PL111883B1 - Electrohydraulic gear changing unit for transmissions engageable under load - Google Patents

Description

Przedmiotem wynalazku jest elektrohydrauliczny uklad zmiany biegów dla przekladni zmianowych przelaczanych pod obciazeniem, przeznaczonych zwlaszcza dla pojazdów samochodowych z recznym albo automatycznym wybie¬ raniem biegów i elektrycznie sterowanych przejmowaniem obciazenia za posrednictwem oddzielnego zaworu elektro¬ magnetycznego, przyporzadkowanego kazdemu z biegów, które oddzialywuja na doprowadzenie czynnika hydrau¬ licznego do przyporzadkowanego danemu zaworowi sprze¬ gla ciernego.W przekladniach przelaczanych pod obciazeniem istnieje problem przenoszenia obciazenia zasadniczo bezwstrzasowo i bez szkodliwego przerywania sily pociagowe). Wyjatkowe znaczenie maja tutaj uplyw czasu potrzebny na napelnienie cylindra silownika, sterujacego sprzeglem wylaczalnym, to jest dlugosc tego czasu oraz przerwy czasowe w przeno¬ szeniu momentu przez kilka sprzegielwylaczalnych w trakcie przelaczania.Przy przelaczaniu na wyzszy bieg pod obciazeniem, a takze przy przelaczaniu na bieg niski w warunkach po¬ slizgu, korzystnie jest przenoszenie sily mozliwie bez przerw poniewaz w przeciwnym razie przerwa taka bedzie jeszcze zwiekszona prZez róznice w obrotach wyrównywana przez sprzeglo wylaczalne.Przy przelaczaniu na nizszy bieg pod obciazeniem i na bieg wyzszy w warunkach poslizgu korzystna jest, w przeciwienstwie do poprzedniej sytuaqi, pewna okreslona w czasie przerwa w przenoszeniu napedu poniewaz moze byc tutaj wykorzystana tendencja do zmniejszania róznicy 10 ii 20 » to obrotów przez co oszczedza sie sprzeglo i uzyskuje sie lagodniejszy praebieg przelaczania.W wielu przypadkach silowniki sprzegiel wylaczalnych beda wypelniane czynnikiem hydraulicznym z opóznionym wzrostem cisnienia dla uzyskania lagodniejszego przebiegu przelaczania biegów.Przy wystepujacym tutaj stosunkowo dlugim czasie napelniania cylindra silownika sprzegla, konieczne jest przy przelaczaniu na wyzszy bieg pod obciazeniem na nizszy w warunkach poslizgu, przerwanie przenoszenia sily przez przekrycie sie sprzegiel wylaczalnych to jest jednoczesne wlaczenie na pewien czas kilka sprzegiel wylaczalnych.Przy przelaczaniu na wyzszy bieg w warunkach poslizgu lub na nizszy pod obciazeniem jest natomiast korzystne aby wystepowala przerwa w przenoszeniu i jest to uzyski¬ wane bez przekrywania sprzegiel poprostu poprzez opóz¬ nione napelnianie cylindrów silowników czyli stosunkowo dlugi czas napelniania.W przypadkach gdzie na skutek odpowiedniego rozwia¬ zania, czasy napelniania cylindrów silowników sprzegiel sa wyjatkowo krótkie, wywolywanie przekrywania sie bie¬ gów nie jest potrzebne przy przelaczaniu na bieg wyzszy pod obciazeniem i bieg nizszy w warunkach poslizgu, a nawet wobec mozliwosci zablokowania przekladni wrecz niekorzystne.Natomiast przy przelaczaniu na bieg wyzszy w warunkach poslizgu i na nizszy pod obciazeniem korzystne jest opóz¬ nione wlaczenie nowego biegu to znaczy okreslona w czasie przerwa w przenoszeniu sily napedowej, czego jednak nie mozna uzyskac wylacznie przez wydluzenie czasu napelnia- 111 883111 883 3 nia cylindra silownika, sterujacego sprzegla tle wymaga jeszcze stosowania specjalnych srodków.Znane sa hydrauliczne uklady przelaczajace, które przy kazdej zmianie biegów powoduja przekrywanie sie wzajemne biegów, przy czym wysprzeglanie jednego ze sprzegiel jest sterowane wzrostem cisnienia, wystepujacym przy wlaczaniu drugiego sprzegla (patrz, opis pat. RFN nr 1270911 i opis wylozeniowy RFN nr 2117608). W prak¬ tyce okazalo sie jednak, ze przekrywanie sie biegów majace miejsce przez pewna czesc calkowitego czasu przelaczania jest zalezne od istniejacych warunków, niepotrzebne albo • wrecz szkodliwe.Przy wylacznie hydraulicznym sterowaniu przekazywania obciazenia istnieje potrzeba umieszczenia tego sterowania w obrebie ukladu hydraulicznego i tym samym w bezpo¬ srednim sasiedztwie przekladni, co przy ograniczonych mozliwosciach dysponowania miejscem moze byc nie¬ korzystne. Jesli chce sie zamienic budowe ukladu przeklad¬ niowego lub tez wyposazyc go pózniej w dodatkowe sterowanie przekrywaniem, to w przypadku czysto hydra¬ ulicznego ukladu przelaczajacego, który w wiekszosci przypadków wbudowany jest w obudowe przekladni, moze byc to zwiazane z powaznymi trudnosciami.Celem wynalazku jest wyeliminowanie lub.zmniejszenie do minimum wspomnianych wyzej niedogodnosci.Dla osiagniecia tego celu postawiono sobie za zadanie stworzyc elektrohydrauliczny uklad zmiany biegów dla przekladni zmianowej przelaczanej pod obciazeniem do sterowania magnesem zmiany biegów w takiej zaleznosci czasowej zeby, przy uwzglednieniu czasów napelniania cylindra silownika sterujacego sprzegla dla przelaczania na wyzszy bieg pod obciazeniem i nizszy w warunkach poslizgu, uzyskac w miare mozliwosci przenoszenie sily napedowej bez przerw, a przy zmianie na mniejszy bieg pod obciazeniem i na wiekszy przy poslizgu uzyskac okre¬ slona w czasie przerwe w przenoszeniu tej sily.Zadanie to zostalo rozwiazane wedlug wynalazku w ten sposób, ze w przypadku ukladów, w których doprowadzanie czynnika hydraulicznego poprzez zawory elektromagne¬ tyczne do cylindrów silowników sterujacych sprzeglami ciernymi odbywa sie przy stosunkowo dlugim czasie na¬ pelniania cylindrów tych silowników, kazdemu z zaworów elektromagnetycznych przyporzadkowany jest wylaczalny lacznik dzialajacy z opóznieniem, sluzacy do opóznionego wylaczania poprzedniego biegu* przy czym laczniki te sa tak zalaczone, w zaleznosci od kierunku przelaczania bie¬ gów (na wyzszy lub nizszy bieg) i od stanu obciazania silnika, ze opóznienie wylaczenia tego biegu jest wylaczone przy przelaczaniu na bieg wyzszy pod obciazeniem i na nizszy w warunkach poslizgu, a wylaczone przy przela¬ czaniu na bieg wyzszy w warunkach poslizgu i na nizszy pod obciazeniem.Odmiana ukladu wedlug wynalazku dostosowana do przypadków, w których doprowadzanie czynnika hydrauli¬ cznego poprzez zawory hydrauliczne do cylindrów silo¬ wników sterujacych sprzeglami ciernymi odbywa sie przy stosunkowo krótkim czasie napelniania cylindra silownika, polega na tym* ze podporzadkowany kazdemu z zaworów elektromagnetycznych wylaczalny lacznik dzialajacy z opóznieniem, sluzy do opóznionego wlaczania nowego biegu, przy czym w zaleznosci od kierunku przelaczania biegów (na bieg nizszy lub wyzszy) i stanu obciazenia silnika, opóznienie wlaczania nowego biegu jest wylaczone przez przelaczanie z biegu wyzszego na nizszy w warun¬ kach poslizgu i z nizszego na wyzszy pod obciazeniem, 4 . ;. .. a wlaczone jestprzy przelaczaniu na bieg wyzszy*w warun¬ kach poslizgu i na nizszy pod obciazeniem.... Przez zastosowanie czlonów opózniajacych; kontrolu¬ jacych przejmowanie obciazenia* uklad sterowania mozna 5 umiescic w ramach instalacji elektrycznej w dowolnym miejscu wewnatrz pojazdu lub dowolnym miejscu napedza¬ nego urzadzenia, na przyklad we wspólnej obudowie z prze¬ lacznikiem do preselekcyjnej zmiany biegów lub^tez skon¬ struowac go jako wymienny element elektryczny rumiescic 10 w miejscu latwo dostepnym w przypadku koniecznosci naprawy.Przy przelaczaniu na bieg nizszy w warunkach poslizgu to jest gdy silnik dziala hamujaco lub opózniajaco i przy przelaczaniu na bieg wyzszy pod obciazeniem, obroty 15 silnika wykazuja sklonnosc do oddalania sie od wartosci, która odpowiada nowegmu biegowi. Jesli wted^doprowadza¬ nie czynnika hydraulicznego do cylindrk silownika ciernego odbywa sie przy stosunkowo dlugim czasie te: przez za¬ stosowanie ukladu wedlug pierwszej odmiany wynalazku 20 uzyskuje sie korzysci wynikajace z przekrywania sie biegów,- które to korzysci polegaja na tym, ze przerwy w przenosze¬ niu sily zostaja zmniejszone. Przy skrajnie krótkich czasach napelniania, cylindrów silowników sprzegiel ciernych, co odpowiada odmianie (zastrz. 2) przekrywanie sie biegów 25 nie jest korzystne w takiej sytuacji i dlatego odmiana ta nie przewiduje w tych warunkach uzycia lacznika o dziala¬ niu opóznionym.Natomiast przy przelaczaniu na bieg wyzszy w warun¬ kach poslizgu lub bieg nizszy pod obciazeniem, obroty 30 silnika ? przy niewielkiej przerwie w przenoszeniu sily, daza do zblizenia sie do wartosci odpowiadajacej nowemu biegowi. Ta przerwa powstaje przy sprzeglach ciernych z silownikami o stosunkowo dlugim czasie napelniania ich cylindrów — odpowiednio do pierwszej odmiany (zastrz. 1) 35 juz w wyniku tego dlugiego czasu napelniania tak, ze nie ma potrzeby uzycia tutaj jeszcze lacznika o dzialaniu opóznionym. Dla tych samych warunków przy sprzeglach ciernych o skrajnie krótkim czasie napelniania cylindrów ich silowników, okreslona w czasie przerwa w przenoszeniu 40 napedu Zostaje stworzona (wedlug zastrz. 2) przez wyla¬ czalny lacznik o opóznionym dzialaniu, co poprawia wa¬ runki przebiegu zmiany biegów i oszczedza sie sprzegla, które musza wtedy wyrównywac tylko niewielkie róznice predkosci. 45 Dla rozpoznania warunków pracy silnika to jest czy pracuje on pod obciazeniem czy tez w warunkach poslizgu i odpowiedniego sterowania czlonem opózniajacym wy¬ wolujacym przekrywanie sie biegów moze sluzyc w prosty i jednoznaczny sposób polozenie organu dozujacego pa- 50 liwo dla silnika napedowego, na przyklad poprzez bezpo¬ srednie sprzegniecie mechaniczne pomiedzy dzwignia pedalu gazu i lacznikiem elektrycznym.W zastrzezeniach 4 i 5 podano cechy ukladu zmiany biegów, które pozwalaja na uzyskanie sygnalu umozliwiaja- 55 cego rozróznienie pomiedzy przelaczaniem na bieg wyzszy i przelaczaniem na bieg nizszy.Szczególne korzysci, zwlaszcza przy wykonaniu takich ukladów w wiekszych ilosciach, uzyskuje sie odpowiednio do zastrzezenia 7, przez zastosowanie tranzystorów jako 50 elementów lacznikowych. Niewielkie zapotrzebowanie e- nergii elektrycznej przy wysokiej niezawodnosci sa jednymi z zalet wartych wymienienia.Szczególnie korzystne rozwiazanie ukladu wedlug wy** nalazku uzyskuje sie dzieki cechom zawartym w zastrz. 8 55 przy zastosowaniu nastawnych czlonów opózniajacych.111883 6 w polozenie wyjsciowe i jest poruszana w róznych kierun¬ kach dla przelaczania na bieg wyzszy lub nizszy. Krzywka jest tak uksztaltowana, ze przy przelaczaniu na nizszy bieg najpierw zostaje uruchomiony przez nia styk 78 zanim 5 nastapi wlaczenie któregokolwiek biegu. Przez to uzyskuje sie uzaleznienie wlaczenia i wylaczenia lacznika opózniaja¬ cego w zaleznosci od warunków Wymienionych w zastrz. 1.Mozliwosc nastawiania laczników o dzialaniu opóznio¬ nym, które jako czlony RC moga byc dzieki regulowanej 10 opornosci lub pojemnosci dopasowane kazdorazowo do stanu silnika i przekladni, 'tie jest pokazane na fig. 1.Równiez nie pokazano na fig. 1 elerrientÓw sluzacych do zmiany wielkosci opóznienia w czasie pracy w celu jej oddzielnego dopasowania do przelaczania na Wyzszy 15 i nizszy bieg. W tym celu przewidziany jest dodatkowy element obwodu przyporzadkowany danemu lacznikowi opózniajacemu, który to element jest sterowany poprzez napiecie doprowadzane do zaworu elektromagnetycznego sasiedniego biegu oraz znicnia opornosc i/lub pojemnosc 20 lacznika opózniajacego dzialajacego jako czlon RG.Przyklad wykonania pokazany na fig. 2 przedstawia uklad przeznaczony dla sprzegiel wylaczalnych o skrajnie krótkim czasie napelniania cylindrów ich silowników ste¬ rujacych. Zawory elektromagnetyczne 82, 92 i 102 kazdego z trzech biegów sa polaczone przewodami elektrycznymi 80, 90 i 100 z przekladnikami wybierania biegów 1—2 i 2—3. Kazdy z przewodów 80, 90 i 100 ma jeden przela- czalny lacznik 81, 91 i 101 o dzialaniu opóznionym, który moze przerwac przeplyw pradu przez przyporzadkowany mu przewód na okreslony przeciag czasu po odlaczeniu zaworu elektromagnetycznego sasiedniego biegu. Laczniki opózniajace moga byc wszystkie przelaczane za pomoca pierwszego i drugiego elementu 76 i 75 takich samych jak w przykladzie wykonania pokazanym na fig. 1. Przyla- 35 czanie drugiego elementu 75 nastepuje za pomoca krzywki kulakowej sprzegnietej z ukladem przelaczania. Czas opó¬ znienia dla drugiego elementu 75 jest dluzszy niz czas opóznienia dla lacznika opózniajacego 81, 91, 101 aby za¬ pewnic bezzaklóceniowy przebieg czynnosci ukladu elek- 40 trycznego w czasie.Przy przelaczaniu z biegu pierwszego na drugi pod obcia¬ zeniem, zawór elektromagnetyczny 82 zostaje wylaczony a zawór elektromagnetyczny 92 wlaczony. Poniewaz naste¬ puje tutaj przelaczanie na bieg wyzszy, to styk 78 urucha¬ miany krzywka pozostaje w polozeniu spoczynkowym.Poniewaz pierwszy element 76 znajduje sie w polozeniu obciazenia, a odpowiednio do polozenia elementów pier¬ wszego 76 i drugiego 75 jest jednoczesnie zatrzymany przeplyw pradu przez przewód 111, a laczniki opózniajace 81, 91, 101 sa wylaczone, to znaczy przenoszenie sily przy przejsciu z biegu 1 na bieg 2 zachodzi zasadniczo bez przerwy, a tylko nieunikniona bez vladnosc ukladu przela¬ czajacego i wyjatkowo krótki czas napelniania silownika sprzegla wylacZalnego powoduja krótkotrwala przerwe, ale nie szkodliwa dla przenoszenia sily. 5 Dzieki nastawnosci mozna uzyskac dokladne dostrojenie parametrów. silnika i przekladni z uwzglednieniem mas bezwladnosciowych, przez co osiagnac mozna z kolei optymalne warunki przebiegu przelaczania.W szczególnych przypadkach moze byc pozadanym inaczej dobierac czas trwania przekrywania sie biegów dla przelaczania na bieg wyzszy, a inaczej dla przelaczania na bieg nizszy zgodnie z cechami wymienionymi w zastrz. 9.Korzysci uzyskuje sie tutaj zwlaszcza przy duzej róznicy w wartosciach momentu silnika przy pracy pod obciazeniem i przy pracy z poslizgiem, dzieki mozliwosci oddzielnego doregulowywania czasów przekrywania dla przelaczen na nizsze i wyzsze biegi. Rózniace sie od siebie czasy przekrywania sie biegów mozna uzyskiwac na przyklad za pomoca dodatkowego elementu wlaczonego w obwód elektryczny i sterowanego doprowadzanym do niego na¬ pieciem o wartosci odpowiadajacej sasiedniemu biegowi, który poprzez zmiane opornosci lub pojemnosci w ramach czlonu RC zmienia czas opóznienia.Przedmiot wynalazku jest przedstawiony w przykladach wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia sche¬ mat ukladu zmiany biegów wedlug wynalazku dla przeklad¬ ni czterobiegowej ze sprzeglami wylaczalnymi o stosunkowo dlugim czasie napelniania cylindrów ich silowników ste¬ rujacych i z przelaczaniem lacznika o opóznionym dzialaniu za pomoca nadajnika sygnalów, umieszczonego przy organie przelaczajacym przekladni, fig. 2 —. schemat ukladu zmiany biegów dla przekladni trójbiegowej z wy¬ jatkowo krótkim czasem napelniania cylindrów sterujacych sprzegiel wylaczalnych i przelaczaniu lacznika o dzialaniu opóznionym, w taki sam sposób jak na fig. l,.fig. 3 — sche¬ mat ukladu zmiany biegów dla czterobiegowej przekladni ze sprzeglami wylaczalnymi o stosunkowo dlugim czasie napelniania cylindrów, silowników sterujacych sprzegiel i przelaczaniu lacznika o dzialaniu opóznionym za pomoca samoczynnego wewnetrznego ukladu przelaczajacego.W przykladzie pokazanym na fig. 1 przedstawiajacym uklad dla sprzegiel wylaczalnych o stosunkowo dlugim czasie napelniania, wybieranie biegów nastepuje za pomoca przelacznika biegów 1—2,2—3 i 3^-4. Przelacznik wybiera¬ nia biegów wlacza doplyw pradu poprzez przewody 10, 20, 30, 40 do zaworów elektromagnetycznych 15, 25, 35,45, sterujacych doplywem czynnika hydraulicznego do sprze¬ giel wylaczalnych.Przy przewodach elektrycznych 10, 20, 30, 40 znajduja sie laczniki 13, 23, 33, 43 o dzialaniu opóznionym, które sa przelaczane za pomoca pierwszego elementu 76 i drugiego elementu 75 obwodu elektrycznego i w celu przekrycia biegów mostkuja w stanie bocznikujacym przelacznik biegów poprzez jeden z jego laczników na przyklad 1—2 na okreslony czas po przerwaniu doprowadzenia pradu do zaworu elektromagnetycznego, przyporzadkowanego temu lacznikowi opózniajacemu. Podczas przekrycia sie biegów, bieg uprzednio wlaczony, na przyklad pierwszy, jest utrzy¬ many jeszcze krótko w stanie wlaczonym poprzez zboczniko- wanie przelacznika biegów podczas wzrostu momentu na nastepnym, na przyklad drugim biegu.Przelaczanie pierwszego elementu 76 nastepuje poprzez uklad dzwigniowy przy pedale gazu silnika napedowego.Drugi element 75 moze odwrócic stan przelaczenia la¬ cznika opózniajacego wywolany przez element 76 i w tym celu sterowany jest on poprzez styk 78 uruchamiany za pomoca krzywki. Krzywka jest sprzegnieta z ukladem sterujacym w tym przypadku z dzwignia recznej zmiany biegów, która po kazdym poruszeniu wycofywana jest Przy przelaczaniu na wyzszy bieg na przyklad z biegu 1 na bieg 2, zachodzacy, w warunkach poslizgu styk 78 uru¬ chamiany przez krzywke pozostaje takze w polozeniu spo¬ czynkowym. Poniewaz pierwszy element 76 znajduje sie w polozeniu „poslizg", przewód sterujacy 111 jest otwarty dla przeplywu pradu i laczniki opózniajace 81, 91, 101 sa w stanie gotowym do zadzialania. Gdy w przewodzie 90 nalezacym do drugiego biegu zaczyna plynac prad, to la¬ cznik opózniajacy 91 reaguje i powoduje opóznienie na 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60111 883 7 pewien czas doprowadzenia pradu do zaworu elektromagne¬ tycznego 92 drugiego biegu.Przy przelaczeniach na bieg nizszy, na przyklad z biegu 2 na bieg 1, styk 78 uruchamiany przez krzywke zostaje zamkniety, przez co drugi element 75 zostaje wprowadzony w polozenie robocze. W warunkach pracy pod obciaze¬ niem przewód sterujacy 111 w dalszym ciagu przewodzi prad i laczniki zwloczne 81, 91, 101 sa w stanie gotowym do zadzialania. Natomiast w warunkach poslizgu przeplyw pradu przez przewód 111 zostaje wstrzymany, a takze zostaje uniemozliwione dzialanie opózniajace laczników zwlocznych 81,91,101,.Nastepujacy uklad* korzystny przy rozpoczynaniu jazdy na pierwszym biegu, nie jest pokazany na fig. 2.Rozpoczecie jazdy na pierwszym biegu nastepuje przez przylozenie napiecia roboczego do ukladu elektrycznego pokazanego na fig. 2 i to zwykle przy pedale gazu, znajduja¬ cym sie w polozeniu odpowiadajacym pracy na luzie, to jest w polozeniu „poslizg". W tych warunkach prze¬ wód sterujacy 111 znajduje sie pod napieciem i rozpoczecie jazdy nastapit opóznieniem. Aby tego uniknac, w przewód sterujacy 111 wbudowany jest jeszcze trzeci element, który pod wplywem pradu indukcyjnego, przy wylaczaniu zaworu elektromagnetycznego, zamyka przewód ale z chwila zanikniecia tego pradu przerywa przeplyw pradu przez przewód 111. Przy wlaczeniu pierwszego biegu nie wyste¬ puje wiec opóznienie, poniewaz nie nastepuje wtedy wyla¬ czenie zadnego zaworu elektromagnetycznego. Przy wszystkich innych przelaczeniach ten trzeci element zostaje za kazdym razem wprowadzony w polozenie robo¬ cze i przebieg przelaczania jest taki sam jak wyzej opisano.Elektrohydrauliczny uklad zmiany biegów w przykladzie pokazanym na fig. 3 stanowi dalsze rozwiniecie rozwiaza¬ nia z fig. 1 w tym sensie, ze sterowanie lacznikiem zwlocz- nym nastepuje calkowicie automatycznie na skutek dziala¬ nia wewnetrznego ukladu logicznego i nie jest zalezne od recznego organu przelaczajacego. Jest to rozwiazanie przeznaczone do zastosowania do automatycznych skrzyni biegów i stwarza koniecznosc dysponowania sygnalem elektrycznym umozliwiajacym odróznienie przelaczania z biegów nizszych na wyzsze od przelaczania odwrotnego z biegów wyzszych na nizsze, dzieki cechom podanym w zastrzezeniu 5 , które sa schematycznie pokazane na fig. 3.W przewodach 10, 20 i 30 doprowadzajacych prad do zaworów elektromagnetycznych biegów od pierwszego do trzeciego, czyli zaworów 15, 25 i 35, sa umieszczone laczniki impulsowe 11, 21, 31 po jednym w kazdym prze¬ wodzie, przy czym kazdy z nich moze przelaczac drugi element 75 poprzez wspólny przewód sterujacy. Laczniki impulsowe 11, 21, 31 sa zalezne odpowiednio kazdy od innego lacznika zwlocznego 22,32,42, który jestprzylaczony do przewodu napieciowego nastepnego wyzszego biegu.Przy przelaczaniu na wyzszy bieg lacznik impulsowy po¬ przedniego biegu na przyklad lacznik 11 jest na razie w polozeniu spoczynkowym gdy czlon opózniajacy nowego biegu wchodzi w polozenie robocze. Natomiast przy prze¬ laczaniu na bieg nizszy czlon opózniajacy na przyklad 22 poprzedniego biegu pozostaje jeszcze przez pewien czas w polozeniu roboczym, podczas gdy polaczony z nim la¬ cznik impulsowy 11 znajdujacy sie w przewodzie napie¬ ciowym nizszego biegu uzyskuje napiecie i równiez prze¬ chodzi w polozenie robocze, tak, ze drugi element 75 zostaje przelaczony. Przy przelaczaniu na wyzszy bieg, element drugi 75 pozostaje wiec w polozeniu spoczynko¬ wym, podczas gdy przy przelaczaniu na bieg nizszy zostaje 8 on przelaczny. Przez przelaczanie we wspomnianych wyzej warunkach laczniki zwloczne 13, 23, 33 i 43 beda wlaczone i beda umozliwialy przekrywanie sie biegów.Przy przelaczaniu na bieg nizszy na przyklad z czwartego 9 na trzeci, najpierw nastepuje uruchomienie lacznika wybie¬ rajacego bieg czyli lacznika 3-4 tak, ze napieciowy przewód sterujacy 40 zostaje oddzielony od zródla pradu, a przewód sterujacy 30 zostanie z tym zródlem polaczony. Dla spowo¬ dowania w tym przypadku zadzialania lacznika zwlocznego 10 43 przyporzadkowany mu przewód sterujacy musi przynaj¬ mniej przez krótki czas przewodzic prad. W tym celu sa przewidziane pomocnicze czlony opózniajace 24, 34 i 44, które maja tak krótka zwloke, ze z jedn-j strony nie wplywa to w zauwazalny sposób na przebieg przelaczania biegów, 15 a z drugiej strony nastepuje reagowanie laczników zwlocz¬ nych 13, 23, 33 i 43 takze przy przelaczaniu na nizszy bieg.Zastrzezenia patentowe 20 1. Elektrohydrauliczny uklad zmiany biegów dla prze¬ kladni zmianowych, przelaczanych pod obciazeniem, przeznaczonych zwlaszcza dla pojazdów samochodowych, z recznym albo automatycznym wybieraniem biegów i elektrycznie sterowanym przejmowaniem obciazenia 25 przez poszczególne biegi przez przyporzadkowany kazdemu z biegów jeden z zaworów elektromagnetycznych, które oddzialywuja na doprowadzenie czynnika hydraulicznego, w stosunkowo dlugim czasie do napelniania cylindra silownika sprzegla ciernego przyporzadkowanego danemu 30 zaworowi, znamienny tym, ze kazdemu z zaworów elektro¬ magnetycznych (15,25,35,45) jest przyporzadkowany wylaczamy lacznik (13, 23, 33, 43) dzialajacy z opóznie¬ niem, sluzacy do opóznionego wylaczania przedniego biegu, przy czym wylaczniki te sa tak przelaczane, ze w za- 35 leznosci od kierunku zmiany biegów (na wyzszy lub na nizszy bieg) i od stanu obciazenia silnika, opóznienie wylaczania biegu jest nastepstwem przelaczania na bieg wyzszy pod obciazeniem i na nizszy w warunkach poslizgu, a wylaczone przy przelaczaniu na bieg wyzszy w warunkach 40 poslizgu i na nizszy pod obciazeniem. 2. Elektromagnetyczny uklad wedlugzastrz. 1,znamienny tym, ze przy organie dozujacym paliwa do silnika napedo¬ wego umieszczony jest nadajnik sygnalów w celu rozróz¬ nienia stanu obciazenia i stanu poslizgu, który oddzialywuje 45 na pierwszy element lacznikowy (76) w celu przelaczania lacznika zwlocznego (13, 23, 33, 43). 3. Elektrohydrauliczny uklad wedlugzastrz. 1, znamien¬ ny tym, ze dla odróznienia przelaczania na nizszy bieg od przelaczania na bieg wyzszy ma przy organie przelacza- 50 jacym lub w ukladzie sterujacym przelaczaniem biegów nadajnik sygnalów (110), który oddzialywuje na drugi element lacznikowy (75) sluzacy do przelaczania lacznika zwlocznego (13,23,33*43). 4. Elektrohydrauliczny uklad wedlug zastrz. 1 albo 3, 55 znamienny tym, ze dla odróznienia przelaczania z biegu mniejszego na wiekszy od przelaczania z wiekszego na mniejszy, kazdemu z zaworów elektromagnetycznych (15, 25, 35) biegów od pierwszego do przedostatniego przyporzadkowany jest lacznik impulsowy (11, 21, 31) — a co kazdemu z zaworów elektromagnetycznych (25, 35, 45) biegów od drugiego do najwyzszego przyporzadkowany jest czlon opózniajacy (22, 32, 42), a laczniki impulsowe (11, 21, 31) poprzez wspólny dla tych wszystkich lacz¬ ników impulsowych przewód sterujacy (71) sa polaczone 65 do drugiego elementu lacznikowego (75) w celu wywoly-111883 9 wania przelaczania lacznika zwrotnego (13, 23, 33, 43), przy czym kazdy z przewodów sterujacych laczników impulsowych jest polaczony szeregowo z przewodem ro¬ boczym czlonu opózniajacego (22, 32, 42) nastepnego wyzszgo biegu i w ten sposób jest zalezny od tego czlonu. 5. Elektrohydrauliczny uklad wedlug zastrz. 4, zna¬ mienny tym, ze zamiast do czlonu opózniajacego (22) przyporzadkowanego zaworowi elektromagnetycznemu (25) drugiego biegu, który to czlon odpada przewód sterujacy lacznika impulsowego przyporzadkowany jest zaworowi elektromagnetycznemu (15) pierwszego biegu i jest pola¬ czony bezposrednio z jednym biegunem zródla pradu. 6. Elektrohydrauliczny uklad wedlug zastrz. 6, zna¬ mienny tym, ze w lacznikach zwrotnych (13, 23, 33, 43), czlonach opózniajacych (22, 32, 42), ogranicznikach impulsów oraz w elementach lacznikowych (75, 76) zas¬ tosowane sa przynajmniej czesciowo elementy pólprzewo¬ dnikowe na przyklad tranzystory. 7. Elektrohydrauliczny uklad wedlug zastrz. 4 albo 6, znamienny tym, ze przynajmniej jeden z laczników zwrotnych ma ustawialny (regulowany) czas trwania zwloki. 8. Elektrohydrauliczny uklad zmiany biegów dla prze¬ kladni zmianowych przelaczanych pod obciazeniem, prze¬ znaczonych zwlaszcza dla pojazdów samochodowych, z recznym albo automatycznie sterowanym przejmowaniem obciazenia przez poszczególne biegi przez przyporzadko¬ wany kazdemu z biegów jeden z zaworów elektromagne¬ tycznych, które oddzialywuja na doprowadzenie czynnika hydraulicznego, przy stosunkowo krótkim czasie napelnia¬ nia cylindra silownika sprzegla ciernego przyporzadkowa¬ nego danemu zaworowi, znamienny tym, ze kazdemu z zaworów elektromagnetycznych (82, 92, 102) przypo¬ rzadkowany jest wylaczalny lacznik (81, 91, 101) dzialajacy z opóznieniem, sluzacy do opóznionego wlaczania nowego biegu, przy czym w zaleznosci od kierunku przelaczania biegów (na bieg nizszy lub wyzszy) i stanu obciazenia silnika, opóznienie wlaczania biegu jest wylaczone przy przelaczaniu z biegu wyzszego na nizszy w warunkach poslizgu i z nizszego na wyzszy pod obciazeniem, a wyla¬ czanie jest przy przelaczaniu na bieg wyzszy w warunkach poslizgu i na nizszy pod obciazeniem. 9. Elektromagnetyczny uklad wedlug zastrz. 8, znamien¬ ny tym, ze przy organie dozujacym paliwa do silnika na¬ pedowego umieszczony jest nadajnik sygnalów w celu 10 rozróznienia stanu obciazenia i stanu poslizgu, który oddzialywuje na pierwszy element lacznikowy (79) w celu przelaczania lacznika zwlocznego (81, 91, 101). 10. Elektrohydrauliczny uklad wedlug zastrz. 8, zna- 5 mienny tym, ze dla odróznienia przelaczania na nizszy bieg od przelaczania na bieg wyzszy ma przy organie przelaczajacym lub w ukladzie sterujacym przelaczaniem biegów nadajnik sygnalów (110), który oddzialywuje na drugi element lacznikowy (75) sluzacy do przelaczania 10 lacznika zwlocznego (81, 91, 101). 11. Elektrohydrauliczny uklad wedlug zastrz. 1 albo 10 znamienny tym, ze dla odróznienia przelaczania z biegu niniejszego na wiekszy od przelaczania z wiekszego na mniej¬ szy, kazdemu z zaworów elektromagnetycznych (82, 92) 15 biegów od pierwszego do przedostatniego przyporzadko¬ wany jest lacznik impulsowy (11, 21, 31) — a kazdemu z zaworów elektromagnetycznych (92, 102) biegów od drugiego do najwyzszego przyporzadkowany jest czlon opózniajacy (22, 32, 42), a laczniki impulsowe (11, 21, 31) 20 poprzez wspólny dla tych wszystkich laczników impulso¬ wych przewód sterujacy (71) sa polaczone do drugiego elementu lacznikowego (75) w celu wywolywania prze¬ laczania lacznika zwrotnego (81, 91, 101), przy czym kazdy z przewodów sterujacych laczników impulsowych 25 jest polaczony szeregowo z przewodem roboczym czlonu opózniajacego (22, 32, 42) nastepnego wyzszego biegu . i w ten sposób jest zalezny od tego czlonu. 12. Elektrohydrauliczny uklad wedlug zastrz. 11, zna¬ mienny tym, ze zamiast do czlonu opózniajacego (22) 30 przyporzadkowanego zaworowi elektromagnetycznemu (25) drugiego biegu, który to czlon odpada przewód sterujacy lacznika impulsowego przyporzadkowany jest zaworowi elektromagnetycznemu (15) pierwszemu biegu i jest polaczony bezposrednio z jednym biegunem zródla 35 pradu. 13. Elektrohydrauliczny uklad wedlug zastrz. 12, zna¬ mienny tym, ze w lacznikach zwrotnych (81, 91, 101) czlonach opózniajacych (22, 32, 42) ogranicznikach im¬ pulsów oraz w elementach lacznikowych (75, 76) zastoso- 40 wane sa przynajmniej czesciowo elementy pólprzewodni¬ kowe na przyklad tranzystory. 14. Elektrohydrauliczny uklad wedlug zastrz. 11 albo 13, znamienny tym, ze przynajmniej jeden z laczników zwrotnych ma ustawialny (regulowany) czas trwania 45 Zwloki.111883 1-2 -=C 2-3 -;V 3-4 FIG.1 15" 10 20 / 30 / 40 / 13' jHr- A ii t^tit— I tH^ m 33 i t J li TSH+Izh^-Yi •,—l---f- ¦ffi" 1.G -16 ^25 2.G -25 35 3.G -36 45 "1 I U0 ! sclT Tn^l i I "6 FIG. 2 I—3 ° P b i° I Schi «\»- il_ i—1~¥—i i "o i -76111 883 1~--Q FIG. 3 70 11 72r\ --\ 22 3-4 30 I 32 fc ir ssr ^ 7 & =* 21 k-73 d /j LStf 31 U74 r^ ^ 75' H *7 1.G -16 ?W4 23^— * W t W f 5K nn-25 2.G fs^cu^ 26 r^- 33^ k34 * W Hf— JP"£L _.J 35 3.G fUT -36 45 -0H i—=*-4-Ti w IZj-i ! r |SchW=S~*L 76 u0 ! PL PL

Claims (14)

1. Zastrzezenia patentowe 20 1. Elektrohydrauliczny uklad zmiany biegów dla prze¬ kladni zmianowych, przelaczanych pod obciazeniem, przeznaczonych zwlaszcza dla pojazdów samochodowych, z recznym albo automatycznym wybieraniem biegów i elektrycznie sterowanym przejmowaniem obciazenia 25 przez poszczególne biegi przez przyporzadkowany kazdemu z biegów jeden z zaworów elektromagnetycznych, które oddzialywuja na doprowadzenie czynnika hydraulicznego, w stosunkowo dlugim czasie do napelniania cylindra silownika sprzegla ciernego przyporzadkowanego danemu 30 zaworowi, znamienny tym, ze kazdemu z zaworów elektro¬ magnetycznych (15,25,35,45) jest przyporzadkowany wylaczamy lacznik (13, 23, 33, 43) dzialajacy z opóznie¬ niem, sluzacy do opóznionego wylaczania przedniego biegu, przy czym wylaczniki te sa tak przelaczane, ze w za- 35 leznosci od kierunku zmiany biegów (na wyzszy lub na nizszy bieg) i od stanu obciazenia silnika, opóznienie wylaczania biegu jest nastepstwem przelaczania na bieg wyzszy pod obciazeniem i na nizszy w warunkach poslizgu, a wylaczone przy przelaczaniu na bieg wyzszy w warunkach 40 poslizgu i na nizszy pod obciazeniem.

2. Elektromagnetyczny uklad wedlugzastrz. 1,znamienny tym, ze przy organie dozujacym paliwa do silnika napedo¬ wego umieszczony jest nadajnik sygnalów w celu rozróz¬ nienia stanu obciazenia i stanu poslizgu, który oddzialywuje 45 na pierwszy element lacznikowy (76) w celu przelaczania lacznika zwlocznego (13, 23, 33, 43).

3. Elektrohydrauliczny uklad wedlugzastrz. 1, znamien¬ ny tym, ze dla odróznienia przelaczania na nizszy bieg od przelaczania na bieg wyzszy ma przy organie przelacza- 50 jacym lub w ukladzie sterujacym przelaczaniem biegów nadajnik sygnalów (110), który oddzialywuje na drugi element lacznikowy (75) sluzacy do przelaczania lacznika zwlocznego (13,23,33*43).

4. Elektrohydrauliczny uklad wedlug zastrz. 1 albo 3, 55 znamienny tym, ze dla odróznienia przelaczania z biegu mniejszego na wiekszy od przelaczania z wiekszego na mniejszy, kazdemu z zaworów elektromagnetycznych (15, 25, 35) biegów od pierwszego do przedostatniego przyporzadkowany jest lacznik impulsowy (11, 21, 31) — a co kazdemu z zaworów elektromagnetycznych (25, 35, 45) biegów od drugiego do najwyzszego przyporzadkowany jest czlon opózniajacy (22, 32, 42), a laczniki impulsowe (11, 21, 31) poprzez wspólny dla tych wszystkich lacz¬ ników impulsowych przewód sterujacy (71) sa polaczone 65 do drugiego elementu lacznikowego (75) w celu wywoly-111883 9 wania przelaczania lacznika zwrotnego (13, 23, 33, 43), przy czym kazdy z przewodów sterujacych laczników impulsowych jest polaczony szeregowo z przewodem ro¬ boczym czlonu opózniajacego (22, 32, 42) nastepnego wyzszgo biegu i w ten sposób jest zalezny od tego czlonu.

5. Elektrohydrauliczny uklad wedlug zastrz. 4, zna¬ mienny tym, ze zamiast do czlonu opózniajacego (22) przyporzadkowanego zaworowi elektromagnetycznemu (25) drugiego biegu, który to czlon odpada przewód sterujacy lacznika impulsowego przyporzadkowany jest zaworowi elektromagnetycznemu (15) pierwszego biegu i jest pola¬ czony bezposrednio z jednym biegunem zródla pradu.

6. Elektrohydrauliczny uklad wedlug zastrz. 6, zna¬ mienny tym, ze w lacznikach zwrotnych (13, 23, 33, 43), czlonach opózniajacych (22, 32, 42), ogranicznikach impulsów oraz w elementach lacznikowych (75, 76) zas¬ tosowane sa przynajmniej czesciowo elementy pólprzewo¬ dnikowe na przyklad tranzystory.

7. Elektrohydrauliczny uklad wedlug zastrz. 4 albo 6, znamienny tym, ze przynajmniej jeden z laczników zwrotnych ma ustawialny (regulowany) czas trwania zwloki.

8. Elektrohydrauliczny uklad zmiany biegów dla prze¬ kladni zmianowych przelaczanych pod obciazeniem, prze¬ znaczonych zwlaszcza dla pojazdów samochodowych, z recznym albo automatycznie sterowanym przejmowaniem obciazenia przez poszczególne biegi przez przyporzadko¬ wany kazdemu z biegów jeden z zaworów elektromagne¬ tycznych, które oddzialywuja na doprowadzenie czynnika hydraulicznego, przy stosunkowo krótkim czasie napelnia¬ nia cylindra silownika sprzegla ciernego przyporzadkowa¬ nego danemu zaworowi, znamienny tym, ze kazdemu z zaworów elektromagnetycznych (82, 92, 102) przypo¬ rzadkowany jest wylaczalny lacznik (81, 91, 101) dzialajacy z opóznieniem, sluzacy do opóznionego wlaczania nowego biegu, przy czym w zaleznosci od kierunku przelaczania biegów (na bieg nizszy lub wyzszy) i stanu obciazenia silnika, opóznienie wlaczania biegu jest wylaczone przy przelaczaniu z biegu wyzszego na nizszy w warunkach poslizgu i z nizszego na wyzszy pod obciazeniem, a wyla¬ czanie jest przy przelaczaniu na bieg wyzszy w warunkach poslizgu i na nizszy pod obciazeniem.

9. Elektromagnetyczny uklad wedlug zastrz. 8, znamien¬ ny tym, ze przy organie dozujacym paliwa do silnika na¬ pedowego umieszczony jest nadajnik sygnalów w celu 10 rozróznienia stanu obciazenia i stanu poslizgu, który oddzialywuje na pierwszy element lacznikowy (79) w celu przelaczania lacznika zwlocznego (81, 91, 101).

10. Elektrohydrauliczny uklad wedlug zastrz. 8, zna- 5 mienny tym, ze dla odróznienia przelaczania na nizszy bieg od przelaczania na bieg wyzszy ma przy organie przelaczajacym lub w ukladzie sterujacym przelaczaniem biegów nadajnik sygnalów (110), który oddzialywuje na drugi element lacznikowy (75) sluzacy do przelaczania 10 lacznika zwlocznego (81, 91, 101).

11. Elektrohydrauliczny uklad wedlug zastrz. 1 albo 10 znamienny tym, ze dla odróznienia przelaczania z biegu niniejszego na wiekszy od przelaczania z wiekszego na mniej¬ szy, kazdemu z zaworów elektromagnetycznych (82, 92) 15 biegów od pierwszego do przedostatniego przyporzadko¬ wany jest lacznik impulsowy (11, 21, 31) — a kazdemu z zaworów elektromagnetycznych (92, 102) biegów od drugiego do najwyzszego przyporzadkowany jest czlon opózniajacy (22, 32, 42), a laczniki impulsowe (11, 21, 31) 20 poprzez wspólny dla tych wszystkich laczników impulso¬ wych przewód sterujacy (71) sa polaczone do drugiego elementu lacznikowego (75) w celu wywolywania prze¬ laczania lacznika zwrotnego (81, 91, 101), przy czym kazdy z przewodów sterujacych laczników impulsowych 25 jest polaczony szeregowo z przewodem roboczym czlonu opózniajacego (22, 32, 42) nastepnego wyzszego biegu . i w ten sposób jest zalezny od tego czlonu.

12. Elektrohydrauliczny uklad wedlug zastrz. 11, zna¬ mienny tym, ze zamiast do czlonu opózniajacego (22) 30 przyporzadkowanego zaworowi elektromagnetycznemu (25) drugiego biegu, który to czlon odpada przewód sterujacy lacznika impulsowego przyporzadkowany jest zaworowi elektromagnetycznemu (15) pierwszemu biegu i jest polaczony bezposrednio z jednym biegunem zródla 35 pradu.

13. Elektrohydrauliczny uklad wedlug zastrz. 12, zna¬ mienny tym, ze w lacznikach zwrotnych (81, 91, 101) czlonach opózniajacych (22, 32, 42) ogranicznikach im¬ pulsów oraz w elementach lacznikowych (75, 76) zastoso- 40 wane sa przynajmniej czesciowo elementy pólprzewodni¬ kowe na przyklad tranzystory.

14. Elektrohydrauliczny uklad wedlug zastrz. 11 albo 13, znamienny tym, ze przynajmniej jeden z laczników zwrotnych ma ustawialny (regulowany) czas trwania 45 Zwloki.111883 1-2 -=C 2-3 -;V 3-4 FIG.1 15" 10 20 / 30 / 40 / 13' jHr- A ii t^tit— I tH^ m 33 i t J li TSH+Izh^-Yi •,—l---f- ¦ffi" 1.G -16 ^25 2.G -25 35 3.G -36 45 "1 I U0 ! sclT Tn^l i I "6 FIG. 2 I—3 ° P b i° I Schi «\»- il_ i—1~¥—i i "o i -76111 883 1~--Q FIG. 3 70 11 72r\ --\ 22 3-4 30 I 32 fc ir ssr ^ 7 & =* 21 k-73 d /j LStf 31 U74 r^ ^ 75' H *7 1.G -16 ?W4 23^— * W t W f 5K nn-25 2.G fs^cu^ 26 r^- 33^ k34 * W Hf— JP"£L _.J 35 3.G fUT -36 45 -0H i—=*-4-Ti w IZj-i ! r |SchW=S~*L 76 u0 ! PL PL