jest zgodny z koptyjskim. Wykorzystywany jest w wydaniach greckiego Nowego Testamentu.

Opis

Do dnia dzisiejszego zachowały się jedynie pewne partie Ewangelii Łukasza i Ewangelii Jana, na 44 pergaminowych kartach (37 na 28 cm). Tekst pisany jest w dwóch kolumnach na stronę, 35 linijkach w kolumnie^[2]^[3], wielką, okrągłą uncjałą, daleką od późnej prostokątnej uncjały (dlatego nie może być datowany na później niż VI wiek). Stosuje czarny atrament. Strony są ponumerowane i noszą koptyjskie numery. Przydechy i akcenty są stosowane, ale często w niewłaściwy sposób^[4]. Częstym jest błąd itacyzmu^[5].

Tekst koptyjski reprezentuje dialekt saidzki, litery są pionowe i regularne, cytaty ze Starego Testamentu są oznakowane przez serię znaków na marginesie (>) w kolorze czerwonym, żółtym, lub czarnym^[6].

Właściwy kodeks 070 ma zaledwie 13 kart i stanowił niegdyś część tego samego rękopisu co kodeksy: 0110 (1 karta), 0124 (22 karty), 0178 (1), 0179 (1), 0180 (1), 0190 (1), 0191 (1), 0193 (1), 0194 (= 0124) i 0202 (2 karty)^[2].

Zawartość

070 (13 folios) — Łukasz 9,9-17; 10,40-11,6; 12,15-13,32; Jan 5,31-42; 8,33-42; 12,27-36

0110 (1 folio) — Jan 8,13-22

0124 + 0194 (22 folios) — Łukasz 3,19-30; 10,21-30; 11,24-42; 22,54-65; 23,4-24,26; Jan 5,22-31; 8,42-9,39; 11,48-56; 12,46-13,4

0178 (1 folio) — Łukasz 16,4-12

0179 (1 folio) — Łukasz 21,30-22,2

0180 (1 folio) — Jan 7,3-12

0190 (1 folio) — Łukasz 10,30-39

0191 (1 folio) — Łukasz 12,5-14

0193 (1 folio) — Jan 3,23-32

0202 (2 folios) — Łukasz 8,13-19; 8,55-9,9^[2].

Tekst

Grecki tekst kodeksu przekazuje tekst mieszany. Kurt i Barbara Alandowie zaklasyfikowali go do kategorii III^[2], co oznacza, że nie jest pomocny w pracach nad odtworzeniem oryginalnego tekstu Nowego Testamentu, ale jest on ważny dla poznania historii tekstu Nowego Testamentu. Tekst koptyjski nie zawsze jest identyczny z greckim^[2].

Tekst koptyjski nie zawiera Pericope adulterae (J 7,53-8,11), tekst grecki ma w tym miejscu lukę^[7].

W Łukaszu 23,34 brakuje frazy: „A Jezus powiedział: Ojcze przebacz im, bo nie wiedzą co czynią”. Frazy tej nie zawierają również następujące rękopisy: ${\mathfrak {P}}^{75}$ , Sinaiticus^a, B, D*, W, Θ, 1241, it^{a, d}, syr^s, cop^sa, cop^bo^[8].

Niektóre warianty: Łk 12,20 – απαιτουσιν ] αιτουσιν – wespół z kodeksami ${\mathfrak {P}}^{75}$ , B, L, Q, 33^[9].; Łk 12,22 – ψυχη ] ψυχη υμων – wespół z kodeksami ${\mathfrak {P}}^{45}$ , Ψ, f¹³, Byz^[9].; Łk 12,31 – ταυτα ] ταυτα παντα – wespół z kodeksami Sinaiticus, A, D, K, N, Γ, Θ, Ψ, f¹, f¹³^[10].; Łk 12,38 – εκεινοι ] οι δουλοι εκεινοι – wespół z kodeksami Α, Q, W, Θ, Ψ, f¹, f¹³^[11].; Łk 12,41 – ειπεν δε ] ειπεν δε αυτω – wespół z kodeksami Sinaiticus, A, Q, W, Θ, Ψ, f¹, f¹³^[11].; J 7,3 – θεωρησουσιν ] θεωρησωσιν – wespół z kodeksami ${\mathfrak {P}}^{66}$ , B², Θ, Ψ, f¹, f¹³^[12].; J 7,3 – σου τα εργα α ] τα εργα σου α – wespół z kodeksami Sinaiticus², L, W, Ψ, 0105, 0250, f¹³^[12].

Historia

Facsimile z wydania K. Wessely'ego z tekstem Łk 11,51-12,5.

Kodeks sporządzony został przez koptyjskiego skrybę, który nie znał greckiego. Wskazują na to błędy, takie jak βαβουσα zamiast λαβουσα (biorąca) w Łk 13,21, δεκαι zamiast δεκα και (dziesięć i [osiem] – osiemnaście) w 13,16^[13]. C.R. Gregory przypuszczał, że rękopis pochodzi z Fajum^[14].

Dziewięć kart z tekstem Łukasza 12,15-13,32; Jan 8,33-42 należały niegdyś do Carla Gottfrieda Woide (1725-1790), który otrzymał je z Egiptu (z Achmim)^[4]. Znane są one jako Fragmentum Woideanum i były dawniej oznaczane symbolem T^a albo T^woi. Woide opublikował ich tekst wraz z Kodeksem Aleksandryjskim. W 1856 Tregelles zasugerował, by karty te oznaczać przy pomocy siglum T, tego samego rękopisu co Codex Borgianus. Argumentował, że nie może być mowy o pomyłce, ponieważ Borgianus zawiera tylko Ewangelię Jana^[15]. Borgianus również był rozproszonym rękopisem, a Tregelles opierał się na wydaniach ficsimile^[13]. Tischendorf, opisując Fragmentum Woideanum w IX tomie Monumenta sacra inedita (1870), podtrzymał ten punkt widzenia. Bp Lightfoot wykazał, że są to dwie grupy grecko-koptyjskich fragmentów, które nie mogły należeć do tego samego rękopisu^[13].

Fragment 0124 (ε 78 von Soden) przywieziony został z Białego Klasztoru Schnoudi, na zachodnim brzegu Nilu. Tekst wydał Amélineau^[16]^[17].

Gregory na początku XX wieku Fragmentum Woideanum, dwie karty z BnF oraz dwie karty przechowywane w Luwrze oznakował pod symbolem 070 jako pochodzące z tego samego kodeksu^[1]. Inne części kodeksu otrzymały numery 0110 i 0124^[18]. Edgar Goodspeed informował Gregory'ego listownie o kodeksie 0110 i Gregory nadał mu numer 0110, sądząc, że jest to inny rękopis^[19]. Stopniowo odkrywane były dalsze części kodeksu, wciągane były osobno na listę rękopisów NT i otrzymywały odrębne numery.

Karl Wessely, austriacki paleograf, opublikował w 1912 roku przechowywane w Austriackiej Bibliotece Narodowej fragmenty kodeksu. Uzyskały one później numery 0178, 0179, 0180, 0190, 0191^[20]. G. Horner w 1911 roku skolacjonował koptyjski tekstu fragmentu, który później otrzymał numer 0193 (w jego wydaniu nosi siglum ε)^[21]. 0194 opublikowany został przez Amélineau jeszcze w 1895 roku^[22]. Przez biblistów został zauważony nieco później. Pochodzenie fragmentów przechowywanych w Wiedniu jest nieznane, nie wiadomo w jaki sposób przywiezione zostały do Wiednia^[23].

Ernst von Dobschütz wciągnął na listę rękopisów następujące numery: 0178, 0179, 0180, 0190, 0191, 0193, 0194 i 0202^[24]. Później okazało się, że należały do tego samego rękopisu co 070^[a]. W chwili obecnej rozmaite części kodeksu są oznakowane pod jedenastoma siglami na liście Gregory–Aland. W 2007 roku U.B. Schmid, D.C. Parker oraz W.J. Elliott wydali grecki tekst kodeksu w Ewangelii Jana. Wykorzystano wszystkie dostępne fragmenty^[25]. W 2008 roku Stanley E. Porter oraz Wendy J. Porter opublikowali grecki tekst fragmentów kodeksu przechowywanych w Austriackiej Bibliotece Narodowej^[26].

Miejsca przechowywania

Kodeks podzielony został na 14 części, oznakowanych pod 11 symbolami i przechowywany jest dziś w 5 bibliotekach, czterech miast:

Fragmentum Woideanum, część 070, przechowywane jest w Clarendon Press, b. 2 Oksford – 9 kart z napisem "Coptic and Sahidic Manuscripts from Cairo"
inna część 070 przechowywana jest w Bibliothèque nationale de France, Copt. 132,2 Paryż – 2 karty
pozostała część 070 przechowywana jest w Luwrze MSE 10014, 10092k – 2 karty
0110 przechowywany jest w British Library, Add. 34274, 1 f., Londyn
0194 (=0124) i 0202 przechowywane są w British Library, Or. 3579 B [29], fol. 46, 47, 2 ff.
0124 przechowywany jest w Bibliothèque nationale de France, Copt. 129,7 Paryż – 22 karty
0178 przechowywany jest w Österreichische Nationalbibliothek (Pap. K. 2699), Wiedeń
0179 przechowywany jest w ÖNB (Pap. K. 2700)
0180 przechowywany jest w ÖNB (Pap. K. 15)
0190 przechowywany jest w ÖNB (Pap. K. 9007)
0191 przechowywany jest w ÖNB (Pap. K. 9031)
0193 przechowywany jest w BnF (Copt. 132,2, fol. 92)^[2]^[3].

Zobacz też

Lista kodeksów majuskułowych Nowego Testamentu

Uwagi

↑ UBS3 z 1983 roku traktuje 0124, 0178, 0179, 0180, 0190, 0191, 0193 i 0202 jako odrębne rękopisy (UBS3, ss. XVII-XVIII), ale 0124 i 0194 jako ten sam. UBS4 z 1993 roku traktuje je wszystkie jako części tego samego rękopisu (UBS4, s. 12*). NA26 z 1991 też je traktuje jako jeden rękopis (NA26, ss. 694-695).

Przypisy

↑ ^a ^b Gregory 1908 ↓, s. 38.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Aland i Aland 1995 ↓, s. 119.
↑ ^a ^b INTF: Kodeks 070 (GA). [w:] Liste Handschriften [on-line]. Münster Institute. [dostęp 2017-05-24].
↑ ^a ^b Gregory 1900 ↓, s. 75.
↑ Gregory 1900 ↓, s. 69.
↑ Crum 1905 ↓, s. 21.
↑ Wieland Willker, Uncial 070 „Textual Commentary”.
↑ B.M. Metzger, A. Wikgren, K. Aland, M. Black: The Greek New Testament. Wyd. 3. Stuttgart: UBS, 1983, s. 311.
↑ ^a ^b NA26 1991 ↓, s. 201.
↑ NA26 1991 ↓, s. 202.
↑ ^a ^b NA26 1991 ↓, s. 203.
↑ ^a ^b NA26 1991 ↓, s. 269.
↑ ^a ^b ^c Scrivener 1894 ↓, s. 147.
↑ Wieland Willker, Noteworthy fragmentary parchment manuscripts of the Gospels
↑ Tregelles 1856 ↓, s. 180.
↑ Amélineau 1895 ↓, s. 366-369, 380-390.
↑ Soden 1902 ↓, s. 129.
↑ Gregory 1908 ↓, s. 40.
↑ Gregory 1900 ↓, s. 40.
↑ Wessely 1966 ↓, s. 88.
↑ Horner 1911 ↓, s. 34-37, 348.
↑ Amélineau 1895 ↓, s. 380–399.
↑ Porter i Porter 2008 ↓, s. 129–142, 145–149, 186–189.
↑ Aland i Aland 1995 ↓, s. 74.
↑ U.B. Schmid, D.C. Parker, W.J. Elliott, The Gospel according to St. John: The majuscules (Brill 2007), ss. 61-65.
↑ Bibliografia kodeksu na stronie LDAB

Bibliografia

Wydania tekstu

H. Ford: Appendix ad editionem Novi Testamenti Graeci e Codice MS Alexandrino a C.G. Woide descripti. Oxford: 1799, s. 52-62, 83.
U.B. Schmid, D.C. Parker, W.J. Elliott: The Gospel according to St. John: The majuscules. Leiden, Boston: Brill, 2007, s. 61-65. ISBN 978-90-04-16313-3. (ang.). [tekst kodeksu w Ewangelii Jana]
Karl Wessely. Geschichte und Koptische Texte Theologischen Inhalts III. „Studien zur Paläographie und Papyruskunde”, 1966. Amsterdam: A.M. Hakkert.

Krytyczne wydania greckiego NT

K. Aland, M. Black, C.M. Martini, B.M. Metzger, A. Wikgren: United Bible Societies. Wyd. 3. Stuttgart: United Bible Societies, 1983. [UBS3]
B. Aland, K. Aland, J. Karavidopoulos, C.M. Martini, B.M. Metzger, A. Wikgren: The Greek New Testament. Wyd. 4. Stuttgart: United Bible Societies, 1993. ISBN 978-3-438-05110-3. [UBS4]
Eberhard et Erwin Nestle: Novum Testamentum Graece. communiter ediderunt: K. Aland, M. Black, C.M. Martini, B.M. Metzger, A. Wikgren. Wyd. 26. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 1991. [NA26]
Eberhard et Erwin Nestle: Novum Testamentum Graece. communiter ediderunt: B. et K. Aland, J. Karavidopoulos, C.M. Martini, B.M. Metzger. Wyd. 27. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 2001. [NA27]

Opracowania kodeksu

E. Amélineau: Notice des manuscrits coptes de la Bibliothèque nationale renfermant des textes bilingues du Nouveau Testament. Paris: 1895, s. 366–369, 380–399. (fr.). — Kodeks 0124 i 0194
New Testament Greek Papyri and Parchments. ed. Stanley E. Porter & Wendy J. Porter. Berlin – New York: Walter de Gruyter, 2008, s. 129–142, 145–149, 186–189. ISBN 978-3-11-020308-0. (ang.).

Introdukcje do krytyki tekstu

K. Aland, B. Aland: The Text of the New Testament: An Introduction to the Critical Editions and to the Theory and Practice of Modern Textual Criticism. przeł. Erroll F. Rhodes. Grand Rapids, Michigan: William B. Eerdmans Publishing Company, 1995. ISBN 978-0-8028-4098-1. (ang.).
Caspar René Gregory: Textkritik des Neuen Testaments. T. 1. Leipzig: J.C. Hinrichs’sche Buchhandlung, 1900, s. 69 (0124), 75 (070). [dostęp 2010-03-18]. (niem.).
Frederick Henry Ambrose Scrivener: A Plain Introduction to the Criticism of the New Testament. Edward Miller. Wyd. 4. T. 1. London: George Bell & Sons, 1894, s. 147. (ang.).
Hermann von Soden: Die Schriften des Neuen Testaments. T. I. Berlin: 1902, s. 129. (niem.).
S.P. Tregelles: An Introduction to the Critical study and Knowledge of the Holy Scriptures. London: 1856, s. 180. (ang.).

Listy rękopisów NT

Caspar René Gregory: Die griechischen Handschriften des Neuen Testament. Leipzig: J.C. Hinrichs'sche Buchhandlung, 1908, s. 38, 40. (niem.).

Inne

W.E. Crum: Catalogue of the Coptic manuscripts in the British Museum. London: British Museum, 1905, s. 21. (ang.).
G.W. Horner: The Coptic Version of the New Testament in the Southern Dialect otherwise called Sahidic or Thebaic. T. 3. Oxford: 1911.

Linki zewnętrzne

INTF: Kodeks 070 (GA). [w:] Liste Handschriften [on-line]. Münster Institute. [dostęp 2017-05-24].
Wieland Willker: Uncial 070. [w:] Textual Commentary [on-line].
Bibliografia do kodeksu na stronie LDAB.
Ms. E 10014 – fragment z Louvre

[25] UBS3 z 1983 roku traktuje 0124, 0178, 0179, 0180, 0190, 0191, 0193 i 0202 jako odrębne rękopisy (UBS3, ss. XVII-XVIII), ale 0124 i 0194 jako ten sam. UBS4 z 1993 roku traktuje je wszystkie jako części tego samego rękopisu (UBS4, s. 12*). NA26 z 1991 też je traktuje jako jeden rękopis (NA26, ss. 694-695).

[CITEREFGregory190838-1] Gregory 1908 ↓, s. 38.

[CITEREFAlandAland1995119-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Aland i Aland 1995 ↓, s. 119.

[INTF-3] INTF: Kodeks 070 (GA). [w:] Liste Handschriften [on-line]. Münster Institute. [dostęp 2017-05-24].

[CITEREFGregory190075-4] Gregory 1900 ↓, s. 75.

[CITEREFGregory190069-5] Gregory 1900 ↓, s. 69.

[CITEREFCrum190521-6] Crum 1905 ↓, s. 21.

[7] Wieland Willker, Uncial 070 „Textual Commentary”.

[8] B.M. Metzger, A. Wikgren, K. Aland, M. Black: The Greek New Testament. Wyd. 3. Stuttgart: UBS, 1983, s. 311.

[CITEREFNA261991201-9] NA26 1991 ↓, s. 201.

[CITEREFNA261991202-10] NA26 1991 ↓, s. 202.

[CITEREFNA261991203-11] NA26 1991 ↓, s. 203.

[CITEREFNA261991269-12] NA26 1991 ↓, s. 269.

[CITEREFScrivener1894147-13] Scrivener 1894 ↓, s. 147.

[Willker-14] Wieland Willker, Noteworthy fragmentary parchment manuscripts of the Gospels

[CITEREFTregelles1856180-15] Tregelles 1856 ↓, s. 180.

[CITEREFAmélineau1895366-369,_380-390-16] Amélineau 1895 ↓, s. 366-369, 380-390.

[CITEREFSoden1902129-17] Soden 1902 ↓, s. 129.

[CITEREFGregory190840-18] Gregory 1908 ↓, s. 40.

[CITEREFGregory190040-19] Gregory 1900 ↓, s. 40.

[CITEREFWessely196688-20] Wessely 1966 ↓, s. 88.

[CITEREFHorner191134-37,_348-21] Horner 1911 ↓, s. 34-37, 348.

[CITEREFAmélineau1895380–399-22] Amélineau 1895 ↓, s. 380–399.

[CITEREFPorterPorter2008129–142,_145–149,_186–189-23] Porter i Porter 2008 ↓, s. 129–142, 145–149, 186–189.

[CITEREFAlandAland199574-24] Aland i Aland 1995 ↓, s. 74.

[26] U.B. Schmid, D.C. Parker, W.J. Elliott, The Gospel according to St. John: The majuscules (Brill 2007), ss. 61-65.

[27] Bibliografia kodeksu na stronie LDAB

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[a]

[25]

[26]