NL193608C - Samenstel van ineensteekbaar en te roteren aandrijfonderdeel en aan te drijven onderdeel, zoals een schroevendraaier en schroef, alsmede vervaardigingsgereedschap hiervoor. - Google Patents

Description

1 193608

Samenstel van ineensteekbaar en te roteren aandrijfonderdeel en aan te drijven onderdeel, zoals een schroevendraaier en schroef, alsmede vervaardigingsgereedschap hiervoor

De uitvinding heeft betrekking op een samenstel van een aandrijfonderdeel en een aan te drijven onderdeel, 5 die ineensteekbaar en om hun as roteerbaar zijn, zoals een schroevendraaier en schroef, die samen een opneemholte en een hiermee samenwerkend insteekbaar deel omvatten, die elk in dwarsdoorsnede gezien een omtreksbegrenzing hebben, gevormd door een eerste en tweede serie van in elkaar overgaande concave en convexe boogsecties.

Een dergelijk samenstel is bekend uit het Amerikaans octrooischrift US-A-3.584.667. Bij het uit deze 10 publicatie bekende samenstel heeft elk onderdeel zes concave en zes convexe cirkelboogsecties, die zijn ontworpen voor het bereiken van aandrijfhoeken in het gebied van 10°-20°.

Een probleem aan dit bekende samenstel, dat kan zijn gevormd als schroevendraaier en schroef, is dat tijdens de vervaardiging van het aandrijfonderdeel en het aan te drijven onderdeel de fabricagetoleranties kunnen variëren ten gevolge van gereedschapsslijtage of ten gevolge van andere variaties in de afmetingen 15 van de vormgereedschappen, zodat het punt van aanraking tussen het aan te drijven onderdeel en het aandrijfonderdeel binnenwaarts of buitenwaarts langs de gekromde oppervlakken zal bewegen, waardoor de aandrijfhoek wordt gewijzigd.

Bovendien wordt wanneer het punt van aanraking radiaal buitenwaarts beweegt, de sterkte van het aandrijfonderdeel opgeofferd. In het bijzonder is de sterkte van de nokken van het aandrijfonderdeel direct 20 gerelateerd aan de axiale doorsnede van de nok in het punt van aanraking. Wanneer het punt van aanraking buitenwaarts beweegt, leidt dit tot vermindering van de axiale dwarsdoorsnede van de nok bij het punt van aanraking, hetgeen resulteert in een afname van het vermogen van het aandrijfonderdeel om hoge koppelwaarden over te brengen zonder dat de nokken worden afgeschoven of kapotgaan.

Met de uitvinding is beoogd hierin verbetering te brengen. Daartoe is het samenstel van aandrijf-25 onderdeel en aan te drijven onderdeel volgens de uitvinding erdoor gekenmerkt dat iedere boogsectie van de eerste en van de tweede serie gevormd wordt door in hoofdzaak een halve ellips, die de bijbehorende ellips-hoofdas overspant.

De half-elliptische boogsectievorm volgens de onderhavige uitvinding verschaft onverwachte verbeterde resultaten, niet alleen in het verkrijgen van een uitermate kleine aandrijfhoek, in de orde van +2,5 tot -2,5, 30 maar verder is gebleken dat tolerantievariaties in de half-elliptische vorm geen grote variaties teweegbrengen in het punt van aanraking tussen het aandrijfonderdeel en het aan te drijven onderdeel, zoals schroevendraaier en schroef. Aldus blijft het punt van aanraking niet alleen relatief constant, zelfs wanneer tolerantievariaties worden ondervonden, doch ook zal de aandrijfhoek binnen een relatief klein gebied in de nabijheid van 0° blijven, zoals hiervoor is opgemerkt. Ook van belang is het feit dat de half-elliptische vorm 35 een uitwendig gevormd deel een relatief hoge sterkte met zich meebrengt. Tenslotte is bij de toepassing van een extreem kleine aandrijfhoek een kleinere ingrijpdiepte tussen de nokken en groeven van de bijbehorende inwendig en uitwendig gevormde onderdelen nodig, zodat grotere aandraaikrachten kunnen worden opgenomen met kleinere samenwerkende onderdelen. Ook wordt gemeend dat ten gevolge van het hoge rendement van het systeem bij het omzetten van de uitgeoefende kracht in aandraaikoppel de 40 penetratiediepte of de mate waarin een schroevendraaier axiaal in de uitsparing van een schroef grijpt relatief klein is, waardoor kleinere onderdelen mogelijk zijn die minder metaal of ruw materiaal bij de algehele vervaardiging van de onderdelen van het samenstel vereisen.

In een eerste wenselijke uitvoeringsvorm is het samenstel van aandrijfonderdeel en aan te drijven onderdeel zo uitgevoerd dat de in hoofdzaak half-ellipsvormige boogsecties in hoofdzaak dezelfde 45 afmetingen hebben. Dienovereenkomstig zullen de afwisselende reeksen van ellipsen en de daaruit gegenereerde omtreksbegrenzingen gelijkmatig en tangentiaal in elkaar overlopen, hetgeen gunstig uitwerkt op de eerder genoemde aandrijfhoek van het samenstel.

In een andere wenselijke uitvoeringsvorm is het samenstel zo vormgegeven dat van de concave in hoofdzaak half-ellipsvormige boogsecties de afmetingen enigszins afwijkt van de convexe. Dit geeft de 50 mogelijkheid van een grotere fabricagetolerantie in de vervaardiging van het aandrijfonderdeel en het aan te drijven onderdeel van het samenstel.

In een ander aspect van de uitvinding is het samenstel zo uitgevoerd dat de middelpunten van de eerste serie van half-ellipsvormige boogsecties op een eerste cirkel liggen en de middelpunten van de tweede serie van half-ellipsvormige boogsecties op een tweede cirkel, welke cirkels een verschillende straal 55 hebben. Op deze wijze is het mogelijk om kogel- of bolvormige aandrijfonderdelen te vervaardigen die het mogelijk maken dat het aandrijven van het aan te drijven onderdeel kan geschieden zonder dat het nodig is dat het aandrijfonderdeel 'en het aan te drijven onderdeel axiaal in lijn liggen.

193608 2

De uitvinding is verder belichaamd in het separate aandrijfonderdeel zoals een schroevendraaier, dat kennelijk bestemd is voor gebruik in het hiervoor besproken samenstel, alsmede op het separate aan te drijven onderdeel zoals een schroef, dat kennelijk bestemd is voor gebruik in dit samenstel.

5 Figuur 1 is een perspectivisch aanzicht van een bevestigingsorgaan en aandraaigereedschap met een aandraaisysteem in overeenstemming met de onderhavige uitvinding.

Figuur 2 is een zijaanzicht van het bevestigingsorgaan en de schroevendraaier van figuur 1, waarbij het bevestigingsorgaan in doorsnede is weergegeven.

Figuur 3 is een doorsnede die de ingrijping van een schroevendraaier in een uitsparing van het 10 bevestigingsorgaan illustreert, waarbij de aandrijvende en aangedreven oppervlakken op de bijbehorende onderdelen in overeenstemming met de onderhavige uitvinding zijn gevormd.

Figuur 4 is een schematische weergave die de vorm of geometrie van een de voorkeur verdienend ontwerp van de inwendige uitsparing en de afmetingen daarvan illustreert.

Figuur 5 is een ten behoeve van de duidelijkheid en bespreking op grotere schaal weergegeven gedeelte 15 van de schematische weergave van figuur 4.

Figuur 6 is een met figuur 5 overeenkomende schematische weergave die de algehele geometrie of vorm van de ellips van de ellipsvorm van de nokken en groeven op het inwendige gevormde onderdeel of het bevestigingsorgaan van de uitvoering van de figuren 1 en 2 toont.

Figuur 7 is een met figuur 6 overeenkomend aanzicht dat de vorm van de elliptische uitvoering van de 20 groeven en nokken op het uitwendig gevormde onderdeel namelijk de schroevendraaier van de figuren 1 en 2, weergeeft.

Figuur 8 is een met een figuur 2 overeenkomend aanzicht waarbij de wijze waarop een schroevendraaier volgens de stand van de techniek kan worden gebruikt voor een bevestigingsorgaan met een uitsparing die is vervaardigd in overeenstemming met de onderhavige uitvinding.

25 Figuur 9 is een bovenaanzicht van gereedschap in de vorm van een stansstempel voor het vormen van de inwendige gevormde aandrijfoppervlakken van de onderhavige uitvinding, namelijk de uitsparing of inkassing van het bevestigingsorgaan van figuur 1.

Figuur 10 is een eindaanzicht van de stansstempel van figuur 9.

Figuur 11 is een doorsnede die illustreert op welke wijze de stansstempel van figuur 9 wordt gebruikt in 30 samenwerking met ander gereedschap voor het vormen van de aandraaiuitsparing van het bevestigingsorgaan.

Figuur 12 is een zijaanzicht van een bevestigingsorgaan met uitwendig gevormde aandrijfoppervlakken in overeenstemming met de uitvinding.

Figuur 13 is een eindaanzicht van het bevestigingsorgaan van figuur 12.

35 Figuur 14 is een zijaanzicht van een moer met uitwendig gevormde aandrijfoppervlakken in overeenstemming met de onderhavige uitvinding.

Figuur 15 is een eindaanzicht van de moer van figuur 14.

Figuur 16 is een aanzicht dat een bevestigingsorgaan met een uitwendige aandraaivorm in overeenstemming met de onderhavige uitvinding met doorgetrokken lijnen en een passend inwendig gevormde inbus in 40 doorsnede toont.

Figuur 17 is een zijaanzicht, gedeeltelijk in doorsnede, dat gereedschap in de vorm van een extrusie-stempel voor het vormen van de uitwendige vorm van de onderdelen van het aandraaisysteem van de onderhavige uitvinding illustreert.

Figuur 18 is een zijaanzicht, gedeeltelijk in doorsnede, dat een bevestigingsorgaan als een aangedreven 45 eenheid toont, terwijl zich een koppelingseenheid tussen het bevestigingsorgaan en een aandraaigereedschap bevindt.

Figuur 19 is een met de figuren 6 en 7 overeenkomend aanzicht, doch waarin de geometrie van een inkassing is weergegeven die zou worden gebruikt bij een bevestigingsorgaan of dergelijke dat is uitgevoerd met een uitwendig gevormd aandraaioppervlak dat is voorzien van elliptisch gekromde oppervlakken die zijn 50 ontwikkeld vanuit gelijksoortige uniforme ellipsen.

Figuur 20 is een gedeeltelijk zijaanzicht van een aandraaigereedschap van het kogeltype waarin gebruik wordt gemaakt van het elliptisch gekromde aandraaisysteem volgens de onderhavige uitvinding.

Figuur 21 is een eindaanzicht van de schroevendraaier van het kogeltype van figuur 20.

Figuur 22 is en met figuur 4 overeenkomend aanzicht dat een gewijzigde geometrie voor een nok-55 aandraaisysteem illustreert, waarin de ellipsen gelijk zijn, doch waarbij hun middelpunten op cirkels met verschillende stralen liggen.

3 193608

De figuren 1 en 2 tonen een uitvoering van een bevestigingsorgaan en aandraaigereedschap, schroef en schroevendraaier. Het bevestigingsorgaan is in zijn geheel met 20 aangeduid en omvat een langgerekte schacht 22 met een daarop gevormde schroefdraad 24. Een uiteinde van het bevestigingsorgaan 20 is uitgevoerd met een vergroot of kopgedeelte 26 met een uitsparing of inkassing 28 daarin gevormd. Een 5 aandraaigereedschap 30 is eveneens weergegeven, dat is voorzien van een eindgedeelte 32 dat is uitgevoerd in een vorm complementair met de inkassing 28, zodat het daarin kan grijpen zodanig dat het aandraaigereedschap aandraaikrachten op het bevestigingsorgaan 20 kan uitoefenen. De uitsparing of inkassing 28 bezit een inwendige vorm die is begrensd door een reeks afwisselend elliptisch gekromde nokken 34 en elliptisch gekromde groeven 36. De nokken 34 zijn radiaal binnenwaarts gericht, terwijl de 10 groeven 36 tegenovergesteld zijn gevormd voor het begrenzen van wat hierna wordt genoemd de inwendige vorm van het aandraaisysteem van de uitvinding. De groeven 36 en nokken 34 zijn gelijkelijk over de omtrek van de inkassingswand verdeeld en in de weergegeven uitvoering zijn zes reeksen van nokken 34 en groeven 36 verschaft.

Het aandraaigereedschap 30 bezit een complementaire, doch niet volledig identieke vorm, doordat de 15 aandraaipunt of het eindgedeelte 32 uitwendig is gevormd voor het verschaffen van een reeks uitwendig of buitenwaarts gerichte elliptisch gekromde nokken 38 en tegengesteld gerichte elliptisch gekromde groeven 40. Zoals duidelijk zal worden uit de nu volgende bespreking met betrekking tot de figuren 3 en 7 dienen de groeven en nokken op de aandraaipunt 32 voor een losse passing te zijn gedimensioneerd teneinde mogelijk te maken dat het eindgedeelte 32 van het aandraaigereedschap gemakkelijk wordt opgenomen in 20 de inkassing 28 en toch effectief moet zijn wanneer deze in aandrijvende ingrijping is. Teneinde aldus de gewenste aandrijvende ingrijping en diepte van de ingrijping tussen de passende nokken en groeven te verkrijgen, dient de vorm van de aandraaipunt enigszins te worden gewijzigd zodat de nokken 38 in een specifieke mate worden opgenomen in de groeven 36 van de inbusuitsparing en dienovereenkomstig de nokken 34 van de inbusuitsparing worden opgenomen in de groeven 40 van het aandraaigereedschap, 25 teneinde een gewenste ingrijpingsdiepte tussen de bijbehorende groeven en nokken te bereiken. Deze ingrijpingsdiepte is weergegeven bij 35 in figuur 3. Terwijl aldus de groeven en nokken op het aandraaigereedschap complementair zijn met de inwendige vorm van de inbuskop 28 zal worden begrepen dat zij om praktische redenen geen identieke vorm kunnen bezitten, noch kunnen de ellipsen die de vorm van de nokken 38 en groeven 40 begrenzen gelijk of uniform zijn.

30 Figuur 3 is een illustratie van het eindgedeelte 32 van het aandraaigereedschap dat in ingrijping is in de inkassing 28. Zoals te zien is, worden de nokken 38 op de schroevendraaier opgenomen in de door de inwendige vorm van de inkassing 28 verschafte groeven 36. Op overeenkomstige wijze worden de nokken 34 op de inwendige vorm van de inkassing 28 opgenomen in de groeven 40 van het eindgedeelte van het aandraaigereedschap. De ingrijpingsdiepte van de betreffende nokken en groeven is aangeduid bij 35. In 35 beide situaties is een mate van speling verschaft. Aldus zullen bij draaiing van het aandraaigereedschap 30 de nokken 38 hiervan aangrijpen op de groeven 34 van de inwendige vorm van de inkassing op de plaats 42, waardoor een aandraaikracht aan het bevestigingsorgaan 20 wordt verleend. De lijn 50 is een lijn die raakt aan de elliptische oppervlakken bij het punt van aanraking 42, zoals zo worden besproken.

Zoals hiervoor is opgemerkt is het met betrekking tot een aandraaisysteem voor een bevestigingsorgaan 40 gewenst om een relatief kleine aandrijfhoek te verkrijgen. In dit opzicht is de aandrijfhoek in feite de maat voor het rendement van het aandraaisysteem. Indien de aandrijfhoek nul is of dicht bij nul ligt, zoals het geval is bij de onderhavige uitvinding, is het systeem uitermate efficiënt en wordt nagenoeg alle uitgeoefende kracht loodrecht op een lijn langs de straal van het onderdeel gericht en als zodanig wordt de gehele uitgeoefende kracht in aandraaikoppel omgezet. Indien daarentegen de aandrijfhoek substantieel groter dan 45 nul of negatief is, dan wordt slechts een gedeelte of een component van de uitgeoefende kracht loodrecht op een radiale lijn gericht en in aandraaikoppel omgezet. Een extra gedeelte of component van de uitgeoefende kracht zal ofwel radiaal buitenwaarts bij een positieve aandrijfhoek of radiaal binnenwaarts bij een negatieve aandrijfhoek zijn gericht en heeft geen nut bij het aandraaien van het bevestigingsorgaan, en heeft in feite een nadelig effect. Zoals kan worden begrepen is het gewenst een eventuele radiale 50 component minimaal te houden, zodat het hoofdgedeelte van de uitgeoefende kracht in aandraaikoppel wordt omgezet. Een excessief positieve aandrijfhoek is uitermate ongewenst, aangezien dit zal resulteren in een aanzienlijke radiaal buitenwaarts gerichte component die al te grote spanning op de inbuskop zal veroorzaken en tot spanningsbreuk of doorslippen tijdens het aandraaien kan leiden. Radiaal binnenwaarts gerichte krachten kunnen in een grotere mate worden getolereerd dan radiaal buitenwaarts gerichte 55 krachten, doch voor het handhaven van een maximaal rendement is het gewenst de aandrijfhoek op nul of zo dicht mogelijk daarbij te houden bij fabricagetoleranties, zodat alle uitgeoefende kracht loodrecht op een radiale lijn is gericht en derhalve in aandraaikoppel wordt omgezet.

193608 4

De term ’’aandrijfhoek” is in wezen een technische term en is normaal gedefinieerd als een hoek die wordt gevormd door het snijden van een radiale lijn en een lijn die raakt aan het punt van aanraking op de schroevendraaier. In dit opzicht wordt de aandacht gevestigd op figuur 8.

Het dient te worden opgemerkt dat met een aandrijfhoek nul geen snijding plaatsvindt tussen de 5 tangentiale lijn en de radiale lijn, aangezien deze lijnen evenwijdig zijn of gelijk lopen, hetgeen het geval is in figuur 3. Dit wil zeggen dat de lijn 50 die raakt aan het punt van aanraking bij 42 van het oppervlak van nokken 38 ook ligt op of samenvalt met een radiale lijn door het midden van de inkassing, zodat alle uitgeoefende kracht, zoals is aangeduid door de pijl 54, loodrecht op deze radiale lijn 50 is gericht en als zodanig geheel in aandraaikoppel wordt omgezet. Een beter begrip van het concept van de ’’aandrijfhoek” 10 kan worden verkregen met betrekking tot een aandraai-inrichting, waarbij de aandrijfhoek groter is dan nul, zoals is weergegeven in figuur 8.

In figuur 8 is een inrichting weergegeven, waarbij een bekende schroevendraaier 30' wordt toegepast voor het bedienen van de inbuskop 28 die is uitgevoerd met elliptisch gekromde nokken 34 en groeven 36 in overeenstemming met de onderhavige uitvinding. De met 30' aangeduide schroevendraaier omvat een 15 aantal aandrijfnokken 38' die in ingrijping zijn met de elliptische nokken 34 van de inwendige uitsparing op een plaats 42'. Een aan het punt 42' rakende lijn 50' snijdt een radiale lijn 52 voor het vormen van een aandrijfhoek alfa,. De hoek alfa, is de gebruikelijke aandrijfhoek en bedraagt ongeveer 10-20 graden bij de toepassing van schroevendraaier 30'. De aandrijfhoek kan ook worden gemeten met betrekking tot een vectoranalyse van de opgelegde kracht 54. In dit opzicht is de kracht 54 die is aangebracht op de nokken 20 34 van het bevestigingsorgaan op plaats 42' loodrecht op de tangentiale lijn 50' geplaatst. De kracht 54 kan worden ontleed in zijn radiale component 58 en de component 60 die loodrecht op de radiale lijn 56 is gericht. De zuivere aandrijfhoek is derhalve de hoek alfa2 die is gevormd door de krachtvector 54 en de tangentiale vector 60. Deze hoek zal, althans ongeveer gelijk zijn aan hoek alfa,. Het zal ook worden opgemerkt dat een derde hoek, alfa3, wordt gevormd door de tangentiale lijn 50' en de radiale lijn 56 naar 25 het punt van aanraking of raakpunt 42'. Deze hoek alfa3 is gelijk aan en komt overeen met alfa2 en als zodanig is de hoek alfa3 ook een maat voor de aandrijfhoek van het systeem.

Met betrekking tot figuur 3 wordt opgemerkt dat de radiale lijn 50 raakt aan de elliptische oppervlakken die de inwendige nok 34 en aangrenzende groef 36 begrenzen, zoals duidelijk zal worden uit figuur 5. Aldus is te zien dat de kracht 54 loodrecht op de radiale lijn 50 wordt aangebracht en de aandrijfhoek nul zal zijn. 30 Het zal uit de voorgaande analyse verder duidelijk zijn dat, wanneer de lijn die raakt aan het punt van aanraking door het axiale midden van de component loopt, de aandrijfhoek nul zal zijn en de gehele uitgeoefende kracht in aandraaikoppel wordt omgezet. Er zijn zeer vele bekende ontwerpen die het mogelijk maken een aandrijfhoek van nul graden te bereiken. Deze ontwerpen betreffen echter spievertandingachtige uitvoeringen, waarbij de spievertandingen worden gevormd door relatief rechte of scherpe hoeken. Zoals 35 hiervoor is besproken, is het gebruik van rechte of scherpe hoeken ongewenst. De onderhavige uitvinding verschaft een verbetering ten opzichte van de stand van de techniek door het mogelijk te maken een aandrijfhoek nul te bereiken met een boogvormige uitvoering.

Zoals hierna meer volledig zal worden toegelicht, worden de verschillende nokken en groeven begrensd door een reeks elliptisch gekromde oppervlakken. In het bijzonder wordt gebruik gemaakt van een eerste 40 reeks elliptisch gekromde oppervlakken en een daarmede afgewisselde tweede reeks van elliptisch gekromde oppervlakken die tegengesteld daaraan zijn geplaatst, waarbij de elliptisch gekromde oppervlakken in hoofdzaak tangentiaal en gelijkmatig in elkaar overlopen. Ais zodanig is één reeks van gekromde oppervlakken convex gekromd, terwijl de andere concaaf is gekromd, waardoor de afwisselende inwendige groeven 36 en nokken 34 en de uitwendige nokken 38 en groeven 40 worden gevormd, zoals in de tot nu 45 toe besproken tekeningen is weergegeven. De geometrie of bijzonderheden van de elliptische vormen die de elliptisch gekromde oppervlakken verschaffen zullen thans meer gedetailleerd worden besproken in samenhang met de figuren 4-7.

Allereerst wordt de aandacht gevestigd op de figuren 4-6, waarin schematisch de geometrie is weergegeven die wordt benut bij het definiëren van de elliptisch gekromde inwendig geplaatste oppervlakken van 50 de uitsparing 28 voor het aandraaisysteem in overeenstemming met de onderhavige uitvinding.

Figuur 4 is een schematische weergave van de gehele inwendige vorm van de uitsparing 28, terwijl figuur 5 een op grotere schaal weergegeven gedeelte van het bovenste segment daarvan toont, dat is vergroot ten behoeve van een bespreking en begrip. In figuur 5 zijn verschillende streep- of schaduwlijnen gebruikt die de toleranties alsmede de afwisselende elliptische vormen voor de elliptische oppervlakken 55 illustreren, zoals zal worden uitgelegd. Figuur 6 is een met figuur 5 overeenkomend aanzicht, waarbij de streep- of schaduwlijnen zijn verwijderd en slechts de de elliptisch gekromde nokken 34 en groeven 36 vertegenwoordigende doorgetrokken lijnen zijn weergegeven.

5 193608

Figuur 4 toont de geometrie van de uitsparing of het inbusgedeelte 28 van het aandraaisysteem voor het bevestigingsorgaan, die de afwisselende elliptisch gekromde nokken en groeven 34 respectievelijk 36 definiëren. Zoals te zien is is elke nok en groef in hoofdzaak gevormd van een elliptische vorm of ellips, terwijl het met doorgetrokken lijn weergegeven elliptisch gekromde oppervlakgedeelte gelijkmatig en 5 tangentiaal overgaat in het aangrenzende elliptische oppervlak van de nok of groef aan tegenovergestelde zijden daarvan. Derhalve zijn twee reeksen van afwisselende elliptische oppervlakken verschaft. De eerste reeks is gevormd door in hun geheel met 70 aangeduide ellipsen die worden gebruikt voor het tot stand brengen van de elliptisch gekromde nokken 34. De ellipsen van de tweede reeks worden elk in hun geheel met 72 aangeduid en verschaffen de elliptisch gekromde oppervlakken die de groeven 36 vormen.

10 Een ellips wordt algemeen gedefinieerd als een ovale of gesloten vlakke kromme die tot stand wordt gebracht door een punt op zodanige wijze te laten bewegen dat de som van zijn afstanden vanaf twee vaste punten of brandpunten constant is. Een elliptisch oppervlak of een oppervlak dat dicht bij een zuivere ellips komt kan ook worden gevormd door gebruikmaking van paren cirkelvormige bogen. Deze methode wordt vaak gebruikt door werktuigkundigen en alhoewel de resulterende oppervlakken geen zuivere 15 elliptische oppervlakken zijn, zijn zij voor alle praktische doeleinden bevredigend. Dienovereenkomstig zijn de hierin gebruikte termen elliptisch gekromde oppervlakken of een elliptische vorm niet alleen bedoeld voor het omvatten van zuivere ellipsen, doch ook oppervlakken die een elliptische vorm benaderen. Ellipsen als zodanig bestaan in het algemeen uit een middelpunt of centroïde en een hoofd- en bijas. Voor een beter begrip van de geometrie van de ellips wordt de aandacht gericht op figuur 6. Daar zijn de ellipsen 70 en 72 20 en de daardoor gevormde bijbehorende elliptisch gekromde nokken 34 en groeven 36 weergegeven. Ook is een centraal hartlijnpunt 74 geïllustreerd, dat overeenkomt met de hartlijn 74 van de uitsparing zoals is weergegeven in figuur 4. De middelpunten van de ellipsen 70 en 72 zijn met 76 respectievelijk 78 aangeduid. Elke ellips bezit een met 70' en 72' aangeduide bijas en een hoofdas 70" en 72". In de de voorkeur verdienende geïllustreerde uitvoering van de uitvinding is de inwendige uitsparing 28 uitgevoerd met de 25 elliptisch gekromde nokken 34 en groeven 36 die zijn gegenereerd vanuit ellipsen 70 en 72 die in essentie dezelfde of gelijkvormige vorm bezitten. Dat wil zeggen dat in de met doorgetrokken lijn weergegeven voorkeursuitvoering de bijpassen 70' en 72' alsmede de hoofdassen 70" en 72" gelijk zijn. Deze relatie zal uiteraard niet van toepassing zijn op de alternatieve uitvoering die met streep- of schaduwlijnen is weergegeven. Bovendien vallen de middelpunten 76 en 78 van de betreffende ellipsen op de omtrek van dezelfde 30 cirkel 79, figuur 4. Als zodanig zijn de stralen 80 en 82 gelijk, dat wil zeggen dat de afstand vanuit het centrale punt 74 naar het middelpunt van de ellips 70 gelijk is aan de afstand vanuit het centrale hartlijnpunt 74 naar het middelpunt van de ellips 72. De betreffende ellipsen 70 en 72 lopen tangentiaal in elkaar over in het punt 42 dat overeenkomt met het punt van aanraking.

Als zodanig zal het middelpunt 76 en 78 van de betreffende elliptische vormen 70 en 72 aldus op de 35 omtrek van een cirkel 79 vallen, waarvan de straal bestaat uit de afstand 80 en 82. Ook vallen, zoals is weergegeven in figuur 4, de middelpunten van de elliptische vorm 72 op de toppen van een regelmatige zeshoek, welke zeshoek in zijn geheel is aangeduid met 84. Dienovereenkomstig vallen de middelpunten 76 voor de reeks van elliptische oppervlakken 70 die de nokken 34 vormen ook op de toppen van een tweede regelmatige zeshoek 86. Voor illustratieve doeleinden is slechts een gedeelte van de zeshoek 86 met 40 streep-stippellijnen weergegeven.

Thans wordt aandacht gevraagd voor figuur 5 die vergelijkbaar is met figuur 6 doch als aanvulling op de ellipsen 70 en 72 die elliptisch gekromde groeven 36 en nokken 34 vormen, ook een reeks met streeplijnen weergegeven afwisselende ellipsen omvat. Zoals hiervoor is opgemerkt, hebben de oppervlakken 34 en 36 begrenzende ellipsen 70 en 72 dezelfde of een gelijkvormige vorm. Dat wil zeggen dat de hoofd- en 45 bijassen gelijk zijn. Figuur 5 illustreert door middel van streep- of schaduwlijnen afwisselende stellen ellipsen die kunnen worden gegenereerd om de middelpunten 76 en 78 voor het verschaffen van de inwendige elliptisch gekromde nok- en groeivorm. De hoofd- en bijassen van de afwisselende aangrenzende ellipsen zijn niet gelijk, alhoewel de ellipsen om dezelfde middelpunten zijn gegenereerd. Dit wil zeggen dat, indien één van de elliptische vormen volgens de streeplijn in figuur 5 zou worden benut voor het genereren van de 50 oppervlakken die de binnenwaarts gerichte nokken 34 en groeven 36 van de uitsparing 28 begrenzen, de groeven en nokken geen gelijke vorm of afmeting zouden bezitten.

In plaats van dat de binnenwaarts gerichte elliptisch gekromde nok 34 en groef 36 aldus wordt gevormd vanuit de ellipsen 70 en 72, kunnen zij worden gevormd vanuit afwisselende paren ellipsen, zoals 70a en 72a; 70b en 72b; 70c en 72c; of bijvoorbeeld 70d en 72d. In dit opzicht zijn de ellipsen 70a en 70c groter 55 dan de de voorkeur verdienende elliptische vorm 70, terwijl de ellipsen 70b en 70d toenemend kleiner zijn. Ditzelfde geldt met betrekking tot de passende reeksen van ellipsen 72, doordat de ellipsen 72a en 72c enigszins kleiner zijn dan de voorkeursellips 72, terwijl de bijbehorende ellipsen 72b en 72d groter zijn.

193608 6

Gemeend wordt dat het belang van de verschillende elliptische vormen duidelijker zal worden uit de nu volgende verdere bespreking van figuur 5.

De streeplijnen van de afwisselende reeksen ellipsen volgens figuur 5 zijn enigszins schematisch, doordat zal worden begrepen dat een oneindig aantal reeksen van ellipsen zal kunnen worden geprodu-5 ceerd, afhankelijk van de toename tussen de verschillende ellipsen. De streeplijnen vertegenwoordigen ook de fabricagetoleranties die zouden kunnen worden ondervonden, alhoewel de toleranties zeker niet zo groot zouden zijn als de in de tekening weergegeven variatie, en zouden waarschijnlijk vallen binnen het kader van de ellipsen 70a en 70b; 72a en 72b.

Het kritische punt hier is het punt waar de betreffende ellips van een bepaald paar, zoals bijvoorbeeld 10 70a; 72a tangentiaal in elkaar overgaan. Het is te zien dat de met doorgetrokken lijnen weergegeven gedeelten van ellipsen 70 en 72 die de oppervlakken van de elliptisch gekromde nokken 34 en groeven 36 vertegenwoordigen tangentiaal in elkaar overgaan in punt 42. Dienovereenkomstig zullen de afwisselende reeksen van ellipsen 70a en 72a en de daaruit gegenereerde hypothetische oppervlakken gelijkmatig en tangentiaal in elkaar overlopen in het punt 42a, terwijl ellipsen 70b en 72b in punt 42b in elkaar overgaan, 15 en dienovereenkomstig zullen de reeksen van ellipsen 70c en 72c; 70d en 72d tangentiaal in elkaar overgaan in punten 42c respectievelijk 42d. Het dient te worden opgemerkt dat de raakpunten 42, 42a, 42b, 42c, 42d langs een boog 90 liggen, die het best in figuur 4 te herkennen is. Aldus is te zien dat wanneer toleranties of afmetingsvariaties bij het vervaardigen van de onderdelen van het aandraaisysteem worden ondervonden, het raakpunt of het punt van ingrijping op een aandraaigereedschap met de resulterende 20 elliptisch gekromde oppervlakken in een radiale richting relatief constant zal blijven. Aldus zullen eventueel ondervonden fabricagetoleranties de resulterende aandrijfhoek van het aandraaisysteem niet materieel beïnvloeden. Dat wil zeggen dat gegeven de toleranties die kunnen worden ondervonden een lijn die raakt aan het punt van de tangentiale overgang (42, 42a, 42b) nog steeds in hoofdzaak radiaal gericht zou blijven of slechts enigszins van de radiale richting zal afwijken in de orde van tweeënhalve graad (2½°) gegeven 25 de maximaal ondervonden fabricagetoleranties. Het is hier ook van belang dat, aangezien het raakpunt dat het punt van ingrijping of het punt van aanraking op het aandraaigereedschap benadert, niet radiaal buitenwaarts beweegt, de sleutel- of gereedschapssterkte niet nadelig zal worden beïnvloed door fabricagetoleranties. In het bijzonder kan met betrekking daarmede worden opgemerkt, dat aangezien het punt van ingrijping 42, 42a, 42b enzovoort zich op dezelfde radiale plaats bevindt de oppervlakte van een axiale 30 dwarsdoorsnede van de nokken 34 relatief constant blijft ongeacht de ondervonden toleranties of variaties.

Voor een beter begrip van dit concept wordt aandacht gevraagd voor figuur 6 waarin de afwisselende ellipsen 70b en 72b met stippellijnen gedeeltelijk zijn weergegeven. Deze ellipsen komen tangentiaal samen in punt 42b. Een lijn 94 raakt aan de ellipsen 70b en 72b in punt 42b, welke lijn 94 een radiale lijn 96 naar punt 42b snijdt voor het vormen van een aandrijfhoek alfa3, die enigszins groter is dan nul, in de orde van 35 tweeënhalve graad (2½0). Aangezien aldus de ellipsen 70b en 72b in feite de maximale fabricagetoleranties in één richting illustreren of definiëren, zal de aandrijfhoek alfa3 een maximale variatie vanuit de gewenste aandrijfhoek nul zijn. In ontwerpen volgens de stand van de techniek veroorzaken tolerantievariaties een dramatischer of ernstiger effect, doordat de variatie in aandrijfhoek in een grotere mate kan veranderen bij tolerantievariaties.

40 Dienovereenkomstig wordt duidelijk geacht dat welke fabricagetoleranties ook zouden kunnen worden ondervonden deze niet in enige grote mate een materiële wijziging teweegbrengen in de aandrijfhoek die wordt verkregen met het elliptisch gekromde aandraaisysteem volgens de onderhavige uitvinding. Zoals hierna zal worden besproken en zoals duidelijk zal worden uit de vergelijking van de figuren 3 en 8 maakt het onderhavige aandraaisysteem ook mogelijk dat de elliptisch gekromde nokken 38 op de schroeven-45 draaier 30 met een grotere dwarsdoorsnedeoppervlakte wordt uitgevoerd dan die van de bekende schroevendraaier 30', zodat de nokken 38 sterker zijn dan de nokken 38'.

Teneinde de geometrie van de situatie volgens figuur 5 met betrekking tot de boog 90 volledig te begrijpen, wordt wederom aandacht gevraagd voor figuur 4 waarin de langs de genoemde boog gegenereerde volledige cirkel 90 is weergegeven. Het is te zien dat de straal van deze cirkel 90 ongeveer de helft 50 bedraagt van de straal van de cirkel 79 waarop de middelpunten van de verschillende ellipsen 70 en 72 liggen. Ook dient te worden opgemerkt dat, aangezien de voorkeursuitvoering gebruik maakt van een zesnokkige vorm, de betreffende middelpunten worden verplaatst overeen hoek van ongeveer 30°.

Bij de hiervoor besproken geometrie hebben de ellipsen 70 en 72 die worden gebruikt voor het genereren van de oppervlakken voor de nokken 34 en groeven 36 een gelijke of passende vorm. Het dient 55 te worden gerealiseerd dat de aard van de ellipsen 70 en 72 in grote mate wordt bepaald door de verhouding van de bijas 70' (72') en de hoofdas 70" (72") van de ellips, aangezien deze verhouding in grote mate de diepte van de groeven 36 en dienovereenkomstig de mate van uitbreiding van de nokken 34 in de 7 193608 passende groeven 40 bij het aandraaien, dat wil zeggen de ingrijpingsdiepte 35, figuur 3, zal bepalen. Zoals is weergegeven in de figuren 4 en 6 is de verhouding tussen de bijas 70' en de hoofdas 70" ongeveer 0,500, terwijl de verhoudingen voor de ellipsen 70a; 70b; 70c; en 70d naar boven of beneden zullen variëren afhankelijk van de vorm daarvan, zoals kan worden begrepen uit figuur 5. De hiervoor genoemde 5 verhouding is empirisch gekozen als een verhouding die niet alleen een kleine aandrijfhoek bewerkstelligt, doch als een verhouding die een compatibiliteit met de schroevendraaier 30' van de stand van de techniek zoals is weergegeven in figuur 8 verschaft. In werkelijkheid is ook empirisch bepaald dat wanneer de verhouding tussen de bijas 70' en de hoofdas 70" 0,658 bedraagt een aandrijfhoek van nul zal worden bereikt in alle gebieden van fabricagetoleranties, terwijl het middelpunt van de cirkel 90 zal samenvallen met 10 het middelpunt of de hartlijn 74. De verhouding van ongeveer 0,500 is gekozen als compromis, teneinde het bereiken van een extreem kleine aandrijfhoek, minder dan tweeënhalve graad, mogelijk te maken, doch ook een compatibiliteit met het bekende TORX®-type schroevendraaier 30' van figuur 8 te verschaffen.

Thans wordt aandacht gevraagd voor de figuren 3 en 7 met betrekking tot de schroevendraaier 30. In dit opzicht zal uit de voorgaande bespreking in herinnering worden geroepen dat de elliptisch gekromde 15 groeven en nokken 36 en 34 van de inwendig gevormde inrichting volgens de uitvinding zoals hiervoor is besproken met betrekking tot de figuren 3-6 werden geconstrueerd vanuit ellipsen 70 en 72 van althans ongeveer gelijke vorm. Het zal ook na het beschouwen van figuur 3 worden begrepen dat het noodzakelijk is dat de uitwendig gevormde elliptisch gekromde nokken 38 op de schroevendraaier enigszins kleiner zijn dan de groeven 36 van de inwendig gevormde inbuskop 28. Dienovereenkomstig dienen de elliptisch 20 gekromde groeven 40 op de schroevendraaier enigszins groter te zijn dan de nokken 34 van de inkassing. De geometrie voor de ellipsen die de uitwendige nokken 38 en bijbehorende groeven 40 genereren is weergegeven in figuur 7.

Het verdient de voorkeur dat de ellips die de uitwendige nok 38 genereert, wordt gegenereerd om ongeveer hetzelfde middelpunt 78 als die welke de inwendige groef 36 heeft gegenereerd. Dienovereen-25 komstig wordt de ellips die wordt gebruikt voor het genereren van de uitwendige groef 40 gegenereerd om ongeveer hetzelfde middelpunt 76 dat werd gebruikt voor het genereren van de inwendige nok 34. In de praktijk zullen de ellipsen volgens figuur 7 althans ongeveer overeenkomen met het paar ellipsen 72a en 70a van figuur 5. Het kan in dit opzicht worden begrepen dat de breedte van de uitwendige nok 38 die wordt bepaald door de hoofdas 72a" kleiner zal zijn dan de breedte van de groef 36 die wordt bepaald door 30 de hoofdas 72". Anderzijds zal de de uitwendige groef 40 genererende hoofdas 70a" groter zijn dan de hoofdas 70" die de inwendige nok 34 genereert. Als zodanig wordt een voldoende mate van speling verschaft teneinde de ingrijping van de eindpunt 32 van de schroevendraaier in de inbuskop 28 toe te staan, terwijl wordt gewaarborgd dat bij een draaiing van de schroevendraaier teneinde de uitwendige nok 38 van de schroevendraaier in aangrijping te brengen met de inwendige nok 34 van de uitsparing, deze aangrijping 35 althans ongeveer zal plaatsvinden in het punt 42 dat het punt is waar de bijbehorende elliptisch gekromde oppervlakken tangentiaal in elkaar overlopen.

Alternatieve uitvoeringen van de uitvinding, alsmede gereedschap voor het fabriceren van de inwendige gevormde en uitwendig gevormde oppervlakken van het aandraaisysteem zijn weergegeven in de resterende figuren. In dit opzicht dient te worden opgemerkt dat de figuren 12-16 een gewijzigde vorm van de 40 uitvinding weergegeven, waarbij het bevestigingsorgaan is uitgevoerd met een uitwendig gevormd aandraaioppervlak. Het verdient de voorkeur, doch het is niet absoluut noodzakelijk het concept van uniforme ellipsen voor het genereren van de uitwendige groeven en nokken op het bevestigingsorgaan te benutten, zoals hierna meer volledig zal worden besproken. De inkassing die wordt benut voor het aandraaien van de uitwendig gevormde bevestigingsorganen van de figuren 12 en 14 zullen dan zijn 45 voorzien van inwendige groeven en nokken die zijn gedimensioneerd voor een passende ingrijping, dat wil zeggen dat de inwendige nokken enigszins kleiner zullen zijn dan de uitwendige nokken, zodat zij kunnen worden opgenomen in de bijbehorende uitwendige groeven. De inwendige groeven zullen dienovereenkomstig enigszins groter zijn voor het opnemen van de uitwendige nokken.

Van de figuren 9-11 toont figuur 9 een stansstempel 100 die kan worden gebruikt voor het vervaardigen 50 van de inwendige vorm van het aandraaisysteem van de onderhavige uitvinding. De stansstempel 100 bezit een bewerkend eindoppervlak 102 dat zal zijn gevormd zoals is weergegeven in figuur 10. In het bijzonder zal de stansstempel een reeks radiaal geplaatste, uitwendig gerichte nokken 104 bezitten die elliptisch zijn gekromd en die worden afgewisseld door een bijbehorende reeks van elliptisch gekromde groeven 106.

De wijze waarop de stansstempel wordt benut voor het vormen van de uitsparing 28 in de kop 26 van 55 het bevestigingsorgaan 20 is weergegeven in figuur 11. Voordat de schroefdraad 20 op de schacht 22 wordt gevormd, wordt het bevestigingsorgaan in een tweedelige spanklem 108; 110 geplaatst. De stansstempel 100 wordt opgenomen in het bovenste spanklemelement 108 en zal in de kop 26 van het bevestigings- 193608 8 orgaan grijpen en door koudvervormen deze uitsparing 28 tot stand brengen. Tijdens deze bewerking wordt ook de kop van het bevestigingsorgaan 26 tot zijn uiteindelijke vorm gebracht door de bijbehorende oppervlakken van de gereedschapselementen 108 en 110, zoals is geïllustreerd.

Figuur 12 illustreert de toepassing van de onderhavige uitvinding op een uitwendig gevormd aandraai-5 systeem voor een bevestigingsorgaan. Het bevestigingsorgaan is met 20 aangeduid en bezit een schacht 22 met een daarop gevormde schroefdraad 24. De in zijn geheel met 26 aangeduide kop van het bevestigingsorgaan heeft in plaats van een uitsparing 28 zoals is weergegeven in figuur 2 een uitwendig gevormd uitsteeksel 112, waarvan een eindaanzicht is weergegeven in figuur 13. De aandrijfoppervlakken op het uitsteeksel 112 zijn verschaft door een reeks radiaal geplaatste uitwendige elliptisch gekromde 10 nokken 114 met afwisselende tegenovergesteld geplaatste elliptisch gekromde groeven 116. Zoals eerder is vermeld worden bij de uitvoering volgens de figuren 12 en 13 en ook bij die van de figuren 14 en 15 de elliptische gekromde nokken 114 en groeven 116 gegenereerd vanuit ellipsen die een althans ongeveer gelijke of overeenstemmende vorm bezitten. Tussen de nokken 114 bevinden zich tapse schouders 118 die in het algemeen in de groeven 116 zijn geplaatst. Deze schouders strekken zich uit vanaf de buitenste 15 omtrek van het uitsteeksel 112 en steken in het algemeen axiaal bovenwaarts en radiaal binnenwaarts uit en dienen voor het versterken of ondersteunen van de nokken 114. De uitgestrektheid van de schouders 118 zou enigszins kleiner kunnen zijn dan de helft van de axiale afmeting van de nokken 114.

De figuren 14 en 15 tonen een moer 120 met een inwendige boring 122 die is uitgevoerd met een inwendige schroefdraad 124 op een wijze die in de techniek bekend is. De moer 120 omvat een konisch 20 gevormde zoom 126 vanwaar een uitsteeksel 112 verloopt op gelijksoortige wijze zoals is besproken met betrekking tot de figuren 12 en 13. Het uitsteeksel 112 omvat een reeks afwisselende nokken en groeven 114 en 116 die elliptisch zijn gekromd in overeenstemming met de principes van de uitvinding zoals hiervoor is besproken, en zijn gevormd van ellipsen met althans ongeveer overeenstemmende dimensionele eigenschappen.

25 Figuur 16 is een gedeeltelijk in doorsnede weergegeven aanzicht en illustreert het grijpen van een inkassing 130 over het uitwendige uitsteeksel 112 van de figuren 12 of 14. De inkassing 130 is uitgevoerd met een overeenkomstig inwendig gevormd oppervlak in overeenstemming met de principes van de onderhavige uitvinding. Dat wil zeggen dat het inwendige oppervlak van de inkassing 130 is begrensd door een afwisselende reeks van elliptisch gekromde nokken 132 en groeven 134 die zijn gevormd voor 30 passende ingrijping met de elliptisch gevormde nokken 114 en groeven 116 op de uitwendige kop 112, die een althans ongeveer gelijke of overeenstemmende afmeting bezitten. Zoals eerder is vermeld zullen de nokken 132 en groeven 134 zodanig worden gevormd dat een passende ingrijping kan worden bereikt. Dat wil zeggen dat de inwendig gerichte elliptisch gekromde nok 132 enigszins kleiner zal zijn dan de uitwendige elliptisch gekromde groef 116 en dienovereenkomstig zal de inwendige groef 134 enigszins groter zijn 35 dan de uitwendige nok 114. Terwijl aldus de groeven en nokken 114 en 116 op de uitwendige kop 112 zullen worden gevormd vanuit althans ongeveer gelijke elliptische vormen, zullen de nokken en groeven 132 en 134 op de inwendige oppervlak van de inkassing 130 worden gevormd vanuit ellipsen van afwijkende geometrie. Deze inrichting is weergegeven in figuur 19.

Onder verwijzing naar figuur 19 zijn de inwendige nok 132 en de aangrenzende inwendige groef 134 met 40 doorgetrokken lijnen weergegeven. De ellipsen waarvan de elliptisch gekromde oppervlakken van de nok 132 en groef 134 zijn gevormd zijn weergegeven en met 72b en 70b aangeduid. In dit opzicht corresponderen de ellipsen 70b en 72b in hoofdzaak met de ellipsen zoals met streeplijnen in figuur 5 zijn aangeduid. In dit opzicht zal worden begrepen dat de hoofdas 72b" voor de ellips die de groef 134 genereert groter is dan de hoofdas 70b" voor de ellips die wordt gebruikt voor het genereren van de inwendig gerichte elliptisch 45 gekromde nok 132. Zoals hiervoor is vermeld zijn deze afmetingen vereist voor het toestaan dat de inkassing 130 grijpt over het uitwendig gevormde uitsteeksel 112 dat is voorzien van nokken en groeven die van gelijke ellipsen zijn gevormd.

Figuur 17 illustreert een extrusiestempel, die met 140 is aangeduid en die kan worden gebruikt voor het vervaardigen van het uitwendige uitsteeksel 112 op het bevestigingsorgaan van figuur 12 of de moer van 50 figuur 14. In dit opzicht zal de extrusiestempel 140 worden uitgevoerd met een inwendige vorm die is opgebouwd uit een reeks van afwisselende groeven en nokken die tegenovergesteld zijn gevormd in vergelijking met die op het uitsteeksel 112. Het inwendig oppervlak van de extrusiestempel 140 zal zijn voorzien van een reeks van radiaal geplaatste, inwendig uitstekende elliptisch gekromde nokken 142 en een afwisselende reeks van groeven 144 die worden gebruikt voor het vormen van de bijbehorende nokken en 55 groeven 114 en 116 op het uitsteeksel 112. Om ervoor te zorgen dat de groeven en nokken 142 en 144 de gewenste vorm voorde nokken en groeven 114 en 116 bewerkstelligen, zullen zij ook althans ongeveer van ellipsen van gelijke vorm moeten worden gegenereerd. Een deskundige op het betreffende gebied zal

Claims (7)

9 193608 gemakkelijk inzien dat indien een extrusiestempel zoals de stempel 140 wordt gebruikt voor het vervaardigen van een aandraaigereedschap dat vergelijkbaar is met dat volgens figuren 2 en 3, de nokken en groeven 142 en 144 zouden moeten worden versteld teneinde de gewenste eindvorm voor de aandraaipunt 32 te bereiken. In dit geval zouden de nokken en groeven 142 en 144 niet worden gegenereerd vanuit 5 gelijke ellipsen, doch zouden althans ongeveer worden gegenereerd vanuit elliptische vormen die in hoofdzaak overeenkomen met die volgens figuur 7. In figuur 18 wordt een met het bevestigingsorgaan 20 van figuur 12 ongeveer overeenkomend bevestigingsorgaan aangedraaid door een aandraaigereedschap 30 door middel van een adapter 150. Het aandraaigereedschap 30' bezit een eindgedeelte 32' met groeven en nokken daarop die bij voorkeur zijn 10 gegenereerd van ongelijke ellipsen op een wijze die vergelijkbaar is met die welke is benut met betrekking tot het gereedschap 30 van figuur 2. De aandraaikop 112 is bij voorkeur uitgevoerd in overeenstemming met de voorgaande bespreking met betrekking tot figuur 12, waarbij de nokken en de groeven daarop zijn gegenereerd van gelijke ellipsen. De adapter 150 kan worden benut bij het overbrengen van koppel vanaf het aandraaigereedschap 30' naar het bevestigingsorgaan 20, zelfs als de punt 32' evenals de aandraaikop 15 112 op het bevestigingsorgaan 20 uitwendig is gevormd. De adapter bezit tegenovergestelde uitgeholde uiteinden 152 en 154. Elk uiteinde is inwendig gevormd op een wijze die vergelijkbaar is met de inkassing 130 teneinde inwendig gerichte groeven en nokken te vormen voor passende ingrijping met groeven en nokken op de uitwendige vorm van de schroevendraaier 32 of de aandraaikop 112 in een ander geval. Thans wordt aandacht gevraagd voor figuren 20 en 21 die een alternatieve uitvoering van het aandraai-20 gereedschap 30' tonen. Anders dan bij het aandraaigereedschap 30 waar elliptisch gekromde groeven 38 en nokken 40 in hoofdzaak evenwijdig aan de hartlijn van het aandraaigereedschap verlopen en relatief recht zijn, bezit het aandraaigereedschap 30' een op het bevestigingsorgaan aangrijpend eindgedeelte 32' dat een bolvorm bezit. Kogel- of bolvormige schroevendraaiers zijn bekend in de techniek en maken het aandraaien van een bevestigingsorgaan mogelijk zonder dat het nodig is dat de schroevendraaier en het 25 bevestigingsorgaan axiaal in lijn liggen. De kogel- of bolvormige schroevendraaier 30' van de onderhavige uitvinding maakt gebruik van een reeks elliptisch gekromde nokken 38' en groeven 40' die zijn aangebracht om het uitwendige van de aandraaikop of het eindgedeelte 32'. De nokken en groeven 38' en 40' zijn geconstrueerd volgens in essentie dezelfde geometrie als de schroevendraaier 30, doordat de groeven 40' en nokken 38 zijn gevormd van ongelijke ellipsen op de wijze die is besproken met betrekking tot gereed-30 schap 30 in figuren 3 en 7. Bovendien zijn de nokken 38' en groeven 40' boogvormig gekromd in de axiale richting teneinde overeen te stemmen met het bolvormige buitenste oppervlak van het eindgedeelte 32'. Figuur 22 is een schematische weergave van een alternatieve of gewijzigde uitvoering, vergelijkbaar met figuur 4. De uitvoering van figuur 20 verschilt daarin dat de ellipsen 70 en 72 die de elliptisch gekromde nokken 34 en groeven 36 genereren gelijk zijn, doch de bijbehorende stralen 80 en 82 tot de middelpunten 35 van de ellipsen zijn niet gelijk, en vallen als zodanig op cirkels 79' en 79". Het raakpunt 42 is bij deze uitvoering enigszins radiaal buitenwaarts langs de elliptische krommen 70 en 72 bewogen. Als zodanig zal een raaklijn 50" een aandrijfhoek alfa 4 vormen met een radiale lijn 56 naar het raakpunt 42. De aandrijf-hoek alfa 4 bedraagt in de orde van vijftien graden plus of min vijf graden. Alhoewel de uitvoering van figuur 22 niet zo effectief is als de uitvoering volgens de figuren 1-7 wordt toch nog een aandrijfhoek bereikt die 40 even efficiënt is als bij de stand van de techniek, doch thans wordt een verhoogde schroevendraaiersterkte verschaft tengevolge van de vergrote dwarsdoorsnede-oppervlakte van de schroevendraaiernokken. Het dient verder te worden opgemerkt dat een beweging van het punt van aanraking 42 langs de ellipsen 70, 72 de aandrijfhoek wezenlijk zal beïnvloeden. Dit feit dient voor het accentueren of benadrukken van het belang van de onderhavige uitvinding zoals geïllustreerd in figuur 5, waarbij tolerantievariaties niet zullen 45 resulteren in een wezenlijke wijziging in het punt van aanraking noch in de aandrijfhoek. Ook dient te worden opgemerkt dat alhoewel de uitvoering van figuur 22 gelijke ellipsen bezit, afwisselende ongelijke ellipsen, zoals in figuur 5 met schaduwlijnen is weergegeven, ook kunnen worden benut. Alhoewel bovendien de ellipsen 70 en 72 van alle uitvoeringen zijn weergegeven met de bijas 72' en 70' radiaal geplaatst, zou het ook mogelijk zijn één of beide reeksen van ellipsen met de hoofdas 72" of 70" radiaal ten 50 opzichte van het middelpunt 74 te oriënteren.

1. Samenstel van een aandrijfonderdeel en een aan te drijven onderdeel, die ineensteekbaar en om hun as roteerbaar zijn, zoals een schroevendraaier en schroef, die samen een opneemholte en een hiermee samenwerkend insteekbaar deel omvatten, die elk in dwarsdoorsnede gezien een omtreksbegrenzing 193608 10 hebben, gevormd door een eerste en tweede serie van in elkaar overgaande concave en convexe boogsecties, met het kenmerk, dat iedere boogseetie (34 of 36; 38 of 40) van de eerste en van de tweede serie gevormd wordt door in hoofdzaak een halve ellips, die de bijbehorende ellips-hoofdas (70" of 72") overspant.

2. Samenstel volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat de in hoofdzaak half-ellipsvormige boogsecties in hoofdzaak dezelfde afmetingen hebben.

3. Samenstel volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat van de concave in hoofdzaak half-ellipsvormige boogsecties de afmeting enigszins afwijkt van die van de convexe.

4. Samenstel volgens een der conclusies 1-3, met het kenmerk, dat de middelpunten (76) van de eerste en 10 tweede serie van half-ellipsvormige boogsecties (34) op een eerste cirkel (70') liggen en de middelpunten (78) van de tweede serie van half-ellipsvormige boogsecties (36) op een tweede cirkel (79"), welke cirkels een verschillende straal (80 en 82, figuur 22) hebben.

5. Aandrijfonderdeel, zoals een schroevendraaier, kennelijk bestemd voor gebruik in een samenstel volgens een der conclusies 1-4.

6. Aan te drijven onderdeel, zoals een schroef, kennelijk bestemd voor gebruik in een samenstel volgens een der conclusies 1-4.

7. Vervaardigingsgereedschap gekenmerkt doordat deze is uitgevoerd als extrusiegereedschap voor het vormen van een aandrijfonderdeel of een aan te drijven onderdeel dat bestemd is voor gebruik in een samenstel volgens een der conclusies 1-4. Hierbij 7 bladen tekening