TARIFNAME BALON ÇAPI KONTROL ÜNITESI Teknik Alan Bu bulus, direkt kablolama yapan büküm makinelerinde pozisyon sensörleri sayesinde balon çapinin dogrudan kontrolünün yapilmasini ve bu sayede enerji tüketiminin azaltilmasini saglayan balon çapi kontrol ünitesi ile ilgilidir. Önceki Teknik Kord bezi üretiminde gerçeklestirilen ilk adim kord bezi yapisinda kullanilacak olan ipliklerin bükülmesidir. Bu hüküm prosesi esnasinda olusan balon etkisinin gerekenden fazla enerji tüketimine sebep oldugu tespit edilmistir. Direkt kablolama yapan mevcut büküm makineleri bir adet dis iplik ve bir adet iç ipligin regülatör üzerinde bükülmcsi islemini gerçeklestirir. Kablolama iki korda daha fazla esneklik kazandirmak adina yapilan bir prosesdir. Lastigin için bükülü ipler (kordlar) iki ya da çok katli kablolanmis halde yerlestirilirler ve bu lastige esneklik kazandirir. Bunu gerçeklestirirken iç iplik pot kazani denilen pozisyondan regülatöre dogru beslenir. Dis iplik ise pozisyonun üstündeki kafes bölgesine yerlestirilmis olan bobinden beslenir. Kafesteki bobinden beslenen iplik, potdaki bobinden beslenen iplik ile beraber regülatöre girerek bükülmüs ipler birbiri üzerine kablolanir ve sonrasinda ürün sarim silindiri üzerine sarilir. Dis iplik, regülatöre beslenmeden önce ig motoruna girer ve ig motoru üzerindeki diskten çikan iplik büküm plakasi vasitasiyla, pot ile pozisyonu sinirlayan saç arasina yönlendirilir. Pot kazani ve saç arasinda balon olusur. Balon çapi konusunda bir kontrol uygulanmamaktadir. Balon, makine de uygulanan hiza ve ürünün dtex degerine bagli olarak olusur ve enerji sarfiyatinin da büyük bir kismini olusturur. Dtex degeri arttikça balonun enerji sarfiyati da artmaktadir. Merkezkaç etkisiyle olusan hiz artisi ve dtex artisi, enerji sarfiyatinda da dogrudan bir artisa neden olur. Ayni zamanda dis ipligin beslenmesi, sadece dis iplik 9081.49 freninin kontrolü ile yürütüldügü için kopmalar ya da tansiyon degisikliklerinde herhangi bir önlem alinamaz. Teknikte bilinen uygulamalardan DE4220824 sayili Alman patent dokümaninda, poligonal iplik geçisi ve balon limiti ile seri halde iliskilendirilmis iki büküm yapici sahip pnömatik ipliklerin bükülmesi için bir büküm makinesinden bahsedilmektedir. Büküm makinesi iki tane büküm yapici birime sahiptir. Bunlarin düzeleri, birbiri ardina seri halde, anafor bosluklari olusturacak sekilde iplik içerisinde basinçli hava göndermektedir. Bir iplik balon kontrolörü ikinci büküm biriminin disinda yer almaktadir. Iplik geçisi olarak görev yapan kanal geçisleri bir poligonal kesitli olarak uzamaktadir. Yapi iplik gelismesindeki hareketlenmeleri kisitlamaktadir, böylelikle balonlasma hareketi sinirlandirilarak ipligin düzgün bir hatta ilerlemesi saglanmaktadir. Teknikte bilinen uygulamalardan GB3890'1'1 sayili Ingiliz patent dokümaninda, tekstil fiberlerinde ve suni ipeklerin egirilmesi ve/veya bükülmesi için yapilan gelistirmelerden bahsedilmektedir. Dogal fiberlerin ve suni ipegin ipliklerinin bükülmesi veya egirilmesinde, ipligin döner bobinden geçisi sirasinda balon olusumu ve tegetsel kopma durumunun belirlenmesi saglanmaktadir. Ayarlanabilir bir iplik kilavuzu sayesinde balonlasmanin kontrolünü gerçeklestirilmektedir. Teknikteki uygulamalarda en büyük sikinti, dis iplik besleme sisteminin sadece frene bagli olmasidir. Fren, dis iplik besleme konusunda yasanan herhangi bir sikintiya cevap verebilecek bir ekipman degildir. Ayrica balon olusmasi durumunda meydana gelen gereksiz bollanma ya da daralmalara karsi da etkisizdir. Nihai üründe balon olusturulmasi veya balonun büyüklügü belirli bir noktadan sonra etkisizdir. Bu gerekli azami degerlerin saglanabilmesi ve sonrasinda da degisen sartlara uyabilmesi beklenir. 9081.49 Bulusun Kisa Açiklamasi Bulusun amaci, büküm sirasinda olusan balonun çapinin geri beslemeli Olarak kontrol edilmesi ve bu sayede enerji tüketiminin minimuma indirilmesini saglayan balon çapi kontrol ünitesi gerçeklestirmektir. Bulusun Ayrintili Açiklamasi Bu bulusun amacina ulasmak için gerçeklestirilen "Balon çapi kontrol ünitesi" ekli sekillerde gösterilmis olup; bu sekillerden: Sekil 1 - Bulus konusu balon çapi kontrol ünitesinin sematik gösterimidir. Sekillerdeki parçalar numaralandirilmis olup karsiliklari asagida verilmistir 1. Balon çapi kontrol ünitesi Kontrol karti Sensör Regülatör Ig motoru Dis iplik besleme motoru Iç iplik Dis iplik T. Büküm elemani Kord kumas üretim yönteminde gerçeklestirilen ilk adim kord kumas yapisinda kullanilacak olan ipliklerin bükülmesidir. Büküm islemi sirasinda olusan balon etkisi sistemin gerekenden daha fazla enerji harcamasina neden olmaktadir. Direkt kablolama yapan mevcut büküm makineleri, bir dis ipligin (8) ve bir iç ipligin (7) büküm islemini bir regülatör ig) üzerinde gerçeklestirmektedir. Kablolama iki korda da (7, 8) esneklik kazandirmak için gerçeklestirilen bir islemdir. Bükülen iplikler (kordlar) (7, 8) iki ya da daha fazla katmana kablolanarak lastik içerisine yerlestirilmektedir, bu da lastige esneklik kazandirmaktadir. Bunu gerçeklestirirken iç iplik (7) pot kazani denilen pozisyondan regülatöre (4) dogru 9081.49 beslenir. Dis iplik (8) ise pozisyonun üstündeki kafes bölgesine yerlestirilmis olan bobinden (B) beslenir. Kafesteki bobinden (B) beslenen iplik (8), pottaki bobinden (B) beslenen iplik (7) ile beraber regülatöre (4) girerek bükülmüs ipler (7, 8) birbiri üzerine kablolanir. Sonrasinda ürün sarim silindiri üzerine sarilir. Dis iplik (8), regülatöre (4) beslenmeden önce ig motoruna (5) girer ve ig motoru (5) üzerindeki diskten çikan iplik (8) büküm plakasi vasitasiyla, pot ile pozisyonu sinirlayan saç arasina yönlendirilir. Teknigin bilinen durumunda pot kazani ile sac arasinda olusan balonun çapini düzenleyen bir kontrol mekanizmasi yoktur. Büküm makinelerinde enerji tüketimine neden olan balon dis iplik Ag) freniyle kontrol edilmeye çalisildiginda, kirilmalara veya gerilim degisikliklerine neden olmaktadir. Bulus konusu balon çapi kontrol ünitesi (1), regülatör (4) ve ig motoru (5) üzerinde yer alan sensörler (3) vasitasiyla büküm elemanina (T) gönderilen dis ipligin (8) gelis açisina dair bilgileri alan ve buna bagli olarak balon çapi degerinin belirlenmesinde etkili olan dis ipligin (8) açisi, gerginligi gibi özelliklerini düzenlemek için dis iplik besleme motorunu (6) kontrol eden bir kontrol karti (2) içermektedir. Pot etrafinda olusan balonun içindeki iplik (7, 8) miktarini ayarlamak amaciyla, kontrol karti (2), sensörlerden (3) aldigi bilgiler dogrultusunda geri beslemeli olarak dis iplik besleme motorunun (6) dis iplik (8) Dis ipligin (8), ig motorundan (5) çikisi ile regülatöre (4) girmesi arasindaki açi farki pot etrafindaki balonun durumunu belirler. Eger bu açi belirli bir seviyenin üzerindeyse dis iplik (8) ig motoru (5) etrafindaki diske dolanmaya baslar ve bu da pot etrafinda olusan balonun gereksiz büyümesine sebep olur. Bulus konusu balon çapi kontrol ünitesinin (l) sahip oldugu kontrol sisteminde; bir kontrol karti (2), regülatörün (4) ve ig motorunun (5) açi bilgilerine göre dis iplik besleme motorunu (6) kontrol etmektedir. Bu kontrol karti (2), regülatörden (4) ve ig motorundan (5) gerekli açi bilgilerini bunlarin üzerinde yer alan 9081.49 sensörler (3) vasitasiyla alarak balon kontrolü yapilmaktadir. Böylelikle balon çapi sürekli olarak istenilen degerlerde tutulmaktadir. Regülatör (4) ve ig motorundan (5) alinan bilgilerden faydalanilarak gerçeklestirilen bu balon çapi kontrolü sayesinde, makinenin bakim ihtiyacindan, ig motorundaki (5) rulmanlarin bakim ihtiyacindan ya da nihai üründeki stil degisikliklerinden etkilenmeyecektir. Ayrica her dtex degeri için ayri ayri reçete olusturulmasi da gerekmeyecektir. Dis ipligin (8) beslemesi, teknigin bilinen durumunda, ig motorunun (5) dönüsü sirasinda dis ipligin (8) regülatöre (4) savrulmasi ile saglanir. Bulus konusu balon çapi kontrol ünitesinde (1) ise, dis ipligin (8) büküm elemanina (T) beslenmesini saglayan dis iplik besleme motoru (6); bu beslemenin kontrollü bir sekilde ve motora verilen atimlar (pulse) ile gerçeklestirilmesi için step motor olarak tercih edilmistir. Balon kontrolünde en önemli unsur, aslinda dis iplik (8) beslemesinin kontrollü bir sekilde yapilmasidir. Bu sayede hem enerji sarfiyatinda dtex degerine bagli olarak %14-21 gibi ciddi bir düsüs gözlemlenir, hem de dis iplik (8) beslemesi bir step motor üzerinden ve sensör (3) geri bildirimleri ile kontrollü olarak saglandigi için dis iplik (8) kaynakli kopmalarda %80"e yakin bir azalma gözlemlenir. TR TR TR TR TR