uur

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  uur    (hulp, bestand)
• IPA: / yr / (1 lettergreep), /yːr/

Woordafbreking

• uur

Woordherkomst en -opbouw

• Leenwoord uit het Frans, in de betekenis van ‘bepaalde tijdseenheid (60 minuten)’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1240

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	uur	uren
verkleinwoord	uurtje	uurtjes

Zelfstandig naamwoord

het uur o

1. (tijdrekening), (eenheid) een eenheid van tijd die bestaat uit 60 minuten, weergegeven met de afkorting u of h

   • Een dag bestaat uit 24 uur. 

   ▸ Ik had het idee al uren te hebben gelopen, maar ik bleek pas 1 mijl, oftewel 1,6 kilometer, in de benen te hebben.

   ▸ Sommige stukken waren lastig, met steile hellingen waardoor het soms wel anderhalf uur duurde om een stuk van twintig meter over te steken.

2. tijdstip, ogenblik

   • het is nu precies vijf uur 

Opmerkingen

• De tijdsaanduidingen op -r blijven na een bepaald telwoord in het enkelvoud: drie uur, drie jaar.

Hyponiemen

   

24-uurs aanvangsuur acht uur afkoeluur ampère-uur arbeidsuur avonduur bedrijfsuur beginuur bezoekuur biduur blokuur borreluur branduur bureau-uur college-uur compensatie-uur consultatie-uur contactuur daluur doodsuur drie uur dubbeluur een uur einduur elf uur etensuur geboorte-uur geestenuur halfuur handelsuur herdersuur inloopuur keuze-uur kilometer per uur kilometers per uur kilowattuur klokuur koffie-uur kredietuur kwartier kwartuur leesuur lesuur levensuur lichtuur lunchuur manteluur manuur melkuur mensuur mentoruur middaguur morgenuur nachtuur namiddaguur negen uur nieuwsuur normuur nuluur ondersteuningsuur openingsuur ophokuur ouderenuur overuur overwerkuur permanentie-uur piekuur productie-uur projectuur rustuur schaftuur schemeruur schooluur slaapuur sluitingsuur snipperuur speeluur spitsuur spookuur spreekuur springuur stage-uur startuur sterfuur stervensuur studie-uur studielastuur taakuur televisie-uur tien uur trainingsuur tussenuur twaalf uur twee uur uitzenduur vaaruur vakantie-uur verlofuur vertrekuur vier uur vijf uur vlieguur vragenuur vreugde-uur waakuur wattuur werkuur winteruur wolfsuur zenduur zes uur zeven uur ziekte-uren zituur zomeruur zoneverdediging zonuur

Afgeleide begrippen

   

24 urenstaking 24 uur op 24 24 uursdienst 24 uurseconomie 24 uursservice 24-uurseconomie 8 uurjournaal achturendag achturig achtuurjournaal drieurig eenurig negenurig tienurig tienuurjournaal tienuurvlinder twaalfurig tweeurig urencriterium ureninzet urenlang urenlijst urennorm urenoverzicht urenregistratie urenstaat urenverantwoording uur gaans uuraanduiding uurbasis uurbedrag uurcirkel uurdienst uurdocent uurgemiddelde uurglas uurhoek uurhotel uurkosten uurloon uurnotatie uurprijs uurrecord uurregeling uurrooster uurschema uursnelheid uurtarief uurvergoeding uurverschil uurwerk uurwerker uurwijzer uurwijziging veelurig veertigurig vierentwintiguursdienst vierentwintiguurseconomie vierentwintiguursservice vierurig vijfurig voordeelurenkaart zesendertigurenweek zesurig zevenurig

Verwante begrippen

eenheden van tijd in het Nederlands (nld)
yoctoseconde • zeptoseconde • attoseconde • femtoseconde • picoseconde • nanoseconde • microseconde • milliseconde • centiseconde • deciseconde • seconde • decaseconde • hectoseconde • kiloseconde • megaseconde • gigaseconde • teraseconde • petaseconde • exaseconde • zettaseconde • yottaseconde
seconde • minuut • kwartier • uur • dag / etmaal / nychthemeron • week • decade • maand / maanmaand • kwartaal / trimester / jaargetijde / seizoen • tertaal • semester • jaar / annum • lustrum • decennium • generatie • eeuw / hectoannum • millennium / kiloannum • mega-annum • giga-annum

Meroniemen

• kwartier, minuut, seconde, lichtuur

Typische woordcombinaties

• met drie uur verlengd

• per uur

• 24-uur

Uitdrukkingen en gezegden

• Eén uur van onbedachtzaamheid, kan maken dat men jaren schreit

één moment van onvoorzichtigheid kan verschrikkelijke gevolgen hebben

• Een uur gaans

• Het (Je/Zijn/Haar...) laatste uur heeft geslagen

Het is afgelopen, het is voorbij; m.n. gezegd m.b.t iemands naderende dood

• Het uur U/Het uur van de waarheid

Een bepaald moment waarop iets heel belangrijks gebeurt

• Het uur is gekomen

Het is tijd geworden voor iets belangrijks

• Te elfder ure

Pas heel laat/in een laat stadium/net voor het einde, ~ op de valreep

Vertalingen

    1. een eenheid van tijd die bestaat uit 60 minuten   

Duits: Stunde (de) v Engels: hour (en) Fins: tunti (fi) Frans: heure (fr) Grieks: ώρα (el) v (óra) Ido: horo (io) Italiaans: ora (it) Japans: 時間 (it) (jikan) (duur), 時 (ja) (ji) (tijd) Koptisch: ⲟⲩⲛⲟⲩ Latijn: hora (la) v Limburgs: oer (li) o Luxemburgs: Stonn (lb) v

Oekraïens: година (uk) v Oudegyptisch: WNWT, WNNWT Oudkerkslavisch: година (godina) Oudgrieks: ὥρα (ʰṓra) Oudnoords: stund Pennsylvania-Duits: Schtund (pdc) v, Schtunn (pdc) v Pools: godzina (pl) v Russisch: час (ru) m (čas) Sanskriet: होरा (sa) (hōrā) Spaans: hora (es) v Vietnamees: giờ (vi) Zweeds: timme (sv)

    2. tijdstip, ogenblik   

Duits: Uhr (de) Engels: o'clock (en)

Gangbaarheid

• Het woord uur staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "uur" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
98 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.